Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 34, 20 ʻAukake 1864 — Na Pono Hou a na Kuhina I MANAO AI E HAWAI MAI. [ARTICLE]

Na Pono Hou a na Kuhina I MANAO AI E HAWAI MAI.

Ma na helu mua o keia mau palapala, ua nana kakou i kekahi mau mea hou a na Kuhina i manao ai e haawi mai, i kapaia he mau pono hou, aka, he mau mea no ia a ka lehulehu i manao ai he mau poino nui. Aole nae i pau i ka helu ia e kakou ia mau mea, a he pono e nana kakou ia mau mea i kapaia he mnu pono hou. Penei ka heluhelu ana o ka Pauku 56 o ke Kumukanawai hou a na Kuhina; " Pauku 56. E haawiia ika Poeikohoia e na Makaainana ka uku miie, e haawiia i na Makai Nui no ka lawelawe ana i ua palapala kena o na Ahahookolokolo, aole no e loaa ia lakou kekahi uku hou aku no ka lakou hana ; aka, e hiki no ma keia hope aku, ke manaoia he pono e haawi ai ia lakou kekahi uku, e hoakaka ia no ma ke Kanawai." I ka wa i hala iho nei, ua uku ia na Lunamakaainana i ekolu dala no ka la, a ma ia uku ponoia ana, ua lanakila na pono a na makaainana. Ina i keakea i mai ka Hale Ahaolelo Alii i ka manaoo ka Hale o ka Poeikohoia, a ina no ka nux j;»aha o na hana, ua loihi ka Ahaolelo ana, aole no i pilikia na Lunamakaainana, no ka mea, ua mau ko lakmi uku la. Ina i keia hope aku, e uku ole ia ana ka Poeikohoia, a e haawiia paha he uku pau no ka lakou hana, alailo, e pilikia io ana lakou ke hooloihiia ka hoopaapaa ana ma ka Ahaolelo no na pono o ka lehulehu. Eia ka hopena o keia hoololi ana: Ina e ulu mai ke kue ana ona manao o na Hale elua, e kali wale ana no a pololi na Lunamakaainana, o pilikia lakou no ke dala ole, e hookaa ai no ka ai a me ka i-a ma kahi pii o ke kumukuai o iiā mau mea, oia hoi ma ke kulanakauhale alii o Honolulu, alaila, o ka ae wale aku no ia i ka na 'Lii, a lilo na manao o ka Hale o ka Poeikohoia i mea '4 ple. Ina e aeia keia mea, alaila, e ike auaeei kakou ma keia hope aku, ua pau

[ka mana nui o ka Hale Ahaolelo o kaj Poeikohoia; ao ka pau no ia oka mana 0 na makaainana ma na hana a pau o ke aupuni, a me ke kau Kanawai ana. Ma ka Pauku 65 o keia Kumukanawai ! hou a na Kuhina, ua oleloia penei: " Aka hoi, e hiki ke hoopauia kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, a o kekahi aha kakau paha, ma ka olelo aelike 1 hooholoia e na hapakolu elua iloko o |na Hale Ahaolelo elua, no ke kumu kupono i ka manao o ka Moi." | Aole pela ke Kumukanawm oka M. H. 1852. Malaila, ua hoomaopopoia, he mea hiki ke hoopauia ka noho Lunakanawai ana o kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, a o kekahi aha kakau paha ma ka olelo aelike i hooholoia e na I hapakolu elua o na Hale elua o ka Aha I olelo, no ka hemahema o kona kino, a o kona manaopaha. He okoa loa keia mea hou e hanaia nei, ma keia Kumukanawai hou, ke makemake ka Moi e hoopau i ka noho Lunakanawai ana o kekahi, a ke ae na hapakolu elua o na Hale Ahaolelo, o kona hemo no ia. He mea keia e kulanalana ai ka noho ona o na Lunakanawai Kiekie, a me na Lunakanawgi o na Aha kakau, a he mea hoi e wiwo ai paha, a e ewaewa ai paha ka lakou hana ana. Ua ike no kakou, o ka maka'u i ka maka o ke kanaka, a me ka maka'u o hemo ka noho ana ma na oihana aupuni, kahi o ka nui o na loaa, he mea nui no ia e luii ai ka manao o ke kanaka. E ike auanei na Lunakanawai ma keia hope aku, he mea hiki i ka Moi ke hoohalahala oia i ka lakou mau olelo hooholo, e hoopau mai ia lakou, ma ka hoohuii ana i ka manao o elua hapakoiu ona Haie Ahaoleio eiua mamuii o kona manao. Ma ke Kanawai mua, aia a ike ia kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ua iiio i kanaka mai ioihi, he ioio paha, a he pupule paha, a no ia mau kumu, ua ikeia he pono oie kona noho hou ana aku ma ia oihana, alaiia, ua hiki ke hoopauia kona noho ana, ma ka olelo aelike i hooholoia e na hapakoiu elua o na Hale Ahaolelo elua. Aua pono no ia Kumnkanawai, aka, ma keia mea hou e iianaia nei, ua hiki ke hoopauia oia no keia kumu keia kumu, a no ka hoohaiahalaia paha o kekahi olelo hoohoio, a oielo hoopai paha a ua Lunakanawai ki.

Ua ikeia i keia mau mahina i hala iho nei, ua hooponopono ka Aha Kiekie i ka waiwai a ka Moi i make aku nei, o Kamehameha IV. Ma ka hoopii ana aka Moi Kamehameha V., ua hooponopono ka Aha Kiekie mawaena ona a me ke Aliiwahine kanemake, i aloha nui ia, o Emma ka hooilina a ke Alii i make

aku nei. Aia no i ka Aha Kiekie, a me na Aha kakau ka hooponopono ana no ka waiwai hooilina o ka Moi, a me na 'Lii, a me na kanaka a pau o keia Pae Aina. Ma keia Kumukanawai hou, ina e hoohalahala kekahi Moi o Hawaii nei i na olelo hooholo a na Lunakanawai o ka Aha Kiekie no kona waiwai hooilina, a no kekahi kumu e ae paha, he liiki nr> ia ia e imi aku i alanui e hemo ai kela mau Lunakanawai, a o kekahi paha o lakou. He pono i ko makou manao, e hana na Lunakanawai o ka Aha Kiekie i ka lakou mau oihana me ka maka'u ole i ka maka o ke kanaka, a i ka maka paha o ka Moi, aka, me ka maka'u ia lehova wale no. Mai hoopoina kakou i ka Solomona mau olelo, " O ka maka'u i ke kanaka, he mea ia e hihia ai," Na'u na Noholike.