Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 32, 6 ʻAukake 1864 — Na Palapala. Na Pono Hou a na Kuhina I MANAO AI E HAAWI MAI. [ARTICLE]

Na Palapala.

Na Pono Hou a na Kuhina I MANAO AI E HAAWI MAI.

I kela hehekoma, ua nana kakou i kekahi o na pono a na Kuhina i irni ai no ka lahui Hawaii, oia hoi o ke kapae ana i ka " noho like" ana ona kanaka. Aia ma ka pauku 1 o ke Kumukanawai hou a lakou, kahi i kapaeia na huolelo " a e noho like hoi."

E nana hou kakou ma keia Kumukanawai hou, e imi hou i na pono a na Kuhina i hoolimalima ia e na dala o ka lehulehu, i huli ai no keia iahui.

Peneia ka pauku 4, Kumukawai hou, koe nae na huaolelo i kau hi-o ia :

" Pauku 4. E hiki no ino Lanaka a pau ke akoakoa malie, rae ka hoolako ole i na mea kaua, e kukakuka pu no ko lakou mau pono ; (e ao aku iko lakou Poeikuhoia,) a e nonoi aku i ke Alii. a i ka Ahaolelo o ke Aupuni, e wehe i ko lakou mau pilikia." No ke aha la i kapae ai na Kuhina i keia aku.i .ko lakou Pqeikoho-. ia ?" Makau paha lakou o hiki auanei ika wa e alakai hewa ia paha kekahi Lunamakaainana, e kahea leo nui mai paha na haku nana i koho ia ia e hoi mai a e kupaa mamuli o ka lakou pono ?

Heaha la ke ano o na Lunamakaainana ? Aole anei lakou i kohoia e hoike ma ka Ahaolēlo i ka manao o ka lehulehu ? lna pela, no ke aha la i kapaeia keia mau huaolelo o ke Kumukanawai oka M. H. 1852, e ae ana i na kauoha, " e ao aku i ko lakou Poeikohoia ? " •

O ka pauku 19 o ke Kumukanawai kahiko, ua haalele loa ia, penei ua pauku la : " Pauku 19. E koho no na kanaka a pau ma na mea a ke Kanawai i haawi ai, ma ka balota."

Eia paha ke kumu o ke kapae ia ana ō keia pono nui a na makaainana, mai ke Kumukanawai aku. I kau ia i Kanawai e koho na kanaku me ka leo, a i ole ia me ka o lima ana, i ka iakou mau Lunamakaainana. I ike ia ma ke akea ka mea a kela kanaka keia kanaka i koho ai, a i hiki i ka poe waiwai a me na Kumu ke hooponopono ma ka lakou mana i ke koho ana a e hooweliweii paha i na kanaka ilihune. I keia wa he hiki no i na kanaka ke huna i ka lakou makemake, me ka hoike ole aku ia hai i ka iakou mea imanao ai e koho; a ma ka helu ana o na balota ma ka pahu, malaiia wale no i akaka ai ka makemake o ka lehulehu. He pono uuku anei keia a na Kuhina i manao ai e kaili aku ? Eia kekahi pauku o ke Kumukanawai hou; e nana kakou. " Pauku 23. Aole no e ku i ke Kanawai ka mare ana o kekahi o ka Ohana Moi o Hawaii nei, ina hoi he hooilina ia no ka Lei Aiii malalo o ke Kanawai, me ka ae oie mamua o Ka Moi e noho ana ia manawa. 0 ka mea a pau o ka Ohana Moi i hana i ke kuikahi mare ma ia ano, e lilo ko lakou mare ana i mea oie; a o ka mea i hana ia kuikahi mare, e hiki no ke kapaeia kona kuleana i ka Noho Alii mamuli o ka hoolaha ia ana pela e Ka Moi. Mahope iho oia hoolaha ana, e hooioli ia ke kuieana Moi o ka mea i hana ia hewa i ka hooilina mahope īho ona, e iike me he mea iaua make ka mea nana i hana ia hewa." Ua piii pono ioa keia pauku ia Vlctoiia Kamamaiu Kaahumanu, ka hooiiina no ka Noho Alii e noho nei. Nani maoli ke aloha o na Kuhina i ko 1 kakou Kama Alii "Wahina Kiekie o Hawaii nei i aloha nui ia, i'ko lakou haawi ana i ka Moi ka mana e hooponopono ai i kona mare kane ana, i hiki oie ia ia ke mare i kane nana ke ae ole ka Moi. A ma e mare oia i ke kane a ka jfloi i «īakemake ole ai, alaila, e hiki kona kuleana i ka Neho " kainoa o ka Moi, oia ke kaikanane, a o Fictoria Kamamalu Kaahumanu ke kaikuahine. Hookahi no o laua makuaka-

ne, a hookahi hoi makuahine, a ua noho hooilina like laua no ka Lei Alii a Kamehameha lii. Ua noa i ke kaikunane ka Moi e mare i ka wahine ana i makemake ai me ke keakea ole ia ē kona kaikunane a me na mea a pau. Pela hoi ika nana'ku, ua pono i ke kaikuahine e mare i ke kane ana i makemake ai, a i aloha ai paha me ke keakea ole ia. Eia ka " e noho keakea kumu ole" io ia ko kakou Aliiwahine opio, ihamuli o ka maalea o ke alakai hewa ana a keia poe Kuhina o naaina e, ihoolimalima dalaia. Eia hou kekahi pauku o ke Kumukanawai hou e pili ana i na Kuhina. " Pauku 43. E hoonohoia ko lakou Keena Oihana ma kahi e noho ai ke Auj&ni ; a maluna o lakou pakahi ka hewa o ka hana a ko lakou mau hope me na Kakauolelo. E hiki no i ka Moi e koho i elua o lakou noho iloko o ka Hale o ka Poeikohoia, i ka wa i akoakoa ai ka Ahaolelo kau Kanawai, a e hoike aku laua i ko laua ike no na mea e pih ana i ka lakou oihana, ke kupono i ka hanohano o ka Moi, me ka hana o ke Aupuni; a e hiki no ia laua ke hai i ko laua n>anao ma na mea imua o ka hale, aote nae c| hiki ia laua ke koho." Ke ake nei no paha na Kuhina ē kokua pu me na Lunamakainana ma ke kamaifio ana no ko lakou uku, a no ka hoolilo aiia i na dala i loaa mai na makaainana mai na auhau. Aole pela i na kau Ahaolelo Aupuni ona makahiki i hala ae nēi. Ua holo pono na hana a pau a ka Poeikohoiā'me ke keakea ole ia a me ka paio ole me na Kuhina. Ua aneane hala nae paha iā wa maikai o ka holo oluolu ana o na a pau o ke Aupuni, ke ko ka makemakē a ka poe e hoopilikia nei a e hookahuli nei i». ke ano o ke Aupuni/

Ma ka nana ana i ka paio ino ana a keia Aha Kuka a Ka Moi i kahea ai malaih*?no kakou e ike ai i ke ano o na kau Ahaolela Aapuni e hiki mai ana, ke ae ia ka AohOi pu ana o na Kuhina me na Lunamakaainana! 44 Auwe ka poino o ka aina i keia mau hafta! Auwe ka poe kau ina Kunawui hewa, . A me ka poo kakauolelo, i kakau i ke keU^e'; 1 kipaku i ka poe kaumuha, mai ka-hoopono ia'ku, .: | . A kaili aku hoi i ka ponoo ko'u poekann.ka," Na'u na' Noholike.