Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 32, 6 ʻAukake 1864 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa.

 

Kepoikai. E like no kona manao me ko ka Elele o Lahaina, hai mai oia, he ano nui ko ka huaolelo ao, a o ke ano nui no o kana mau olelo, o ke kokua no i ka hooholo ana i ka pauku, e like me ka mea i waihoia mai e na Kuhina.

Ka Moi. Hoakaka mai oia i ke kumu o ke kapaeia ana o ia mau huaolelo, e ao aku i ko lakou Poeikohoia, no ke ano ole.

B. F. Koakanu. Olelo mai oia, aohe pono o ka hookomo i ka olelo ao.

H. J. Wana. Hai mai oia kekahi i kokua i ka hoololi, a no ko ka Moi wehewehe ana mai i ke ano, nolaila, makemake oia e hoihoi i kona manao.

Ninauia ka hoololi a Kauka, a ua hooleia ka hoololi e na Elele.

Ninauia ka hooholo ana i ka pauku 4 ma kona heluhelu alua ana, a ua hooholoia e na Elele. A ua hooholoia no hoi e na 'Lii o ke alii Lunalilo ame Joane Ii kai kue ame ka Moi.

R. C. Wale. Hoopnka mai oia i kona manao e heluhelu alua ia ka pauku 5 o ke Kumukanawai hou.

D. H. Hitchcoce. Noi mai oia, e hoololi ia ka olelo Hawaii ma ka pauku 5, a ua hooholoia me ka hoololi i ka heluhelu alua ana o ka pauku 6.

R. C. Wale. Noi mai oia e hooholoia ka heluhelu alua ana o ka pauku 6 o ke Kumukanawai, A ua hooholoia.

J. I. Dowsett. Noi mai e heluhelu aluaia ka pauku 7 o ke Kumukanawai kahiko.

C. C. Harris. Wehewehe mai oia i ke kumu i kapaeia ai na huaolelo kahiko, me ka manao e waiho aku na ka Ahaolelo e hooponopono iki no ia mea.

W. T. Martin. Makemake oia e hookomo i hoololi mahope iho o ka huaolelo ofeni, a me na hihia kivila a pau.

Hon. C. R. Bihopa. Hoopuka mai oia he hoololi, e hoomauia no ka hookolokolo jure ana e like me mamua, koe nae na hihia waiwai malo o ke kanalima dala.

Hon. G. M. Lopikana. Kokua mai oia i ka hoololi a Hon. C. R. Bihopa.

W. T. Martin. No kona lohe ana i ka olelo a C. R. Bihopa, nolaila, hoihoi hou oia i kona manao.

H. I. Wana. Ku mai oia e kamailio no kona kuhihewa, nolaila noho hou oia ilalo.

M. Kahananui. Makemake no oia e hoopauia ka huaolelo dala, e hookaokoa loa no ia mea.

G. B. Ukeke. Me ka manao o Kahananui, pela no ko ka Elele hanohano o Koolauloa.

Kanuka. Makemake oia e hooholoia ka pauku me ka hoololi. No ka mea, i kona manao, aole e pilikia ana na makaainana ke ae ia ka pauku me ka hoololi.

D. H. Hikikoke. Hoakaka mai oia i ke kumu pono e hookomoia'i ka hoololi, aole no ka manao e hoopilikia i ka poe ilihune ; aka, i keakea ai i ko lakou hoopilikia ia ka poe waiwai.

H. I. Wana. He ano pohihihi no ka hoololi i kona manao, makemake no oia e kuu akea ia ka hookolokolo jure.

W. T. Martin. Hoike mai no oia i ke kupono o ka hoololi a C. R. Bihopa.

P. F. Koakanu. Aole no ona makemake e paniia ka puka o ka hookolokolo jure ana, makemake no oia e kaawale ka ipuka o ka hookolokolo jure ana, makemake no oia i ka hoololi, e kapae nae i ka olelo dala oloko.

Ioane Ii. Kokua oia i ka olelo hoololi a Hon. C. R. Bihopa.

C. R. Bihopa. Aole ona makemake e hookaumaha i ka poe ilihune, aka, no kona makemake e keakea i ko lakou hoopilikia ia no na mea liilii, me ka hoolilo o ka poe ilihune i ko lakou manawa a me ko lakou wahi dala uuku ma na hookolokolo liilii lilo nui.

Ninau ia ka hoololi a Hon. C. R. Bihopa penei :

A ua hooholoia ka hoololi e na Elele a me na'Lii, a me ka Moi, a ua hooholoia ka pauku 7, ma kona heluhelu alua ana, a ua hooholoia e na Elele a me na'Lii, a me ka Moi. Noiia mai, e hoopanee ka hana a ka la apopo, hora 11.

POALIMA, Iulai 29, 1864.— LA 17.

Halawai ka Ahaolelo ma ka hora 11. Pule ke Kahunapule a pau. Heluheluia ka moolelo a aponoia.

Hon. G. M. Lopikana. Hoopuka mai oia he pauku 3 o ke Kumukanawai e like penei ka heluhelu ana : (E nana ma ka manao pepa o ka pule i eala iho nei no ka pauku 3 a e hookomo ma keia wahi.)

Ua hooholoia ia pauku me ke kue oleia e kekahi mea o na mana nui ekolu.

J. I. Dowsett. Hoopuka mai oia he pauku 1 no ke Kumukanawai, a penei ka heluhelu ana : (E nana ma ka manao pepa o ka pule i hala iho nei no ka pauku 1, a e hookomo iho ma keia wahi.) Mahope iho o ka hoopaapaa iki ana, ua hooholoia no e na Mana nui ekolu. O Gerina, Ukeke ame Koakanu kai kue o ka poe Elele, a o Hon. J. Ii hoi ma ka aoao o na 'Lii.

Hooponoponoia ka pauku 12 ma ka olelo Hawaii ma kahi o " kapu," ua hookomoia " Malu " a ia ma kahi o " Paha," a ua hooholoia o Meprs Green, Metcalf, ame J. Ii ka poe i kue.

Ua hooponoponoia ka pauku 13, ma ka hookomo ana i ka huaolelo ka Moi, ma kahi o ka huaolelo " Ke Alii." Noi mai o Kauka e pakui mai i kekahi mau olelo penei :

" A no ia mea, i ka hana ana, i na kanawai, e hoomaopopoia ka pono ame ka pomaikai, a aole o ka Moi, na 'Lii ame na Luna, aka, o kanaka like mai o a o."

Loio Aupuni. Hai mai oia, ua waihoia ia mau huaolelo, no ka mea, ua manaoia he ano ole. Ua ninauia, a ua hooleia e na Elele, eia ka poe ae, Green, Judd, Ukeke, Kahananui, ame Martin. Ka poe hoole, Dowsett, D. H. Hitchcock, E. G. Hitchcock, Heleluhi, Kuaea, Kahaleaahu, Kauwahi Kamalo, Kepoikai, W. P. Wood, Robertson, Wana, Myers, Nahaku, ame Hanemo. A ua hooholoia no ka pauku e like me kona ano mau e na Elele, o Green, Judd, ame Metcalf kai kue, a ue hooholoia no hoi e na 'Lii, kue o Lunalilo, ame J. Ii, a ua aponoia no e ka Moi.

Noonooia ka pauku 14, a hoopaapaaia no hoi, a hoololiia ma ka olelo Hawaii, mahope iho o ka huaolelo " Kino ponoi," ua hookomoia na huaolelo " a i ole ia, me kekahi mea like paha," a ua hooholoia no.

Heluheluia mai ka pauku 15, a wehewahe ia mai ke ano e ke Kuhina Waiwai.

G. P. Juhd. Noi mai oia e hookomoia na huaolelo pakui penei : " Ina e hoole mai ka Ahaolelo i ka uku ana i ua mau lilo nei, alaila, maluna no o ua Kuhina ponoi ia mau pilikia." Kokuaia.

Hon. C. R. Bishop. Hoopuka mai oia he hoololi penei, e hookomoia ma kahi o ka huaolelo na pilikia ike e ole ia. O na pilikia kaua, kaua ia mai, kipi, mai, lele, ka make o ka Moi, ame na pilikia e ae o ka lehulehu.

Hoopaneeia ka halawai a ka la apopo, hora 11.

POAONO, Iulai 30, 1864.— LA 18.

Halawai ka Ahaolelo ma ka hora 11. Aole i hiki mai ka Moi. Mahope iho o ke kamakamailio ana no na mea e pili ana i ka halawai i paiia ma ka nupepa " PACIFIC COMMERCIAL ADVRTSER," a me ka nupepa " CONVENTION," ua kohoia i mau Komite Hui nana e nana mua ke kope o ka mea kakau lima pokole, mamua o ke pai ana. Kohoia e ka Hope Peresidena, o His. Ex. C. De Varigny, Hon. Kamakau, Hon. H. A. Kahanu, D, H. Hitchcock, a me J. P. Green. Mahope iho o ka hoopaapaa loihi ana, a me ka wehewehe loihi ana o Mr. Dowsett, Mons. De Varigny, Dr. Judd, Kauwahi, Kahananui, Hon. G. M. Lopikana, Hon. D. Kalakaua Mr. Koakanu, a me ke Kuhina Nui, a ua hookomoia mai he mau hoololi lehulehu wale a ua hooholoia penei :

" PAUKU 15. Aole loa e kaulia, a e ohiia kekahi dala kokua, a kekahi dute paha, a o kekahi auhau paha, o kela ano keia ano, me ka ae ole o ka Ahaolelo kau Kanawai ; aole hoi e unuhiia kekahi dala oloko o Waihona Dala o ke Aupuni, me ka ae ole o ia Ahaolelo, koe nae ka hiki ana mai (i ka wa i akoakoa ole ai ka Ahaolelo,) na pilikia, oia ke kaua, ke kaua ia mai e na aina e, ke kipi, ka mai ahulau, a me na poino e ae o ka lehulehu, aole hoi ma ia manawa me ka ae ole o na Kuhina a pau : A me ka hapanui o ka Ahakukamalu a pau. A na ke Kuhina Waiwai e hoike pakahi i ka Ahaolelo no ia mau dala i hooliloia."

Ua heluheluia mai ka pauku 16, me 17, a ua hooholoia e na'Lii me na Elele. Noi ma o Dr Judd, e hookomo mai i ka pauku 18 penei : " O na koho ana a pau a na kanaka ma ke kanawai, ma ka balota no." A ua hooholoia e na Elele a me na'Lii.

Hoopanee ka halawai a ka la apopo, i ka hora 11.

POALUA, Augate 2, 1864.— LA 19.

Halawai ka Ahaolelo ma ka hora 11.

Hooholoia ka pauku 16. Hookahi o na Elele i hoole, a pela ma kahi o na 'Lii.

Heluheluia mai ka pauku 20.

J. W. H. Kauwahi. Noi mai oia e hooholoia ia pauku, a ua hooholoia. A ua hooholoia no hoi ka pauku 21.

Heluheluia ka pauku 22.

J. W. H. Kauwahi. Noi mai oia e hoopaneeia ka noonoo ana o ka pauku 22, a hiki mai ka Moi.

W. T. Martin. Noi mai oia e hanaia no keia pauku i keia la, a hoike mai oia he hoololi e pili ana.

P. Nahaolelua. O kou mau, kokua no mamuli o ke noi a ka Elele waha o Lahaina.

G. P. Judd. Mahalo no oia mamuli o ka manao o ka Elele o Kau, a kokua nui no hoi.

C. Kapaakea. Noi mai oia e hookomo i ka huaolelo

Kanuka. Makemake no oia e hooholoia keia pauku e like me kona heluhelu ana a ka pauku

C. Kapaakea. Makemake no oia e hoopaneeia ka hana a noonoo puia keia pauku me ka Moi pu.

H. R. H. M. Kekuanaoa. Kue mai oia i na olelo a ka Mea Hanohano C. Kapaakea.

M. Kahananui. Olelo mai oia i kona manao, eia no na Kuhina o ka Moi maanei, a nolaila, ua pono i ka aha ke hana, no ka mea, aole no i hoole mai na Kuhina i ka hoike mai ia mea.

M. Kuaea. Wehewehe mai oia i kona kokua i ke noi a ka Elele o Lahaina, a me ke kumu o ke kokua ana.

Mons. De Varigny. Hoakaka mai oia i ke kumu ole o ka hoole ana i ka noonoo no keia pauku, no ka mea, ina e hiki ke hoopanee i keia pauku, alaila, pela no paha e hiki ai ke hoopanee i kekahi pauku hou aku, a pela aku. Hai mai oia, he mau olelo e pili ana i ka wehewehe mai i ke ano o ka olelo o ua pauku la.

E. G. Hikikoke. Hai mai oia, aohe ona manao he kupono ke hooholo i ka manao i hoopuka ia e ka Elele o Lahaina, no ka mea, ua pili no na pauku a pau o keia Kumukanawai i ka Moi, nolaila, makemake no oia e hapai no ka noonoo ana no keia pauku.

G. P. Judd. Kue no oia i ka hoopanee ana i ka noonoo no keia pauku.

Mea Hanohano C. Kanaina. Noi mai no e hoopanee ia ka noonoo ana no keia pauku a hiki mai ka Moi.

M. Kahananui. Hoakaka mai oia i ke kumu ole o ke noi a ka Elele o Lahaina, no ka hoopanee ana i ka noonoo no keia pauku. Hai mai oia, mamua aku nei, ua wikiwiki loa ka Elele o Lahaina e hooholo a e noonoo no hoi i na pauku o ke Kumukanawai. Makomake oia e hooholoia ka hana, a me ka hoohakalia kumu ole.

C. C. Harris. Hai mai oia, ua noonoo nui no ka Moi no keia pauku, a ua aponoia no hoi.

G. B. Ukeke. Hai mai oia i kona manao e hookomo i hoololi, ame kona hai mai no hoi i kona makemake no e hoopaneeia ka noonoo ana o keia pauku, a hiki mai ka Moi.

J. W. H. Kauwahi. Hai mai oia, ua hoounaia mai oia e hele mai e imi i ka pono o na Makaainana o Lahaina ame ka Moi, i hoouna mai lakou ia'u e hele mai e imi i ko lakou pono, ame ka pono pu no hoi o ka Moi, nolaila, ina no e hiki mai ka Moi kekahi o na Mana nui, a ina no e hawawa no kana hana ana mai, nona no ia.

Hon. Ioane Ii. Manao no oia, he hiki no ka Aha ke noonoo no keia pauku. A wehewehe mai no hoi i kekahi mau olelo kua moolelo o ka hanauna Alii mai ka wa kahiko mai, nolaila, e hooholo no keia hale, a hiki mai ka Moi, alaila, nana no ke apono hope ana.

J. P. Green. Hai mai oia aohe kumu a ka Elele o Lahaina i noi ai, no ka mea, au waiho mai no ka Moi i kana mea i hoomakaukau ai.

C. H. Judd. Noi mai oia e pono no e aeia o ka Mea Hanohano C. Kapaakea, e kamailio akolu mai, e like me ka rula eono o ka Hale, a ua hooholoia.

Hon. C. Kapakea. Kamailio nui mai oia i ke kumu o kona koi ana e hoopanee i ka noonoo ana o keia pauku apopo noonoo, a ua noi mai no hoi e hapaiia ka noonooo ana o keia pauku 23.

H. R. H. M. Kekuanaoa. Hai mai oia i ka manao mua ana no o ka Moi Kamehameha IV., e hoololi i ke Kumukanawai o ka M. H. 1852, a i ili mai nei no hoi i kona kaikuaana, makemake no oia e hooholo pono ia no ka hana, a koi mai no hoi e hooholoia no ka noonoo ana no keia mea, a e hooholo pono ia no hoi.

G. B. Ukeke. Ku hou mai no a wehewehe loihi mai i kona manao, me ka makemake e hoopuia ka huaolelo Aha Kuhina, a ina no aole, alaila, e pono no ke hoopanee i ka noonoo ana a hiki mai ka Moi.

P. F. Koakanu. Kue loa oia i ka manao o ka Elele o Lahaina, a me Koolaupoko.

C. C. Harris. Wekewehe mai oia i ko ka Moi noonoo loihi ana no keia pauku.

J. W. H. Kauwahi. Aole no oia i hele mai e hoolohe i ka olelo a na Kuhina i hele mai oia e nana, a ina no e like pu ke ano o ka manao o na Kuhina me kona, alaila, he pono ia ia ke ae aku. Heaha ia mea he Kuhina imua o ka Elele o Lahaina ? Heaha ka lakou mau olelo ? Aole ona makemake e hoolohe i ka olelo a na Kuhina, no ka mea, ua kauoha mai kona poe nana i koho mai, e hele mai oia e kiai, he maka'u lakou o lilo ka Noho Aili i ka haole. O ka poe nana ia i hoouna mai, he poe ili ulaula no ka hapanui, a nolaila, makemake no oia e hooholoia.

Hon. P. Y. Kaeo. Noi mai oia e hookomo mai i hoololi.

S. Hanemo. Hoike mai oia i ke ano o kona hiki ana ianei, me ka wehewehe mai i na kumu o kona makemake e waiho aku, a hiki mai ka Moi.

Ninauia ke noi a ka Elele o Lahaina, a ua hoole ia. Noonooia ka hoololi a ka Elele o Kau. J. P. Green. Manao oia aole pono ke hookomo i ka hoololi ma keia pauku, a e waiho aku a hiki mai ka pauku 25.

Ninauia a ua hooholoia ka hoololi, a ua hooholoia ma ka heluhelu alua ana, me ka hoololi.

J. P. Green. Noi mai oia e aeia mai oia e heluhelu mai i kekahi palapala hoopii imua o ka halawai.

Hon. G. M. Lopikana. Nonoi mai oia e hoihoi hou oia i kona manao noi, a hiki i ka la apopo.

J. W. H. Kauwahi. Noi mai e heluhelu alua ia ka pauku 23.

J. P. Green. Noi mai e wehewehe mai na Kuhina i ke kumu o ka hana ana i keia pauku.

G. P. Judd. Noi mai oia e hookomo i ka hoololi, aole ona makemake e haawi aku i ka Moi ka mana e hoomoekolohe.

Ka Loio Kuhina. Wehewehe mai oia i ke ano o ka pauku. Hai mai oia, aole na Moi a me ko lakou mau Ohana no lakou iho, aka, na ka lahui lakou. Aia no me ke Aupuni ka mana e hooponopono i ko lakou mau Alii, e like me ka makua i ke keiki, a hoikeike mai no hoi i na kumu hoohalike, oia hoi ka mare ana o kekahi keiki Alii o Farani, a nolaila ke kumu o ka haulehia ana o ia ohana Alii. Ua hiki no i na kanaka a pau o Beritania ke mare i ka lakou mea i makemake ai ; aka, aole nae e hiki i ke keiki a me na kaikamahine a na Moi o Beritania, ke mare mamuli wale iho o ko lakou makemake, &c., &c. A pela no hoi i ka Moiwahine o Beritania, aole loa e hiki ia ia ke mare i kekahi kanaka e noho ana malalo o ka mana o ka Noho Alii o Beritania. A hai mai no hoi oia, he mea mau, a he mea hiki no hoi ke hoowalewale ia mai kekahi mau kaikamahine Alii e ka poe akamai, a lilo i ka mare ia e lakou, alaila, e noho auanei ma ka Noho Alii kekahi poe ino, a pela no hoi na keiki kane. A o na keiki Alii a me na kaikamahine Alii no hoi. A o na keiki a na'Lii ame na kaikamahine, na ka lahui no ia mau keiki. Ua hana pinepine no na kanaka i ka mea pono ole i ka wa wela o ko lakou mau manao, me ka mihi kuhohonu no nae i ka wa o ko lakou oo ana. A o ka poe i hanau alii ia, ua aoia lakou no na mea kupono e pili ana i ko lakou noho ana.

Hon. C. Kapaakea. Wehewehe mai no i kona manao no keia pauku — a koi mai no hoi e hooholo koke ia.

C. P. Judd. Ninau mai oia i ke ano o na opopo ole ia ia ke ano o ka Ka Moi hooponopono ana'ku i ka mare ana o na'Lii.

Hon. C. R. Bishop. Hai mai oia he Kanawai kahiko keia no Beritania, a ina paha e hooholoia i keia wa, haulehia no. Aka, ua pane mai ka Loio i na mea a ke 'Lii e hana mai no na'Lii.

C. C. Harris. Hai mai oia, aole no i poina na Kuhina, ua hanaia no kekahi Kanawai ma Farani, a ua hooholoia no i ka wa mai nei o keia Ohana Alii. A hai mai no hoi ia he pono no ka hooneleia ana o ka Leialii a hooilina Leialii paha i kona kuleana, ke mare kue, a me ka ae ole hoi i ka mare ana o kekahi mau Alii, aka, aole loa nae he pono e haawi i Ka Moi ka mana e hoole i ka mare a i hookoponoia ma ke Kanawai, a hoopuka mai he hoololi.

C. De Varigng. Wehewehe iki mai i kekahi olelo no ka Hon. C. R. Bishop.

M. Kuaea. Hoopuka mai oia i na kumu o kona kue a me ke ano o ka heluhelu ana o ka pauku ke hookomoia ka hoololi.

Hon. C. Kapaakea. Hai mai oia ua kokua ia ka nonoi e hooholo.

P. F. Koakanu. Hai mai oia, aole o na Makaainana ke pono ma keia pauku, nolaila, pono no ke hooholo.

J. P. Green : Kokua oia mamuli o ka olelo hoololi. Aole ona makemake e haawi ia ka mana i Ka Moi e hoole i ka mare pono ia ana o kekahi mau mea ma ke Kanawai, no ka mea, he kue kela i ka pono a me ke Kanawai o ke Akua.

Hon. D. Kalakaua. Hoopololei mai oia no kekahi mau olelo a ka Elele o Makawao, a hai mai no hoi ua pili no keia pauku ma kona ano nui i na mea a pau, a hai mai, ua pili wale no ia pauku i Ka Moi a me kona Ohana. Kokua mamuli o ka hoololi a C. R. Bihopa, no ka mea, ma ke ano o ka pauku e waih nei, e hiki paha auanei i Ka Moi ke hoopau i ka mare ana o ka poe i mare ia no malalo o ke Kanawai mare no ana i Kau ai. &c., &c., &., Hooholo loa ia.

E. G. Hikikoke. Ninau mai oia, owai la ka Ohana Alii o Hawaii nei i keia wa ?

Ua ninau ia ka poe Elele, a he 17 ma ka ae i ka hoololi, a he 3 ma ka hoole ; a he 6 o na'Lii ma ka hoholo i ka hoololi, a he 3 ma ka hoole. Ninau ia ka hooholo ana i ka pauku ma ka heluhelu alua ana, a ua hooholoia ka pauku 23 me ka hoololi.

Noi mai o D. Kalahaua, a ua hooholo loa ia.

Heluheluia mai ka pauku 24, a ua wehewehe mai no hoi ka Loio Kuhina. G. P. Judd. Hai mai oia i ka hilihewa o ka ninau a ka Elele o Hilo, i na Lunakanawai Kiekie, aohe ninauia o ka poe nana i hana i ke Kumukanawai.

C. H. Judd. Ninau mai oia i ke ano kupaa o keia, pehea la auanei e hiki ai ke keakea ia kekahi Alii, ke hoole mai oia i ka noho Moi ana malalo o keia Kumukanawai, mamua aku o ka hooholoia ana, alaila, pehea la auanei ? Kahea hou no paha i ka Aha Elele ?

Loio Kuhina. Hai mai oia, ina e hiki i kekahi ke kokua i ka hookomo i na olelo ikaika, a e pono no.

J. P. Gerina. Hoike mai oia i kekahi mau olelo a na Moi e hoohiki ai.

P. F. Koakanu. Kue oia i ka huaolelo hoohiki, a makemake oia e hokomo i ka huaolelo ' apono,' a o na Luna Aupuni no ke hoohiki, aole o ka Moi.

Ninauia no ke noi a ka Hon. Col. D. Kalakaua, e hooholo loa i keia pauku 24, a ua hooholoia.

Heluheluia ka pauku 25. Noi ia e hooholo loa.

Hon. C. Kapaakea. Manao e hookomo mai i hoololi. Aole kokua.

Ninauia, a ua hooholoia e na Elele a me na'Lii.

Heluheluia ka pauku 26. Noi ia e hooholo.

J. P. Green. Ninau mai i ke Kumu o ka haalele ana o ka Aha Kukamalu ?

C. De Varigny. Hai mai oia, ua waiho ia i ka Ahaolelo, no ka mea, aia ia lakou ke ola loa.

Ninauia, a ua hooholoia ka pauku 26 ma ka heluhelu alua ana, e na'Lii, a me na Elele, koe nae Ka Moi.

Heluheluia mai ka pauku 27.

Noi ia e hooholo, a ua hooholoia no, e na Elele, a me na'Lii.

Heluheluia ka pauku 28.

Noiia mai e hooholo a kue ia.

D. H. Hitchcock. Noi mai e hooponopono iki ma ka olelo Hawaii, a pela no hoi o G. P. Judd.

Ninauia ka pauku 28, a ua hooholoia e na Elele, a me na'Lii.

Heluheluia ka pauku 29.

Noi ia mai e hooholo.

V. Kanuka. Noi mai e hooponoponoia kekahi wahi olelo. Ninauia, o ua hooholoia e na Elele, a me na'Lii.

Heluhelu ia ka pauku 30. Noiia mai e hooholo, a ua kokua ia.

Ninauia, a ua hooholoia ka pauku 30, e na Elele a me na'Lii.

Heluheluia ka pauku 31. Noiia mai e hooholo.

G. P. Judd. Ninau mai no kekahi mau olelo oloko o ka pauku. Pono no ke malama ia ; aka, ma keia keena no na Kuhina i olelo mai ai, aole maluna o na Kuhina ka hewa o ke kahea ia ana o keia Aha Elele. Hai mai no hoi, pela lakou i olelo mai ai, a aole o lakou hewa ma keia hoano e ana o ke Kumukanawai o ka M. H. 1852. Kue no hoi oia i ka haalele ana i ka huaolelo Kuhina Nui,

iloko o ia pauku ; a wehewehe loihi mai no hoi i ke ano o ke Kuhina. A makemake no hoi oia e hoakaka pono ia no hoi ke ano o ka hana a na Kuhina. Noiia mai e hoopanee ka hana, a ua hooholoia.

 

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, AUGATE 6, 1864.

 

Ahaolelo Kumukanawai.

 

MAI ka wa mai lawelawe ai na Mana Nui Ekolu o ke aupuni i na mea e pili ana i ke Kumukanawai hou a hiki i nehinei, ua hooholo iho lakou i na pauku he 61, ma ka heluhelu alua ana, koe nae ka ae a ka Moi ma kekahi mau pauku, no ka mea, no kona nawaliwali ana i keia mau la iho nei, nolaila, aole oia i hiki kino mai e ikea'i la kona ae ame kona hoole no na mea i hooholoia iho nei e na 'Lii ame na Elele.

Ma ka pauku 61 o ke Kumukanawai hou i hooholoia i ke ahiahi nei, ke ae ka Moi, ua ikea iho malaila ka Palapala Kalahala a ka Moi, me ka hoihoi mai i na pono Kivila a pau o ke kanaka, ua lilo he mea ole no ka mea, ina no e hoihoi mai ka Moi i na pono a pau o ke kanaka, aole loa e hiki iaia (ka mea i kalaia,) ke lilo i Lunamakaainana, ma ia mea, o ka Palapala Kalahala a ka Moi, he mea makehewa wale iho no ia, a o ka poe i hoopaiia no kekahi karaima ma na mea e pili ana i ka pono komo kino iloko o na Aha kau Kanawai, ua like pu lakou me he poe la i make. A ina o kekahi kanaka i hoopaiia i ke karaima, e noho pono, a e ma ia noho pono ana, ua hoike mai i kona mihi oiaio ame kona ano manao hana hewa ole, ua lilo no ia he mea ole. O ka mihi oiaio imua o ke Akua, ua kalaia no ia, a ua loaa i ka mea i mihi na pono i like me na pono i loaa i ka poe pono mihi ole, aka, ma keia pauku 61 o ke Kumukanawai hou, ua lilo ka pono kalahala o ka Moi i mea ole. A o ka noho pono ana o kekahi kanaka, a me ka ikea ana iho mahope o kona hoopaiia ana, ua hala ole kona hoopaiia ana, a o kona hooikaika ana e kupaa mamuli o ka noho pono ana, ua lilo ia mau mea a pau i mea ole, a ma ke ano lilo i hoa no ka Aha kau Kanawai, ua like ke ano o ia poe me he la he poe ua make.

He mahalo nui ko makou, ina ua pili ia i ka hoomaikai aku i na pono o ka lehulehu, a ina no hoi ua konoia na Elele e hana ia mea mamuli o ka manao pono, a aole mamuli o ka manao ino i kekahi mea a mau mea paha ; aka hoi, ina mamuli o ka hana ame ka manao ino i kekahi mea a mau mea paha ke kumu o ka hoohaiki ana i ka pono o ka Moi e kala i ka hala, a e hoihoi paha i na pono a pau o ke kanaka ma keia ola ana, alaila, me lakou no ko lakou hewa. Ina mamuli o ka manao pono, a aole hoi ma ka manao kuaki, alaila, ke mahalo aku nei makou i ka hanaia ana pela.

 

Make Aloha !

 

I KE KUOKOA :— Ua make o Rebeta ma ka la 10 o Iulai, A. D. 1864. A ke noho nei kana kane, a me na Makua, a me na makamaka a pau loa me ke kaumaha. Ua hanau ia ma ka la 6 o Nov., A. D. 1844, a ma ka la 16 o Dec., A. D. 1859 mare oia i ke kane, noho pu e 7 malama, a ma ka la 1 o Aug., A. D. 1860, haalele i ke kane, a maia manawa loaa i kekahi mai pono ole ; A meia inai ia i noho ai ekolu makahiki, me 11 malama, a me na la he 10 a make aku la. O ka nui o na makahiki o kona ola ana he 18 me na malama 8 me 4 la.

He naau kaumaha kona a hiki i ka wa i make ai ; aole i maopopo iaia kona hoolana ma kela ao.

Ua kuhikuhiia oia e kana kane. " Ua make o Iesu i hoolana nou ma kela ao, a nolaila, e noonoo nui, a e hilinai maluna ona, alaila, e ku no oe i kela Ierusalema, kela Kulanakauhale Lani i oleloia mai e Ioane, malaila e noho ai na mea a pau i make me ka pono." " Nana no i haawi mai, a nana no e lawe aku, e hoomaikai ia kona inoa."
S. N. KAMANUOKAULA.
Hoalaluo, Kona, Hawaii. Iulai 18,1864.

 

KA NU HOU !

 

Ma ke ku ana mai nei o ka moku kiapa Onward iloko o na la he 15 mai Kapalakiko, ua loaa mai ia makou ma ona la na nupapa o Kapalakiko e hiki ona i ka la 16 o Iulai, na nupepa o New York e hiki ana i ka la 13 o Iune, ame na nupepa o Ladana e hiki ana i ka la 28 o Mei, he elua pule mahope iho o na Nu i lohea mua o ke kaua i hiki mai nei ma keia moku..

O ka mea nui i hiki mai nei, oia no ka hoouka kaua ana mawaena o ka eu o ka Hema, ka Alabama, malalo o Kap. Semmes, a me ka moku kaua aupuni Kearsarge, a ua hoopihoia ka Alabama. Eia iho penei ka palapala a ke Kapena o ka moku aupuni i kakau mai nei i ke Keena kaua mai Farani mai :

MOKUMAHU A. H. " KEARSARGE," IUNE 19. Ua ili mai ia'u ka hanohano e hai aku i ke Keena Oihana, ma ka la mamua ae o ko'u hiki ana i Cherbourg ka la 14, loaa mai ia'u he palapala na Kapena Semmes, e noi mai ana aohe ma ke holo e ke Kearsarge, no ka mea, he makemake kona e kaua mai me ia, a aole no hoi e hala ka la hookahi a elua paha. A e like me ia hoike e ana mai, pela no i haalele aku ai ka moku Alabama i ke awa o Cherbourg ma ka hapalua o ka hora eiwa o keia kakahiaka. No ka maka'u o makou o ala mai auanei ka hoopaapaa no ka hala ole o ka palena kanawai o ka aina, nolaila, holo pu mai la maua a he ehiku a ewalu paha mile mai ka palena kai mai o Cherbourg, alaila, hoohuli aela makou a holo pololei aku i ka Alabama. I ko makou hiki ana'ku a he 1,200 i-a ke kaawale, hoomaka mai la oia i ke kipu, a ua ku makou he elua a he ekolu poka poha, mamua o ko makou hoomaka ana aku e kipu. Hoomau aku la no ke kaua ana, me ka holo kaapuni mau no hoi o ka moku me ke kowa he 400 i-a iwaena o laua. I ka hala ana o ka hora hookahi, huki iho la ka Alabama i kona hae ilalo, a piho iho la iloko o na minute he 20 ma ia hope iho, me ka make pu o kekahi poe lehulehu wale me ia.

CAPT. JOHN A. WINSLOW.

Mahope iho o keia kaua ana, a oiai e piho ana ka Alabama, aia hoi, kau aku la no o Capt. Semmes iluna o kekahi moku Beritania o Deer Hound ka inoa, a pakele aku la no, aole i pio kona kino. A no ia mea, i kona hiki ana aku i Liwapula kahi ana e noho mai nei i keia mau la, ua hui akea ae oia, mamua o ka la 16 o Aukake, e loaa hou ana no ia ia kekahi Alabama i oi ae ka ikaika ame ka holo mamua o ka moku mua iho nei ona. A i ka nana aku no, me he mea la, no he oiaio, no ka mea, ke lilo 'la oia he liona no Liwapula i keia mau la, a ua hoomaka'e kekahi Adimarala Beritania e hele me kekahi palapala hoomanawalea, i loaa ona pahikaua hou na Kapena Semmes, no ka mea, ua pau aku kana pahikaua ame kona mau pono a pau i ke piho pu me ka moku ona. Oia hoouka kaua ana o ua mau mokukaua la, oia ka mea kamailio nuiia e na nupepa o Ladana, ame Farani, ame na aupuni e ae no hoi o Europa, ame na nupepa pu no hoi o Amerika Huipuia. A no ko Semmes laweia ana mahope iho o kona pio ana e kekahi moku Beritania, nolaila, e ala mai ana no ka hoopaapaa iwaena o ia aupuni me Amerika Huipuia. Ka moku kipi " Felorida." Ma ka make ana o ka moku kipi Alabama, aole no i hoonele loaia ka Hema : na moku nana e hele mai e hoopoino a e hokai hoi i na aumoku kalepa o ka Akau, no ka mea, ke holo kaawale nei no ka mokukaua kipi Geogia ame ka Felorida, a ke hele nei no laua e hoopoino i na moku kalepa o ka poe Akau, a ke kau nei no ka weli o no poe mea moku ia laua. Ma ka Poakahi la l6 o Iulai iho nei, ua hoopioia kekahi mokuahi Akau, o Electric Spark kona inoa, oiai e holo ana i Nu Olina. I ka wa o ka Felorida i ike muaia'ku ai, he 15 mile paha ke kaawale, e holo pololei mai ana no i ua moku nei i pio ai ia ia. I ka wa holo mai ai oia a he ewalu paha mile ke kaawale, alaila, huki aela oia i ka hae Beritania, a pela i kau mai ai ia hae a hiki i kona wa i kokoke loa ai i ka moku