Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 31, 30 July 1864 — Kumukanawai Hou. [ARTICLE]
Kumukanawai Hou.
Paukū 20. E maheleia ka Mana Nui o ke Aupuni, i ekolu apana okoa, oia hoi, ka Mana Hooko, ka Mana Kau Kanawai, a me ka Mana Hookolokolo. E kukaawale ia mau mana okolu, aohe hoi e ooho kekahi Lunakanawai Aha Kakau a Lunakanawai e ne paha, iloko o kekahi Hale o ka Ahaolelo kau Kanawai. Pauku 21. O ke anoo keia Aupuni, he Aupuni Alii e hooponoponoia malalo o ke Kumukanawai; Malalo hoi oka Moi Kamehameha V.,ame kona mau Hooilina, a me kona mau Hope.
Pauku 22. E hoomau loa ia ka Lei Alii no ka Moi Kamehameha V., a me na hooilina aku o kona kino i hapaiia malalo o ke Kanawai, a i ko lakou mau mamo aku ma ke Kanawai ma ka lalani pololei ; a i nele ia, e ili aku ka Lei Alii i ka Mea Kiekie ke Kaina 'Lii Wahine Victoria Kamamalu Kaahumanu, a me ka hooilina aku o kona kino i hapaiia malalo o ke Kanawai, a i ko lakou mau mamo aku ma ke Kanawai, ma ka lalani pololei. E ili aku ike keikikane hanau mua ame na hooihna aku o kona kino; a i nele i ke keikikane ole, alaila, i ke kaikamahine hanau mua, a me na hooilina aku o kona kino. A i nele loa ika hooilina ole e like me ka olelo maluna īho, alaila, e ili aku ka Lei Alii i ka mea i kohoia e ka Moi me ka ae ana o ka Hale Ahaolelo Alii, a i hoolahaia hoi, oini e ola ana ka Moi; aka, ina aole i kohoia a i hoolahaia pela, a ua hakahak.i ka JNoho Alii, alaila, na ka Aha Kuhina mahope iho o ka ikea ana o ia hakahaka, e kauoha kokeia'ku e halawai na Hale Ahaolelo elua, a na ia kau Ahaolelo e koho ma ka balota hui i kekahi i Alii e noho ma ka Noho Alii, a mamuli o ia hoonohoia ana, e hoomaka ai he Ohana Moi hou,a e pili ia ia a me kona mau mamo aku, ke Kanawai e kau nei no ka ili ana'ku o ka Lei Alii i ka Ohana'Moi o Hawaii nei.
Fauku 23. Aole no e ku i ke Kanawai ka maīe ann o kekahi o ka Ohana Moi o Hawaii nei, ina hoi he hooilina .ia no kaLei Alii malalo o ke Kanawai, me ka ae ole mamua o ka Moi e noho ana ia manawa. O na mea a pau o ka Ohana lVloi i hana i ke kuikahi mare ma ia ano, e. lilo ko lakou mare ana i mea ole ; a o ka mea i hana ia kuikahi maxe, e hiki no ke kapaeia kona kuleana i ka Noho Alii mamuli o ka hoolahaia ana pela e ka Moi. Mahope iho o ia hoolaha ana, e hooiiloia ke kuleana Moi o ka mea i hana ia hewa i ka hooilina mahope iho ona, e like me he mea la ua make ka mea nana i hana ia hewa. Pauku 24. E hoohiki ka Moi Kainehameha V., a o kona mau Hope Alii i ko lakou wa e hiki aku ai i ka Noho Alii; penei: Ke hoohiki noi au imua o ke Akua Mana Loa, e inalama mau i ke Kumukanawai o ke Aupuni, a e hooponopono no au i ke Aupuni e like me ke Kumukanawai. Pauku 25. Aole loa e noho ma ka Noho Alii kekahi kanaka i hoahewaia mamua no kekahi karaima nui, aole hoi kekahi pupule a hupo paha. Pauku 26. O ke Alii ka Alihikaua maluna o na koa a me na manuwa a me na mea kaua e ae ma ka moana a ma ka aina, a nona ka mana ma ona iho, a ma o kekahi Luna Koa, a mau Luna paha ana e koho ai, e ao a e hooponopono i ua mau mea kaua nei, mamuli o kona manao he pono a e malu ai ke Aupuni. Aka, aole e pono ia ia ke hapai i ke kaua me ka ae ole o ka Ahaolelo kau Kanawai. Pauku 27. Na kn Moi e kukakuka pu ana me kona Ahakukakuka Malu, e hoopanee i ka hoopai, a e kala aku i ka hala, mahope o ka hoahewaia ana, no na hewa a pau, koe nae na hoopii imua o ka Hale Ahaolelo Alii. Pauku 28. Na ke Alii e kukakuka pu ana me kona Ahakukakuka Malu, e hoakoakoa i na Hale elua o ka Ahaolelo ma kahi e noho ai na 'Lii a ma kahi e paha, ke pilikia ia wahi no kekahi enemi a no kekahi mai ino paha : A ina e kue na Hale elua kekahi i kekahi a i ke Alii paha, nana no e hoopanee a hoopau; a hookuu aku paha i ka Ahaolelo, aole nae mawaho -o kela halawai ae. Ina hoi he pilikia, e hiki no ia ia ke hoakoakoa mai i ka Ahaolelo, a i kekahi paha o na Hale elua no ia wa pilikia. Pauku 29. Na ke Alii no, e kukakuka pu ana me kona Ahakukakuka Malu, e hana i na Kuikahi, a e koho i na Elele Aupuni e hoounaia'ku, a e haawiia ka lakou palapala hookohu, me na kauoha e like me ke Kanawai iwaena o no Aupuni. Pauku 30. Nana no e ae, a e iiooia i na Elele Aupuni i hoounaia mai } nana no hoi e hai aku imua o ka Ahaolelo i ke ano o ka noho ana o ke Aupuni i kela manawa i keia manawa ma kana olelo alii; a e hai aku hoi ia lakou i na mea ana e manao ai he pono na iakou e imi. Pauku 31. He kapu loa ke kino o ke Aiii a me ka maluhia: maluna o na Kuhina ka hihia o na oihana. Na ka Moi ka Mana Hooko; e kakauia ka inoa o ka Moi ma na Kanawai a pau i hooholoia e na Hale elua o i ka Ahaolelo ; a o kana mau hana eaea pau
ma ka oihana, e aponoia e like me ke Kanawai, koe nae ka mea i oleloia ma keia Kumukanawai. Pauku 32. lna ma kekahi manawa, ika make ana o ka Moi, ua emi na makahiki o ka Hooilina malalo o ka umikumamawalu makahiki, alaila, e hookoia ka Mana Moi e kekahi Kahu Malama Aupuni; a i ole ia, e ka Aha Kahu Aupuni, e like me ia i kakaia mahope ae nei. Pauku 33. lna he manao ko ka Moi i kekahi manawa e hele aku niawaho o keia Aupuni, alaila, e hiki no īa ia e koho i kekahi i Kahu Malama Aupuni, a i Aha Kahu Aupuni paha, nana e hooponopono i ke Aupuni ma ka inoa oka Moi; a pela no e hiki ai i ka Moi ma kona palapala kauoha hope, e koho i kekahi i Kahu Malama Aupuni, a i Aha Kahu Aupuni pnha nana e hooponopono i lee Aupuni no ka manawa i lawa ole ai na maka'hiki o ka Hooilina Moi ; a i ka make ana o kekahi Moi, a e ola ana kona! hooilina malalo nae o na makahiki he umikumamawalu, me ka hana ole o ka Moi i kona palapala kauoha hope, alaila, e hooliloia ka Aha Kuhina e noho ana ia wa i Aha Kahu Aupuni, oiai ka manawa e akoakoa ana ka Ahaolelo kau Kanawai ; a e kauoha lakou e halawai koke na Hale Ahaolelo a i elua. Ma ia halawai ana o na Hale Ahaolelo, e koho koke no lakou ma ka balota hui i kekahi i Kahu Malama Aupuni, a i Aha Kahu Aupuni paha nana e hooponopono i ke Aupuni ma ka inoa o ka Moi, a e hooko i na hana a pau i haawiia na ka Moi e hana malalo o ke Kumukanawai a hiki aku ia i ka pau ana o na makahiki he umikumamawalu, oia hoi na makuhiki e oo ai ka Moi.