Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 29, 16 July 1864 — Na Ninau Mana. [ARTICLE]

Na Ninau Mana.

No ke Akaa Mana Loa iloleo o kona lokomaikai hiwahiwa i hnna mai i keia mea he kanalea, a nana no i haawi mai i ke taleiia i kela ame keia o na mea uhane, ua hanaia a ua haawiia i ke kanaka ka pono ame ka mana e ike a hooholo no na iho i ke ano o na mea a pau i wailioia'ku iinua ona, —o kekahi poe ua ike ma kekahi ano, a o kekahi hoi ua ike ma ke ano kue i ka ike a kekahi, —- aka. ua haawi ma« nae ke Akua nana mai ke ola, he alakai kuloko no kela nme keia o na kanaka ana i hana mai ai, a oia alakai, oia no ka Luna ikehala a Luna ikep&no o kela mea keia mea, oia ko iakou hoa kuka i na wa a pau, a ina ua nele ke kanaka ia mea, alaila, ua makehewa ka olelo ana he mea uhane oia—anolaila, ina paha e hoopuka'ku makou i keUahi manao mahope nei, ua kamailio makou ma ia rula laula. Ua hoopuka mai ka Aha Kiekie o keia Aupuni i kona manao no ka ninau mana o j keia Ahaolelo Nui e noho nei mamuli o ka Olelo Hoolaha Alii a ka Moi. Ua olelo mai, ua ku i lee Kanawai—a o na hana a pau aia Ahaolelo e hooholo ai, ua lilo no he Kanawai; no ka mea, ua noho mai no na Mana Nui Ekolu o keia Aupuni iloko o ua Ahaolelo la, —a oiai hoi o ka Aha Kiekie o keia Aupuni, oia waie no ka mana hookahi e hiki me ka mana ke wehewehe i na ninau Kumukanawai, a me ka wehewehe ana o na Kumukanawai a me na Kanawai*, nolaila, e manaoia oia iho la no ka pono, a e oleloia no hoi me ka pono, o ka meo mana hookahi wale no ia iloko o keia Aupuni i hookau i ke ano o na ninau pili Kanawai maloko mai o na palena a pau o keia Aupuni,—a nolaila, e olelo makou, Amene\ Amenel AmeneW Aka, e hiki no i ka Aha Kiekie ke kaa i ko lakou olelo hooholo e like me ka pono i ko lakou noonoo ana, aka hoi, ua hookoeia no nae iloko o kela a me keia kanaka kona mana iho ma kona pono ike, a me kona Lunaikehula, a pela paha ka noho ana o na kanaka o keia Aupuni. O makou, ke ae nei makou. ua ku io no i ke Kanawui na mea a pau a keia Ahaolelo Hui e hooholo ai, i kumu e hoopau ni i ka hoopaapaa, a ke mahalo mau loa aku nei makou i ko ka Moi hoole ana i ka hoohiki i ke Kumukanawai, mamuli o ka ike a me kona manao mamuli o kona Lunaikehala, i ka hiki 010 īaia ke hooko i ka mea ana i manaoia mai ai e hana'ku ke hoohiki oia i ke Kumukanawai. A no ia mea, ke Ku nei Ka Moi o Hawaii me ica NELE I KAHI KIIMU HOOKAHI E H ĪK'I AI KE aHEWAIA NO KEIA HOOLE ANA E HOOHIKI I KE Kumukanawai a na mua ona i hoohiki ai e malama; a o ka pono a me ka hewa o keia hoololi ana, aia no ia iluna o ka Lala mana Kanawai hookahi o keia Aupuni,—na ka lakou olelo hooholo i holoi ae i i<a hewa o na mea a pau; a aia waie no maluna o ka Aha Kiekie ka ahewaia a me ka aponoia o na hana a pau, ina e loohia i keia lahuikanaka ka poino mamuli o ka hana a keia Almolelo, alaila, no ka Aha Kiekie no ka hewa. 1 mea nae e hoike aku ai makou ke hoike aku i ka pono ole o ke ano o ka hoololi ana i ke Kumukanawai ma ke ano e hanaia nei,* e olelo mua ae makou, ua pono ka olelo hooholo a na Lunakanawai Kiekie, no ka inea, o ka olelo hooholo ia a ka mana Kanawai nui o keiā Aupani, a i kumu hoi e hoopau ai ia kumu hoopaapaa, ke ae nei makou i ka pono oia hooholoana ibo a ia Aha, aka, e kuhikuhi no nae makou i ke kumu a makou i manao ai o ke ano o ka hoololi ana i keia Kumukanawai e like me ke ano e hanaia nei, oia hoi, ina e aeia ka pono i kekahi ]a!a no kekahi kumu hookahi, e hiki no hoi paha ke aeia ia. pono no kekahi aoao, a ma kekahi aoao, a nolaila, ina e hiki ana i kekahi o ua mana nui o ke Aupuni, ke kahea i Ahaolelo hui nana e hooholo a hoololi paha i Kumukanawai mawaho ae o ka hoakaka pono ana a ua Kumukanawai la, alaila, me he mea la no hoi i na e hiki ana i kokahi ke hana pela, alaila, he oiaio, hemanano kokekahionamana nui o keia aupuni e kahea i ahaolelo, a olelo aku % eia ka makou Aumukanawai e makema• ke nei e hooholo. O keia kumu alakai o ka hoololi ana i ke Kumukanawai mawaho ae o hū me& j kuhi* kuhiia e ia mea, he mea weliweli ioa, a he mea hoonaueue mai keia i ka noho maluhia ana o ka lehulehu o keia aina,—he kumu alakai keia nana e wehe i ka ipuka e hiki ai ke kahea hou ia na Ahaolelonui mahope aku

o keia, e hele hoole i na hana ame Kumukanawai hoi a keia Ahaoielo e hooholo ai. Anolaila, oke lumu alahti ka mea ww, no ka mea, ua koolaa iho kakou ma keia l*mu alalai i ke alanui e hiki ai ke hoololiia a ke hoano e ina manawa a pau, i ke kahua e ko kakou mau pono e ku ai, anolaila, o pono a pau a keia Kumukanawai hou e haa\vi mai ai ia kakou, aole loa e hiki ke hilinai ia, no ka mea, ina paha e laweia aku ko kakou Moi aloha e noho nei, (a ke* nonoi ne\ makou i ke Akua Mana Loa e hoomamao loa ia ia manawa,) a noho mai kona pam hakahaka, alaila, ma keia kumn alakai atne keia olelohooholo a ka Aha Kiekie e hiki ni ia ia ke hoole mai i na inea o keia Moi i hooia inai ai; anolaila, e nohoana kakou me ka loli mau, me ka hiki ole ia kakou ke olelo ae he maluhia ko kakou noho ana, a he Kumukanawai loli ole hoi, ua hala ia wn,me he mea la o ko kakou noho ana e noho nei, he noho ana Kumukanawai ole no. Aole paha e hiki mai ka poe mea dala e hoolilo i ko lakou dala iloko o keia Aupuni, no ka mea, he loli wale ko kakou noho ana. Ua kamailio makou no neia mea iloko o na wa i hala'e mamuli o ka pono a makou i ike ai iloko o ko nmkou Lunaikehala. a mo ka makou i manao ai he pono, a no ia mea, ua hiki ia makou ke holoi i ko inakou mau lima a haliu aku i ko makou maka 1 ko makou Makua iloko o ka Lani. me ka i uku, ua hana makou i ka makou i manao ai he pono. a ina ua hana ke kanaka mamuli o ke alakai ana a kona lamaikehala, a, aole hoi mamuli o ka hoopilimeaai, alaila, keolelonei makou, aohe ana mea e maka'u ai ma keia aoao o ka make, " O ka pono ka ikaika, Aole o ka ikaika ka pono."