Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 29, 16 July 1864 — Page 4
| This text was transcribed by: | Arnold Hori |
| This work is dedicated to: | Hawaiian Historical Society |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa.
KE KAAO MOOLELO
--NO--
LIAIKEAHE.
O Liaikeahe (or Alenasaka) wahi a ke kaao,--he wahi fala molowa loa, aole no hoi oia i hoopa-pa iho i kahi lima puu ona i kekahi wahi hana iima ; a hiki wale aku i na la hope o kahi makuakane; haule aku la ia i ke ala hiki ole ke hoi mai, waiho iho la ia i ka huina o na derakama he haneri (ma ka helu o ko Peresia moni) no kana keiki no Alenasaka.
Hooponopono iho la o Alenasaka i kona wahi waiwai hooilina, a imi iho la i mea e kukai ia mai ai o na talena loloa o ka waiwai, me na derakama liilii he haneri. Kuai aku la ia i na kiaha aniani, omole, a ia mea liilii aku ana i ike ai he nani ke nana'ku, e loaa ke aniani kilohi, kui-pine, komo, maka-aniani. A hoahu iho la iloko o kekahi hinai nui poi ole, a hele aku e kalewa ma ke alanui, e like me na pake maauauwa mea ono o kakou nei. A i kekahi wahi, waiho iho la ia i ka hinai ma kona mau wawae, hilinai aku la kona kua i ka pa-pohaku. A iaia e noho ana pela, e nana ana me ka iini nui o kona naau maluna o ka hinai aniani ana; kupu mai la na anoi iini a kona manao, ana e lia ana ia manawa, a aka'aka wale iho la no, a noho malie iho la ia no kekahi manawa, a mahope wale iho puoho ae la, a puili ae la i na lima a pau ia, hehihehi iho la, a puka loa ae la kona leo iwaho, i ka i ana iaia iho. "O keia hinai ko'u kumu waiwai Kalepa a pau, he haneri derakama ia, aole auanei e emo e loaa ana no ia'u he alua haneri derakama, a o keia mau derakama elua haneri, he manawa pokole ko'u e hoopukapuka hou aku ai, alaila, e loaa mai eha haneri. "Aole no paha au e nele ana i ka loaa mai o na derakama ewlu haneri, heaha la kana, aole no e liuliu aku o ka loaa noia o na tausani he iwakalua." A o kuu lilo koke noi i haku no na dala he iwakalua tausani. A eo ia'u oe e ke kanaka hana aniani, alaila, huli ae au i mea hana gula no'u, alaila, e loaa no ia'u na daimana he nui wale, a me na ano o na mea maikai a pau, a me na mea hoehaeha naau no hoi, me na pohaku makamae loa. "I ka wa e loaa koke ai ia'u o keia mau waiwai a pau. Alaila, e hoomaka koke au e kukulu i hale nani loa o ka maikai ma mua o na hale nani a pau o ka honua nei, a o ko'u hale ia, alaila au e lealea ai a lilo au i kanaka nui a puni ko ke ao nei, i kukui aku ku'u Kaulana i na kihi eha o ka honua a me na alelipolipo o ka moana. Aka--aole no hoi au e hooki iho ana i ku'u huli waiwai ana, e hoomau aku ana no au a loaa ia'u na dala he mau haneri miliona.
I ku'u wa i lilo ai i haku no na dala he miliona, e hoouka ae au i ku'u kulana iluna o ka (paepaa kapu o Liloa,) a e lilo ana wau i Duke, a e kauoha ia mai ana au e mare i ke kaikamahine a ke Kuhina Nui o ke Aupuni, a mahope iho o ka mare ia ana o maua, e haawi mai auanei ku'u makuahonowai-kane i ka hooponopono ana i ka Oihana Kuhina Nui ia'u.
"Ia manawa no hoi, e makana aku au i hookahi tausani apana gula no ka po o maua i mare ia'i, a e hoolilo auanei au i ku'u makuahonowai i Elele no na puali koa, i mea olelo mawaena o'u a me na Makaainana. A ia'u e hoonohoia'na ma kona lima akau,--i mea wale no e hoolealea ai i kana kaikamahine, e haawi au i hookihi tausani apana gula, e like me ku'u hoohiki ia ia no ka mare ana, a mhope iho e makana hou aku au ia ia i ka eke i piha i ke gula me na wahi hopuna olelo pokole, penei. E! e ike oe he kanaka au no ku'u olelo, he haawina mau au, a oi aku mamua o ka'u mea i hoohiki ai.
"I ku'u wa i lawe mai ai i ke kaikamahine alii iloko o ku'u hale nani, e hoolakolako nu i na mea a pau nona a e ao ia ia e hoonani mai ia'u, e hana no au a maikai loa i kona kapa komo. Aka,--e hele iki aku au i ona la, a kamailio uuku wale aku no ia ia. E hele mai auanei kana poe haia wahine, a olelo mai ia'u," aia oia ke ehaeha la no'u no ku'u hana lokomaikai ole ia ia." "A nonoi mai me ka waimaka, mai malama ole ia ia, a mai hookaokoa-e noho pu ia me a'u aka, e huli ae au i ku'u kua i ona la.
"E komo mai auanei kona makuahine e halihali pu mai ana me ia ia'u, ia'u e noho ana maluna o ka noho-koki--o ke kaikamahine hoi me na waimaka, papio iho la ia ma lalo o ku'u mau wawae, a nonoi mai, i na i loaa ia ka lokomaikai imua o kona alo. Owau hoi, no kona manao; a no ka huki ana ae o ku'u kuemaka iluna, a e hoolilo au ia ia i kauwa wahine na'u e like me kekahi o na mea lawelawe, a e pupuu mai au i ku'u wawae a petu aku ia ia, a ma keia mea e kaka'a aku ai oia no kekahi mau kapuai mai ka noho kokiaku.
E! maanei kakou e ike ai i ka loaa ana o Liaikeahe i ka makani ia ia e kamailio ana e petu aku i ke kaikamahine alii, ua huki mai la oia i kona lima iluna a keehi aku la me ka ikaika nui, a ku i ka hinai ana e kalewa hele nei ma ke alanui, o ka lele liilii aku la noia o kalehu o kapuahi o na pana aniani i na apana he tausani, a hoka wale ana o ua wahi Alenaseka nei, o ua mea maikai he kuko. O ka aka'aka'a koke ia aku la uo ia e kahi kanaka nana i hoolohe aku i na olelo a Liaikeahe, ukiuki loa iho la o ua o Alenasaka, (Lia-i-ke-ahe) alualu e hoonou i ka pohaku, e holo loa iho ana kela a loaa mai au, paa hoi ia'u i kekakauia. Pipi holo Kaao.
G. WILLIE.
Hana, Maui, Iune 25, 1864.
Ka Moolelo o na hana ma ka
HALAWAI LAHAINALUNA.
Ua halawai ka Ahahui Aloha o Lahainaluna, ma Waimea, Lahaina, Maui, i ka la 12 o Mei, hora 1 o ka auina la, A. D. 1864.
Ua hoomakaia ka hana, ma ke koha ana i na Luna.
Ma ke noi a S. Kaauamo, e kohoia o L. Aholo i Presesidena. Ua hooholoia.
Noi mai o A. Halulu, e kohoia o P. W. Kaawai Kakauoelo. Ua hooholoia.
Ma ke noi a R. Waimea, e heluheluia ka Moolelo o ka halawai i hala o kela makahiki. Hooholoia. A ua noi mai o J. H. Moku ke Kakauolelo oia halawai e hoopanee ka heluhelu ana i keia wa. Ua hooholoia.
Noi mai o J. W. H. Kauwahi e hoike mai ke Komite Hooko i ka lakou hana i haawiia e keia Aha o kela halawai. Ua hooholoia.
A ua hoike mai o J. Kauhane (kekahi Komite Hooko,) i ko lakou makaukau ole i keia wa. Ua hoihoi ia e hana hou lakou. Ua hooholoia.
Noi mai o J. H. Moku e hoike mai o J. W. H. Kauwahi ke Komite imi i Kumukanawai hou e pili ana i ka Hui waiwai ma ke ano hookuonoono; a no ka hooko ole o na Komite mua i ka lakou hana, nolaila, aole ia i makaukau e hoike koke mai. Ua hooholoia.
Hai mai o S. Kaauamo e apono aku keia Aha i ka olelo waha a ke Komite. Ua hooholoia.
Noi mai o J. H. Moku e hoike mai o J. W. H. Kauwahi i kekahi mau mea e lana ai ka manao o keia hana nui oia hoi ka Hui waiwai ana. Hooholoia.
EIA NA MEA HOOLANA.
1. O ka Hui waiwai ana, he mea hapai ae ia kakou mai ko noho ana ilihune, a i ka noho ana hanohano.
2. He mea ao mai i na kanaka Hawaii.
3. He mea kokua i ka wa pilikia a me ka wa elemakule.
4. He mea e holo ai kekahi hana nui i manaoia me he kaulahao la e paa ai ka Moku Kalepa.
5. I ike mai ai na'lii, ua hana io ko lakou poe kanaka i ka nui malalo iho o ka La.
6. He mea no keia e kokua ai i ka noho ana o ka ohana ma keia hope aku.
7. He makemake nui e hoano e i ka noho ana o ka wa kahiko o na kupuna mai keia wa ae.
Ma ia mau meu, ua hui na lala ia lakou iho i hookahi ma ka hui waiwai ana.
Ma ke noi a W. P. Kahale, e hoopanee i keia Aha, a i ka la apopo, Mei 13, hora P. M. Ua hoholoia.
Ua hooholoia, e halawai hou keia Aha ma ka hale o ka "Ahahui Aloha" o Lahaina.
Mei 13:--Halawai hou keia Aha i ka hora 10 ma ka hale i oleloia maluna'e.
Ma ke noi a A. Halulu, e heluheluia ka moolelo o ka halawai i hala. Ua hooholoia. Ma ke noi hoi a J. W. H. Kauwahi, e hoapono i ka moolelo. Ua hooholoia.
Waiho mai o J. H. Moku i olelo hooholo e hoololi ia kakou iho i poe hui ma ka imi waiwai ana, a ua waihoia imua o ka hale ka noonoo ana i keia mea. Ua hooholoia.
Noi mai o J. W. H. Kauwahi, e koho ia i Komite e noonoo i na hoho (shares) A o ke kumu waiwai o keia Aha he $10.000, a he $50. no ka mahele hookahi. Ua hooholoia.
Noi mai o D. W. Kaiue, e hoike mai kela mea keia mea pakahi i ka nui o na mahele ana i makemake ai. Ua hooholo loa ia.
P. W. Kaawa, 2 Shares
E. Paulo, 2 "
J. Hanio, 2 "
J. Kapono, 2 "
S. Kaauamo, 2 "
A. Halulu, 2 "
D. W. Kaiue, 3 "
Pohakimohewa, 2 "
Kuewa, 2 "
Kaalopina, 2 "
Kahulu, 3 "
D. Kahaulelio, 3 "
D. Kupahu, 2 "
Z. P. Poliala, 2 "
Maalaiki, 2 "
M. Kenui, 3 "
J. W. H. Kauwahi, 10 "
No ka A. H. A. o Lahaina
(by J. W. H. K.) 2 "
J. H. Moku, 2 "
Hoaai, 1 "
Kawehe, 1 "
Levi, 1 "
SamuelA, 2 "
L. Aholo, 3 "
D. Kailua, 2 "
Rev. S. W. Nueku, 2 "
R. Wainee, 1 "
J. W. Naukana, 4 "
Zazaio, 2 "
Puowaina, 4 "
Kalama, 5 "
Ed--Kekoa, 2 "
----
90 "
P. W. KAAWA.
Kakauolelo.
He Kumukanawai.
Pauku 1. E kukuluia kekahi Ahahui no ka poe Lahainaluna, a me ka poe e makemake ana i Ahahui imi waiwai no lakou iho, i mea e pono ai ko lakou noho ana, a e kapaia ai ka inoa o keia Ahahui i hoohui ia ma ka inoa Lahainaluna Company.
Pauku 2. Eia na Luna o keia Ahahui; hookahi Peresidena, elua Hope Peresidena, he Puuku, he Kakauolelo, ekolu Komite Hooko, a i hookahi kuhikuhi a alakai no hoi. E kohoia lakou ma ka balota, a ma ka o lima ana paha o ka poe hui, a e paa lakou ma ia oihana no ka makahiki hookahi, a hiki i ka manawa e koho hou ia ai na mea e pani i ko lakou hakahaka.
Pauku 3. Eha no halawai ana o keia Ahahui i ka makahiki hookahi, oia hoi i ka Poakahi mua o Maraki, Iune, Sepatemaba, a me Dekemaba o kela makahiki keia makahiki, ma kahi a ma ka manawa a ka Aha e hooholo ai i ka halawai ana mamua iho, a maloko oia mau halawai ana e hoike mai ai na Luna i na hana a me na mea i hanaia mamua, a me na mea e hanaia ana mahope aku; a o ka halawai mua ana o keia Ahahui, oia no ka Poakahi mua o Iune e hiki mai ana.
Pauku 4. O ke Kumuwaiwai o keia Ahahui, oia no he umi tausani dala. A i mea e pono ai, a e holo ai ka hana, e pono no ke maheleia keia Kumuwaiwai i na mahele elua haneri, a o ka nui o na dala ma ka mahele hookahi, he kanalima no dala.
Pauku 5. O ka poe komo i mau hoa no keia Ahahui, e hiki no ia lakou ke lawe i hookahi mahele a oi aku paha e like me kona makemake, a e hookaa mai hoi i na dala i kela manawa i keia manawa, e like me ke kauoha a me ka olelo a ka Aha e hooholo ai.
Pauku 6. E malama ia e ke Kakauolelo o ka Aha i Buke inoa no ka poe i komo iloko o keia Ahahui, e hoakaka ana i ka inoa, kahi i noho ai a me ka nui o na mahele o kela mea keia mea i komo iloko o keia Ahahui.
Pauku 7. I ke koho ana i na Luna e like me ka Pauku 2, ma ka balota paha a ma ka o lima paha, e koho no kela mea keia mea e like me ka nui o kona mahele. Penei: Ina hookahi mahele o kekahi, i hookahi no ana koho ana no kela Luna keia Luna; a ina i oi aku na mahele o kekahi, alaila, e like ke koho ana i na Luna me ka nui o kona mau mahele; a i na hoi ma ka o lima ke koha ana e, helu ia no ma na mahele na lima i koho i na Luna.
Pauku 8. Ina hiki ole mai kekahi i ka halawai ana no ke koho ana i na Luna, alaila, ua hiki no ia ia ke koho i hope nona maloko o ka poe i hiki mai.
Pauku 9. Na ka Peresidena e noho i Luna no ka poe Hui a pau, ma na mea e pili ana i ka hana a ka poe Hui i hooholo ai, a nana no e haawii na palapala hooiaio no na kuleana o kela mea keia mea iloko o ka Hui ke kaa ke dala o ka mahele a mau mahele paha; a nana no e kakau inoa ma na olelo ae like a ka poe Hui me ka poe paahana, a hui limalima, a nana no ma kona inoa o hoolimalima i na aina, a e kuai a e hoolilo aku paha i na waiwai e pono ai, e like me ka hana ana a me ka ae ana o ka poe Hui.
Pauku 10. Ina he pilikia, a ua haalele, a make paha ka Peresidena, alaila, e hiki no i ka Hope Peresidena mua ke hana i na hana a pau a ka Peresidena e like me ka olelo maluna, a pela no ka Hope Peresina alua.
Pauku 11. Na ke Kakauolelo e malama i na buke, na pepa, a e malama hoi i na lilo a me na loaa iloko o na Buke; e makaikai ia nae e ka Peresidena, a e aponoia mahope o ka nana ana a na Komite Hooko.
Pauku 12. Na ka Puuku e malama i na dala a pau i loaa mai, a nana no hoi e hoolilo aku mamuli o ke kikoo ana a ka Peresidena, a e lawe mai hoi i na palapala hookaa mai ka lima mai o ka poe i hookaa mai i ke dala.
Pauku 13. O ka poe Komite Hooko ka poe nana e imi a hoike mai i kela halawai ana keia halawai ana i na mea e pono ai i ka Ahahui ke hana i kela manawa keia manawa.
Pauku 14. O ke kuhikuhi a me ke alakai oia kehahi Luna iloko o keia Aha, aka, eia kana hana, e hoike mai i na mea e pono ai ka hana a ka Ahahui, ke ole e hoike ia mai e na Komite Hooko, a me kekahi mau hana e ae i manao ia he pono ke hana'ku.
Pauku 15. Ina halawai ana i hoikeia maluna, ia manawa no e hoike mai ai na Luna i na hana, i hana ia ke ano o ka hana a me ka hana e hana'i, a e hoike mai hoi i ka lakou hana i ka hapaha makahiki mamua iho.
Pauku 16. Aia a maopopo ka aina a me kahi e kukulu ai ka hana a keia Ahahui, a hala hoi ma kahi makahiki mai ka halawai mua ana i oleioia maluna, alaila, aole e noho ka Peresidena, Kakauolelo, a me ka Puuku mawaho o kahi e kukulu ai ka hana a keia Ahahui, aka, e noho maoli no lakou, a e lawelawe i ka lakou hana, a e nku ia no hoi e like me ka hooholo ana a ka Ahahui.
Pauku 17. E maheleia ka waiwai puka o keia Ahahui i na hoa o keia Aha, mamuli o ko lakou mau mahele e like me ke kuleana o kela mea keia mea, ke hiki i kela manawa keia manawa e like me ka hoike ana mai a na Luna i kela halawai keia halawai.
Pauku 18. E hiki no i na hooilina o na hoa o keia Ahahui, ke noho e like me ko lakou mau makua a mua paha ke manao lakou pela.
Pauku 19. A aponoia keia Kumukanawai, alaila, e kakau inoa ia no e na mea a pau i komo ma na mahele hoi a me ka nui o na dala.
Pauku 20. E hiki no ke hanaia kekahi mea hoololi, a mau mea hoololi hou paha ke hooholo ia ua mea hou la e keia Aha pela. KOMITE.
Nui ka La ma Kohala Aku nei.
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:--Oiai, ua halawai mai ia'u nei kahi manao kaumaha, e hoopuka aku ma ke akea, i ka mea nona ke poomanao maluna ae; "Nui ka La ma Kohala Akau nei." A, oia kau e lawe hele ae e ke Kilohana Pookela o keia Lahui imua o ka lehulehu.
Aneane elua malama a oi aku, ka panoa ana o ka lepo o na wahi ma ka aoao komohana o Kohala Akau nei, aole haule mai o na kuluwai huihui mai ka Lani mai, o na ao ua lipolipo o ka lewa ka mea ikea'ku, i ka hele mai a hoomakua lua iluna o Pihenakalani, me ka manao, e hanaio iho ana ia mau ao, e ia ka !he mau ao i leleino i ka makani. Ma ke ahiahi, ua ike ia'ku ka pouli panopano pono ole ano mai o ka lewa, a i ke kakahiaka ana ae, ua ka-lae maikai ka Lani, a i ka wa i puka mai ai na kukuna wela o ka La, aole o kana mai a ke omo ana i na mea ma'u o na mea kupu, a palupalu ko lakou ulu ana a liko i ka malo'o, pilikia na holoholona, me na kanaka pu kekahi.
O na wahi i ike ia aku ka malo'o o na launahelehele, ua like pu me kahi i puhi ia i ke ahi, ke koe o ka lepo wale no. Mai Waika a hiki aku i Honoipu, i na e pii a luna o na wahi kiekie ; oia hoi iluna o na lalani pu'u o Kohala Akau nei huli aku na maka nana i ke komohana, o ka ulaula ka mea ikeia, aole o na lau uliulu o no mea kupu. Aka, i na e huli aku nana na maka i ka hikina, e ahoia, he oluolu na maka ka nana'ku.
O na holoholona ka mea kaumaha o ka manao ke nana'ku, i ko lakou pii ana aluna o na ahua, e ha'u wale ai i ka makani, e pauma ana na pu'uwai i ke e@ maikai: a me ka holo nui ana iloko o na ulu-laau, e imi hele ana i ka wai. Ke ola o na kanaka. Ua ola na kanaka o keia mau apana, mamuli o ka hoomanawanui ana o na kino i ka noho ma keia mau wahi, o ka mahiai ana, aia ma Kohala--Ioko; he manao ne e hele, o ke aloha i ka pumehana o ka La o ka aina kula; "i kahi La ae paha a La," wahi a ka mea i noho a aloha ole i keia wahi. Me ka mahalo no.
S. W. BENIAMINA.
Kaipuhaa, Kohala A., Mei 31, 1864.
He mau Laau Iapau Lio.
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:--
Nou a me kou Lunuhooponopono ke ana iliwai o ko'u puuwai e poloai aku ia olua, a na olua ia e lawe hele ae imua o na mea ola uhane, a me ka poe i nele i na laau o keia ano malalo iho nei.
1. Ina he haki ma ka wawae, a ma na wahi e ae paha o ka lio, i mea e poino ai kona kino, alaila, eia no na laau e pono ai: Ipuawa, paakai, lehu, haha, muo-ko-wali, mno-la-i. Ina he nui loa ka hai o ka lio, e hana a pau loa keia mau laau i ka manawa hookahi; ina he uuku, e lawe mai i elua, a i ekolu paha, e like no me ka nui o ka eha.
2. Ina he wiwi ka mai o ka lio, ke ole nae ka io-kupu, alaila, eia no na laau e pono ai: Papipi, kukae-bipi (laau ma-ka nahelehele), he molekowali, uhi, lau-hoi, lau-poho, lau-ohelopapa, ilimamaki. E hana no alikealike o kela a me keia, elike ana me ka nui o ka mai o ka lio, a e huipu ia lakou i ka manawa hookahi ma ke kui ana, a uwi maloko o ke pui, a capa, ma kahi kupono e hoohainu ai i ka lio.
3. Ina he lolo ka mai o ka lio, e hiki ole ana ia ia ke ala ae, ua waiho paha he mau la, a he mau hebedoma paha, a he mau mahina palia, eia no hoi na laau e pono ai: He mimi, paka, ipuawa, laki, a he lau-kookoolau, lau-zizania, lau-popolo, lau-nehe; e lawe mai i kela a me keia, a e huipu ma ke kui ana a wali, a awi maloko o kekahi kiaha piula, i ekolu nae hapaha o ke kiaha ka piha i ua wai laau'la, a hoohainu aku hoi i ka lio.
4. Ina ma ka maka ka eha, ua ku paha i ka laau, a he eha e ae no paha, a he hiki ole hoi ia ia ke nana pono i kona wahi e hele ai, nolaila, eia no na laau kupono, a he ola io no hoi ke pono kau hana ana. Eia no na laau : He la ki, ilimaia, paakai, iliwauke, a me ka lau o ka hinahina. E lawe mai i kela a me keia e like me ko lakou nui, e huipu no hoi ma ke kui ana a wali, a nini pono iho no hoi ma ka maka i eha.
5. Ina ma ke kua ka eha, he puka paha, a he eha e ae no hoi, alaila, e kau no i ke au-bipi, pulugona, lau-kowalipehu, a me ka nioi. Ua like no ka hana ana me na mea i oleloia maluna'e. A e ilike no hoi me ka nui o ka eha, pela no e nui ai ka laau.
He mau ia mau wahi laau e pau ai ka pilikia oia mea ola uhane, a oia no hoi na mea a'u i ike ai, oia no hoi keia i kuupau ia aku nei imua o oukou, a na oukou aku no ia e hana, me ka noonoo nui nae i na rula i kuhikuhiia aku la no ka hana ana, a i pono ole no ka oukou hana ana, nani pono oie no ia, ua wehe puka nui aku nei au i ke akea. Me ka mahalo i na hoa. S. W. BILA.
Kaipuhaa, Kohala Akau, H., Mei 19, 1864.
Pulupulu!
A UA MAKAUKAU NO HOI AU E KUAI aku i ka pulupulu, penei:
PULUPULU i pau i ka waela, 20 ken. no ka paona.
PULUPULU me ka anoano i wae oleia, 6 ken. no paona.
E lawe no au i ka welu lole a me ka pulupulu i uku no ke
Kuokoa. H. M. WINI.
100-2m Lnna Pai o ke Kuokoa.
HALE PAI KII.
MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA
"Nupepa Kuokoa,"
Emi ka uku no ke kii. E paila no ke kii iluna o ke
ANIANI a me ka PEPA.
E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.
H. L. CHASE (Keiki.)
112-6m Mea Pai Kii.
J. P. HUGHES.
MEA HANA
NOHO LIO!
AIA MA KA HALE KUAI O KA MEA nona ka inoa maluna nei, he Nohoilo Pelekane a ho Noholio Meleka. a me na Noholio Wahine, o na ano a pau, na Noho Paniolo Nu Hou.
Na Hao Waha a me na Kepa o na ano a pau,
Na Kaulawaha, a me na mea e pono ka ilo,
Na Ili Kauo o na ano a pau,
Na Hao Keehi,
Na Palaki Lio,
Na Kahi Lio,
Na Eke Ili,
Na Huipa.
A me na mea e ae a pau loa o pili ana i na Lio a me na Kaaholo, a e kuai ana no ia mau mea,
NO KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA!
Ala no ke waiho mau nei malaila na Pela Mauu.
O na Pela Pulu, na Pela Hulu a me Pela Uwaea. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai.
Ua hanaia no na Kaa Lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi.
Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai.
E malama pono ia no na mea a pau I kauohaia mai o pili ana i ka'u oihana. E loaa no wau ia oukou ma Monikahaae, me ke kihi o ke Alanui Hokele a me ke Alanui Papu.
J. P. HUGHES.
Honolulu, Sept. 17, 1862. 100-1y
LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER,--Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.--Wailuku, Maui.
C. H. WETMORE,--Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH,--Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO
NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe.
A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hei na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai na mai e ae kekahi, e like me ka lepo paa, nalulu, pehu, uleale, a me ua mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Ela hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka poe pilikia i ka wela o ka houpo : i ka ono ole i ka ai ; i ka nawaliwali o ke ao; i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua ; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na mea like.
Penei no e inu ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o kau puna ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailailu aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alalia pono no elima inu ana i ka la, penei ; kakahiaka, kiekie ka la awakea. auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua e ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He lanu maikei a oluolu hoi kela no ka Hi, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo. Haoa. Hoopailua wale, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai, Nahu me ka uwe no hoi o na keiki nuku, a me na mai like he uui.
Emo ole ka oluolu o na mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a @ua paha he unikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakaiua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookani a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hai me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e inua ae ai. Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'aie Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oioko, alaila e inu i keia Laau hoopua hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaila, e hanai hou aku no e like me mamua : a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka luu ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, Lookahi wale no ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na
Laau Kunu a Kauka Jayne,
hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mua aau. Ua hoola, a e hiki aua no ke hooia i ka mai
KUNU, NAHU, a me ke ANU,
a me na mai e ae no hoi he nui wale ; a o na mai HOKII no ho i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai ia.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU mea ha NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU ?
AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE?
AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma?
AOLE ANEI OU KUNU KALEA?
AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke oia i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha ; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia. a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino ; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, ola no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka
Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a ma ka aoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke oia o keia laau mamua o na laau e ae a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookupuia, oia ka ai ana a me ka lau ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka hoioi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai Hoko o ka puu moni ai.)
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihaua o ko kakou mau kino. Ina ua oihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu puia ka.
Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE,
A Kauka JAYNE,
e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE,
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI,
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI.
KOKO INO.
MAI NALULU
PAA O KA LEPO,
MAI KUNA,
MAI WAHINE,
ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau h@@. A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai.
PUHA,
ALAALA,
KAOKAO,
PUUPUU,
PEHU,
KUNAKUNA,
Hanene, Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a @@@@ mai no i kana
LAAU HOOMAEMAE KOKO.
@8-1y