Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 27, 2 Iulai 1864 — No ke ano o ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

No ke ano o ka olelo Hawaii.

He mea hou ke ao um» i ka Oklo Hawaii ma ke kula. £ haolialahala ana paha kekahi poe i neia mea, akn, he nui na kaoaka naauao ma Europa i imi ikaika i nei olelo, a i kakau i mau buke no neia olelo ma Li olelo Geremania, a rne ka olelo Farani Ma kn noonoo ana o keia poe naauao i ko $Īkm oielo, ua akaka lea ia lakou, hookaui laiiui no keia me ko Bolabo'a, a me ko Nu Zealana, me ko Sumatera, a me ko Mudag«ieka. O ke ano a me ka wehewehe ana i ke ano 0 ka olelo Hawaii, he hana hooiknika maoh 1 ka naauao, a he mea c maopopo leu ai ano o na olelo a pau o ka honua nei. Aka, ua olelo mai kekahi poe he mikeUwa wale keia imi hohonu ana i ke ano o ka olelo Hnwaii, ma ke kakau ana amela olelo ana 1 keia olelo. Mea mai lakou, hookahi wale no mea e loaa ai ka makuokau i ka olelo Hawaii, oia hoi ke kamaiiio. Aka, ke olelo nei au, ekolu mau mea e loaa ai ka makaukau i na olelo o kela ono keia «no--0 ka mua ke kamailio, o ka lua ka heluhe* lu, o ke kolu ke kakau. O nei inau mea ekolu, o ka mua ka mea nui, a oia wale ro ka mea e hiki ai ika pepeiao ke ap» mai. a f * Ika olelo ke hoopuka aku ina hua oielo ano IV ē a pau. I® Aka, ua pau loa ko'u nana'o, ho kokua vl nui no ua loina o ka pilialelo Hawaii i na ka-

i,aka o ka aina ē i ke ao ana i ka olelo Hawaii. t pale ia auanei ka nui o na kuhihewa, ke hai mun ia mai kekauwahi loina. Peneia, e pakeie ka haole i ka nui o kona iuhi, ke hoike mua ia mai ka like ole o na hua "a" a me "o" a me ka like ole o na hua "mna" a me ' nona," a ke hoike maopopo ia mai ka manawa kupono e hoopuka ai i na hua " Aa" a rne u A:e" a e hoopuka aku ai i na hua " hana ana aku" a me kana aku ana. Olelo mai kekahi poe haole, "he olelo pohihihi, a ano ē ka elelo Hawaii, a hiki ole ke weheweheia ma ke ano hoona'auao." Aole oiai'o o kein. Ua ku hookahi ka olelo Hawaii ma kona ano, a ua ano ē loa ia me na olelo o Europa, aka, he hiki no ke wehewehe ia a ke hoikeia mai kona ano ma »a loina hoona'uao. Ija oi aku ka maika'i 0 keia olelo mamua o na olelo eae ma ka honua nei no ka paakiki ole, a no ka pohi» hihi ole, a hiki i na kamalii. Mahalo loa au i ka buke pili olelo Hawaii a Aneru, he hana nui a hohonu no hoi, a he maikai na apana olelo kupono a pololei hoi 1 hoakoakoaia malaila. Aka, no keia ao ana i ka olelo Hawaii, o ka mea pono, i wahi buke pokole ae, pohihihi ole, a nele loa i na manao a me na huaolelo mai ka poe Koina kahiko, a me kapoe Helene inai. () ko kakou hemahenm nui, he wahi buke o'ielo pokole e hoomahuii'i ia, i mea e ao ai na haole i ke kakau ma ka olelo Hawaii, e like me ka buke a 011endorfT. O ka mea e pili ana i ke ao ana, o ka mea mua ka hoopuka ana ona hua olelo. He pono e maiama i kahi e hookoikoi ai ka leo, oia hoi ke ano okoa iwaena o ulea a me akā, a i ka u'uina o ka leo maloko o kekahi huaolelo, ame ka loa o na hua leokahi. O ka iua e ao pono pu i na loina o ka olelo me ke kaknu ma ka olelo Hawaii, e hoomaka ana me na hopuna olelo pohihihi ole, a hiki i na liopuna olelo paakiki. O ke ko!u e unuhi aku i kekahi buke i kakauia e kekahi kanaka maoli aole e ka ha« o)p, mai ka olelo Hawaii a iloko o ka olelo Heretania. Oka " Moolelo Hawaii" kekahi l'uke kupono no ia mea, a ua maika'i no hoi ka buke liilii a Davida Malo, e hoike ana he oiaio he Akua no. E hoopnanaa'u na haumana i na hopuna olelo Hawaii, a i na hua e hoopukn pinepine ia nnn. E aoia lakou ika like ole ona hua nno aneane like. E kakau lakou ma kaole\o Hawaii \ na palapala aie, i na bila, i na palapala hookaa, a me na palapala e pili ana Ike Kanawai. E kamailio pu lakou me na kanaka niaoli i na manawa kupono a pau. Pela lakou e makaukau ai i ka " olelo Hawaii." \V. D. Alf.xaner.