Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 27, 2 Iulai 1864 — Page 1
KA
NUPEPA KUOKOA
Pookela no ka Lahui Hawai
BUKE III. HELU 27. HONOLULU, IULAI 2, 1864. NA HELU A PAU 136.
" KA NUPEPA KUOKOA."
HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU
I kela Poaono keia Poaono.
$2.00 no ka makahiki, ME KA HOOKAA MUA MAI.
NA OLELO HOOLAHA — aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00 ; alua komo ana, he $1.50 ; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia mai ana e pai.
KANIKAU — he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi — penei : he 25 lalani, $1.00 ; 50 lalani, $2.00 ; a pela'ku.
KA UKU NO KA OLELO HOOLAHA — ka uku pepa, a me ka uku o ka Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia e hookomo mai no ma ka leta, a hoouna mai i ka Luna Pai.
O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO — aole e kauia
ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o
ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono
ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau
no keia nupepa. H. M. WINI, (Luna Pai.)
KA " NUPEPA KUOKOA."
Is published in Honolulu
EVERY SATURDAY, $2 00 per annum...........in advance,
ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00 ; twice for $1.50 ; and $2.00 for one month ; all advertisements must be paid for in advance. KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line. PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.
ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.
H M. WHITNEY.
Publisher.
Volume I and II of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.
Persons having complete sets of the above, can have them exchanged for bound volumes, by paying $2.00 each.
He Himeni aloha no Iolani.
E oluolu paha ke Kuokoa, a me ka Luna Hooponopono, e hookomo iho ma kou kolamu kaawale, i keia mau lilia o ko kaua Moi Ilihia Alexander Liholiho ; i hakuia e W. M. Lahilahi, kealo, & Moses. Penei no ia :
1. Auhea la ka Moi ?
Ka Moi Iolani,
Ua hala e'ku ia,
I ke ala hoi ole mai,
Auwe ! Auwe ! Auwe ke aloha ;
Ke uwe haalipo ne--i,
O Emma ke'Lii.
2. Poi nui mai Emmalani,
I ka Puolo waimaka,
Aole oia wale,
Na'Lii no a pau,
Auwe ! Auwe ! ! Auwe ke aloha ;
Ka mea'loha o ke ka--ne,
Auhea iho nei oe ?
3. Uwe mai o Kalohelani,
Auwe ke kaikunane,
A ka makua hookahi,
O ka mole o na'li--i,
Auwe ! Auwe ! ! Auwe ke aloha ;
Aloha ke kaikunane,
A ka makua hookahi.
4. Hele aku nei o Kalani,
Hoa-a ke aloha,
I ka hale hookipa ole,
Haalele kuleana ole,
Auwe ! Auwe ! ! Auwe ke aloha ;
Ke noho nei makou,
Me ka u minamina.
5. Uwe mai o ka Puiawa,
Aloha ino kuu pokii,
Hoa a-u o ka moana,
Na ale o Kaleponi,
Auwe ! Auwe ! ! Auwe ke aloha ;
Ke waiho nei ko luhi,
I lei no makou.
6. Uwe mai na Ohana,
O ko kaua Lahui,
Mai Hawaii a Keawe,
A Kauai o Mano,
Auwe ! Auwe ! ! Auwe ke aloha ;
Uwe mai na kanaka,
Na makaainana a pau,
Auwe ! Auwe ! ! Auwe ! ! !
Oia iho ia kahi kanaenae uuku a ko Kaukaweli poe puukani opiopio i haku ai, no ko lakou Moi aloha i make aku nei. Me ke aloha no ia oe e ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii. Ke hoi nei no ko Pahua keiki, ua ahiahi, ke hao mai nei ka ua kuahine o Manoa. Me ke aloha nui.
C. H. MOSES KAPUAILIAU.
Pahua, Honolulu, Oahu, March, 30, 1864.
E like me ke o malumalu ana mai o na ao lewa i nhi aku i ka maka o ka la, a me he mau opua la hoi i hooea ae i ka wa kakahiaka, a uhi paapu ae la ma ka lewa, a kau kokohi iho la e ua mai, pela no hoi, ke haakokohi mai nei ka hiki ana mai o ka la 4 o keia Iulai, he la olioli hoi no na haole Amerika a pau, no ko lakou kuokoa ana ae mai loko ae o ka noho malu ana malalo o ke Aupuni Beritania, ame kana mau hana hookaumaha wale, ame na hooponopono e ae a pau. Ua hala aku la ia auwe ana, a ke hana nei ke Aupuni Amerika mamuli o ka mana kuokoa i loaa ia ia.
KA
Moolelo Makahiki
MUA
O ka Papa o ka Ahahui Euanelio Hawaii.
Ua hoomaka ia ka hana a ka Papa Hawaii ma ka la 22 o Iune 1863. Ua hoomau aku makou i ka hana ma ka hooikaika ana e hooholo lea i na mea a ka Ahahui Euanelio Hawaii i hooili mai ai maluna o makou. Ua hooponopono pinepine makou no kekahi mau ninau e pili ana i ka makou mau hana kupono ; he mau ninau uuku paha, he pilikia nae, a e pili ana hoi i na ano kupono o ka hana ana. A ina aole i hewa loa ka makou hana ana, e hoaponoia mai paha makou, no ka mea, aohe i hoomaopopo mua ia ke ala no makou.
A ke manao lana nei makou, ua lawa, ma na mea a makou i hana ai, na kumu e manaolana ai kakou, e hola ana na hana nia keia hope aku ke maliu ia mai ko makou hooikaika ana a ke Akua. A ke lana nei ko kakou manao e akaka ana ka naauao, a me ka pono o na hoololi i hooholoia ai e ka Ahahui Euanelio Hawaii iloko o Iune o kela makahiki i kaahope ae nei.
Na Hana Kuloko.
Ua hoi mai ke Kakauolelo mai Amerika Huipuia mai, i ka la 7 o Ianuari, a ua hoomaka koke no ia i kana hana. Ua makaikai iho nei no ia i na kihapai ano nui o keia pae moku, koe nae o Hana. NA LOAA.
Na Loaa Kuloko. Eia na loaa kuloko o keia makahiki:— No na Ekalesia Hawaii, $57.01 " ke Pai Palapala, 256.20
" ka Hoonaauao, 92.18
" ka Waihona okoa, 729.41
" na Aina e, 2434.76 " ka Huina o na manawalea 3569.86
Ma Iune, haawi mai la ka Ahahui Misionari Hawaii, 1918.60
Ka nui o na loaa kuloko, 5488 46
Ka Emi o na Loaa.
Na loaa o ka Ahahui Misionari o Hawaii ma ka manawalea ia mai
i ka M. H. 1861, $3224.66
No ka M. H, 1862, 2929.38
" " 1863, 3764.49
Aohe like o ka nui o na manawalea i hookupuia i keia makahiki e ko kakou mau ekalesia, no na hana a pau i waihoia mai imua o kakou, e like me ka manawalea ana i ka makahiki 1863 no na elele o na aina e wale no. Ke makemake nei makou e hoomaopopo lea i keia emi ana o na loaa i keia makahiki i hala ae nei.
Ke Kumu o ka Emi.
Aole no ka ilihune o na kanaka keia, no ka mea, ke pii mau nei na loaa waiwai o keia pae aina. Aole hoi no ka hookaumahaia o na ekalesia, no ka mea, ua hookuu loa ia lakou mai ka hookupu ana i na dala eha, a elima paha tausani, no na kahu haole kahiko o lakou.
I ka malama o Ianuari ka hoomaka ana o ka Ahahui Misionari Amerika e kokua i na misionari, nolaila, no ka pokole o ka manawa, aole paha i akaka lea ke ano o na hana a pau. Aka, e nana pono kakou no keia mea, o popilikia mai auanei kakou.
Paipai no ka Manawalea ana.
E pono ke kono aku i ko kakou mau Ekaesia i ka lakou hana, e hooikaika nui no na " Hana Kuloko," no ka mea, ia kakou wale no ka holo ana oia mau hana. He pono i na ekalesia i hookuuia'e mai ka hanai ana i ko lakou mau kahu, e kokua nui i na ekalesia pilikia, a ilihune, e hooikaika nei i ka hanai i ko lakou mau kahu. Pono no hoi ia lakou e haawi mai i na dala iloko o ko kakou waihona no ke Pai ana i na Palapala a me ke Ao ana i na Kula.
Pono ole ke manao keia mau Ekalesia lako loa, e haawi no i ka mea a lakou e manawalea mau ai no na misionari o na aina e, a oia wale no ka lakou e hana ai. Aole loa he pono ke kokua ia lakou i ka malama ana i ko ko lakou mau kahunapule haole, ma ka lokomaikai o ka Ahahui Misionari o Amerika, ke kokua ole aku lakou i na Ekalesia nawaliwali, a me ka hapai ole i na hana e ae o ko kakou Ziona. A he mea no hoi ia e umi i ke ola o na Ekalesia, ina lakou e hoi hope i ka palaualelo.
Ma na noonoo ana a pau, ua hoomahuahuaia mai ke ano nui o keia mea, a no ia mea, ke noi aku nei makou i ka Ahahui Euanelio Hawaii, a me ka poe a pau e pule ana no ka Ekalesia o Kristo, e haliu mai.
NO NA EKALESIA HAWAII.
Aohe no he mau mea ano nui a makou e hoike aku ai no na hana iwaena o kakou nei. No ka hooikaika nui ana mai o na Ahahui Ekalesia o kela mokupuni keia mokupuni, a no ka paipai ana o na Misionari o Amerika, i ka hoomaka ana e kukulu i na Ekalesia, a me ka hoonoho ana i na kahuna, nolaila, ua emi mai ka makou hana ma ka oihana Papa. A eia hou no; no ka uuku o na dala i hoounaia mai i ko kakou waihona, i na mahina mua o keia makahiki, i hoolaa ia no keia hana, he mea hiki ole ia makou e pane pono aku i na leo i kahea mai ia makou no ke kokua ana.
Ke kokua ana i na Ekalesia.
Aka, ua oluolu makou i ka ike ana'ku i na Ekalesia hou, ua hoomakaia me ka malama pono ana, a me ke akahele. Aole no he nui o ia mau Ekalesia, e makemake ana e kokuaia aku. O na Ekalesia hou he umikumamaiwa, a he iwakalua paha e kukuluia ana ma Hawaii, ua aneane hiki i kela mea keia mea o lakou e malama i ko lakou kahu ponoi. O na Ekalesia elima i hookumu ia iho nei ma Maui a me Molokai, a e imi nei i na kahu Hawaii, he elua wale no o lakou i noi mai e kokua, o Kaupo, he $20, a o Koolau, he $10. A o na Ekalesia e ae malaila, elima paha, e manao lana ia nei e kukulu ke hiki mai ka manawa kupono, ke manao nei makou e hiki ana ia lakou ke malama ia lakou iho e like me na mea e ae. Ma ka mokupuni o Oahu, o ka Ekalesia ma Ewa wale no ka makou i kokua aku $50.00. Aole mea i noi ia mai, aole no hoi i haawiia aku no Kaui.
Ka nui o na Kahu Ekalesia Hawaii.
Ua olioli makou i ka hoike aku i ka holo lea o ka hana e hoonohoia ai na kahuna Hawaii maluna o na Ekalesia kuokoa a puni keia pae moku. Aole no he mau kahuna i hookohuia, a i hoonohoia ma Hawaii, aka, i ka wa e halawai ai ka Ahahui o ka mokupuni o Hawaii, e hookohu ia ana paha kekahi poe. Ua hooholo ka Ahahui Lunakahiko o Maui a me Molokai, e hookohu, a e hoonoho i ka lua o ko lakou mau kahu Hawaii ; nolaila, elua paha auanei kahu Ekalesia malaila, hookahi ma Honuaula Maui, a hookahi ma Halawa Molokai. Ma ka mokupuni o Oahu, hookahi kahuna maoli i hookahuna kahiko ia, ua hoonohoia ma Waialua ; a o kekahi e noho hoao nei, mamuli paha e hoonoho ia ma Hauula ; a o ke kolu, ua hookohuia iho nei, a ua hoonohoia iho nei hoi ma Waianae ; a aole paha e liuliu, a e hoonoho ia, hookahi a elua paha kahu hou. Ma ka mokupuni o Kauai, aole paha e emo e i kukulu koke ia i ekolu Ekalesia me ko lakou mau kahu. Ma keia makahiki aku, ke manaolana nei makou, e hiki paha ia makou ke hoike aku, he mau Ekalesia i kukulu ia ma Lanai a me Niihau, a me ko laua mau kahu okoa.
Ka holo mua o keia Hana.
Ua makemake loa ia e holo imua ka hana, o ka hoonoho ana i na kahu Hawaii me ka hikiwawe, e like me ka ae ana mai o ke Akua, no ka mea, ina aole e makaala kakou ma keia mea, e hoomakaia auanei, ke makemake i ka noho palaleha, me na kahu Hawaii ole, a malalo nae o na kahu haole, i mea e pakele ai mai ka malama ana'ku i ko lakou mau kahuna pule. Eia ko makou manao, ina aole poe kupono loa e hoonoho paa ia i mau kahu, e hoonoho kokuaia kekahi poe, e like me ka hana ia ana ma kauwahi i keia manawa, me ka palapala ae aku ia lakou e haiolelo no kekahi manawa pokole, a na ka lehulehu e hanai.
NO KA HOONAAUAO ANA.
Kula Kahuna.
Ma ka hooholo ana o keia Papa, ua hoomakaia kekahi Kula Kahuna, o Rev. W. P. Alekanedero ke kumu, ma Wailuku, Maui, iloko o ka malama o Sepatemaba i hala nei. O ka nui o na haumana, he umi i keia manawa. Ewalu o lakou no Lahainaluna mai. Elima no Oahu, eha no Maui, a hookahi no Hawaii. Ua wae pono ia na haumana no keia kula, no ka mea, ua manao ia he pono ole ka hookomo iloko o ke kula kahuna i ka poe kupono ole i ka oihana kahuna, o hooiliia mai auanei maluna o kakou kekahi mau kahu ekalesia makaukau ole. Ua ao pono ia keia mau haumana ma na mea e pili ana i ke Akua, ka Ekalesia, ka Mooolelo, ka Wehewehe ana, a me ka hai olelo ana. Ua makemake o Alekanedero e hoomau ka noho pu ana me ia ka nui o keia o na haumana i keia makahiki aku. O keia kula, aole i nui loa ka lilo, no ka mea, o ka hapa nui o na haumana, na lakou no i malama ia lakou iho.
He mau kanaka opiopio e ae no paha kekahi e pomaikai ana ina e ao ia malaila. O ka poe hooio ole ia lakou iho, o lakou ka poe kupono loa no ka Oihahana Kahuna Pule. A ke koi aku nei makou i na hoa e imi i keia poe, a na ka Papa no e kokua mai. Kula Kaikamahine.
Ma ka malama o Iulai i kaahope ae nei, ua hoomakaia ke Kula Hanai Kaikamahine ma ma Kau, malalo o ka malu o keia Papa Hawaii o O. H. Kulika ( Gulick) a me kana wahine na kumu, a i kokua ia no hoi e ka Kauka Kulika wahine. He umikumamalua ka nui o na kaikamahine. He umikumamakahi o lakou maluna o na makahiki he umikumamakolu. Ua ao ia lakou malaila ma na ano nui o ka noho pono ana. Hookahi haumana ua hookuuia, aka, ua paa koke no nae kona hakahaka.
Eha o keia mau kaikamahine no Oahu, eha no Hilo a me Puna, a eha no Kau. Eono o lakou he poe hoahanau, a ekolu i hookomoia mahope o ko laua noho ana ma ke Kula. Uuku na Kaikamahine.
Ua maikai no na mea e pili ana i kela kula, e like me ka mea i makemakeia, aka, aole lawa na haumana i manaoia. He oiaio no, aohe nui o na kaikamahine maoli, o ke ano a kakou i makemake ai, ma keia mau mokupuni ; aka, he mea keia e paipai ana ia kakou e imi ikaika iwaena o na kihapai a pau. A ke manaoio nei makou, e hiki no i kekahi mau apana e ae ke hoouna mai i na kaikamahine e like me na apana i hoouna mai ai i keia mau kaikamahine.
Ua kokua ia no keia kula e ka Papa Misionari o Amerika, e like me ke kokuaia'na o ke kula Kahuna, no ka hoonaauao ia lakou i mau kahu, misionari, a mau kumu, a me na mea kupono i mau wahine na lakou. O keia hooikaika ana, aole o ka hoonaauao wale ana ia lakou aka, o ka hoolilo ana ia lakou i mau wahine pono, a me ke ao ana i ka hana.
Na Rula o ke Kula.
Ua ae ia na kaikamahine e komo mai, mai ka umikumamakahi a hiki i ku umikumamalima o na makahiki. Mai kuhihewa kakou, ua kukuluia keia kula no ka mokupuni o Hawaii wale no, aka, no ka pae moku holookoa. E manao ia ana no nae, no Hawaii no ka hapanui. Aole no hoi e manao ia, aia a hoahanau ke kaikamahine alaila hiki ke komo i keia kula, aka, e ae ia ana no ke kaikamahine i hoahanau ia mamua o ka mea i komo ole i ka hoahanau. E hiki no i na kaikamahine ke lilo i poe haumana no ke kula, ke hoapono ia e ke kahu Ekalesia kahi a lakou i noho ai, a me ka ae ana o kekahi lala o ke Komite Hoonaauao o keia Papa, me ka ae pu ana o ke Kahu o ke Kula.
O ke ao ana, a me ka hanai ana, ua haawi wale ia i kela haumana keia haumana. E hoomaopopo no nae na makua ponoi, na makua hanai paha, ina e hiki ia lakou, maluna no o lakou ka hoaahu i na kaikamahine, e like me ka na kumu e manao ai he pono, a maluna no hoi o lakou na lilo e ae. A e hoomaopopo no hoi na mea a pau e hoouna ana i ka lakou mau keiki i keia kula, ua lilo ka lakou mau keiki i mau keiki na na na kumu, a hiki aku i ko lakou wa e mare ai, a hiki paha i ka wa a na kumu i manao ai e hookuu ia lakou ; a ina e lawe ka makua, a kahu hanai paha, i kekahi kaikamahine, me ka ae ole o na kumu, e uku mai no lakou i ke kula ana, a me ka hanai ana no ka wa i hala he $6.00 no ka hapaha, a he $24.00 no ka makahiki hookahi, a me ka uku mai no hoi i na lilo e ae.
E hoomakaukau hou ia ana ka hale kula, e lawa ai no na haumana he iwakakumamalima. He wahi kupono loa kahi i kukulu ia ai keia hale kula, a he wahi oluolu no hoi o ka aina, a he mau kumu noiau na kumu o keia kula. A he lana ko makou manao, e nui auanei na pule no keia kula.
NO NA BUKE.
Aole i paiia iloko o keia makahiki, hookahi buke nui hou. Aole i ko na mea i hooholoia i kela mahina o Iune.
Na Buke i Paiia i keia Makahiki.
Ua paiia kekahi mau Moolelo o na Halawai Makahiki o Iune 1863, mahope koke no o ia manawa. A ua paiia no hoi kekahi mau hoolaha uuku hou,— elua Pepa Liilii, a me ka " Olelo ao i na wahine Hawaii " na Anesona wahine. Iloko no hoi o ka hapa mua o keia makahiki, ua pai hou ia 1,000 o ka " Hoike i ka Oiaio o ka Palapala Hemolele," i hooponopono hou ia e Rev. W. P. Alekanedero. A ua paiia no hoi, he mau Buke Himeni ma ka olelo o Apaiana. Ka huina houluulu o na aoao a pau i paiia i keia makahiki, he 295,188.
I ka malama iho nei o Ianuali, ua hoomakaia kekahi Nupepa Mahina no ka Pono Hoomana,— oia hoi ka Hokuloa — malalo o ka hooponopono ana o Rev. H. H. Pareka (Parker) a me Kauka L. H. Kulika (Gulick) Ua kokoke 2,500 i lawe ia ; a ua kuaiia'ku no ka hapaha i ka makahiki,— he wahi kumukuai e hoihoi ana i ka alua hapakolu wale no o ke kumulilo. Ua makemakeia no keia nupepa, a he auwai maikai loa no hoi e hookahe ai i na nuhou o na ekalesia, a me na manao a pau o ka pono hoomana. He pani keia nupepa no ka hakahaka o na Pepa Liilii i paiia i na makahiki i hala. He mea kupono loa keia no ka hooko ana i na manao hou o kela Iune. Aka, he mea no e noonoo ai, ina he pono ke hoomau aku i ka haawi ana i keia nupepa no ka uku malalo iho o ke kumu lilo; a ina aohe pono ia kakou ke hoopuka pinepine ia ia.
Na Buke no Amerika mai.
I keia makahiki iho nei ua loaa mai ia makou, mai ka Hale Pai Palapala o ka Ahahui Hoolaha Palapala o Nu Ioka, ke Kumumua Hou i unuhiia e Rev. E. Bona (Bond) ; a me ka Lira Kamalii, i hoomakaukau ia e Rev. G. B. Roela (Rowell) ; a me ka Moolelo Ekalesia, i kakau mua ia e Rev. J. S. Kerina (Green), a i hooponopono ia a ua hoomahuahua ia ae no hoi e Binamu makua, a i pai hou ia iho nei no hoi i keia makahiki.
Ua paiia keia mau mea ma ke ano nani maoli, a he mau buke maikai, a waiwai no hoi keia, i huiia me ka kakou mau mea hoonaauao. Ua loaa mai ke Kumumua, a me ka Lira, ma ka lokomaikai o Rev. E. Bona, no kona haawi e ana i ka hapa nui o ka uku no ke pai ana ; a ua oluolu loa makou i ka olelo aku, na hoihoiia kona poho ma ke kuai ana'ku i na buke, a aia a pau na buke i ke kuai ia, e aneane ana e hoihoi ia mai na lilo a pau oia mau buke. Ua haawi wale ia mai ka Moolelo Ekalesia e ko Amerika Ahahui Hoolaha Palapala ma Nu Ioka.
Na Buke e Pai Hou ia ana.
E pai hou ana makou i ka Ninau Hoike, i kakauia e Binamu makua,— o ke kolu keia o ke pai ana. A ke pai hou nei o Mr. H. M. Wini (Whitney) i ka Himeni Hoolea, i hooponopono hou ia, me ka hoomahuahua ia a me ka hoomaikai loa ia e Rev. L. Laiana (Lyons),— ua kokoke pau i ke pai ia. Na Buke i Hoolaha ia.
Ma ka makahiki i hala ae nei, ua hoopukaia mai ko kakou Halepai Palapala aku he 9,473 buke a keu, o kela ano keia ano. Ma ka helu aoao, he 3,493,192 aoao a keu. Ko makou lilo ma na Palapala, he $3291.91 ; a o keia, he $1353.22, ma na Baibala. A o ka makou i loaa mai no na palapala i hoopukaia aku i keia makahiki, he $738.65. Ina i pau ia na aie i ka hookaa ia, e koe mai ana paha hookahi tausani dala no ko kakou Oihana Pai Palapala. A e pau koke ana keia mau dala i keia hapa makahiki. No na Baibala.
Aneane eiwa haneri Baibala i hoolaha ia i keia makahiki; a o na Kauoha Hou ano haole, hookahi tausani elima haneri. Ua nui loa ka laha ana, no ka emi loa o ke kumukuai — he hapalua no ka Baibala, a he hapaha no ke Kauoha Hou. Ua hooemi ia no ka lokomaikai o ka Ahahui Baibala o Amerika. Ua koe ma ko makou limu 1600 Baibala, a me elua tausani ewalu haneri o na Kauoha Hou ano haole.
A eia no hoi hookahi tausani ekolu paha haneri Kauoha Hou i pai kahiko ia, o ka olelo Hawaii wale no. Ua humuhumu hou ia keia mau Kauoha Hou me ka pepa lahilahi ma waho, a ke manao nei makou, e kuai aku ma ke kuai hapawalu. A ua koe no hoi he ekolu haneri Kauoha Kahiko, no ke pai ana i ka makahiki 1838 ; a ua hooholo ia e kuai aku ma ke kuai hapaha. Pela e loaa ai i na kanaka ka Palapala Hemolele a pau no na hapawalu ekolu. Aole kumu ma keia hope aku, e nele ai kekahi kanaka i ka olelo a ke Akua. E hooikaika kakou, i kuaiia keia mea e na ohana hale a pau o Hawaii nei.
Ma keia mau pule aku, e hoomakaukau ana makou i mau Baibala Ohana, a me ka Papa Ohana, a me kekahi mau kii, ma ke kumukuai $2.00 a hiki aku i ka $5.00. He mea hou keia ma ko kakou mau Palapala Hemolele ; a he mea no hoi paha e makemake loa ia ai na Baibala.
Ua oluolu loa ka Ahahui Baibala Amerika e hoomakaukau i mau Papa Pai Uwila, e pai i Baibala Ohana Hawaii. Ua kokoke e pau ka hana hooponopono ana a ke Komite i ka Baibala, nolaila, e holo koke ana o Rev. E. W. Kalaka i Nu Ioka, i Luna Hooponopono no ka hoomakaukau ana i na Papa Pai Uwila. Aohe paha e pau koke ana keia hana nui iloko o na makahiki elua.
Na Buke i manao ia e Pai.
Ke lana nei ko makou manao, aia a keia makahiki ae, e hoolaha ia ana he buke no na Kahu Ekalesia ; he buke Kamalii ; he Buke Moolelo ; he Alemanaka, a he Ai o ka la i hui ia. A ke lana nei no hoi ko makou manao, e hoomakaukau ia ana no hoi he mau buke e wehewehe ana i ka Palapala Hemolele ; he buke hoike i ke ano o kela hua keia hua olelo o ka Baibala; he Huke Kaao Hemolele ; a he Buke Moolelo no ka laha ana o ka malamalama ma na Pae aina o ka Moana Pakipika.
Na Rula o ke kuai Buke ana.
No ka ike ana i ka nui o ka hemahema o ka kakou Oihana Buke, no ka nele i na kanawai paa, nolaila, ua hooholo ia keia mau mea e ka Papa Hawaii.
" 1. O ka kakou mau buke ponoi, a me na mea i haawi ia mai ia kakou mai na Ahahui Hoolaha Palapala, a Baibala o Amerika, ua hooholo ia e kuai aku no i na kanaka kupono, ma ke kumukuai a ka Papa e manao ai he pono, no kela buke a no keia buke, koe nae na kokua a keia Papa, a me na buke i manao ia e haawi aku me ka manawalea wale aku.
" 2. O ke kumukuai o ka kakou mau buke ke kuai nui ia, he 20 hapa haneri ke emi mai malalo o na kumukuai liilii i kau mua ia, a e hooponopono ia ana paha ma keia hope aku.
" 3. Ina paha e makemake ana kekahi kahu, a o kekahi mea e ae paha, i na buke i manawalea ole ia aku e keia Papa ; ina Baibala, Kauoha Hou, a mau buke e ae paha,— i mea e haawi wale aku ai, alaila, he pono ia ia ke hoike mai i keia Papa, a e makana wale ia aku no e like me ka mea kupono i ka manao o ka Papa."
(Aole i pau.)
Ka'u mea i ike ai ma Amerka.
NA KAUKA KULIKA. Ka Haunaele ma Nu Ioka.
Aole au maloko o ke kulanakauhale i ka wa i haunaele nui ai o Nu Ioka, nolaila, aole au i ike maka ia hana. Ia'u nae i hoi mai ai ua ike au i na mea i hanaia.
Na hana a ka poe Hoohaunaele.
Ua wawahi lakou i na hale, aihue i na waiwai, a puhi i na hale i ke ahi. A i ka wa i hoao ai ka poe kinai ahi e hooopio, ua pepehiia lakou e ka poe hoohaunaele. Hookahi hale kula nui, he 1,000 paha ka nui o na haumana iloko, ua wawahiia ua hale nei, pepehiia na keiki, a aihue ia ko lakou lole. A ia'u i haalele ai ia Nu Ioka e hoi mai ia nei, o na paia eha wale no ka mea i koe o ua hale nei. O ka poe nika na poe i huhu loa ia, a ua pepehiia lakou, a ua pepehiia kekahi poe a make loa.
Ka poe nana i hana keia Haunaele.
He poe malihini ka nui o ua poe hoohaunaele nei, no Europa, a no Irelani, aole hoi i loihi ko lakou noho ana ma Amerika. He poe naaupo loa lakou, a he poe Pope hoi ka hapa nui o lakou, a oia paha kekahi kumu o ko lakou naaupo ; no ka mea, iwaena o ka poe Pope, aole i manao nui ia ka hoonaauao ana i ka lehulehu, e like me ka hana ana iwaena o ka poe Hoole Pope. He mea pono ia kakou ma Hawaii nei ke nana nui i na kula a kakou, i pono lakou, i laha ka ike iwaena o na mea a pau loa, oia kekahi mea e malu ai ke Aupuni.
Na Hua o ka Haunaele.
I keia wa ua oi loa ka malu o Nu Ioka. Ua nana oluolu ia ka poe Nika. Ua hoihoi ia ko lakou poho ma ka manawalea ana o ka poe aloha. Ua ike na kanaka he mea paa loa ke kanawai o ka aina, a he pilikia ko lakou ke hoao e hookahuli. He nui na hua maikai oia haunaele nui ana, he oolea nae ke ao ia ana o Nu Ioka ma keia mea.
HOIKE KULA MA AHUIMANU.— Ua hoike ke kula nui o Ahuimanu ma ka Poakolu iho nei o keia pule, a ua nui no ka poe i hele aku ilaila e makaikai ai, malaila pu no hoi ke Komisina o Farani, ame kekahi poe hanohano e ae no hoi. Ua nui ka mahaloia o na haumana o ia kula no ko lakou akamai ame ka eleu, a ua mahalo pu ia no hoi na kumu, no ka maikai o ko lakou ninini ana i ka naauao iloko o ka puuwai opio i waihoia'ku malalo o ko lakou malu e ao ai. O ka makou ake nui no ia e noho nei, o ka holohonua o keia lahui ma ka naauao; no ka mea, ua maopopo, " Malalo o ka Malu o ke kanaka i oi mau ke koikoi, ua oi ka mana o ka hulukakau mamua o ka pahikaua."