Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 25, 18 June 1864 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa.

 

E HOOMAOPOPO MAI !

 

E pono i ka poe lawe i ka Nupe­pa Kuokoa, ke hoomaopopo mai, ke kokoke mai nei ka pau ana o keia hapa makahiki, MA KA LA MUA O IULAI AE NEI, a nolaila, e pono ia oukou ke hoomakaukau i kahi ola o ko oukou makamaka ke Kilohana pookela o ka lahui Hawaii,

 

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU, IUNE 18, 1864.

 

No ke Kanawai Kalewa Lole.

 

Ua nui wale, a ua kinikini ko makou lohe ana i na kanaka e hoahewa ana i ka poe na­na i hooholo ke Kanawai e hookapu ana i ke " Kalewa Lole," ma na wahi a pau o keia mau mokupuni; a no ia mea, ua manao ma­kou ua kamailio na kanaka pela, me ka hoa­hewa i ua poe naauao la nana i hookapu i ke " Kalewa Lole," me ka ike ole nae i ke kumu o ko lakou hoahewa ana; a ma ia mea makou i manao ai e wehewehe iki aku i ke kumu i hooholoia'i ua Kanawai la, a eia no ia :

Mai ka wa mai i hoomakaia'i nei mea he " Kalewa Lole," ua nui ka hele kaapuni ana o na poe Kalewa Lole, ma na wahi a puni wale o keia mau mokupuni, a ua kuai aku i ka lakou mau waiwai ma ke dala kuike, a me ka ho­aie aku i ka poe a pau e makemake mai ana i na waiwai a lakou i lawe ai, a no ia mea, ua lawe kekahi poe i na waiwai no ka ae ia o ka aie, a ua lawe hoi i ka waiwai i oi ae mamua o ka mea kupono e hiki ana ia lakou ke hookaa me ka oluolu, a me ka like no hoi me ka nui o ka lakou mau mea e loaa mai ana. Heaha iho la ka hope o ua aie ana la? Eia no ka hope : Hele mai no ka mea nona ka waiwai i aie ia, a koi nui mai la i kana mau dala i ka mea nana i aie aku ; a o ka hapanui o ka poe i koi ia no ka aie, ua loo­hia i ka nele i ka wa i kiiia mai ai, no ka mea, ua lawe nui lakou i ka lole, mamuli no hoi o ka makahehi wale aku, me ka noo­noo mua ole nae i kahi e hiki ai ke hookaa i ka aie o ua mau mea la a lakou i lawe ai : a no ia mea, i ka nele ana o lakou i na mea mea e kaa'i o ko lakou aie, nolaila, ua hoo­piiia lakou imua o na Aha Hookolokolo, a ua kuai hoopohoia hoi ko lakou mau waiwai mamuli o ke kauoha a ka Lunakanawai, a no ia mea, ua hoilihuneia kekahi poe he le­hulehu wale mamuli o ko lakou aie ana, a mamuli no hoi o ka makahehi, me ka mao­popo ole o kahi e hiki ai ke hookaa aku, oia hoi kekahi pilikia o ka ae ana i ke Kalewa.

Eia hou no; ua lawe ka poe mea " Kale­wa Lole," a ua kuai aku i ko lakou waiwai me ka pii nui o ke kumukuai, me ka hoo­maopopo ole nae i ka poe e lawe aie ana ia mau mea, no ka mea, ua oluolu ko lakou manao no ka aeia o ka aie, no ka mea, ua maopopo, o ka ae ia o ka aie kekahi kumu o ka lawe nui o na kanaka i na waiwai i Ka­lewaia'ku imua o lakou, a oia hoi ko lakou kumu i uhi nui ai ; aka, mahope aku nae o ka wa i aie ai, a i ka wa hoi e kiiia mai ai e ohi ka aie, oia iho la ka manawa e ume ai i ka ihu o ka poe i aie, a e ike maka iho ai no hoi i ka hohonu o ka pilikia a lakou i ha­wele hupo iho ai, mamuli o ka makahehi wa­le ana i ka waiwai o ka poe mea waiwai. Hookahi anei kanaka i pilikia i keia lawe aie ana i ka waiwai o ka poe mea waiwai Kalewa? Elua paha? Ekolu paha? Aole hookahi, aole elua, aole no hoi ekolu, aka, he manomano kinikini o keia lahui i hoopi­kiaia no ko lakou lawe ana i ka waiwai o ka poe mea Kalewa Lole, me ka maopopo ole o kahi e hiki ai ke hookaa i ua mau aie la.

Eia hoi ka mea ninau. O ka pomaikai anei o ka poe kakaikahi wale no e hele nei e Kalewa Lole ke oi mamua o ka pomaikai o ka lahui holookoa ? Ke olelo nei makou aole! aka, o ka pomaikai o ka lehulehu ka mea pono e manaoia, mamua o ka pomaikai o ka poe uuku loa. He oiaio, aole no e ike ana ka poe e aie ana i ka waiwai i ka pilikia i ka wa a lakou i aie ai, aka, o ka wa e ohiia'i ka wa pilikia, ilaila lakou e ike iho ai i ka ino o ka lakou ohi ana i ka waiwai o ka poe mea waiwai mamuli o ka makahehi, me ka maopopo ole o kahi e hiki ai ke hookaa aku. A no ia mea, ua pono loa ka hookapuia ana o ka poe "Kalewa Lole," no ka mea, he ma­unu ka lakou mau waiwai Kalewa, nana e alakai i ka lahuikanaka iloko o ka ilihune a me ka aie. O ka olelo a kekahi poe e olelo nei, no ka hoopiiia o ke kumukuai o ka lole i keia wa, a noloko mai ka ia o ka hookapu ia ana o ka "Palapala Ae Kalewa Lole." he mea oiaio ole, a he olelo no ia na ka poe hu­po ; no ka mea hoi, ua maopopo i ka poe naau­ao a pau, o ke kumu o ka pii o ke kumukuai o ka lole, oia no ke kaua ma Amerika, a me Europa.

He mea hou loa ka ike ana i na hao­le e hooikaika ana i na balota o kekahi poe haole i manao nuiia e lakou e lilo i Elele. Aole no hoi i ike ia keia mea iloko o na kau koho balota i hala aku. " Nu Hou !"

 

Ka La Balota Elele.

 

Ma ka Poakahi iho nei, oia ka la 13 o Iu­ne, ua weheia ka pahu balota no ke koho ana i na Elele o na Makaainana, e hele aku ai e hui me Ka Moi ame na'Lii, no ke kuka ana no ka hoololi i ke Kumukanawai o keia Au­puni, ame ka noonoo ana no kekahi Kumu­kanawai hou i hoomakaukau ia e na Kuhina wale no, me ke kuka pu ole ia iloko o ka Aha kukakukamalu, e like me ke Kumukanawai e waiho nei. Ma ke kakahiaka nui o ua Poakahi nei, ua ikea'ku na Luna o kela ame keia poe e manao ana e lilo i Elele, e kaa­hele ana ma na Alanui me ka hoomaliuliu no hoi i ka lehulehu e haiamu mai ana ma kela wahi keia wahi o ke kulanakauhale nei, i lawe aku i ka balota o ka lakou poe i ma­kemake ai e lilo i Elele.

Ma ka hora ewalu ponoi weheia ka pahu balota, a hoomaka no hoi na kanaka e lawe aku i ka lakou mau balota, aole o kana mai ka haiamu o na kanaka i na hora mua o ke kakahiaka, aka, aole no nae i liuliu, hooma­ka mai ana no ke kanahai o ka hele ana a na kanaka. Oiai e haiamu ana na kanaka, aia hoi ua ku mai na Luna o ka poe e balo­ta ana, a ua wehewehe mai i na olelo e pili ana i ka hoomaliu i na kanaka mamuli o ka lakou Luna i makemake ai, e hoinoino ana kekahi poe i kekahi poe, i lawe ole ia'i ka balota a ka aoao kue i ka makemake a ka poe nana e kamailio ana. A ua mau no ka hana ana a hiki i ka hora elima o ke ahiahi, a ma ia manawa no hoi paniia ka pahu ba­lota, a hoomakaia ka helu ana o na balota, a hiki i ka hora 9 pau ka helu ana, a hoike mai na Luna koho balota, oia o Jno. Mont­gomery, Lunakanawai Hoomalu o Honolu­lu, John S. Low Kahukula, ame Kapena John H. Brown, Hope o ka Luna Auhau ; a penei no na mea i hoikeia mai:

James I. Dowsett,.. ....................760 Kohoia
G. P. Judd,.................................730 "
T. Metcalf,..................................726 "
W. Pinehasa Wood,....................681 "
Maakuia,.....................................671 "
G. Kamai,...................................646 "
G Rhodes....................................375
W. N. Pualewa,...........................361
Nahakualii,...................................323
J. Kahai,.......................................264
Simon Kaai,..................................138
Ku poe kakaikahi o ka balota,.......238

A o ka poe eha maluna loa kai lilo i Ele­le Makaainana no ka Apana o Honolulu nei.

Mai Ewa ame Waianae, ua haiia mai penei :

J. P. E. Kahaleaahu....................114 Kohoia
P. F. Manini,................................78
A. Kaoliko.................................. 63
Haupu,........................................ 37
S. Kahoohalahala........................ 24

Mai Makawao E. M., ua hai mai ka pa­lapala peneia :

J. Porter Green,......................283 Kohoia.
W. H. Uwelealea,..................173

Ua pomaikai no keia Apana o Honolulu no ke komo ana o ka poe naauao i Elele, o na haole, he poe no lakou i akaka ka naauao, no ka mea, he poe no lakou no ka aina e mai; a o W. Pinehasa Wood oia wale no ke kanaka maoli, a he kanaka no oia ua aoia ma ko Ha­waii nei Kulanui ma Lahainaluna, a ua ku­la nui ia no hoi ma na kanawai, a oiai aka­hi no oia a lawelawe ma ke ano Ahaolelo, ua lana ko makou manao e makaukau no oia ma na mea i manaoia e hana'ku, no ka mea, he kanaka no oia ua haawiia i ke tale­na, a ua ao hohonu ia no hoi ma na mea o ka ike ; nolaila, aohe no paha he kumu o ka lahui e kanalua ai nona.

Ma ka Apana o Koolaupoko, ua kohoia o Charles H. Judd (Kale Kauka ) i Elele no ia Apana. Aohe no he nui o ka poe kue ia ia, hookahi wale no Luna e ae i balota, oia o W. Steven Kapahukula, he kakaikahi loa ka poe i lawe i kona balota, he 30 paha. Ua lohe wale mai makou, hele ka ua o Kapahu­kula me ka dala e hooioi ai, me ka olelo na C. C. Haleke Loio Aupuni ia dala i haawi ia ia, a nana oia i kauoha'ku e balota, aka, ao­le no makou i manao he oiaio ia mau olelo, he ole loa no.

O G. B. Ukeke kai kohoia i Elele no ka Apana o Koolauloa, a o Rev. M. Kuaea ko Waialua.

Na Elele Makaainana i kohoia no na mo­kupupuni o Hawaii, Maui, Molokai ame La­nai. O Hitchcock ame S. Kipi kai Kohoia no Hilo, o Rev. H. H. Pareka ko Kohala, o J. W. H. Kauwahi ame Hanemo ko Lahai­na, o N. Kepoikai ko Wailuku, J. Porter Green ko Makawao, Edward H. Hitchcock ame Myers ko Molokai ame Lanai.

 

Wahine kupanaha i make i
AI IA E KA ILIO.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE : - Ma ka Poaha o ka la 12 o Mei, loaa ke kino ku­papau o Laipo, ma Akia i Hanapepe, oiai ua hele aku oia ma ke ano o ka mai pupule i loaa ia ia, a hiki wale i kona loaa ana ia Kiha (w.,) o Hanapepe, Kauai.

Ma ka lohe ana mai o'u i kekahi makama­ka o'u mai laila mai; ua aiia ka e ka ilio ua wahine pupule la i make ai, ua pau ka kekahi uha, mai ia uha no hoi ka pau a hiki i ke kihi poohiwi, ua naninani ia e ka ilio a kolekole ; oiai, ua make paha oia i ka la saba­ti o ka la 8 o Mei, aloha ino!

Ua lohe au he kane no ka ka ua wahine Laipo nei, no keaha la aole malama keia kane i kona hoa pukui-anu o ka makani Aoa o Hanapepe ? He lilo paha i ka hula e honi­honi ai, haalele i ka wahine ka hoa holoholo o na kahawai pakika pahee o ua aina la.

E wiki oe mai lohi! Ke hoi nei ko Ma­unahuila keiki ua ahiahi, ua kupono iho na kukuna o ka la i Wehekealoha. Me ke aloha no i ke KUOKOA.
J. KALEHUAMAKANOE.
Maunahuila, Kona, Kauai, Mei 28, 1864.

 

KA NU HOU!

 

No ke Kahua Kaua
— Ma —
Amerika Huipuia!
— ame —
Europa.

 

Ma ke ku ana mai nei o ka moku James R. Keeler ma ka Poakahi iho nei mai Kapalakiko mai, iloko o na la he 17, a ma ona la i loaa mai ai ia makou na pepa o ia kulanakauhale, e hiki ana i ka la 28 o Mei nei, e hoike mai ana no hoi i ke ano o ka hanaia ana o na mea ma ke kahua kaua ma Amerika Huipuia, na ho­ouka kaua hoi e hooukaia mai nei ma ke kahua kaua ma Vereginia, mawae­na o Grant ame Lee, ame ko laua mau puali kaua.

O ka mea maopopo i ikeia iho ma na nupepa i hiki mai nei, oia no ka hoomau ana o Lee ame kona mau puali i ka emi aku i hope, me ka hoomau no hoi o Gen. Grant i ke alualu aku ia ia, me ka manao paa e hoopili aku ia Lee i ka paia hope loa, oia no hoi o Rikemona ; a ina paha e hiki ana i ka puali Aupuni ke hoopio aku ia Rikemona, alaila, me he mea la, o ka hiki koke mai no ia o ka hopena o keia aukaua ma Amerika Huipuia. He oiaio, aole mea e hiki ke hoole ae i ke akamai o na Generala o ka Hema, no ka mea, ua hoike akaka loaia mai no ia mau mea iloko o na aukaua o na la i kaahope ae ; aka, eia paha ko lakou kumu nawa­liwali o ka uuku o na koa, ke hoohalike ia me na koa o ka Akau. No ka mea, ke hoike mai nei no na nupepa o keia mau la, iloko no o ka make nui o na koa Aupuni, ua paa mau mai no ko lakou hakahaka i ke paniia e na koa hou, a no ia mea, o ka puali o ka Akau malalo o Gen. Grant e kaua kue nei ia Lee, ame na kipi, ua like no kona ikaika i keia la, me kona ikaika i ka wa i hoomaka ai e hele aku e hoouka i keia mau kaua ana, a ma ka nana iho i na nupepa kipi, me he mea la, ua ike no lakou ia mea ; no ka mea, ke olelo nei ka nupepa Exminer o Rikemona, o ka la 16 o Mei, penei : " Ua houluulu mai nei na koa Aupuni a pau ma Vereginia ; ina lakou e pio mala­ila, o ko lakou pio ana no ia ma na wahi a pau ; a ina lakou e lanakila ilaila, o ko lakou lanakila no ia ma na mea a pau. Malia paha e mau aku no ke kaua ana, a e mau no hoi ka noho hui ana o na mo­ku hui o ka Hema, aka, ina e pio o Ve­reginia, alaila, me he mea la, aole no e hiki hou ana ke hoomau i ke ola o ka no­ho hui ana o na moku Hui o ka Hema." He hoike maopopo keia, no ka nui io o na hana ame ka pomaikai a poino paha e pili ana mamuli o keia kaua ana ma Ve­reginia ina e pioia o Lee, alaila, o ia no ke pio ana o na moku holookoa o ka He­ma, a oia no hoi ka hiki ana mai o ka hopena o keia aukaua ma Amerika Hui­puia. Aka, iloko no nae o keia pili ana o na mea i hiki mai nei ka pomaikai o ka Akau, ua makehewa ia kakou ke pani i ko kakou mau maka i ka oiaio nui, oia hoi, he nui no na mea i koe e hana'i i hiki ai ke hoopio ia Vereginia, ame ka puali kaua hoi malalo o ka hiwahiwa o ka Hema Gen. Lee. Aohe no he mau mea e hoike mai ana ma na mea i hiki mai nei, i ka maopopo loa o ka hiki ana ke hoopio ia Rikemona me ke kanalua ole ; aka, he oiaio, ke hele nei imua ka puali o ka Akau, a ua lilo no hoi ia Gen. Grant ke alanui hao e moe la mai Fera­darikabuga a hiki i Rikemona, a ke nee aoao uku nei oia imua, oia i hoi o Lee, ke emi aku la no i hope, a aia oia ma ka ao­ao hema o ka muliwai i kapaia o South Anna River, he 20 mile o ia wahi mai Rikemona mai; i ka nana iho, ke hoao nei oia e hoi a komo iloko o Rikemona, aka, aole nae i maopopo ka hiki ia ia ke hana pela. Ina io iloko o ko Lee aka­mai nui, ua ae oia, a ua alakai oia i kona mau koa ma kahi e hiki ole ai ke komo hou iloko o Rikemona, alaila, ua oiaio, ua ala mai ka manao hupo iloko ona, a nolaila, aia paha a hiki hou mai na mea hou o keia mau la iho, alaila, hiki ke hoo­maopopo loaia na mea i haiia mai nei. No ka mea, ina he oiaio ka lilo ana o ke alanui kaahao e moe la mai Feradarikabuga a hiki i Rikemona, alaila, he mea maopopo loa, aohe mea nana e keakea mai ko Gen. Grant komo ana iloko o ke kulanakauhale alii o na kipi, iloko ae o keia mau la. Aka, he wahi ano kupana­ha nae hoi ko Lee ae ana e lilo ke alanui kaamahu o Feradarikabuga, ina oia i ike he kumu pilikia ia nona ; aka, he mea maopopo nae, ua pili no ka pomaikai ma­muli o ka aoao o ke Aupuni iloko o keia aukaua, mai ka hoomaka ana a hiki wale mai i keia la e lohea hopeia mai nei mai ke kahua kaua mai.

He 20 mile ke kaawale o Gen. Grant ame na puali kaua Aupuni mai Rikemo­na mai, me ka mau no nae o ka nee ma­lie ana imua i ka wa i hiki hope mai nei ka lono io kakou nei.

Ma ka muliwai James hoi, ma kahi a Butela e hoomoana nei me kona mau koa a me na aumoku kaua Aupuni, ua kii aku oia e hoouka ia Papu Dalina, he 5 mile o ia wahi mai Rikemona aku, e moe ana ma ka muliwai James, a he Pakaua ikaika no hoi ko na kipi e waiho nei ilaila ; aka, ua hiki ole nae i ua Gen. Butela nei, ke hoopio aku ia wahi, a no ia mea, ua hoi hou no oia iloko o kona mau Pakaua ma City Point, kahi a kona mau koa i hoomoana ai; aka, iloko nae o keia mau la hope mai nei, ua kii mai o Gen. Biurigada e kaua ia Butela iloko o ua mau Pakaua la ona, ekolu ana kii ana mai e hoouka ; aka, aole nae i poino iki ko Butela mau koa a me kona mau Pa­kaua no hoi. Ua make he 1,500 koa ki pi iloko o ia mau hoouka kaua ana, a aohe no hoi he wahi pomaikai iki i loaa'ku i na poe kipi.

Pili no hoi ka pomaikai i na puali koa Aupuni e noho nei ma na moku o ke Ko­mohana Hema, ke hele'la no lakou a pau iloko o Geogia, me ka hoopio nui aku i na kipi, a e komo loa ana iloko o ko laila kulanakauhale alii. Eia iho ma­lalo nei kekahi olelo hoakaka pili Aupuni i hoopukaia e ke Kakauolelo Kaua o Amerika Huipuia, e Stanton, a penei no ia :

" KEENA KAUA WASINETONA, mawaena konu o ka po o ka la 24 o Mei.— Ua hiki mai kekahi mau palapala (Dispacth ) mai a Gen. Grant mai, i kakauia ma ka hora 11 o ka po Poakahi iho nei, e hai mai ana ua hoomaka'ku ka puali koa Aupuni e hahai aku mahope ponoi o ka puali koa kipi malalo o Lee, o ka puali Elima, ame ka puali Eono o ke aupuni, ua hele aku imua ma na alanui e moe ana ma Hale­kuai Harisa ame Jenifoda. Ua ae aku ka puali Elima o ke Aupuni ma ka aoao hema o ia muliwai, me ke kue nui ole ia mai. He wahi manawa pokole nae ma ia hope iho, aia hoi, hoouka mai la na ki­pi me ka ikaika nui, a ua hooemi hope ia'ku no nae, me ka make nui ole o na koa aupuni. Ua pio mai kekahi mau koa kipi, a ua maikai no hoi ke kulana o na koa.

Ma kekahi palapala e hoike mai ana i ke ano oka hooukaia ana mai o ka puali kaua malalo o Gen. Warren o ka Akau, a penei no ua mau olelo hoike la : " Ao­le o kanamai o kona hooukaia ana mai. Aole au i lohe mamua i ka hikiwawe loa o ke kiia ana o na pukaa, ame na pukau­poohiwi, o ka hopena no o ia hoouka kaua ana, oia no ka poino o na kipi."

Pela no hoi ma ka laina koa kipi a Gen. Hanakoka, (Hancock,) i hoouka'ku ai, ua papuia na kipi iloko o ko lakou mau Pakaua, a he mau koa lehulehu no hoi kekahi mai kahi awaawa ana i hele aku ai, a hiki i ke kahawai nui, ua kea­kea ikaika mai lakou me ka hoouka a keahi mai i na koa o Hanakoka ; aka, mamua nae o ka uhi ana mai o ka pouli, aia hoi, ua pau aku na kipi i ka ho-a ia ma keia kapa o ka muliwai; a mailoko aku hoi o ko lakou mau Pakaua a me na lua kaua a lakou i pee ai. A ua oleloia no hoi, iloko ka o keia mau hoouka ana, ua nui loa na kipi i make a i hoehaia, oiai hoi ma ka aoao o ka Akau, ua kakaikahi wale no ka poino Ua hoouka mai no na kipi, a ka waha ponoi o na pukaa o ka Akau, me ka naau koa ano Liona, me ko lakou make nui no — a ua oi loa ka make i na poka pohapoha. Ma kekahi pala­pala i loaa mai nei mai a Gen. Grant, ma ka hora 3 o keia kakahiaka, (Mei 24,) ua hoike ia mai, ke emi hope aku la ka enemi mai ka muliwai North Anna, a ke hahai ia'ku la no hoi e na koa Au­puni. O ka olelo nae hoi o na nika a na kipi i komo mai nei iloko o ka puali kaua Aupuni, ke emi hope aku ka o Lee i Ri­kemona. A ma kekahi mau hoike Au­puni e ae, ua haiia mai ke alualu ikaika nei no o Gen. Warren, Hanakoka a me Burnside, i na koa kipi malalo o Lee.

Ua nui na koa kipi i pio ia Generala Warren ma ke ahiahi nei (Mei 23,) aka, aole nae i loaa ia ia ka manawa e hiki ai ia ia ke helu i ka nui. Oiai i ko Hana­koka hoouka ana'ku i na kipi i ka po nei

(Mei 23) maloko o ko lakou mau pakaua, aia hoi, ua hoopioia he 200 koa kipi, a ua pau kekahi poe koa kipi he lehulehu wale i ka make iloko o ka muliwai, ma­muli o ko lakou holo ana a lele iloko o ka wai, i pakele ai i na poka a na koa Aupuni. Ua pio pu mai no hoi ia Gen. Warren o ka Akau, kekahi mau pepa pili oihana o ka Hema, e kahea ana i na keiki i hiki na makahiki i ka umikuma­malima, e hele ae e lilo i koa nana e kiai ke kulanakauhale o Rikemona, ame kona mau pakaua a pau ; o na poe puhi ohe, ame na poe auamo manele, o lakou ke­kahi i hooliloia i poe koa. Ua hiki ae o Gen. Seredena ma Dunekata, a ma keia ahiahi e (Mei 24) hiki ana oia i Milford, (he 20 mile paha o ia wahi ma Rikemo­na mai.)

Aole no he palapala i hiki mai mai a Gen. Sherman ( Samena) mai, aole no i manaoia e hiki mai ana kekahi palapala iloko o keia mau la koke iho. Ua loaa mai no kekahi palapala na Gen. Butela, e hai mai ana no i ke ano o ke kulana o kona mau koa.

Ma kekahi hoike ma ke Telegarapa, i hoikeia mai e Adimarala Lee, ua hai mai hoi ia mea ma ka la 22 o Mei, ua hoouka mai na kipi i ka puali koa aupuni, a ua hooemi hopeia'ku ia lakou me ka nani nui. Ua haiia mai, ua hiki aku o Banks ame kona puali ma Mogana ( Morgan.) Ua maikai ke kulana ame ka noho ana o na koa oia puali, a e makaukau ana iloko o keia mau la iho, e hoouka'ku i ka enemi. STANTON.
Kakauolelo Kaua

Ua hele ae nei ka Emepera hou o Me­riko e noho i kona Aupuni hou, ua haa­lele oia ia Madarida i keia mau la'ku nei.

 

KA NU HOU HOPE LOA !

 

Ma ke kakahiaka o nehinei, ku mai ka moku Young Hector, iloko o na la he 17 mai Kapalakiko mai, a me ka moku Yankee, iloko o na la he 12, a ma o laua la i loaa mai nei ka nu hou hope loa, e pili ana i na puali kaua ma Vereginia.

Eia ka mea hou i lohe hope loa ia mai nei, ua nee aku la no o Gen. Grant a me kona puali kaua imua. O ke alanui kaa­hao e moe ana mai Feradarika a hiki i Rikemona, ua hoopioia e ka puali koa Aupuni, ua pau loa no hoi i ka hana ino ia ua alanui la, a ua haalele iho la no na mau koa Aupuni la ia wahi, a ua nee aku la imua, a ua kokoke loa i Rikemona. A ua hoohuliia ka aoao Akua o ko Lee mau koa, a me he mea la, aole e hiki ana ia ia ke komo iloko o Rikemona.

Ua hiki aela o Gen. Grant i Mekanika­vili (Mechanicsville,) me kona mau puali kaua a pau, he eono mile o ia wahi mai Rikemona mai.

Ua kuia o Lee i ka pu, a oia oia iloko o Rikemona kahi i malamaia'i.

No ka piha loa o ka pepa o keia pule, nolaila, ua waihoia a keia pule ae.

 

No ka Hoku Ao.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE.— Ia'u e hooili aku nei i ka'u wahi ukana ma kou mau poohiwi, e unuhi ae oe ma ka iwi-aoao o ka'u Episetore, i loaa ai ka i-i a ko'u luna manao, o ia keia, " Ka Hoku Ao."

Ua hiki mai ka moku Hoku Ao, ma ke kakahiaka lai-lai o ka la 8 o Mei nei. A ku ma ko makou awa nei, ma Keawaeli. Aole nae i akoakoa na kanaka ma ia la, o ka lo­no wale no no ua Hoku Ao la, no ka mea he Sabati ia wa.

A i ka Poakahi ae, la 9, ua akoakoa lehu­lehu na kanaka o kela ano keia ano, ma ka " Manienie ula i na kanaka," Maluna mai o ka uapo-pohaku i pae-humu ia. A i ka wa i hiki mai ai o na waapa o ka moku Hoku Ao, ua puulu loa aku na kanaka, me ke ake e kau aku i luna o ka waapa, i haha lima'ku i ua Hoku Ao la.

Aka nae, aole e hiki, no ka mea, ua kue na kahu-waapa ia mea. Wahi a lakou, " I na e pau oukou i ke alo ia ma ka waapa, pe­hea la auanei e hoi hou mai ai, no ka mea, he nui loa ka ukana o ka moku, a pilikia oukou ?"

Ia wa, ua kau hapa na kanaka maluna o ka waapa, a o ka lehulehu, ua au-umauma aku a hiki i ka moku, o na kane, wahine a me na kamalii. Ilaila makou i hookahua loa'i i ko makou mau manao " maoli lua ole." A launa aku la me ke kapena me ka oluolu loa, a nana no i kau-o lima ia makou e nana i na kaena, ame na rumi o lalo, me na kino o makou e ku olohelohe ana. Aole nae ke­la i kue mai ia makou ia olohelohe ana.

A ia makou i huli-hope mai ai, ua hala­wai ko makou mau maka me na palapala o kela ano keia ano, ma ka aoao hema o ke ala a makou i iho aku ai.— Ia wa, kamailio mai kela ia makou i kahi i noho ai o na misiona­ri Hawaii e noho la ma na " aina pouli." A pau ia, ua haawi aku makou i ko ma­kou aloha hope i ua kapena la, a hoi aku la makou ma ke ala a makou i hele mai ai. Aole makou i manao ino i na kahu-waapa, no ke kue ana ia makou, aole hoohewa, he pilikia hiki ole ke hana'ku, ua ike makou he nui ka ukana o ka moku, a ua pono loa la­kou la.

A i ke ahiahi o keia la no, ua ikeia'ku ka Emeline ma ka akau o ka lae Upolo, a i ke kakahiaka o ka la 10, ua ku mai ua mo­ku la. A i ko makou nana ana, aia elua moku ma ko makou awa nei.— O ka mua keia o ka ikena. E ke Kilohana e! Hoo­lealea'ku hoi, ka ike kuaaina i ka Hoku Ao a, i makepono ai kuu luhi. E! Aloha la.
J. S. M.

 

Na Palapala.

 

He Kumukanawai o ka Ahahui
HANA A NA LAINALUNA MA KA MOKUPUNI O KAUAI.

 

Pauku 1. E hookumu ia keia Ahahui ma ka la 31 o Iulai, M. H. 1864; i mea e mala­ma ia'i na pono o ka poe i komo iloko o keia Ahahui, ma ka malama ana i ko lakou ola a me na mamo o lakou.

Pauku 2. O na mea a pau e komo ana iloko o keia Ahahui, e kakau mua oia i kona inoa, a e kakau pu no me ka nui o na dala ana i makemake ai, aole e emi malalo o na dala he iwakalua kumamalima ($25 00,) no ke kuleana hookahi, a, oia hoi kona kuleana maopopo iloko o ka Ahahui. E hoomakaia ka hana a keia Ahahui ke loaa na dala aole emi malalo o na dala hookahi tausani elima haneri ($1,500 00.)

Pauku 3. E kohoia e keia Ahahui, hooka­hi Luna Nui, a hookahi hoi Puuku Dala, a e noho laua ma ka hana a ka Ahahui, e li­ke me ka makemake o ka Ahahui. E uku ia hoi ka Luna Nui no ka hana ana i ka hana a ka Ahahui, i elima haneri dala, ($500 00,) no ka makahiki, a e uku ia hoi ka Puuku Dala no na dala a ka Ahahui i waiho aku ai ma kona lima, i ekolu keneta no ke dala hookahi; ke waiho mai oia i Palapala Hoo­paa me na Hope elua, no ka waiwai i oi aku i ka palua o na dala e waiho ana ia ia.

Pauku 4. Eia ka hana a ka Luna Nui, e hana oia i ka hana a ka Ahahui e kuhikuhi aku ai. A e hiki no ia ia ke kuai aku, a e hoolimalima paha no na mea e lako ai ka Ahahui, a e hiki no ia ia ke kikoo aku i ka Puuku Dala, i mau dala kupono no na lilo a pau o ka Ahahui. E waiho aku oia ma ka lima o ka Puuku Dala, i na dala maoli a pau i loaa ia ia ma ka hana, a e hoike mai no hoi ka Luna Nui a me ka Pauka Dala, i ka laua hana imua o ka Ahahui, ma kela hala­wai a ma keia halawai ana o ka Ahahui.

Pauku 5. He halawai makahiki ko keia Ahahui, ma ka la 31 o Iulai, o kela maka­hiki keia makahiki, a e koho aku ka Ahahui i mau Komite mau, i mau hoa kuka no ka Luna Nui a me ka Puuku Dala, Na keia Ahahui no e halawai ku i ka wa, ma ke ka­hea ana a na Komite mau, ke ikea mai ke­kahi kumu nui e halawai ai. E hiki no nae i keia Ahahui ke koho aku i mau lala mau mawaho o keia Mokupuni, aole e oi aku i ekolu. E hiki no hoi i keia Ahahui ke ae aku i ke komo ana mai o ka poe e ae, ke ae na hapakolu elua.

Pauku 6. E paa no keia Ahahui a hala na makahiki he kanalima, (50 years,) o na lala a pau i waiho mai i ko lakou kuleana iloko o keia Ahahui, aole e hiki ia lakou ke lawe aku, ke ole e hala na makahiki elua, mai ka la i hookumu ia'i keia Ahahui.

Pauku 7. Ina he aie ko kekahi lala o keia Ahahui, e hiki no i keia Ahahui ke hookaa ma kona kuleana ponoi, a ina e pau ole kona aie iloko o kona kuleana ponoi, aole e hiki i ka Ahahui ke hookaa i ke koena o kona aie, a e oki loa ia'ku ia lala mai keia Ahahui aku.

Pauku 8. A ina e mai kekahi lala, e hiki no i ka Ahahui ke malama ia ia, a ina hoi e make oia me ka hooilina ole, alaila, e lilo ka Ahahui i hooilina no kona waiwai, iloko o ka Ahahui.

Pauku 9. E hiki no i ka Ahahui ke ma­lama i ka wahine, a me na keiki oo ole, i loaa ia ia ma ke kanawai, a kekahi lala o keia Aahahui, ina ua make oia, oiai he kuleana kona i koe iloko o ka Ahahui.

Pauku 10. Aia a pau na inoa o na lala o keia Ahahui i ke kakau inoa ana malalo o ke Kumukanawai i hooholoia e ka Ahahui, a ua kakau mai kekahi o lakou i ka helu o kona kuleana, me ka waiho pu mai i na dala oiaio. A o ka lala o ka Ahahui i nele ma ka haawi mua ana ma na kuleana pakahi i manaoia'i e lawa ana ka hana a keia Ahahui, alaila, e manaoia e loaa no kona kuleana a mau ku­leana paha, ma kana hana malalo o ka Ahahui.

Pauku 11. E hiki no i kela mea keia mea kuleana iloko o ka A. H. ke hookaa pau loa mai i kona mau dala i kauia ma ka la o ka pau ana o na malama elima, maho­pe iho o ka hookumu ana o ka A. H.

Mamuli o ke kauoha a ka Ahahui hana a na Lahainaluna ma ka mokupuni o Kauai. Me ka mahalo. D. KAUKANA,
Kakauolelo a ka Ahahui.
Hanalei, Kauai, Mei 2. 1864.

* Ka mea mahaloia H. I. WANA Esq — Luna Nui.
* Ka mea mahaloia G. W. LILIKALANI — Puuku Dala.

 

No na mea ma ke Aouli o ka Lani.

 

1. O ka La, Mahina, na Hokuhele, na Hokuwelowelo, a me na Hokupaa. Oia na mea nui a ke Akua i hana'i, a o na mea i ikeia ma keia mea, "he nui." Oia na mea i ao ia ma ke Ao Hoku.

2. I ka nana'ku i na Hoku, he mau mea uuku loa lakou me he mau kiko malamalama la, no ka mea, oiai lakou ma kahi mamao loa'ku.

3. " O ka nui o na Hoku," ua paapu loa lakou ma ko lakou wahi, nolaila, ua kapaia mai lakou, na Hokupaa.

1. Ua manao ia ua like loa na Hokupaa me ko lakou La, no ka mea, ua malamalama lakou ia lakou iho, e like me ko lakou La ia