Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 20, 14 May 1864 — No ko kakou Aupuni. [ARTICLE]

No ko kakou Aupuni.

E ka NupepaKuokoa k; Aloha oe.—Ua hoike mai oe ī ka ninau a M. K. ma kona nupepa Hoku Pakipika. Ua nana pono au iloko, a ua ike i kona manao nui malaila. Eia wale no ke kumu nui o kona manao e ninau ai. He mea hoohuoi i na kanaka e nana i ke ano o ka noho ana o ke Aupuni i keia wa, a me ka makaukau o na kanaka kupa hanaukahi Hawaii, e kau kanawai akea a e malama Aupuni mamuli o ke Kumukanawai. Aka, ua pee loa ka hana ana o ka ninau ma ke ano nane oolea. Ua ikaika loa ka ninau, e hookui ana i ke Aupuni, i kona Aha kau kanawai, i ka manaoio o na aoao hoomana Kristiano. Ua hoohewa i ke Aupuni. Ua hoohewa hai i kekahi mau Kanawai o ke Aupuni e noho nei, me ka ninau i ka pono " no ko kakou Aupuni." Eia na Kanawai o ke Aupuni i hoahewaia e ia. " O ke Kanawai kinai. i na wai ona, a me kona mau Kanawai hoohaiki Krvila wai ona." Eia ka lua o ke Kanawai i hoahewa ia. " O ke Kanawai hoomalu i ka Ia Sabati ma ka pono o ka Baibala.'' Oia na Kanawai i hoahewa ikaika ia, no ka pono ole o ka hana ana. Ua kue i ka pono o ka lahui Hawaii, a me na kanaka e i huiia malalo o lakou. Pela ka ninau. Aka, ua hoohalahala i ke Aupuni a me kona Kumukanawai, no ka hahai ana mamuli o na fuia hana Aupuni o Ameiika. O ka haawi ana o ke Kumukanawai i ko ke Aupuni pono, no na makaainana kekahi mana kau Kanawai malalo o ka mana balota a me ka Ahaolelo hale okoa; aole i like me ■ ka wa mamua iho o na 'lii, a.me na maka-

ainana hapa i koho ia ma ka leo. Oia ke i kumu oia ninau hoohalahala. Aka, he po- j no ke nano ia. j O keia mau ninau ekolu i haawiia mai e, M. K., he mau ninau kupono ke noonoo pono ia e ka poe naauao a pau iloko o ka aina. Ua pili i ka lahui Hawaii holookoa, i ka lahui Hawaii koko hapa, ika lahui Hawaii koko okoa, a me ka poe ī hookupaia i lahui kamaaina. Ua pili ike ola oke Aupuni, i kana hnna, i ka noho kuokoa ana o ka Moi. Ua pili i ka ke Akua pono, ua pili i na aoao hoomnna Kristiano iloko oke Aupuni. Ua pili i ka pono kahiko o ka aina a me ka pono hou o keia wa, a me ka hana me na lahui o na aina e.

No na Kanawai kinai wai ona a me kona mau Kivila hoohaiki. Aole o'u manao, ua hewa kela mau Kanawai. Aole o'u manao ua kue i ke Kumukanawai o ke Aupuni. Aole o'u kue ika pono o ke Aupuni a me ka pono o kona poe hanau ponoi. Aole no i kue i ka pono o na lahui malihini a me ka poe i hookupaia. I ko'u manao, ua kupono lea kela mau Kanawai i ke ano o kona lahuikanaka ponoi. Ua kupono iko lakou noho nawaliwali ana ame ko lakou opiopio e noho nei.

Aole wau olelo no na hapa Hawaii, a me na keiki i hanauia maanei eko lakou poe maUua ; no ka mea, aneane Inkou e puka mawaho ona palena lahui Hawaii okoa. O lakou a me ka poe hanaukahi i ano like me lakou ma na kula. Maiuna oka lahui opiopio ka hilinai nui ana o kakou, i mau makua no ka lahui Hawaii. Oko lakou hoonaauao pono ia mamua oka wa e hoopau loa ia ai ka lahui kahiko, oia ka mea e kupaa ai ke ola o ka lahui Hawaii a me kona „iiau Aole au i lana no lakou e hookoikoi aku i keia ninau aM. K. No ka mea,_ua lana ko'u manao; o ka lakou poe mamo auanei ka poe nona ka inoa Hawaii. Aka, o lakou kekahi e kokua mai i keia manao kue aku ia M. M., oiai e opiopio ana ka Lakou mau kamalii, o poino koke auanei i ka ikaika o na wai ona. E ninau. Heaha ke kumu ona Kanawai kinai waiona ? Ua nui loa ka poe i hoike mai. Oia hoi—o pau koke na kanaka i ka make, a emi koke ka awarike o keia wa. He oiaio loa keia pane mai, no ka mea, ua ike ia i keia wa, ke mau nei ka emiana me ka rama 016 nme ka wai ona ole. He mea maopopo loa ika poe ike a pau—ma e hoonoa ia ke puhi rama, ua hoonoa ia no hoi ka inu ana ona kanaka ina wai ona maluna oka aina a pau: Alaila o ka wikiwiki emoole loa no ia o ka nui ana o na kanaka, a pokole loa ka manawa. l'au pu me ka poe hapa Hawaii, a e lohi loa ko lakou pii ana.

O na lahui Hawaii a na makua okoa i hanau ma Hawaii nei, e pii wikiwiki loa auanei lakou maluna o na lahui Hawaii ponoi a me na hapa liaole, ke hooholoia ke puhi rama ame ka inu o na kanaka ina wai ona. Aole hopohopo iki na haole i ka lakou mau kamalii no ka rama, no ka mea, ua maa ke koko o kela poe keiki i ka inu i na wai ona, auu hiki pono ina makua ke hoomaamaa naauao ia lakou. Ina no ka mnkau o pau koke ka lahui Ha\Vaiii i ka make imua o mau hoahanau ke kinai ana i na waiona—ke apono nui loa nei au i ua mau Kanawai kinai wai ona nei oke Aupuni. Ke noi koke aku nei au ia oukou ena hapa Hawaii, ame na Hawaii ponoi, ka poe i loaa na keiki. Mai ae ou-i kou i ke puhi rama, a e hoonoa i ka rama. E kali oukou a pau loa aku ke koko haumia 1 na mea koko o na kii a me na daimonio, a ulu pono ae ka lakou hanauna hou, a nnauao e like me ka na haole. He mea hiki ke hoololi i ke Kanawai a me ke Kumukanawai i kela manawa keia manawa e like me ke ano oka luhui e ike ia ana ia wa. Ua hilinai nui kakou i ka naauao K.ristiano o ka. hanauna opiopio. Ua manao kakou e hoola mai ke Akua ia lakou no ke aupuni o Kristo lesu ma ka honua nei.

Ke noho makaukau nei ka hanauna i na wa a pau, e'haawi nui mai i ko lakou poinaikai i na la aole liuliu. Ke lana nei ko kakou manao i ke ao ana a na aoao Kristano e ioaa mai ka pomaikai o keia noho ana a me kekahi noho ana. O ka hoomana kekahi mea e pono ai. Aka, o ka ike pono i ke anoo ka hoomana ana i ka inoa o lehova, a me Krisfo lesu, oia ka mea e pono ai. Ina hoohewahewa na keiki i ke Akua o ko lakou poe kupuna, a haalele e like me na makufc, alaila, e mau loa ka poino. Ina hoomana ia ke Akua e likeme kona maoao, alaila, poiolei ke ola o ka lahui Hawaii. E nana kakou. Ua emi ka lahui ponoi o ka lahui Hawaii imua o kona mau hoahanau lahui Hawaii. He mea eha loa keia no ka naau Hawaii, a he mea kaumaha no kona mau hoahanau. Kaumaha me ka eha o ko kakou naau. Aia hoi, ua paii loa na j 'lii makua o ka aina a ine ka poei oia wa. Kakaikahi o lakou e noho nei. Aole liiiliu a'pau loa aku na 'lii me na kanaka. Aneane hookoia keia wanana a na haole ma Hawaii nei. Pomaikai ke hoohanau nui mai na 'lii a me na kanaka e noho nei i keia wa. E aho e imi nui kakou i na mea e pono ai na m&kua a me ka lakou poe keiki. E aho e nana pono ia lio ke Akua manao nui ma kana olelo, a e hookapono i ka noho ftha o ka aina e li-

ke me kana olelo hemolele ma ka Baib«la. Ua olelo mai o M. K. no ka la Sabati o ke Akua ma Hawaii nei. He nui loa ke ano paakiki oia olelo hoahewa ike Kanawai o ka aina. Aka, aole nae he pane iki mai ka poe naauno no ka la Sabati. Ua apono pa» ha ko lakou manao i ke Sabati o ka aina e noho nei. Ina pela, e aho e hoopili me lakou, ua pono no. Aole pau na mea e pili ana i ke Kanawai kinai wai ona, ame kona mau hoohaiki i kauia. Oka wehewehe pono ana i kona kumu ponoi, oia koe. Ika \va pono e kamailio hou ke ae ia mai. Pela na nmau no ka la Sabati, a me ke ano o ko ke Aupuni kaokoa ana.—Oukou me ka mahalo. S. P. Kalama. Honolulu, Apertla 9, 1864