Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 20, 14 Mei 1864 — E ike mai. [ARTICLE]

E ike mai.

E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe :—Ua waiho aku au i kekahi manao ia oe, i ku i ka iwihūo o ka lahuikanaka, e noi aku ana i ' ka Ahaolelo e noonoo me ka hoomanao ma j ka imi ana i na kumu e hoola hou ai i ka lahuikanaka ; a no kou kokua ana me ka oluolu īa letter ma ka hoolaha aku, a ke uku nei au i kou lokomaikai me ka oiioii loa, no ka mea, ua panai ia mai ka pianawa. U kekahi keia ona manao kuhohonu e moe maiie nei ma ka o ka lahuikanaka ; ka noonoo ana ma kahi e hiki ai ke hoalo i ka ume kaumaha e kaomi malie nei i ke ola o ka lahui. Ma ke kokua like.ana no e hiki ai. Ilike ka umauma e Hawaii. Mai nuhanuha i hope o papau kakou. I malama ia na wahine Hawaii e kona oupuni iho, me ka mana o nauemalie pu iho no oka poe i manaoia, o lakou ka waipuna e huai mau ae i ka lahuikanaka, he mea poho wale ka paa o ka pa ke leie ka puaa iwaho la. Pela hoi, he mea luhi wale ke noonoo ka Ahaolelo i laau lapaau no ka lahuikanaka, ke ole e hooko kona poe ponoi. Eia mai ka hoohalike ana.—Ua waiwai like ke suea (huinahalike) i kauia ma ka aoao loa, me ka houluulu ana o na suea—o na aoao ʻelua. Oia hoi keia : Ua like no ke ola o ka lahuikanaka, me ka malama ana o ka mana Aupuni, me ka hoolohe pu no o ka lehulehu. E nana ae hoi kakou i ka hoopulapula ana o na kanaka ma ke Aupuni o Amerika Huipuia, ke Aupuni lua ole e hue mai nei i ke--ia au ma ka hikina aku o kakou nei; he haneri ko lakou nui i kinohi, ake pii mau nei lakou iluna, a hala ae elua haneri makahiki a oi, kokoke kanakolu miliona kanaka. Heaha ke kumu o keia nui ano e o na kanaka oia Aupuni? Eia paha; ua kokua ia ka hoomalu Aupuni ana e ka oiwi ponoi iho no. Ua malama na wahine i ko lakou maluhia iho no, na opio pu no hoi. Ina paha he oiaio ka mea i loheia ai, o na wahine i hoole i ke koho ana mai a na kane i wahine mare, ua hoailonaia ia wahine, a e kiapaakai ia hoi a i ka make. Ina io paha pela e hanaia ai kakou poe, ina paha ua akakuu iho ka manao. O na wahine no ka papa-honua o ka lahuikanaka, me ka maikai o na makuahine, pela no ka maikai o na keiki, oia no hoi ka mahuahua ana o ka lahuikanaka.

Ma ka nana ana i ka Buibala no ka mooolelo o na Iudaio, ua malamaia na wahine mahope iho o ka hanau ana o ke keiki, e like me ko lakou kanawai Aupuni i haawiia mai e ke Akua. E nana pu aku hoi kakou ma Oihanakahuna 12 : 2-5. Ma ka nana ana ia lakou e noho ana ma Aigupita, nui ko lakou hanau, a kawowo loa no hoi; makau loa o Parao i ka nana ana i ko lakou nui ana, a emoole no ua mahuahua. Pela no hoi ma ka mooolelo o Hawaii nei i ka wa mamua. Ina loohia kekahi wahine i ka mai wahine, ua hoakakaia kona hale e noho ai, he hale pea, no ka manawa e like ka loihi me ka pau oia mai, he anahulu okoa paha. (umi la) Pehea na kanaka o keia pae moku ia wa ? Nui loa ! Ua piha ka aina me na kanaka. Ma ia malama ana i loaa'i o Solomona na Davida ma o Bateseba la ka wahine a Auria no ka Heta, no ka mea, ua huikala oia i kona haumia ana. A hapai ae la ua wahine la, hoouna aku la a hai ia Davida i ka i ana, " Ua hapai au." ,

Pela no i loaa ai o Umi, na Liloa ma o Akahiakuleana la, no ka mea, ua huikala kela ia ia iho i kona haumia ana. A oia no hoi ke kanawai no keia mau mokupuni ia wa, no ka mea, ua manao ia ka mai o na wahine he haumia, a mahope oia manawa, i ka hui ana o na mea elua, o ke ko iho la no ia : pela wale no ka malamaia ana i na wahine, piha loa ka aina me na kanaka, hanau nui na keiki, aka, he nui nae ka uumi keiki ia wa, aole no nae i emi iho, ua mau no ka pii ana. Eia hoi keia ; aole i hoomaka na kaikamahine opio o kela manawa ma ka wa kupono ole, a pela no hoi na keiki kane. Ua hoopuka pinepine ia na olelo hilahila imua o ka poe opio oia wa, i mea e hookuemi mai ai ina kuko o ka wa opio. Eia kekahi o na mau olelo kahiko: " Aole paha i aala ke kai ? Aole paha i hiki aku i Pololu ? Aole paha i hiki aku iluna o Haleakala? Aole paha i hiki aku i ka nuku o Nuuanu? Aole paha i hiki aku i ka leinawai ? " A he nui wale aku i koe. O keia olelo kai lilo i pauku t ikanawai e hoomalu ai i ka poe opio o kela manawa a hiki i ka wa kupono. Ma ka lohe mai, he akahele. no ka poe opio o kela wa. Ua hoaiai wale ia ae nei keia mau mea i kumuhana na ka poe o keia wa, aole nae au e kono ae ana na ka Ahaoielo e hana i kanawai e pili ana maluna iho o na aoao palupaiu o kakou, no ka mea, o kekahi poe, ke malama mau nei no ina apahu kmo, ke hanau keiki nei no, aka, i mea e ike ia ai ke ano o ka hoopulapula kanaka oia mau lahuikanaka i kela wa. E poloai ae ana au ina papāku o ke Aupuni, mai ka la hiki a ka ia kau, aia no ia oukou ke ola oka lahui okoa; e lawb i inau kanawai no ka manao. E minamioa i kii lahui. E imi no hoi i laau e ola ai. x .

E nana pinepine i na rula no ka noho'na o na wahine ludaio, a me ka hoike kuloko no na wahine okeaui hala, na wahi luaui 0 kakou. E lawe mai i ka pahikaua a Losinehama, e pale aku i na ihe wela o ka mea ino. Ehia la ona Losinehama mai Hawaii a Niihau, nana i malama i ko lakou maluhia iho ? Ina pela ola ka lahui. Ehia ia hoi o na poe opio i manao iho i keiawa? Owau auanei kekahi Losinehama; owau hoi i losepa. Ehia hoi la ? Pehea kakou e hana ai e Hawaii nei i hoola ia ai ? Oka wa anei keia a kakou e pono ai e nana lea, e hoopaua ai ? E ala ! E ala !! E ala no mai Hawaii a Niihau !!! He mea mahalo ia'u ka ike ana i na manao uwe minamina o Kalani Makua Aloha Lahui i hala aku nei—l kukulu ai i Hale Hoola—me ka uku aku i na poe i kauohaia e imi a e noonoo i na mea e ola ai ka lahuikanaka. Aloha ko kakou Moi i hooikaika iho ai e hoola i kona lahui nei—Ē lilo auanei ke kanikau mai i na aina e—E na keiki o Hanei, e uwe kakou no kakou—a eia ka wa kupono e kanu hou ia ai ke ola no ka lahui; 1 ulu, i kawowo ka aina, a i hoopiha hou īa na kahuahale e neoneo mai nei. Pehea kakou e hana ai i ola ? Heaha ka noonoo kupono i keia wa ? I E! he mea nui keia, ahe paakiki loa hoi, me ke akahele no nae e hiki ai—E puka mai auanei ka haina o na ninau maluna iho noloko mai o na mea i kuhikuhiia ma ke Kuokoa Helu 8, o ka la 20 o Feberuari.

He mau mea nui ia ma na aina i malama ia na pono elua, he Aupuni malnhia ia ; ua malama ia na keiki makunole. na wahineka-ne-make—malaila na makuahine malama kino, malama hale, malama i na keiki; oia wahine hoi kai iike me na moku kalepa—i kanui ona waiwai makamae ilaweia mai —aole ona makau e anu kona hale. Ua noho mau hoi ma ka hale he wahi mau loa ia no lakou, he kaumaha ko lakou naau ke haalele i ka home. Ma ka hui pu ana o keia mau pono elua, ua puka nmi keia : " UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO." Ma ka Mooolelo Hawaii, ua hoakaka ia na kumu i emi ai ka lahui—a he nui hoi ka poe noonoo i hai nui mai ma ia mea, ahe manao kokua waie no ka'u ika ka Buke Mooolelo Hawaii. He koena oka uumi kamalii i keia wa—He lako loa o Hawaii nei i na laau e loaa ole ai ke keiki ke inu kekahi mau wahine—He menemene ko'u naau i ka lohe ana "Ua inu ika Inaupa. E inu i ka laaupa. ! ' He laau e hanau keiki ole ai na wahine. O keia hana, he koena ia no ka uumi keiki. He hnpa ka makemake nui o kekahi poe i ke keiki, aole imi nui e like me Hana la—A he koena no keia o ka emi o ka lahui. O ka enemi nui o Hawaii nei—ka mea nana i hoopiha a hu iwaho ka Halemai Moiwahine. 1 ahu ai kupanaha ka la i Mana~ Lu iho ai pihapono na omole ; e anai nei mai kela pea oka aina a keia pea. E hookanaka—Ma keia e poloai ae ai au—E imi like i ola ka lahui—E makemake like i na keiki—E makau i ka enemi nu-i. E hapai like mai. E lana ka manao—E ala o Hawaii i ka pono—E mau ka noho 'lii Ina pua a Kamehameha ; e hoopiha hou ia me na kanaka. Na ka Ahaoīelo e kalakaīa ae na mea paa oka lahui. E pii hou o Hawaii iluna. Ua lawa keia—Mahope ehalawai hou. E. H. Paulo. Koloa % Kauai, Aper. 6, 1864.