Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 17, 23 ʻApelila 1864 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa.

Ina hookahi kanaka, 250 ka mea hoolawe, ina elua kanaka, 350 ka mea
hoolawe, ina paha elima, 650 ka mea hoolawe. Pela no e pii mau ai ka hua
hoolawe, a hiki aku i ka nui loa, e like me ka nui o na kanaka, pela no
e nui aku ai ka mea hoolawe mai.

Oia kahi loina i loaa i keia wahi hapauea. Ina ua hemahema keia wehewehe
ana, e kala mai ia'u. He ma-u ia ; ke hoi nei ko Beretane mau eu, ke iho
lua mai nei na ke- iki o Panioi, e inu ana i ka wai o Pahukawa, olu
auanei wa'u he wai ko loko. Me ke aloha i ka luna hooponopono, ame ka
poe pai. W. J. H. KAEHUWAI.

Beretanet Honokohau, Maraki 21,1864.

KE KOENA KANIKAU O

Iolani a Kuwahine, K IV., i lele Lani aku nei.

Ke uwe nei o Kaleleokalani. I ka minami- na i ka hoa o ke kane, ua ha—la
— e,

Hala oe haalele mai nei ia'u, me ka luu- luu kaumaha ia olu—a — e,

E ho—i, E hoi e "Mohala ka pua ilima o Mana, Pepe i ka lomia e ka
Inuwai;"

Eia ko hoa la o Kaala, i kii mai nei ia oe —

E uhoi olua e moe i ke awalau o Puulo- a — e, Alo—ha — e,

Aloha ka hoa pili o ke kane, hoa hele hoa a'e ale o na kai ewa—lu, Aloha
oe — a.

Ke uwe nei no o Kaleleokalani, i ka mina- mina ia " Hanu Hilo i ke ala
pua o ka hinano. I ka nae mapu o ka ua i ka hala." I lele lani aka ne—i,

Lele Kalani uina nakolo, nei aku la ka lohe i na mo—ku — e !

E ho—i — E hoi e " Nae ka hanu o ka la- uae i ka pali, mapu no i ka
pali o Waialoha." Eia ko hoa la o Kawehe- wehe, i kii mai nei ia oe. E
uhoi olua e moe i ke kai o Kapu—ni —.

Aloha wa—le — Aloha luuluu kaumaha au e noho nei, Ia olua elua i nalo
aku ne—i, Aloha oe — a. |

Ke uwe nei o Kaleleokalani. I ka minami- na ia " Hoohei e ka noe luna o
Alakai, O kanana ia Kauaikanana," i lele lani aku ne—i — Nahelehele loko
o'u e noho nei, i ke aloha ia olua i hala aku ne— i — a.

E ho—i, — E hoi e " Kiliopu ka wai haale i Kalia. He wai na ka ua Naulu
mai luna." Eia ko hoa la o ka makani Kaiaulu o Waianae. I kii mai nei ia

oe, e uhoi olua e moe i ke kaha o Na- naku—li — e, Minami—na — e.

Minamina wale loko o'u e noho nei,

O ka'u noia e ulu wale nei aole e hi—ki, Aloha oe — a.

Ke uwe nei o Kaleleokalani, I ka minami- na, ia " Kalani nui
Kualinoliho i ke kapu," i hele aku nei—a — Hele Kalani liua na maka.
Aia. paha oe i Hiikua i Hiialo — e, E ho—i — E hoi e " Hemolele Hilo
na'u he aloha, he makemake au i na lei ekolu. I ka Apiki i ka Hala, i
ka lehua," Eia ko hoa la o ka ua Waahila, I kii mai nei ia oe. E uhoi
olua e moe i

Kawananako—a — Anua—nu, Kolokolo ana i ka houpo, Ke kukulu nei ka
waimaka — la,

Aloha oe — a.

Ke uwe nei o Kaleleokalani, I ka minami- na, ia " Lohelohe peleunu
Mahiki i ka ua, ike ka puka ihu a ka makani." Hele lani aku ne—i — a.
Lele aku nei Kalani,

Lele aku nei Kalani noho i Konanui, Moe aku la oe i ke one o Kuihe—wa,

E ho—i, — E hoi e "Iolani e kamaka o Iouli, E kamaka o ke Ku Iouli
Iomea,"

Eia ko hoa la o ke kai waluwalu ili o Ma- mala. I kii mai nei ia oe, E
uhoi olua e moe i Huehu—e, — Hue mapu ana ka waimaka hanini iwaho,

O ka makou no ia e u ne—i Aloha oe — a. I hoopuka ia e HALAANIANI.

Honolulu, Aperila, 21 1864.

MEDALA MAKANA. — Ma ka lokomaikai o Ka Mea Hanohano R. C. Wyllie, ko ka
Moi Hawaii Kuhina o ko na Aina e, ua ike iho makou me ka hauoli nui i
kekahi mau Medala ana i hoounaia mai nei, mai na aina e mai; a ua hoouna
aku nei oia ia mau mea, i mea e haawi makana aku ai i kekahi mau wahi-
ne i hanau nui i na keiki. O Kalaikine (wa- hine,) no Waioli, Kauai; ame
Koa (wahine,) no Kohala, Hawaii. He nani no ia mau mea ma ka nana ana;
ua hanaia noloko o ke dala, a ua hanaia no a poepoe, a ua kakauia ma na
lihi a pau o kekahi aoao, na huaolelo ma ka olelo Beritania, penei : "
R. C. WY- LLIE TO MADAME KALAIKINE, OF WAIOLI THE MOTHER OF 15 CHILDREN
1863," a ma keka- hi aoao hoi, he Kii Kalaunu mawaenakonu, a ua kakauia
na huaolelo ma ka lihi, penei: " KUHINA NO NA AINA E." A e like no hoi
me na olelo i hoakakaia ae nei maluna, ma ko Kalaikine Medala, pela no
hoi ka ho- ailona o ka lua o na Medala, ka mea hoi i kakauia'i ka inoa o
Koa, ua like loa no. O ke kumu o ko Ka Mea Hanohano R. C. Wyllie haawi
ana i keia mau mea i na wa- hine i haiia ae la maluna, no kona makema-
ke e paipai i na wahine a pau — na makua- hine hoi, e malama pono i ka
lakou mau keiki; no ka mea, iloko o kona manao, aia wale no ma o na
makuahine la e hiki ai ke hoomauia keia lahui; a o makou kekahi i huipu
ma ia manao ana. Ua lohe mai ma- kou, e haawi ana ka Moiwahine Emma, i
Lipine e lei ai no ua mau mea nei, a na ua 'Lii nei no hoi e haawi aku i
ua mau Medala nei, i ka lima o na mea nana ia i manaoia'i.

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU. APERILA 23, 1864.

Nele paha uanei kakou.

O ke kumu i alahia mai ai keia ninau ma- luna'e nei iloko o makou, oia
no ko makou ike ana iho i ka olelo hoolaha a ko ka Moi Hawaii Kuhina
Kalaiaina, Ka Mea Hano- hano C. G. Hopkins, e kauoha aku ana i na poe
mea aina mahiko a pau, e hoike mai i ka nui o na Pake a lakou i makemake
ai, i poe paahana no ko lakou mau aina mahiko, i hiki ai i ko ka Moi
Aupuni ke imi koke aku i na mea e holopono ai ia mau hana e kokua ana i
ka pono mahiai o ka poe mahiai o keia aupuni.

Heaha la ke kumu o keia hoouna ana i ko kahi e kanaka e lawe mai ia nei,
me ka la- we aku i na hana a ka poe kanaka kupa po- noi o ka aina nei ?
Nowai la ka hewa i hoo- kumuia'i keia hana kaili wale i ka kakou kumu
loaa ? Ua ili no ia hewa iluna o kakou iho, a i na ua kailiia'ku ka
kakou wahi ku- mu ola e ka malihini paahana, ke olelo nei makou, na
kakou no i hawele ia kakou iho ia mau pilikia a pau. Ua lawe ia mai imua
ponoi o kakou kahi e hiki ai ia kakou ke imi i pono no ko kakou noho
ana, ma ka hana ana i na hana i waihoia mai imua o kakou — aka, eia nae,
aole kakou i lalau aku, aka, ua hoohihi mau kakou mamuli o ka palaua-
lelo, a ua hoowahawaha kakou i ka lalau o na lima ilalo, me ka hana
mahiai i ka honua, a no ka nui o ko kakou makemake i ka pa- laualelo;
ame ka noho hoopiliwale aku ma- muli o na makamaka, me ka hoopilikia pu
aku ia poe, nolaila, ua hoopahemohemo ka- kou i na hana ke haawiia mai
ia kakou, a no ko kakou hoowahawaha ana i ka hana, no- laila, ua ane e
hoopilikia nui ia, me ka hoo- poino pu ia hoi, na poe mea aina mahiko, a
me na poe mea hana e ae.

No keia ike ana o lakou i ka pilikia nui, ame ka ane poho hoi i loaa'ku
ia lakou, no ka nele i ka poe paahana ole e hiki ai ke lawelawe i ko
lakou mau oihana, nolaila, ua hui ae na poe mea aina mahiko, a ua kuka
iwaena o lakou iho, a ua hooholo e hoouna aku i poe Pake kinikiu, i poe
nana e lawela- we i na hana o ko lakou mau aina, a no ia mea, ua komo pu
ke aupuni iloko o ka ma- halo nui no ia mau manao, a ua ae e kokua i ka
imi ana i na mea e hiki ai ke lawe pono ia mai na pake ia nei; a no ia
mai ke kumu o keia hoolaha a ke Kuhina Kalaiaina, i mao- popo ai ka nui
o na pake e kii aku ai.

I na paha auanei e hiki mai na pake ia nei, pau loa paha ka hana ia
lakou la, a ne- le iho la kakou. Nolaila, e ua poe makamaka nei, e hopu
koke i ka hana, mai hookunana, o nele loa auanei kakou.

Ke Koho Balota ana.

E like no me ka mea. i hoolahaia e na Lu- na Nana no ka Apana koho o
Honolulu, pela no i hookoia'i. Ekolu no poe i balotaia, oia hoi ka poe
no i hai muaia'ku i ka pule i ha- la iho nei, a o ko lakou mea i komo o
K. Maakuia. Ua nui no ka hooikaika ana a kela ame keia makamaka o na
Luna e balota ana, a ua pakela loa'ku no nae ka ikaika, a me ka
makemakeia o ka mea i lanakila iho nei. Ua hooikaika nui o W. P. R. Bila
no kana Luna i kokua ai no F. Pomaikai, ame kona mau kokua e ae no hoi,
a ua kokua nui no hoi o Samuela, ame kona mau hope Luna, no Maakuia; a
ua hooikaika nui no hoi ka Loio Aupuni i ka haawi ana i ka ba- lota o
kana Luna i makemake ai, oia o A. M. Kahalewai, a ua mahalo nui makou i
ku ikaika o ua Loio Aupuni la i ka balota o kona makamaka. Aka, iloko no
nae oia hooikaika ana, ua haulehia no, a ua puka loa no ka mea i
lanakila iho nei, he 400 a oi ae balota. O na kumu nui no a na Luna o
Maakuia i hoaiai mai ai, oia no, kue lakou no Pomai- kai no kona noho
wale iho no, a kue hoi no Kahalewai no kona komo ka wahi a lakou, e
hookau i na auhau maluna, o na makaai- nana, i mea e malama ai i ke ola
o ka Biho- pa Enelani. I ka lohe ana no o na kanaka ia mau olelo,
nana'ku no hoi oe, kahe-a-wai ka hele a na kanaka mamuli o Maakuia. I ka
na koa hele ana mai e haawi i ko lakou balota, ia wa ua ikea ko lakou
haawi ana i ka balota o ka mea e, aole o ko Kahalewai, ka mea a ko lakou
mau poo i kauoha'i ma kona balota e lawe ai, a nolaila, ua hooweli-
weliia ia poe e hahauia i ke kaula; aka, no ke kuleana ole no nae o ka
mea nana i hoo- puka ia mau olelo hooweliweli, nolaila, aole no makou e
kamailio no ia mea, a aole no hoi makou e hopala wale i ka makou pepa,
ma ke kakau ana i ka inoa o ka mea nana i hoopuka ia mau olelo. - E aho
e inoa ole no ia.

KA LOLI; — PEPEIAOLAAU — AME KA LALA MANO. — Aia ma ka pepa o keia la,
ua paiia he Olelo Hoolaha na Akuwai, kekahi pake ka- lepa o Honolulu
nei, e kahea ana i ka poe a pau, e lawe mai i ka Loli, ka Pepeiaolaau,
ame ka Lala Mano, ma ko laua Halekuai ma ke alanui Nuuanu, makai iho o
ka Halekuai o Ake. (A. S. Cleghorn.) a mamua ponoi mai hoi o ka Hotele o
na kanaka Hawaii, oia o Haleola. Nolaila la e na makamaka o na pili kai,
e pono ia oukou ke lawe mai i na Loli, Pepeiaolaau, ame ka Lala Mano, i
po- keokeo oukou i ke dala a Akuwai ma. E wiki ! E wiki o hala ka
manawa.

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

POINO A MAKE LOA MA LIHUE. — Ma keia Poakolu iho nei, ua pahuia ka wili
hoomaloo ko o ka wiliko ma Lihue, oiai ua kuupauia kona ikaika, oiai hoi
he 1400 kaa ana iloko o ka minute hookahi, a ua hooleleliiliiia na mea
hao o loko, me he mea la, he poka poe- poe no kekahi pukuniahi nui. E ku
koke ana kekahi kanaka hana, ma kahi o ua wili hoomaloo ko nei, aia hoi,
ua moku a lele i kahi e kekahi o kona mau wawae, malalo iho o ke poi o
ke kuli, a o kekahi wawae hoi, ua hoeha mainoinoia no. Ua hoouna koke ia
o Kauka Kamika, ame Kauka Gulika i Koloa, aka, i ko laua hiki ana mai,
ua hiki ole no ma ka laua ike iho, ke hanaia kekahi mea e hooluolu ai i
ka mea i hoopoinoia, a ua make oia iloko o na hora elima, mahope iho o
ka poinoia ana. He haole kekahi e ku koke ana, aka, he wahi mohole iki
no kona. Po- maikai maoli ka nui ole o ka poe i ku mala- ila.

KA HOI ANA MAI O HOKUAO. — Ma ka la 18 iho nei o keia malama, ku hou mai
nei ka Hokuao, he elima mahina ka loihi o kona manawa i holo aku nei,
malalo o Kapena S. Jamae. (Kimo.) He lehulehu wale o na mokupuni o
Maikonisia i kipaia'ku nei e ia, a ua ahai mai no hoi i ka lono
hoohauoli na- au, mai na Kihapai misionari a pau una i hele aku nei. Ua
hoohuliia mai nei ka Moi o Tarawa i ka pono, a ke hooikaika nei oia ame
kona mau alii, ma ka hoohulihuli ana mai i na kanaka mamuli o ke ao ana
a na Kahuna misionari. Ua hai mai nei o Kap. S. James, Ua kipa'e ka
kekahi moku ma Bo- rdelaise Reef, a ua loaa ilaila he pahu, a ua loaa
hoi iloko o ua pahu nei, he leta i kaka- uia e Kapena Bush, o ka moku
Liholiho ma ka la 29 o Dec. M. H. 1861, e hai ana ua makaukau oia e
holo. Oia wale no kahi mea i lohe ia mai nei no keia moku, mai ko- na wa
i nalowale ai. Elua mau manao i ala mai; o ka mua, malia paha, ua
hooukaia i ka ukana a komo loa, a no ia komo loa po- ho i ka moana; a o
ka lua, malia paha, ua lawe malu ia e kahi poe kanaka o luna. No ka mea,
aole wahi mea i lohe iki ia mai nei no ia moku, mai ia wa mai nei a hiki
i keia manawa. He poho maoli no paha.

KA AHA HOOMALU. — Eia malalo nei ka papa helu a me na inoa o na hihia i
hanaia imua o ka Aha Hoomalu o Honolulu, no na pule e pau ana ma ka la
25 o Maraki, a hiki i ka la 19 o Aperila :

Mar. 25, Antone Sam, kapae i ka pono, hoo- paiia $5, $3.37 koina. Mar.
25, Nahinu, haalele hana, hoihoi houia,

$3.25 koina. Mar. 26, Keiki ona, hoopaiia $10, me $1

koina.

Mar. 26, Kalaauala, ona, belaia $6. Mar. 29, Charles Hart, kue i ka
pauku 131

Kanawai Kivila, hookuuia. . Mar. 29, George Gaylord, ona, hoopaiia $1,

me $1 koina. Mar. 30, Awa (Pake,) hakaka, hoopaiia $15

me $3.38 koina. Mar. 31, Hoopii, hakaka, hoopaiia $15, me

$3 37 koina. Mar. 31, Keko, aihue mauu, hookuuia. Mar. 31, H. Wheeler
(Nika,) hakaka, hoo- paiia $2, $1.13 koina. Mar. 31, Michael Dolling,
hakaka, hoopaiia

$2, me $1.12 koina. Mar. 31, Jim Crow, ona, hoopaiia $2, me

$1 koina. Mar. 31, John Austin, ona, hoopaiia $5, me

$1 koina. Aper. 1, Paul Kekai, aihue papale, hoopaiia

6 malama, $1.50 koina. Aper. 1, Enoka alias Nawai, hana i na mea

ino wale, hoopaiia $20, $1.25 koina. Aper. 1, Theol De Bueres,
hoohaunaele, ho- opaiia $5, $1.50 koina. Aper. 1, Lewis Enetoue,
hoohaunaele, hoo- kuuia.

Aper. 2, Kaimu, hakaka, hookuuia. Aper. 2, Kamakakau, hoeha'ku ia
Kuapuu,

hoopaiia $3, $3.38 koina. Aper. 4, Kamaka, ona, hoopaiia $6, me

$3.37 koina. Aper. 4; Naiwi, ona, hoopaiia $1, me $1

koina.

Aper. 5, Akiu (Pake,) ona, belaia $6. Aper. 6, Kahinihiniula,
hoohaunaele, hoopai

ia $3, $1.12 koina.

Aper. 6, John Myers, hoihoiia mai ka Aha Kiekie. Aper. 9, Akana (Pake,)
hakaka, hookuuia. Aper. 9, Ake al. Kale, hakaka, hookuuia. Aper. 9,
Akana (Pake,) me ka hoeha, hoo- paiia $6, $3.63 koina. Aper. 9, Azie,
(Pake,) hakaka me ka hoeha,

hookuuia. Aper. 9, Jno. Manuela, kauwa haalele hana,

hoihoi hou ia.

Aper. 11, Kala (w.) ona, belaia $6. Aper. 12, Kimo, piliwaiwai ma ka la
Sabati,

hookuuia. . Aper. 12, Kaula (w,) " " " " " Aper. 12, Nika, " " " " "
Aper. 12, Maihui, " " " " " Aper. 12, Nalaikou, " " " " " Aper. 12,
Loe, " " " " " Aper. 12, Kaweawea, hoohaunaele i ka po,

hoopaiia $2, $1.12 koina. Aper. 12, Kapuaahiwa, hoohaunaele i ka po,

hoopaiia $2, $1.13 koina. Aper. 12, Kaauamonui (keiki,) aihue aila o
Wilikoki; hoopaiia 9 malama, me $1.25 koina. Aper. 12, Kale. (keiki,)
aihue aila o Wiliko-

ki, hoopaiia 9 malama, $1.35 koina. Aper. 12, Kaunahi, aihue aila o
Wilikoki,

hoopaiia 9 malama, $1.25 koina. Aper. 12, Waa, aihue aila o Wilikoki,
hoo- paiia 1 makahiki.

Aper. 15, A. Comstock, pepehi wahine, hoo- kuuia.

Aper. 16, D. Waheley, hakaka, belaia $6. Aper. 16, Paia, apuka, hoopaiia
$25, me $1.37 koina. Aper. 16, Charles Hannes, ona, hoopaiia $8,

$1.37 koina.

Aper. 19, Lakalo, hoolimalima lio ma ka la Sabati, hookuuia.

KA NU HOU!

Ma ka moku Yankee i ku mai nei ma ka Poalua iho nei o keia pule, iloko o
na la he 15 mai Kapalakiko mai, a ua loaa mai na nupepa o ia wahi, e
hiki ana i ka la 2 o Aperila, a ma nehinei hoi, ku mai ka moku Mary
Robinsont he elua ona mahope mai o ka Yankee, aohe no he wahi mea hou
ano nui iki i hiki mai nei, a eia iho no na wahi mamala nu hou iki i
hiki mai nei:

Ua aneane maoli me he la, ua lilo ke aukana ma Amerika Huipuia i mea i
ma- nao uuku loa ia, he wa la keia i hoomoe ikiia'i ke kaua ma ka
aelikeia, no ka nui maoli o ka nele i ke kaua nui ole iloko o keia mau
pule mai nei. Aka, aole no e pono ke manao ae ua emi iho ka hooika-
ikaia ana e hooholo mua i ke kaua, a he kanalua la hoi ko ke aupuni, ma
ka hoo- ko ana i ka lakou mau olelo i hoohiki a hoopuka pinepine ai no
hoi, oia hoi ka hoo- kuu i ko lokou ikaika a pau ma ka haa- wi ana i ke
dala ame na kanaka , i mea e hiki ai ke kinai i keia kipi nui weliweli.
He nui wale no na kumu o keia loohia ole ia mai o kekahi mau nu hou
ano nui mai ke kahuakaua mai. He hana mau iho nei iloko o ka wa i hala
ae, ka hoo- hewa mau ia o ka puali o ka Potomaka, no ke nahili me ka
lula wale iho no ; aka ina nae paha e ole ia noho oni ole ana iho nei,
i na la paha ua komohia iloko o kekahi kaua e olohiaia'i e ka poino,
no ka mea hoi, he nui na mea e hoololiloliia mai nei, no ka loaa ana o
na kumu e hoo- loli ai, a no ia mea, ua hoonohoia ka poe hiki ke
hilinaiia ma ke poo o ia puali. A o na kipi no hoi kekahi, me he mea
la, aole o lakou makemake e kimopoo mai iloko o ka hoouka kaua ana, a
no ia mea, ke kokohi mai nei no ko lakou hele ana. Malia nae paha e
kali ana lakou la, no ka wa e koho hou ia'e ai ka Peresidena, me ka
manao, malia o komo ae kekahi mea e me ka haule hoi o Linekona, i ko- mo
nui ole ka manao aloha aina, ame ka manao hoopono. I na o na manao ia a
lakou e hiipoi nei, alaila, ua pono no ko lakou noho oni ole ana. No
ka mea, i na lakou e halawaiia e kekahi pio nui ana iloko o keia wa,
alaila, o ka hope no o ia mea, ke pio mai o Rikemona, ame ko la- kou (na
kipi) haalele iho ia Veriginia, oiai hoi ina e loaa ia lanakila nui i
ka Akau, i keia wa e kokoke loa nei i ka wa balota no ka Peresidena hou,
alaila, e hau- lehia auanei ka na poe kipi mau mea e ma- naolana nei,
oia hoi ke ala mai o ka ma- kua hana kuloko iloko o na moku aina Akau.
Ina o ka lakou mea ia e maiino e mai nei i ola honua, alaila, nole puha
e mau loa ana ko lakou noho ana pela, no ka mea, aole o Gen. Grant no ka
puulu kanaka e makemake ana e hoonahili wale iho, aka, o kona makemake
no ka hele ko ke imua. Aka, iloko mai nei nae o keia mau pule, he nui
loa ka hana i ili aku ia ia ma ka hoomakaukau ana ina mea e lako pono ai
ua puali kaulana'la. O ka poino i ilihia pinepineia i ka puali o ka
Potoma- ka, aole no ia mau mea i loohia mai no ka hawawa o na Generala
nana e hoopo- nopono kino ana i ua puali'la. Aole no i lilo o ka manao
o ka mea hookahi, ka mea nana i hooponopono, a i alakai hoi i ua
puali'la, me ka manao paa e kue a hoopio aku i na puali kaua kipi nana
oia i kue mai. I na hoi e hoomakaukau mua ia ka hoouka kaua ana, alaila,
aia i ka wa o ia mea e hookoia'i o ia mau mea i hoo- makaukau mua ia e
loaa mai ai ka poino. A o kekahi hewa nui no hoi o ia puali, no ka
noho huahu-a o na 'Lii lalo iho. A o ia mau mea ano nui, a hoopoino
nui no hoi, ua pau loa i ka hooneenee ia, a ke hoopau ia nei no hoi. A
o keia koho ia ana mai nei no hoi o Gen. Grant i Lu- na Alihikaua Nui,
aole ma ka inoa wale, aka, ma ka oiaio maoli, he mea no ia e hoo- holo
muaia'i o ka hana a pau e pili ana i ka oihana, noka mea, ua hooliloia o
ke poo ame ka olelo a ka Alihikaua Nui hookahi, ka mea nana e kuhikuhi
a e alakai hoi i ke kaua, a ua oi ka pono o ia mea, ma- mua o ka
lehulehu loa o ka poe nana e kukulu ke ano o ke kaua ana, a ma ia
lehulehu e hoanoeia'i ka manao pono o ka poe i ike io i ka oihana kaua,
a no ia mea kona hookaawale e ana i olahonua ia mau pilikia ana i ike
ai, e hiki hou mai auanei ia mau mea, i mea nana e hoopo-

ino mai ka puali o ka Potomaka i keia manawa'ku. Me ko kakou ike no i ka
holo o ka hana a Gen. Grant, ua hiki ole no ia kakou ke manaolana'e e
hoouka kaua nui ana oia iloko o keia wa koke iho. Ma keia hooliloia ana
o ka puali kaua o ka Potomaka, ame na puali e a e a pau o ka Akau e hele
nei ma kela ame keia kahua kaua a puni o Gen. Grant no ko lakou Luna
Nui, a e lilo ana ia i mea nana e hookuu pau i kona ikaika a pau, O ka
hooikaika ana a na kipi, ua nui no a weliweli kona ano, eia iho mahope
nei ka papa helu o ka nui o na koa o ka aoao Hema, ka poe hoi i komo
maoli iloko ke kaua ana ma ka la 20 iho nei o Maraki, e like me ka mea i
hoikeia mai e ka nupe- pa Herald o Nu Ioka ; a penei no ia :

Ma ka puali koa o Vereginia, o Gen. Robert E. Lee ka Alihikaua Nui, a
aia ma kona keena poo, ehiku mahele koa hele wawae, he 40,000 koa ka
nui; he 250 pukaa, he 5,000 ka nui o na koa na- na e lawelawe, a he
umikumamalima papa koa lio, e hiki ana na koa i ka 15,000 ka nui. Ma
Rikemona ame na wahi e pili ana malalo o Gen. Elsey, a ma Pitabuga,
Weledona, Goloboro, Wiliminitona, a mawaena hoi o ke alanui hao e moe la
mai Rikemona ame Wiliminitona, mala- lo o Gen. Pickett, ame Gen.
Barclay, he 30,000 koa ; aia malalo o Gen. Imbod- en, ame Col. Mosby, e
pili koke la me ke alanui hao e holo ana i Balatimoa a me Ohio, ame
Veriginia Akau, he 5,000 koa. Mai Lynchburg, a me Abingdon a hiki i
Veriginia Komohana H., a e kiai ana hoi i ke ala kaa hao nui o ke
Komohana He- ma a hiki i ka palena waho o na koa o Gen. Longsteet ma
Tenesi Hikina, ma- lalo o Gen. Breckinridge he 5,000 koa ka nui. O ka
huina o na koa a pau malalo o Gen Lee, 130,000.

Ma ka puali hoi o ke komohana Hema o Gen. Polk ka Alihikaua Nui, aia
kona kulana poo ma ke Neapolis, me ka hui- pu mai no hoi i na koa malalo
o Gen. Jo- hnston, ma Daletona, a e kaua kue nei hoi ia Gen. Sherman, ka
mea ia ia iho nei ka puali koa mua a Gen. Grant, me ka Gen. Hardee puali
koa hoi he 20,000 ka nui o kona mau koa, a o kekahi hoi o ia mau koa ua
hoounaia i Felorida, ame na koa lio pu malalo o Forrest, Richard- son,
D. Lee ame Wirt Adams, he 75,600 ka huina nui o ia poe koa.

Ma Tenesi Hikina malalo o Gen. Long- steet, he 20.000 koa, aia kona
kuluna poo ma kahi i kapaia o Bull's Gap.

Ma ka apana koa hoi o ke kowa, mala- lo o Gen. Biurigada, a oia kona
kulana poo ma Kaletona Karolina Hema, he 30,000 koa ka nui.

Ma ka puali hoi o ka Misisipi o Liuel. Gen. Kirby Smith ka Alihikaua
Nui, me ka huipuia mai o na koa malalo o Gen. Price ame Gen. Homles ma
Akanasasa, ame ka puali hoi malalo o Gen. Magru- der he 15,000.

O na koa hoi ma Mobile he 5,000, aia ia poe malalo o Gen. Mowry ame Gen.
Cleburn.

O ka nui o na koa a pau o ka Hema i aoia, a e ku mau nei no hoi, he
275,000 ka nui.

I na he oiaio keia mau mea i hooike ia, ame he mea ia, oia no ka olelo
hoike i pili e aku i ka oiaio mamua o na mea mua i hoikeia mai nei, a no
ia mea. aole no o Rikemona ame Veriginia e hookuu wale ia ana e na kipi,
me ka hakaka ikaika ole ia e lakou, i na paha i keia wa koke iho, a i na
paha mahope aku o ke koho Pere- sidena hou ana ka wa e kaua ai.

He mea hiki ole ke hai maopopo ae i ka holo mua ana o ke kaua, me ka
nana ole aku i ke kulana o na aupuni e. Ame he mea la hoi oia ke ano nui
o na mea e hanaia mai nei mamua o na wa i kaaho- pe ae nei. O na mea e
pili ana ia Fara- ni, na mea e noonoo nui ia nei. O ka lilo ana o Mesiko
ia Farani, ame ka haa- lele ana'ku o ke Duke Maximillian i ko- na wahi,
no ka holo ana e komo iloko o kona aupuni hou, ame ko ka Emepera olelo
ana no hoi ma ke Akea, i kona ma- naopaa e hooko i na mea a pau ana i
ma- nao ai no Mesiko, me ka maliu ole aku mpmuli o ke keakea a na aupuni
o Europa ame na aupuni e ae no hoi, he mau mea hooweliweli nui no keia,
a ua hoonui loa ia ia mea e na olelo a ka mea Hano- hano Senator
McDougall, iloko o ka Ha- le Ahaolelo Alii o Amerika Huipuia, oia kekahi
o na'Lii o ia hale, o kana no i koi ai oia no ka komo koke aku o Amerika
Huipuia e keakea i ka noho ana o ka Moi hou o Mesiko, a heaha ka hewa i
na no e komo iloko o ke kaua iloko o ia hana ana ? No ka nui loa o kana
hooikaika ana ma ia mea, nolaila, ua aneane ia mea

e lilo i kumu e makuahana'i, o na hoa o loko o ia hale, a ma ia mea paha
auanei e lilo ai ka manao akahele o kakahi poe o ia aha i mea ole, a e
lanakila ai hoi ka poe ake kaua, ame ka poe i komohia ole ia e keia mea
o ka weliweli i ke kaua.

Ma ka noonoo ana ma kekaki aoao o ia ninau, ua ane loaa iki no kahi e
ma- naolana iki ae ai, oia hoi, malia paha e kaua ikiia na kapuai o ka
Emepera mau manao e ka noonoo akahele ana iho i ka hopena e hiki mai
ana, i na e hoopaa oia mamuli o kana e manao nei e hana aku. Akahi no a
loaa ia ia ke kue nui ia nae ka paakiki pu hoi, me ka hiki ole ia ia ke
hoohulihuli a ke hooki hoi, e like me ka- na mau mea i hana mau aku ai
mamua. A o na manao no hoi i hoopuka ia e ke kanaka kaulana Their, no
na mea e pili ana ia Mesiko, ua lilo no i mea e noonoo nui ia'i e na
kanaka Farani, a ua kokua ia no hoi ia mau olelo me ka hooikaika nui e
hookoia e Gasparin, Cochin, Tab- oulaye, Martin, ame ka poe e ae, he
ku- mu pono io no ia nana e hoonaueue aku i ka manao paa ana o ke
Emepera Napo- liona, no ka mea, e ikemaka ana oia i ke ala ana mai o ke
kaua iwaena o Farani, ame Amerika Huipuia. A he mau ku- mu e ae no hoi
kekahi nana e komo mai i ka Emepera, e kaua iho i kona holokiki mai e
hauhoa iaia iho iloko o kaua, me ka hiki ole ke huki hope aku. Ke manao
nui ia nei e kekahi poe lehulehu wale, e manao ana o Napoliona e
hoowaiwai ia ia iho, mailoko ae o keia hihia e kaua mai nei o Europa no
Schleawig ame Holstein. Ma kekahi olelo hoakaka a kekahi mea ka- kau
manao naauao o ka pepa National Review, ua hai mai oia i ko ka Emepera
kakali a loaa ka wa kupono, alaila, e hao koke ana oia i kahi e kuko nui
ia nei, oia hoi ka palena pili ka o ka Rhine, a ma ia mea oia e
hoopakele ae ai i na pilikia kuloko, me ka manao ole ae no hoi i na
hoinoia mai e ka poe a pau, ame kona mau Hale Ahaolelo no hoi. A o
kekahi mea no hoi e pili koke mai ana i keia mau mea, a e hooanapuni mai
ana hoi i ko Amerika Huipuia noho ana, oia no ka ninau ame ke kaua
mawaena o Polani, ame na mea hoi e pili ana ia Ita- lia, ame ke ano hoi
o na men h hanaia mai nei e ka Ahaolelo o Beritania Nui. Ua make ka Moi
o Baveria, a o kana keikikane nona na makahiki he 19, ua hoonohoia i
panihakahaka nona ma ka Noho Alii.

E hiki ae ana Ka Mea Kiekie Duke Maximillian ma Ladana, ma Parisa ae ma
ka la 12 o Maraki, a ua hiki ae oia ma ka la 13 i Ladana.

Ku ae no ka moku kipi Falorida ma Medera mai Brest mai, a ua hoole nae
ke Kiaaina i ka haawi aku i ua moku la i ka nanahu, a me na mea e pono
ai, a i ka hiki ana'ku o ua moku la ilaila, a mahope haawi moi no, i
hiki ai ia ke holo malu mai ka moku kaua Aupuni St. Louis aku. Oia ka
moku i hoopaapaa mua ia iho nei iwaena o ke Kuhina Noho o Amerika
Huipuia, a me ke Kuhina o ko na aina e o ke Aupuni o Farani.

O na mea no Mekiko mai nei, oia no ka hiki ana'e o na moku kaua Farani
eiwa ma ka Rio Garande, a no ia mea, ua manaoia e ala koke mai ana ka
hoo- ukakaua ana ma Matamorasa.

Ua hoike lea ia mai ke pio ana mai nei o na poe Farani i na poe Mesiko
kamaa- ina, oia kahi i kapaia o Guadalajara, ma- lalo na poe Mesiko o
Gen. Uiaga. He 34 pu-kuniahi, 7OO poe koa Farani i hoo- pioia, ke
huipuia nae me na koa hoopili- meaai aku mamuli o na poe Farani. Ua
haiia mai ke hoopuniia mai nei ke kula- nakauhale o Puebla e na poe koa
Mesiko, a e manaoia ana e pio ana ia wahi, no ka mea, ua manaoia no hoi
aole e hiki i ua koa kokua ke hali mai i ke kokua no ke- ia poe koa
Farani e kiai nei ia Puebla. O kekahi Generala o Vidauri, ua hoike akea
ae no kona pili ana mamuli o ka poe Farani, a ua hele aku e Gen. Doblado
e hoouka kaua aku i na kanaka Hoopilime- aai la, mai Matamorasa mai o
Certinas, a mai Saltillo mai o Doblado. He nui ka mahaloia o Certinas ma
Tamaulipuna, a ke maikai nei ka hana a na kamaaina malaila.

Ua hooholo iho nei na poe Amerika o ka aoao Demokaratat e koho lakou ia
Gen. G. B. Makalelena i Peresidena no Amerika Huipuia, iloko o keia kau
balo- ta e hiki mai ana iloko o Novemaba, eia wale no ka mea hookahi i
loheia mai nei iloko o keia mau la, e holo kue ana i ko Aberahama
Linekona koho hou ia ana.

Ua hoopuka ae o Gen. Grant, he olelo hoolaha na ke keena kaua, e papa
ana i ka poe pa****** a pau o ka oihana ala-