Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 14, 2 ʻApelila 1864 — Ka Lunamakaainana. [ARTICLE]

Ka Lunamakaainana.

Ma ka make ana'ku nei o ka Mea Hanohano William Webster, nolaila, ua hoohakahakaia kekahi noho ana o na Lunamakaainana o Honolulu, a e koho houia ana paha iloko o keia mau la iho; he oiaio, o ka wa keia e pono ai i na kansjka ke noonoo a ke koho hoi ma ke kanaka i kupono ke imi aku i ko lakou mau pomaikai a ke malama hoi i ko lākou mau pono kanu.

Ua maopopo no ia kakou a pau o ke koho ana o na wa i kaahope ae, ua pupuahulu, a ua kupikipikio no hoi ka hana ana, a ua koho ke kanaka me kona makemake ole, ua alakai huluhuluia a hiki i ka pahu balota me he kanaka la i hana i kekahi K»raima, a ma ia mea, ua hooneleia ke kanaka i ka pono o ke koho ana i'kana mea i makemake ai. -

O ke kanaka la pehea, ke kanaka kupooo e pani ika hakahaka ? Ke manao nei makou, oke kanaka i kuokoa ka manao, a i hoopilimeai oie hoi ma o a maanei, e manao like ana i ka pono ame ka pomaikai o ka Moi, ame ke Aupuni, arae na Makaamana—ka poe hoi i kou ole ia ka ihu me ke apo keleawe, me ke alakaiia i o a ianei, me he mau holoholona la—o lakou ka poe kupono ke kohoia i kauwa no na makaainana.

Eia keia mea nui a ka lehulehu e noonoo ai, a e ninau mua ae no hoi ia lakou iho, he pono anei ke kohoia ka poe e noho ana iloko o na oihana aupuni i poe Lunamakaainana no na kanaka ? He oiaio, aole no paha he Kanawai e papa ana i ke komo ana o ia poe, aka, iloko o ko makou manao, aole e hiki ana ia poe ke hana pono i na hana i waihoia'ku Jakou. No ke aha ? Wahi aka poo ninau mai, no ka mer M aole e hiki ia lakou ke malama ina haku elua. Ina paha e hana ua poe Lun:i Aupuni nei i ka mea e kue ana i ko lakou mau pono ponoi iho, alaila, aolo no e nele ana ko lakou hooko mamuli o ia mea, a hoopuheu wale no i ka pono o ka lehulehu, anolaila, aohe pono iki ia poe ke lilo i Luna no na Makaainana—a, aole hoi o lakou pono ke hoaahuia i ka hanohano o ka lilo ana i poe nana e imi ko ka lehulehu mau pono. No ka mea no hoi, «a hookaa\va]eia ko ke Alii waha ahaolelo ma o kona Hale AHiaolelo Alii la, a ua hookaawale mai no hoi ka Moi i ka waha ahāolelo o kona poe kanaka ma ka haawi ana mai i ka Hale oka Poeikohoia. Anolaila la ena makamaka, ī noho a i hoea mai keia poe i mau Luna e koho aku ai, alaila, ke manao nei makou, aole kakou e hana i ka pono ia kakou iho, ke koho kakou ia poe.

O ka nui o na Luna Hawaii iloko o ka Hale o ka Poeikohoia he 21, oiai hoi o ka nui o na haole, he elima wale no i keia wa, ua make akū nei ke ono. Ano ia mea, he ekolu hapaha a oi ae o na Luna, he poe kanaka maoli wale no, a he emi malalo .iho o ka hapaha ka nui ona haoie o loko. Pehea la, ina e koho ko Honolulu nei poe i haole i pani hakahaka no ka haole i make aku nei ? Kq maaao wale nei makou he kaulike paaoli ia. No ka mea, ua lawa hoi ko na kanaka Hawaii mau pono i ko lakou mau Luna, a e pono hoi e kohoia me 4(a lokomaikai aku o kakou na kanaka Hawail i ko kakou mau hoahanau ilikeokeo—>na keiki hookama a | Hawaii nei, ma ke koho ana i haole, i mea k nana e imi ka pono oka poe kanaka ilikeor keo oka Moi. { rt.

He nui no ka poe makaukaa, ka poe 110 hoi i kamaaioa i k* oihana kau_ Kanawai, oia boi o Mr. James 1. Do*vsett (Kimo Pelekane,) Aberahama Fomander, a me H. L. Sheldon (Hale Seledona.) He med i maopopo i na e kohoia kekahi o keia poe, e ku ana no ia i ka makemakeia e na haole e noho nei, a he poe no hoi i hoaoia, a ua maopopo ko lakou makamaka io ana no keia lahuikanaka. Oko makon manao keia, aia no i ka lehulehu ka noonoo pono ana mai. A o kekahi mea kupono hoi, oia o Mr. Henry A. P. Carter, oia kekahi Kalepa o keia aina, a he pono hoi ke liaawiia i waha no ka poe Kalepa iloko o ka aha kau Kanawai o keia Aupuni. He keiki kamaaina oia no keia aina, a he mea no hoi i ike i ke ano o ka noho ana o na kanaka Hawaii.