Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 6, 6 Pepeluali 1864 — HE KANIKAU NO Alexander Kalanikualiholiho, Iolani Maka-o-Iouli, Kunuiakea, Kukailimoku, ka Moi Kamehameha IV., o ko Ha waii Pae Aina. [ARTICLE]

HE KANIKAU NO Alexander Kalanikualiholiho, Iolani Maka-o-Iouli, Kunuiakea, Kukailimoku, ka Moi Kamehameha IV., o ko Hawaii Pae Aina.

He uwe no ko'u he aloha ia oe, "O Lihue kai Malamanui," "O Kalena kai Haleauau—e," Au iho nei au aole oe, Mahea la ia i hele hiolani aku la? Ma ka welelau makani ma ka hiki—na, Hiki mai nei ke aloha o kuu kaikaina koolua, Kuu hoa hooponopono hoi o ka pono a ka Haku i waiho ma—i, Waiho kahelahela ka Lani, Pau ka huli ka oni ana o ke kino, Ka hele ana i o ianei—e. I nei au me ka halia, Me ka manao ia "Iolani oe," "O ka maka o Iouli—e." Ua haalele mai nei ka oe, I ka pill aloha a olua, "Me Maikai Lili hemolele i ka la—e." I ka Ia 30 ka hele ana o ka Lani, Ku-i aku la ka lono i na moku, Nei nakolo aku la ka hele ana o ka La—ni, "O ka Lani Nui kua Liholiho i ke kapu he inoa," "He kua kapu oe no Lelehoano i lu—na," I luna ka haea Kaukaalaneo. Ku ka punohu olapa ka uwila kui ka heki—li. Nei ke olai kahe ka wai ula, Ua ike Poloula ka Hoku Alii, I ka hele ana o ke 'Lii aimo—ku, "O koouli kookea ka Lani." "He 'Lii he puko-a ku," "He papa unaoa a Lono—e." Ua lono ua lohe Kahiki-ku Kahikimoe, Ka lewa nu'u ka lewa lani, Ka paa iluna ka paa i lalo, Ka hooku-i ka halawai—e. Halawai aku la oe me ko makuakane Haku, "Hoe Puna i ka waa palaloa a ka ino," "Haukauka i ka wa o Kookoolau—e." Ua kino lau ka Lani, Ua pahaohao ka ike ua pau ka lo—he, Hele aku la oe i Hiikua i Hiialo, I ke ala a Kahinihiniula, I ka hale kai a Kekeleiaiku, He ahiku ka Lani e waiho ne—i, Ke uwe haalipo nei ko kaikuaana, "Oni e lele Kauwiki ua malie," "Papu me he umauma no ka manu—la." Ua kino manu ka Lani, ua manawa ino, Nona na hale i ke kihi o ka mahi—na. Ninau mai ka Makalii, Heaha ka hala e ka Lani i hele mai ai, I haalele aku ai oe i ko kaikuahine? "Uluna Kaula i ke poo o Niihau," "Ako Kawaihoa i ka hale lua makani," "I na hale okomo a ka Liula—e." Liuliu mamao ka Lani i hele aku la, Aohe lua aohe kolu, Aole ka ukali o ka ho—pe. Oia wale no ia i niau iho nei, Ua imi aku la i kana kei—ki. "Ia hooinainau mea ipo ana ka nahele," "Hookokoe ana ka maka i ka moani," "I ka ike i na pua hoomahie lu—na." I luna ka Lani me ke ohu kanalia, I hoi aku e noho i ka maka o ka Opua, E hooipo ana me ka malanai kuahe—a. I walea ka Lani i ka hooheihei pahu, Me Hikapuaianea iloko o Kahakoilila—ni. "Oili pulelo ke ahi a Kamaile," "Ka lele hoaka i luna o Kamahuale—le." O liuliu o makaukau o pulale, o hikiwawe, O hoe-u e ku i lu—na. I luna ka Lani e nana ana i na hono o Piila—ni. Uwe Io'u lani mai ko kaikuahine, "Ke pau 'la kuu aho ia Lilinoe," "I ka lili a Lilinoe me he kane—la."

Me he kane la ke aloha o kuu kaikunane Haku, I moe iho au i ka ponei, Hiki mai ana ko Uhane Kinowailua, Haohao wau i ko leo i ka pane ole ma—i, Pa-e mai ana ka leo o ka Lani ma Kaumakani, Aheahe mai ana ma ke Kualono, Ma ke kua mauna o Kaniahi—ku. Uwe helu mai ko kaikuaana kaikaina, "Kau i ka Lani ka holowaa ua o Hilo," "I hoowaa eli a moku kahawa—i." He waiwai nui ka ke aloha o ka waimaka, Ke-nei nei ka honua ke nakolo nei ka mauna, Haalele ka Lani i ke ao malama—e. Uwe ae nei kuu hoa pili, "I ka ua lani polua me he po la ke aumoe o Koolau." He lau he mano he kini ke aloha e waiho nei, Waiho malie ka ukana a ke aloha, O ke kuko o ka li-a ia o—e. Ku mai ko kahu, "O Kaulilua i ke anu o Waialeale," "He maka halalo i ka lehua makano—e." Noe wale mai no ke aloha o kuu Haku i hele

aku nei, Auhea la hoi ka nui ka lehulehu? Na hoa e kani ai o ka a—ka, Aole ka! O oe wale no e ka Lani, Ka ua ke kuaua kahi o ka hooi—lo. Ka uwe hoonewanewa a Liliu o Loloku, "O walania i ke kii ono—hi." He onohi ku i ka moana, He anuenue pio i ka honua, Ke halii mai la i ke pili o Hue—wa. He wa aha la keia e wa nei, E wa nei ia Ahukupanaha ka la i Man—a, Makalii loa i ke kaha o Papiohu—li, I huli iho nei makou aole oe, Mahea la ia i lele ou o lani aku ne—i? Kekaha'na'ku nei i Kuaihelani, I ka moku o Keaniniulaokala—ni, O ka uwe haole lulu lima—a "Hoonaueue a naue ka hono o na moku," "Hoopunini a niniu ka ihu i ka maka—ni." Aloha ino no kuu Haku ku'u Ali—i, Kuu hoa o ka aina pohu, Mai ka lai malino a Ehukai—po. Ike wale aku i kuu aikane makani lauahea, Mai ka wai hu e Kiope, Ka uwe hoonene—a

"Kuu kane pua koolau i ke kula," "I hahai i ka ua ula o Kaapaa," "E hoi maua ma ke kua o Pi—li." Aloha ka uhane ka hoa pili o ke kino, I piha ke anu me ke koekoe, Kuu hoa hoolaukanaka o kahi mehame—ha, O ka uwe hoonuunuu—a "Mukiki ala lehua a ka manu," "O ke oho o ka awa ili lena i ka uka o Kali—u. Aloha ino no kuu miiimili kuu mea laha ole, Kuu Lani o ka aina makani kuehu lepo, E pii ana ka e-a i lu—na. Uwe kanikau mai o "Kuehoopiokala ka la i ke kula o Ahuena," "Komo i ka la e Kailu—a." Elua laua i hele iho nei, O ka Lani makuakane me ka Lani kei—ki. Noho makou me ka u, me ka minamina ia olua, Uwe paiauma mai ko kahu o Hazalelepo—ni. Aloha ino no kuu keiki, Ka lei aloha a maua me kuu kane i hele aku ne—i. Aloha ke kino i ka noho ana mai, Aloha ka maka i ka nana ana, Aloha ka leo i ka pane ana ma—i. Ke uwe hoona-ku nei o "Hulikua i Kahiki e Lono—e." "Hookaa ia mai ke alo i o'u nei," Aloha ino no kuu Haku kuu lei a-i, Kuu mea laha ole loaa ole i ka imi ak—u. O oe ka uhane i pulelo iho nei i ke kaha'na ka la, I ka wehe'na o ke alaula ua malamala—ma. Uwe helu mai o Hawaii o Keawe, Kanikau mai o Maui o Kama, Ke kaakumakena nei o Oahu o Kuihewa, Uwe ole mai o Kauai o Mano-kalanipo—e.