Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 4, 23 January 1864 — Page 3
Ka Nupepa Kuokoa.
i hookumuia'i i mea pepehi i ke kanaka e make ai, i mea e poino ai ka lehulehu a me ka Lahuikanaka : he oiaio no, o kou manao no ia pela, aka, o ka manao o ka poe nona ka hana ana i ka rama, ua like paha me kou, ua hana ae paha lakou i ka rama, me ko lakou ike anei i ke ano o ka mea a lakou i hana ai ? A me ka hoomaopopo hoi i na pomaikai e loaa mai, a me na poino e loa mai ana, i ko'u manao, eia paha ka lakou mea e hoomaopopo nui ai, o ka pomaikai e loaa mai ana ia lakou, uuku wale iho no paha ko lakou manao ae, e he poino ko lakou, a he poino hoi ko ka poe e inu wai, no ka mea, aole lakou i hooao iho i ua mea 'la, aka, i ka wa i loaa mai ai ka mea a lakou i manao ai, hooao iho, me ko lakou manao he mea maikai, a i kona inu ana, ua lilo ia i mea ona, lealea paha lakou, a i ka hiamoe ana paha maluna o kahi moe, lealea, oluolu ka hiamoe ana. Ina e hakaka lakou, i ko lakou wa e ona ai; a eha kekahi, i ka pau ana ae paha o ka ona ana, ike aku ua eha ia kekahi o lakou, alaila, e ninau paha, i eha oe i ke aha ? a i ka poe e ae i ike, olelo mai, kai no hoi i eha no ia oe, ia oukou e hakaka ana i ka ona o oukou i ka rama i ka ponei la, alaila, pehea iho la ka manao o lakou no keia mea, ka, e olelo paha lakou, ka, inoa he mea pono keia, eia ka hoi he mea ino, aka, aole nae lakou e haalele no ia mea, hana no e like me ka makemake o ka naau, a me ke kuhihewa o ka noonoo ana. Ina paha i like ka poe nona ka hana ana i keia mea i olelo ia me Noa, ke nana aku kaua ma ka mokuna eiwa o Kinohi pauku 20: 21, a penei; i kakau ia malaila. "Hoomaka iho la o Noa e mahiai, a kanu iho la i ka mala waina; inu iho la ia i ka waina, a ona : a ua uhi ole ia oia i ke kapa maloko o kona hale lewa," Heaha ke kumu o kona ona ana ? Eia, o kona naaupo a me kona ike ole e he mea ona ka waina ke inu, nolaila, ua waiho loa oia ia mea. Aka hoi, mau mai no ka hana ia o keia mea, a hiki i keia la, a nolaila, ua lilo mai ia i mea e hoomahui ai ka lehulehu, a i mea e pepehi ai i ke kanaka no keia o ka make.
A ke olelo nei no oe, ina e hoopau ia ke Kumukanawai & na kanawai, e hana ae kela, kela kanaka e like me kona makemake, alaila, e ae oe, he mea make ka rama. E ike oe, he Kumukanawai kakou e noho a me na kanawai hoi, ua ike ia no e make ana no ke kanaka no keia mea o ka rama, nolaila, ina e lilo ka rama i mea e pono ole ai ka lehulehu, a e poino ai hoi ka Lahuikanaka, alaila, ke olelo nei a'u me ko'u kanalua ole, aole pono e puhi ia ka rama ma Hawaii nei, no na kumu a'u e pane nei.
E Pane aku no a'u ke pane ia mai. Me ke aloha i ka Luna Hooponopono.
J. KALAOLAHAINA.
Ianuari, 13, A. D. 1884.
No ka mare ana o na kanaka o
NA AINA E I NA WAHINE HAWAII , AME NA KEIKI I HANAUIA.
NA PUKOA WAWAHI WAA O KA NAAUAO: Aloha oe.: -- E kupopou like mai kakou, oiai e kaikai mai ana ka la i kana ukana wela maluna iho o kaiaulu o ko kakou mau apahu kino kamalii, a he hua nioi nae ia e wela ai kuu naau.
Ea no ia: O ka mare ana o ke kanaka a mau kanaka o ka aina e, i na oiwi wahine o Hawaii nei ; aka, aole au e hoahewa ana i na kanaka o na aina e ma ka mare ana, oiai ua palahalaha ia mea ma ke aniani kilohi o ka Uhane, (oia hoi ka Baibala.) Aka, ma ka amo ana o ko'u mau maka, ame ko'u ki ana'e i ka ipuka o ko'u ike , ua maopopo ia'u, he pohaku nui ia nana e olokaa ke one o Kahualoa, e pepe liilii ai ka mana o ka Moi amehameha V. I na no Europa, Beritania, Aferika, Kina, Amerika, ame na wahi e ae, e mare wahine ana maanei, o ka noho no ia a liuliu ianei, pea ae no hoi no i ko lakou aina, aka, ma ka olelo i kana wahine mare maanei, "Owau hoi ike makua, kaikaina wau, mau kaikuahine au, awalu malama hoi mai au." O i kali aku ka wahine a hala hope ka awalu malama, holo aku la e kiai i Honolulu, a hala ka manawa a loihi loa, a hiki aku maluna o ua makahiki he umi a keu, manao iho la ka wahine i ka pilikia, o ka haalele no ia i ke kipuka o ka berita mare, o ka lilo no ia i ka auwana, ke kiko puiwa o kona lealea pau koke.
Nolaila, ke awala aku nei au me ka ninau iho, auhea ke kauka akamai nana e oki ae i ka io kahiko ? A pela hoi e kakia aku ai i ke kui o ke aloha me ke kane ? Haina. E hoopiliia a hiki i ka make ana o kekahi; e nana kakou a noonoo nui, no ka mea, o ka pukaa keia e ili ai ka manaolana a nahaha.
No na keiki: O na keiki i loaa ia lakou he poe hapahaole, hapanika, hapapake, a ke noho pu nei -- a ke auwana la -- a he mau keiki kamehai kekahi, hapahaole, hapanika, hapapake, a pela aku. No keia kali manao ana, ua pohihihi ole i ko'u mau malua ike ; oiai, ke pii ae la o ua poe la a aneane hulili mai malana o na degere 180. A ke manao nei au, i na e hoohuiia ma ke kaula gula o ka mare, he hapahaole a he hapahaole, he ilikeokeo paha ke loaa mai, a pela ka hapanika ame ka hapapake, a muimuia mai lakou la ma ka aina, ua hooko iho au i ka manao o Kaumualii, ke alii o Kauai, penei: " I noho auanei oukou ma keia hope aku, a i hoea mai ka opalapalauna keokeo, hoi ae i ka piko o na kuahiwi oukou." Ua manao iho au mamua iho o keia manao, he ala iho keia ma ke awawa e hiki aku ai i ka ole; aka, aloha nae au i ka lahui nona o Hawaii . Nolaila, e kauoia ana keia lahui e pee malalo o na kapuai o ka poe ilikeokeo, aloha ino !
Nolaila, mai mau wele kakou i keia manawa, e uhuki kakou i ka oilo iloko o ke kihapai, a e lulu anoano hou ma ka Edena o ka naau. E aloha auanei na ohua kiai awa o ka naauao. J. W. G. KAIA.
Koloa, Kauai, Ian. 6m 1864.
He moolelo no ka Ilio.
He mea nui kekahi ilio, he uuku kekahi ilio, ua like ole loa lakou. O kekahi ilio, aole i oi aku kona nui mamua o ko ka popoki, a o kekahi hoi, ua like me ka iliohae ka nui. Aole ma ka nui o ke kino wale no ka like ole ana. He eleele kekahi, he keokeo kekahi, he ulaula kekahi, he ahinahina kekahi, he olenalena kekahi, he onionio kekahi. Aole no hoi i like ka huluhulu o kekahi, he pokole ko kekahi, he paapu ko kekahi, he lahilahi ko kekahi, he pololei maikai ko kekahi, pii wale no kekahi, a o kekahi hoi, he ili wale no, uuku loa ka hulu.
Na niho. He iwakalua niho ko ka ilio ma ka iwi a luna, he iwakaluakumamalua ma ka iwi a lalo. O kona mau wawae mua, elima no manamana, a eha hoi kona wawae hope. He maiuu ikaika no ma kela mana keia mana, aole e hiki ia ia ke hoihoi na maiuu iloko, a hoopuka hou iwaho e like me ka popoki.
O ka io ka ka ilio mea ai nui, aka, ina pololi, ai no hoi ia i ka ai moa a pau.
O ka ilio ka mea koa loa o na holoholona a pau, ina i kauohaia e kona kahu, e kii aku no ia i na mea hihiu hae a pau loa, a me kanaka no. Aole holoholona i aloha nui i ke kahu e like me ka ilio maoli. Aole loa i kumakaia ia ia, aole no hoi e haalele ia ia, aole loa.
Aole haalele ke hana maikai ia , aole ka hana ino ia, aole haalele a make wale i ka hahai ana mamuli o ke kahu. E hiki no i ke kanaka ke haalele i kona hoa maloko o ka hune a me ka poino. Aka, o ka ilio aole loa ia e haalele i kona kahu i kona wa e ola ana, a make ia, alaila, make pu no kekahi ilio no kona aloha i ke kahu. E malama no ia i kona kahu me kona ikaika a pau, a me ka makaala, e like me kona malama ana ia ia iho. A ua like no hoi kona aloha i kona kahu me kona aloha ia ia iho.
Ina kauoha ke kahu ia ia e malama i kona lole, a i kekahi mea e paha, malama no ua holoholona pono nei, me ka molowa ole a me ka haalele ole, a hakaka no ia me ka mea kii wale aku, a make no i ka ikaika o kona manao e malama i kekahu.
Ua olelo ia , e hiki no i ka ilio kiai ke hoomaopopo i ke kanaka aihue, a me ke kanaka pono, ma ke ano o ko laua hele ana, no ka mea, he hele pee, a he hele hilahila, ko ka aihue. Hele pololei kanalua ole ke kanaka pono, aole ona makau no ka mea ua pono ia . Aka, o ka aihue ; ua hilahila ia, a he hele wiwo kona hele ana. Ike ka ilio i keia ano hua o laua, a kuu wale aku no i ke kanaka pono, aole nahu aku, aka, o ka aihue, paa no ia ia, a manao ia e hele nahu no ka ilio ia ia. Ike no ka ilio i ke ano o ka lole a na kanaka e komo ai. Ina i ao ia ka ilio pela, malama maikai no ia i ka malihini i hele mai me ka lole maikai a me ka hana maikai, aole nahu aku ia ia. Aka, ina hele ke kanaka ino, me ka lole ino, kiai no ka ilio ma ka puka o ka pa, aole hookomo ia ia iloko o ka pa. Ma na wahi a pau loa, he makamaka, a he hoanoho ka ilio, no ke kanaka. Aole ia e makemake e noho ma kahi e, me ke kanaka no e noho ai. Nolaila, noho no ia ma na aina a pau i noho ia e na kanaka, ma na aina anu a ma na aina wela.
Ua like na helehelena o ka ilio maoli, me ko ka iliohae; aka, ma ka hana ana, ua like ole loa. He huhu ka iliohae, a he hihiu, aka, o ka ilio, ua lokomaikai, a ua hoolohe. He oiaio, hookamani ole kona aloha, aka, o ka iho hae, ina lokomaikai oia i kekahi, haalele hala ole oia. O ka ilio maoli, ina i ao pono ia a pono, he waiwai loa ia, aka, o ka iliohae, he mea ia e pau wale ai ka waiwai, e like hoi me na ilio maoli o keia aina. No ka mea, ma keia aina, o ka iho maoli ka iliohae, pau na kao, a me na hipa, a me na pelehu, a me na moa, aole malama iki ia i ka ke kahu, he kolohe wale no ia. He mea pono ke hana aku ia lakou e like me ka hana ana i na iliohae, e luku loa aku hoi.
Aole like iki ka ilio me ka popoki. Manao nui ka popoki i ka hale. Aka, o ka ilio, ina hele na kanaka, hele pu no ka ilio, a noho pu me ke kahu wale no. Ina hele ke kahu a hoi mai, olioli loa ka ilio, aka, o ka popoki, ua oolea loa kona naau, aole manao i ka mea i hele aku, aole hoi i ka mea hele mai. Ina loaa ia ia ka hale, aole ona manao i ka mea e.
Ina eha ka popoki i ke kanaka, nahu mai no ia a kuha mai. Ina i eha ka ilio, uwe no ia , a hikilele, a hele me ka onioni o ka huelo no ka olioli mai i ke kanaka i hoeha aku ia ia. He nui wale na ilio, he ano okoa ko kekahi, okoa loa ko kekahi, a nui aku no. Aole nae i helu ia ko lakou ano a pau. He okoa ma kekahi aina' okoa ma kahi aina, aole elua ilio i like loa ko laua ano. I ka hoonoho ano ana, eia na inoa:
O ka ilio kahu, Ilio hahai pipi, Ilio kiai hale, Ilio hahai, Ilio hahai dia, Ilio kuhikuhi, Ilio Nufounelana, Ilio Ainaomaomao, Ilio malamaaina, Ilio kii manu, Ilio uuku.
L H. HEWAHEWA.
Ka Waiwai o na Kaikamahine
IMI IKAIKA I KA NAAUAO.
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE. -- Ke ike ae la kakou i kela mau hua e kau kehakeha ae la maluna, "ka waiwai o na kaikamahine imi ikaika i ka naauao."
O keia mea o ke aoia ana o na kaimahine ma ka naauao, he mea ole wale iho la no ia i na makua o Hawaii nei, penei ka olelo ana, "He ike keiki kane auanei, o hele a Lahainaluna, a hoi mai loaa ka hana, loaa ka waiwai." O ka ike o ke kaikamahine, poho, o ka makua ke luhi, a pela wale aku.
Ea ! e nana mai i mea e akaka'i ka oiaio o kela mau huaolelo e kau ae la maluna. Ma ke Kanawai, ua hooholoia, e hookaawale ia na keiki kane i kula okoa, ma na wahi hiki pono, a e kohoia hoi na kumu kane no na haumana kane, a o na kumu wahine hoi no na haumana kaikamahine.
A ua hooko iho nei ke Kahukula o ko makou Apana nei, oia hoi o J. S. Low, i ke koho ana i mau kumu wahine i ka malama o Sepatemaba i hala'e nei, e like me kana Olelo Hoolaha, D. Kaholua w., kumu no Kapalama, Emaria Kalauli w., kumu no Kawaiahao, a pelo aku, o ka nui o na kumu wahine ma ko makou Apana nei, eono ko lakou nui, ua loaa ia lakou ka waiwai no ko lakou imi naauao ana.
O ka nui nae o na kumu kula wahine, no Molokai mai lakou, he poe akamai, a he poe naauao, ua ao nuiia e Mr. Hikikoke, a me Mr. Duaika, na kumu o Molokai.
A pehea oukou e na mea hoauwaepuu, a hoomahuakalu, a hana hupo? E pau ia hana, e hooikaika ma ka imi naaauao, ua aeia e ke Kanawai, e noho Kumuao na wahine i naauao, e like me keia mau wahine a makou e ike nei i keia mau la.
G. W. KAHIOLO.
I Ike Mai.
Ua loaa mai ia'u no ka Halemai o ka Moiwane, mai a Rev. G. B. Rowell, o Waimea, Kauai, he mau dala manawalea mai no kona mau Ekalesia $15 00.
Mai a Rev. O. H. Gulick mai, he mau dala manawalea na na hoahanau o kona Ekalesia, ma Kau, Hawaii, he $13 00.
Mai a Rev. J. W. Smith mai, he mau dala manawalea mai no kona Ekalesia, ma Koloa, Kauai , he $15 00.
C. R. Bishop. -- Puuku.
Honolulu, Ian. 15, 1864.
HANAU.
Dek. 30, ma Kaluahole, Waikiki-kai, hanau o Kilahama k na Kapule me Kamakaopiopio.
Nov. 4, ma Palawai, Lanai, hanau o Eupelate w, na Kane me Kaupe.
Nov. 5, ma Kalulu, Lanai, hanau o Piilani, na Kaaukai me Pomaikai.
Oka . 31, ma Waikalua, Koolau, Kauai; hanau o Uuma w, na Uuma me Nipoa.
Nov. 19, ma Lepeuli, Koolau, Kauai, hanau o Kaiona Mose w, na Mose me Rahapa.
Nov. 24, ma Waipake, Koolau, Kauai, hanau o Losinehama Kaipu w, na Kaipu me Hariata.
Ian. 17, ma Kaoaopa, hanau o Mary Ikeole Kalahoano w, na Wm. Bates Kahele me Elikapeka.
Ian. 16, ma Iwilei, Honolulu, hanau o Kekea w, na Kaiaula me Kahooiliana.
MAKE.
Oka . 1, ma Mokuoniki, Hilo , Hawaii , mare o Mele w.
Oka . 15, ma ia wahi no, make o Makeokeo w.
Oka . 19, ma Paihaaloa, Hilo, Hawaii, make o Kaaihue k.
Oka . 19. ma Kahalii, Hilo, Hawaii, make o Kapele w.
Oka . 19, ma ia wahi no, make o Piipii k.
Oka . 1, ma Pilaa, Koolau, Kauai, make o Minamina k.
Oka . 30, ma ia wahi no, make o Kalionui k.
Oka . 8, ma Waikalua, Koolau, Kauai, make o Lepeka w.
Oka . 31, ma ia wahi no, make o Uuma.
Nov. 19, ma Moloaa, Kauai, make o Kaneniu w.
Nov. 15, ma Halehaku, Ham, Maui, make o Kaloaaole w.
Nov. 8, ma Mokuhonua, Hilo, Hawaii, make o Kaaie k.
Nov. 22, ma ia wahi no, make o Heleloa w.
Nov. 23, ma ia wahi no, make o Kamakahema k.
Nov. 28, ma Kauhiala, Hilo, Hawaii, make o Makuakane w.
Dek. 12, ma Keaaula, Ham, Maui, make o Kanekoa k.
Dek. 26, ma Pohukaina, Honolulu, make o Puhau k.
Dek. 17, ma Ki, Puna, Hawaii, make o Kapunahele w.
Dek. 17, ma Kapaahu, Puna, Hawaii, make o Kanele w.
Dek. 15, ma Pauoa, Honolulu, make o Kuaole w.
Dek. 23, ma Pauoa, Honolulu, make o Keawepooole k.
Dek. 24, ma Kawaiahao, Honolulu, make o Samuela k.
Dek. 13, ma Puumoi, Hilo, Hawaii, make o Hoka k.
Ian. 3, ma Pohakuloa, Makiki, make o Kealahau w. Ma ka hora elua o ke ahiahi o ka la 14 o Ianuari, 1864, ka make ana o William Great Panioliilii Kenui kane, ma ka Hale Mai o ka Moiwahine, ma Honolulu, Oahu; he elemakule mai palupalu kona mai i make ai.
Ian. 11, ma Pahua, Honolulu, make o Hanaumua w.
Ian. 12, ma Nini, Honolulu, make o Nakai k.
Ian. 13, ma Aala, Honolulu, make o Kaili k.
Ian. 14, ma Kaumakapili, Honolulu, make o Keloha w.
Ian. 3, ma Kaluahole, Waikiki-kai, make o Mauele w.
Ian. 9, ma ia wahi no, make o Inoaole Pake k.
Ian. 7, ma Kalia, Honolulu, make o Inoaole k.
Ian. 4, ma Kapalama, Honolulu, make o Kawa w.
Ian. 6, ma ia wahi no, make o Popoki w.
Ian. 10, ma ia wahi no, make o Liona w.
Ian. 7, ma Leleo, Honolulu, make o Malia w.
HE MEA HAULE!
EIA MA KO'U LIMA KEKAHI MEA haule, ua loaa oia ia'u ma ke alanui ma Manana, i Ewa, ma ka la 18 o Ianuari nei, HE MAU KII ELUA, he kane a he wahine, iloko o ka mea poepoe gula hookahi, me he wati la. Nolaila, ina e kii mai na mea nona keia mau kii, e uku mai oia i na dala he umikumamalima ($16 00,) no ko'u malama ana i keia mau kii ame ua lilo e ae o'u. E loaa no wau ma ka huina o Kolopo, ma kahi kalewa lio, ina Poaono a pau ame na wa eae no. E wiki mai oukou e na mea haule, oia ka Haole, Pake, a Pukiki, ame na ano e ae a pau. F. G. KEANINI. Kalualoa, Kalihi, Honolulu, Ian. 22, 1863. 113-3t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa aku nei au i na kanaka, na haole, na pake, ame kela ano keia ano a pau, e nana mai ana ; mai hookuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma kuu aina kula,
O Kohoili ame Aapueo,
ma Kula, Maui. Ina loaa kekahi holoholona a mau holoholona ma ia mau apana kula i oleloia maluna, e uku mai ka mea holoholona hookahi dala ($1.00.) ame ke kao, ka hipa, ewalu poo, hookahi dala ($ 1.00 ) Ina aole loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, alaila, e hookomo ana au ma ka Pa Aupuni, no ke komohewa i kuu mau aina me ke kuleana ole. Eia hoi, ua kapu na laau ma kuu mau aina i oleloia maluna, aole kii kekahi, a o ka mea kue, e hoopii no wau ia ia e like me ke kanawai. F. SYLVA.
Waikapu, Maui, Dek. 30, 1863. 113-2t
KAMANA HANA KAA!
O MR. WILLIAM DUNCAN, ka mea nona ka Hale Kuihao mauka ponoi iho o ka Halewai, ma ke Alanui Alii, ke makaukau nei oia e hana i na mea a pau e pili ana i ka HANA ANA I NA KAA LEALEA, a me na KAA no o na ano a pau ; a ma ka hana pu no hoi i ka ILI KAA LIO, a me na mea e ae e pili ana ia Oihana. A he hiki no hoi ia ia ke HANA i na kaa hou maikai loa, ke makemake kekahi poe i mau kaa hou no lakou. He mea pili i ko oukou pomaikai, ka hele mua ana mai i o'u nei mamua o ka hele ana ae i na wahi e hana ai i ko oukou mau kaa.
Aia ko'u hale hana mauka iho o ka Halewai, ma Alanui Alii, Honolulu.
Honolulu, Ianuari 21, 1864. 113 1m.
OLELO HOOLAHA
A KA
PUUKU
HALEALII IOLANI,
Honolulu, Ian. 22, 1864.
UA HOOPANEE IA
KA HOOLEWA ANA
O KA
MOI ALOHA,
KAMEHAMEHA IV!
MA KA POAKOLU,
LA 3 O FEBERUARI AE NEI.
E paiia aku ana no ke ano o ka HANA ame ka HELE ana o ka HUAKAI.
JNO. O. DOMONIS, Kokua Puuku.
OLELO HOOLAHA.
EIA MA KA PA AUPUNI —
Ma Kaelepulu,
he mau holoholona helehewa. Ke ano me ka hao malalo nei:
1 Lio kane puakea, hao eia HN.
1 " ulaula, aole hao.
1 Lio wahine eleele, hao eikihaka, he M maloko, he hao eae kekahi.
1 Bipi kane kalakoa, hao eia BP.
1 " ulaula kiwi pepee, hao eia BP.
2 " eleele, hao manamana e.
1 Bipi wahine eleele, aole maopopo ka hao.
E kii koke mai o hala na la he 15, nele oukou i ka Lio ole. E kudalaia ana i ka Poalima e hiki mai ana, oia ka la 29 o Ianuari. E hele mai oukou e koho, i loaa kekahi mau holoholona no oukou.
JOHN PALE, (Luna Pa Aupuni.) Kaelepulu, Kailua, Ian. 20, 1863. 113-1t*
OLELO HOOLAHA.
E KUAI KUDALAIA'NA 10 LIO ame na Piula 5, ma ka Pa Aupuni,
Ma Waiawa, Ewa, Oahu,
ke hiki aku i ka la 26 o Ianuari, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka Poalua e hiki mai ana. A he mau Lio e ae no 2, i ka la 23, hora 9 o kakahiaka. A he mau Lio e ae no 9, i ka la 30, hora 10 o kakahiaka. Ke ano me ka hao malalo nei: 1 Lio kane ahinahina, hao akau 8)
1 " keokeo, hao ano e akau, hema KoL
1 " hulupala, hao hema ano e.
1 " ulaula, hao akau W, hema NA.
1 " ulaula, aole hao kuni.
1 " eleele, hao hema SA.
1 Lio wahine ulaula me keiki, hao akau II, hema A
1 " hulupala me ke keiki, hao hema KB
1 " keokeo, hapala ka hao.
1 " ulaula, hao akau 12, hema 2N
2 Piula wahine puakea, aole maopopo ka hao kuni.
2 Piula kane, he eleele a he puakea, aole maopopo ka hao.
1 Piula wahine eleele me ke keiki, aole maopopo ka hao.
1 Lio wahine ulaula me ke keiki, hao akau A, hema AB.
1 " hulupala, hao akau ano e.
1 " lokia, hao akau AK 1 " ulaula, hao hema KA
1 " eleele me ke keiki, hao akau ano e, hema ML
1 " keokeo maka makole, aole maopopo ka hao.
1 " eleele, hao hema ano e.
1 " eleele, hao akau ano e, hema GA
1 " ulaula, hao manamana ano e.
1 " ulauls, hao akau K 1 " puakea, hao akau I
1 " keokeo me ke keiki, hapala ka hao.
1 Lio kane ulaula, hao akau ano e.
1 " eleele, hao hema ano e.
1 " hulupala, hao akau MH, hema hapala.
1 " ulaula, hao akau KY, hema X
1 " ulaula, hao akau 15, hema AK
1 " puakea, hao akau T.
1 " hulupala, hao akau I, hema I.
1 " ulaula, hao akau ano e.
1 " kalakoa, hao akau ano e.
1 " ulaula, hao manamana ano e.
1 " ahinahina hao manamana ano e.
1 " ahinahina, hao manamana ano e.
J. KAHAUOLONO, Luna Pa Aupuni. Waiawa, Ewa, Ian. 21, 1864. 113-1t*
OLELO HOOLAHA.
E KUAI KUDALAIA ANA 14 LIO
3 Bipi, i ka Poalua, la 26 o Ianuari, hora 12 o ke He mau Lio hou mai kekahi. Ke ano me ka hao malalo nei: Ma ka Pa Aupuni.
Ma Pauoa,
Ma ka Poalua, la 26.
1 Lio kane eleele maikai, hao akau (?), hema M.
1 " eleele, hao manamana ano e.
1 " ulaula, hao ano e.
1 " ulaula, no Uilama.
1 " hulupala, hao U— S hema.
1 " ulaula, hao akau L.
1 Lio wahine eleele, hao ano e akau, hao ano e hema.
1 " ulaula, hao akau T, hema hapala ka hao.
1 " ulaula, elua hao ano e.
1 " ulaula, hao akau TT, hema kdoph.
1 " ahinahina Iokia, hao hema ZZ.
1 " keokeo, hao ano e.
1 " puakea, no Bila.
1 " ahinahina me ke keiki, hao akau J
1 Bipi wahine eleele maikai, elua hao ano e.
1 " moo me ke keiki, hao akau P.
1 Bipi kane eleele, hao ano e.
NA HOLOHOLONA HOU MAI.
1 Lio kane ulaula, hao akau V, hema IX.
1 " hulupala maikai, hao akau N.
1 " hulupala, aole ikeia o ka hao.
1 " lokia ulaula, hao ano e.
1 " ulaula maikai, hao akau 8M, hema ano e.
1 Lio wahine eleele, no Pepehi.
14 Piula.
E hele mai ka poe koho Lio me ke dala pu mai no. E kii mai i na Lio hou me na Piulo, me ke dala pu mai no, oi pokole na la.
NAPUNAKO, Luna Pa Aupuni. Pauoa, Ianuari 22, 1864. 113-1t*
PUBLIC NOTICE.
THE ESTRAY ANIMALS CONFINED in the Government Pound,
At Pauoa,
Will be sold at auction, on Tuesday, January 26, at 12 o'clock, M., 14 horses, 3 bullocks. All person interested are hereby notified to attend. The following are the description and brands:
On Tuesday, Jan. 26.
1 Black horse, brand right (?), left M.
1 Black horse, brand not describable.
1 Bay horse, brand not describable.
1 Bay hosre, belongs to William.
1 Sorrel horse, brand left U— S
1 Bay horse, brand right L
1 Black mare, brand not describable.
1 Bay mare, brand right L
1 Bay mare, brand not describable.
1 Bay mare, brand righ TT, left kdoph
1 Gray horse, brand left ZZ
1 White mare, brand not describable.
1 Cream colored mare, belongs to Bill.
1 Gray mare with colt, brand right J
1 Black cow, brand not describable.
1 Brindle cow with calf, brand right P.
1 Black bullock, brand not describable.
LAST HORSES AND DONKEYS.
1 Bay horse, brand right V, left IX
1 Cream colored horse, brand right N
1 Cream colored horse brand not describable.
1 Roan colored horse, brand not describable.
1 Roan colored horse, brand right 8M.
1 Black mare, belongs to Pepehi.
14 Donkeys.
NAPUNAKO,
Pound Master. Pauoa, Jan. 22, 1864. 113 lt*
Olelo Hoolaha.
I KA POE MAAUAUWA O NA ANO a pau, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare,
Ia KEALAULA,
no ka mea, ua haalele kumuole ole mai keia ia'u iloko o keia mau makahiki i kaa hope ae nei; nolaila, ina oukou e hoaie ia ia, aole au e hookaa, nolaila, ke kauoha aku nei au ia ia e hoi mai iloko o keia mahina mai keia la aku, ina aole oia e hoi mai, e hoopii no au ia ia ma ke Kanawai.
S. W. KEOKI. Mokauea, Kalihi, Oahu, Ian. 21, 1864. 113 4t*
HALE PAI KII,
MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA
"Nupepa Kuokoa,"
Emi ka uku no ke kii. E paiia no ke kii iluna o ke
ANIANI a me ka PEPA.
E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.
H. L. CHASE (Keiki.) 112-6m Mea Pai Kii.
E MAKAALA!
O W A U
O KAMUELA,
KA HOA KUAI O NA
KANAKA HAWAII.
NONA KA HALE KUAI PAPA MA-uka iho o ka
Hale Hookolokolo
ma Honolulu. Ke hai aku nei au ia oukou, he mau la ku wale no keia o kuu moku papa,
"CONSTITUTION!"
a ke ku mai oia, e loaa ana ia'u na
LAKO KAPILI HALE
o kela ano, keia ano.
EIA NO KE WAIHO NEI.
NA:
PAPA O KELA ANO, KEIA ANO.
LAAU HALE, o kela ano, keia ano.
PILI HALE,
PINE,
AAHO,
KEPA,
PANI PUKA,
PUKA ANIANI,
OLEPELEPE,
KUI,
PENA,
AILA PENA,
WAI HOOMALOO PENA.
IA MEA AKU, IA MEA AKU,
Ua makaukau au e kuai aku me ka oluolu i keia mau mea, a no ka maopopo no paha ia oukou he KEIKI KAMAAINA au, he hiki ia oukou e ka Lahui
Mai Hawaii a Niihau,
ke kipa mai i o'u nei. E hiki ana no na moku papa o'u i na manawa a pau, a hoolako mau ia'u. He mea mau i na poe o ka hiki mai ka haanui, a me ke kaena. A he mau Luaa kekahi i hoonoho ia e lakou e alako ana i ka poe maikai, me he lawehala la. Aka, he hiki ole ia'u ke hana pela, o ko'u ano no ka oukou e imi mai a loaa, maopopo no na hana a kakou, no ka mea, o ko Hawaii nei kupa ihola no ia o ko oukou makamaka.
KAMUELA, (Kaikaina o Kimo Pelekane.)
Honolulu, Ian. 22, l864. 118-8m
OLELO HOOLAHA
I NA KANAKA HAWAII !
Makai iho o AIGUPITA
Ma hope iho o ka Pa
O MAHUKA !
KA
Pa Kuai Papa
o
LEWERS & DICKSON,
MALAILA E LOAA AI NA PAPA O KELA ano keia ano, me ke kumukuai makepono loa, nolaila, e naue mai oukou e ike i ka oiaio o keia leo paipa a oukou e na makamaka Hawaii.
NA PAPA OLEGONA,
LAAU HALE A ME NA POU,
LAAU KAOLA A ME NA PINE PA,
LAAU AAHO HALE PILI MAOLI,
PAPA ULAULA, PAPA PAINA,
PAPA KEPA A ME KA AAHO,
PILI ULAULA A ME KE KEOKEO.
Eia ka mea
KUPANAHA
Ma keia hale -- maanei i wiliia'i ka
PALAOA a ma ka HANA PAHU
e like loa me ko
ULAKOHEO
mamua , i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua; nolaila, e naue mai e makaikai.
Na Pena Keokeo a me ka Omaomao,
Na Pena Ulaula a me ka Eleele,
Poho, Kolu, Hulu, Pena,
KUI o na ano a pau,
LAKA o na ano a pau,
Ami, Kilou, Kui kakai moena,
Kui Nao,
Pani Hale,
Pani Hale,
Pale Aniani, Pake,
Aniani kaawale,
Pani Olepelepe.
A PELA WALE AKU.
Aole o maua hoolimalima i poe e koi aku i na kanaka e kuai mai ma ko maua wahi; aka, he hilinai no maua ma ke ano maikai o ka maua mau mea kuai, a me ke kumukuai o ka maua papa, me ka malama pono hoi i ka maua oihana iho, i hoomau ia mai ai ka pomaikai, i loaa mau ia maua mamua aku nei.
Honolulu, Ianuari 22, 1864. 113-3m
OLELO HOOLAHA
KE HOIKE AKU NEI KEIA OLELO HOOLAHA, ua hookaawale ke Kuhina Kalaiaina i kekahi loko i kapaia o POKI, aia ma ka aoao hema o Honolulu, i kahua no ka waiho ana i ka opala o kela ano keia ano, e laweia mai keia kulanakauhale aku; a nolaila, ua papaia na kanaka a pau, aole e waiho i ka opala ma Aina Hou, ma keia hope aku.
W. C. PARKE, Ilamuku.
Keena Oihana o ka Ilamuku, Ian. 14, 1864. 112-2t
KA MOKUAHI
KIALUA
"ANNIE LAURIE,"
E HAALELE ANA IA HONOLULU-
I KELA POAONO KEIA POAONO.
(A hiki i ka paa hou ana o "KILAUEA.")
I KA HAPALUA O KA HORA 4 AHIAHI
NO
LAHAINA,
ULUPALAKUA,
KAWAIHAE,
a me KONA.
Ku hou ma Honolulu i ka Poaono.
JANION, GREEN & CO.
L. H. A. H. M.
Honolulu, Aug. 29, 1863. 92-tf
He pono i na poe e hooili ana i na ukana ke hoomaopopo iho, e uku ia ka uku moku i ka wa e laweia mai o ka ukana.
J.P. HUGHES
MEA HANA
NOHO LIO!
AIA MA KA HALE KUAI O KA MEA nona ka inoa maluna nei, he Noholio Pelekane a he Noholio Meleka, a me na Noholio Wahine, o na ano a pau, na Noho Paniolo Nu Hou
Na Hao Waha a me na Kepa o na ano a pau,
Na Kaulawaha, a me na mea e pono ka lio,
Na Ili Kano o na ano a pau,
Na Hao Keehi,
Na Palaki Lio,
Na Kahi Lio,
Na Eke Ili,
Na Huipa,
A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na Lio a me na Kaaholo, a e kuai ana no ia mau mea,
NO KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA!
Aia no ke waiho mau nei malaila na Pela Mauu.
O na Pela Pulu, na Pela Hulu a me Pela Uwaea. E hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai
Ua hanaia no na Kaa Lealea me ka maikai loa, a me ka makepono hoi.
Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i ka'u oihana me ka maikai.
E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai e pili ana i ka'u oihana. E loaa no wau ia oukou ma Monikahaae, ma ke kihi o ke Alanui Hokele a me ke Alanui Papu.
J.P. HUGHES.
Honolulu, Sept. 17, 1862. 100-ly
MEA HOU, MEA HOU!
AIA MA KA HALE KUAI LAPAAU
KAUKA HILIBARANI MA, MONIKAHAAE!
MA KE KIHI HIKINA O KE
Alanui Hotele me Alanui Papu,
KAHI E LOAA AI NA
Laau Lapaau !
O NA ANO A PAU, OIA HOI
KA LAAU HOOMAEMAE KOKO,
HUA ALE, AILA,
AILA PUUPUU,
PAAKAI HOONAHA,
LUPEPA, (Laau Luai,)
A ME NA LAAU O NA ANO A PAU.
Omole Hanai Waiu no na Keiki hou.
EIA KEKAHI, AIA MALAILA NA WAIALA o na ano a pau, oia hoi
KA HUALUKINI, (Musk,)
LUBIN'S EXTRACTS, oia na waiala maikai loa,
WAIALA ILIAHI, Na AILA LAUOHO MAIKAI LOA, &c., &c.
E hele nui mai, mai lohi, he holopono ke kuai ana o na mea a pau o keia hale. Eia hoi, o AILUENE, he (Haole Olelo e,) ka mea kuai ma keia Hale Kuai. O ka mea aole i kuai me la, e pono e hoao i pau kuhihewa, ka ua mea he holopono ke kumu kuai o na mea a pau oia hale ke kuai pu me ia, a he oluolu no oia. 111-3m
OLELO HOOLAHA.
INA UA AIE O Daniel Elu, O HILO, HAWAII, i kekahi mea, e hookomo mai i kona Bila Aie mamua o ka la 11 o Iune, 1864. A o na mea a pau i AIE ia ia, e hookaa koke mai ko oukou aie ia'u. J. H. CONEY,
Luna Hooponopono Waiwai o Daniel Ely, ka mea i make.
110-2m
OLELO HOOLAHA
A KA
ILAMUKU NUI.
UA KAUOHAIA MAI AU E KAULEO AKU i ka poe mea hale, no ka ino i hanaia ma ko lakou hoohamama ana i ka punawai o ko lakou mau wahi, me ka uhi ole, a me ka pa ole -- a me ka hoomanao pa aku no hoi i ka poe mea pa hale, e waihoia'i o ua mau ano lua la me ka hamama, a me ka pa ole ia o ka pa, he HIKI ia lakou ke hoopii'a no ka malama i na mea ino wale - me ka hoopilikia hoi i ke ola a me na lala o
ko lakou mau hoa makaainana, me ka hai pu aku hoi i ka poe mea pa hale i paia me ka waiho hoohamama no nae i ko lakou mau punawai, ina e loohiaia kekahi mea e ka poino ma ke komo ana aku o na pa hale nei me ke kumu kupono ma ke Kanawai, ka uku hoopai ke kulakou i ka ahewaia. O ka poe a pau, ke koiia aku nei e hoolohe i kela olelo papa, a e hoopau koke ae i ka mea ino wale e papa ia nei.
WILLIAM C. PARKE, Ilamuku Nui.
Honolulu, Ianuari 8, 1864. 111-3t
LIO NALOWALE.
UA NALOWALE, A AIHUIIA, A helehewa paha mai kahi noho aku o ka mea nona ka inoa malalo nei, ma Puunui, kekahi LIO KANE ULAULA, i hoailona kuniia HP, ma ka papa kole hope. No ka mea Hanohano E. H. Allen, Lunakanawai Kiekie o ka Aha Koikoi ua Lio la. E pono i na Luna Pa Aupuni a pau ke hoomaopopo i keia olelo hoolaha. E hoihoi mai ke loaa, ma ko'u wahi ma Puunui, a i ole ia , ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu. G. W. BROWN.
111-3t
LIO NALOWALE.
UA NALOWALE, A UA AIHUEIA paha, he
Lio Kane Ulaula,
i kuniia i ka hao ML, o Puuloa, o ka mea e hoihoi mai ia Lio, e uku pono ia no ia. E ninau ma ke KEENA KUOKOA.
Honolulu, Ian. 15, 1864. 112-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano Elisha H. Allen, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e JAMES DAWSON k, e hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai no Kailianu, no Honolulu, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 25 o Ianuari, 1864, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
G. W. BROWN,
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Oahu, Ian. 15, 1864. 112-2t