Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 2, 9 January 1864 — Ka loaa o ka Aina o Amerika IA KOLONA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Ka loaa o ka Aina o Amerika IA KOLONA.

0 Amerika, oia no kekahi o na aina nui iuaole ma ka hapa poepoe Hikina, a oia hoi kekahi maheie o na moku nui eha e ku ana iluna pono iho o ka hoiiua nei, kekahi hoi o na Hokuhele nui e poai mau ana a puni ka La, mai ka Hikina a ke Komohana, i kela j makahiki keia makahiki, a oia aina la ka'u j e wehewehe iki aku ai i ke kumu o kona ike ia ana he aina, aia ma kekahi huii o ka honua, ma ka aoao Hikina hoi o ka poai Hikina, ka aina hanau hoi o na Ilikini. Ma keia wahi, e wehewehe iki aku au i na palena o keia aina nui o Amenka, a mahope kuupau oku i ka moolelo o kona loaa aha ia Kolona. Ua kaawale keia aina mai Asia mai, o ke kowa o Berina ke kowa i kaawale ai, a ma kona aoao Hikina hoi ka moana Atelanika, a ma ka Hema ka moana anu Hema, a ma ke Komohana ka moana Pakifika, a ma ka Akau ka moana anu Akau, no ka paa mau i ka hau, aole ike maopopo loa ia, a o ka hau waie no ka mea ike mau ia iioko o na malama maamaama eono, huikau ae la ka moana me ka hau i Kaeleawaa, aohe wahi mea a ike pono ia aku. ! Eiwa tausanielima haneri me kanaiwa kumamakahiku mile ka loa o Amerika, a eha tausani elima haneri me kanahiku mile ka laula, a mawaena o keia aina ua puāfiia, nolaiia, ua kapa pono ia mai ma keia inoa,o puali o Dariena, a o Panama paha, he kanakolu kumamaha mile kona akea mai ke kapa kahakai o ka moana Atelanita a hiki i ke kapa kahakai o ka moana Pakifika, a pela iho la ka°palena o ua aina nei, ina ua hemahema keia wehewehe ana, e kala koke ia mai no. No kom īoaa mua ana ia KoUma. Ua loaa mua keia aina o Amerika ia Kolona, ma ka hapa hope loa o ke Keneturia 15, i ka A. D. 1492, he wahi kaoaka kamaaina kahiko no Genoa,a o kona one hanau no ia, aole no i loaa i kekahi poe Akeakamai e ae, aole hoi i kekahi poe imi aina e ae, e ōla ana 1 kona kau, a he oleloa no; aka, ua loaa ponoi no ia Mr. Kolona, kela keiki puukani o Genoa, i nei mea he imi aina. Penei ka loaa ana iaf Mr. Kolona. I ka wa mamua, aole i ike ko Europa a pau, ame ko Asia, a me ko Aferika paha, he aina kekahi, aia ma kela huli o ka honua, aole loa no, aole ike, a kuhi īho la ]a>ou me kaolelo ana, he moana wale iho no, aole lakou ihcM>maopopo i ke kaa mau ena o ka honua maluna pono Iho o kona iko f mai ka a ke Komohana, he ole loa no. No)io pu ibo la lakou me ka manao ole, a hiki mai la ke

kau ia Mr. Kolona, a e ola ana o Mr. Kolona ia manawa, he wahi kanaka noonoo nui, a he Akeakamai kaulana hoi i kona mau la, ua hoomaopopo mua oia i ka poepoe o ka honua, a i kona kaa mau ana mai ka Hikina a ke Komo&ana, a manao iho la ka ! ina paha ma kekihi aoaq, wale iho 110 ka aiina, alaila, aohe wahi mea a pilipili aina aku ma ko'u nianao ana, wahi a Mr. Kolona. Nolaila, kupu. mai la ka manao ana iloko ona, he aina no, aia ma kekahi aoaoaku o ka honua, alaila, hele aku la ia imua ona'Lii e noi aku i moku nona e hele ai i ka huli aina, aohe loaa mai, hoowahawaha mai la na'Lii i kona'manao, a hoi nele inai la ua o Kolona hei; aka, aohe nae he pio iho o kona manao e imi aina, nolaila, nonoi aku la ia i ke Alii o Fbtugala, i moku ; o ka lua ia o kona nonoi ana, aole loaa mai. Holo aku la ia ma Beritania, me ka manao e oluolu mai na'Lii o Bsritania i kona manao, a nonoi aku oia ia Heneri VII., (no ka'mea, oia ke AWi o Beritania ia manawa,) i moku, o ke kolu ia o konn ponoi ana, hana ino loa mai la o Heneri VJJ[ ia ia, a hoi nele mai la o Mr. Kolona, ma ka ilikai o ka moana. A ma ia hope iho, hele aku la ia i na'Lii o Sepania„ a nonoi a4cu la no i moku, o ka ha kem o kar|pr noi aoa, aole no he loaa mai, a he ewalu o ka henehene ana mai o koiaila Alii ia ia. Kahaha ! ku no hoi kauahi b ua hana ino la o ka poe Alii, ka poe hofi kaikaiia'e a hala iluna lilo o kahi i pana mau ia, ka pane poo o ka honohano, aohe wahi mea a ike iho o ka poe liilii e imi ana, a e hooikaika ana i ka hanohano no lakou no na'Lii. A, aneane paupauaho loa o Mr. Kolona, i kona hooikaika ana i ka pomaikai o ka hanauna h<jj|j aku ; aka, aole nae oia i haalele aku, a uiha'e hoi i ka ka mea o ka haua ino ia mai; aka,"hoomanawanui no o Mr. Kolona, iloko o ia mau hana ino, a mahope, aloha mai la kekahi Aliiwahine ia ia, oia hoi ke Queen Isabela, i kana mea e noi nei, a haawi mai la kela i kona Komolima Gula, a me na kula pepeiao, a me na mea maikai e ae a pau e pili ana i kona kino, i mea na Mr. Kolona e kuai ai i mau moku nona, aia la ke Aliiiwahine o ke aloha, a ua kanuia aku la hoi kona aloha ma ka puuwai akau o ko Mr. Kolona kino holookoa, oiai oia e ola ana ma keia ao, aole hoi o na olelo awahua a na'Lii mainua'ku. A i ka A. D. 1492, i ka malama o Augate, i ka ia 3 o ia malama, loaa mai la ia Mr. Kolona kona mau inoku ekolu, mailoko mai 0 ka lokomaikai luaole o keia Aliiwahine, (ke Queen Isabela,) a hoohuli hele aku la ia 1 kona mau moku maluna iho ona ale kai ehuehu o ka moana, nui mai la ka makau o kona mau hoa hele, a tnanao iho la na kahumoku e pepehi malu ia Mr. Kolona, a e hoi nele aku i ke awa o Sepania. A mahope iho, hoomalielie aku la o ua o

i\lr. Kolona nei i kona mau kahumoku, me ka leo aloha, a me ka hai pu aku hoi ia lakou, penei, u E holo kakou i keia mau la ekolu, a ina e ike ole ia'ku ka aina, alaila, e hoi koke kakou." A ia po iho, manao ae la 0 Mr. Kolona, ua kokoke mai ka aina, no ka mea, ua ano okoa mai ke aouii o ka lani, a ua nui hoi na manu e lele ana i o a ianei, e hoolahalahai ana maluna iho o ka ilikai o ka moana, a he pohu hoi kekahi, a kau mai la ke ano o ka halialia o ka aina ia Mr. Kolona, ia manawa. Nolaiia, kauoha koke aku la oia i na kahumoku ona e pu-a i ka pea o na moku, o ili auanei i ka aina, wahi ana, a lohe na kanaka, hikilele nui lakou me ka olioli, a noho makaala iho la kela mea keia mea o lakou, aohe wahi mea a makehiamoe iho, i ka mea o ka olioli. A i ka hora 10 o ka po, ike ae la o Mr. Kolona i ka malamalama, me he mea la he kukui, eia ka he aina; o ka aina hoi o Amerika, a kahea ae la kekahi i kekahi, me ka leo hauoli, u He aina e ! -He aina e!! Auwe, loaa ia kakou keia aina nui e!!!" Pela lakou 1 lealea ai, i ka ka mea o ka hauoli, a kakahiaka ae, pae aku la iakou a pau iuka,a ike< maka iho la i ka aiiia, a kapa iho Ia o Mr, Kolona i ka inoa o ia wahi, " Saieeado," (ua pololei paha keia inoa.) iho la lakoii a pau, a honi iho U i ka lepa o ka aina a l.akpu. \ eku ai iloko o na koa aU uliuli q ka mopa, a himeni iho la, a me ks hoalohaloha aku i ke Akua* na kons maiama iokomaikai ana mai ia lakou, oia lakop a pau maluna iho o ka kaka lewa o k< kai, a hoopae ae la ma ka aina maloo. Nui ka uwe ana o ko Mr. Kolona. mai hoahe)ej ia ia, oiai lakou. mamua i manao a e pepehi ia ia, a nonoi aku la ia Mr. Kolona

e kala mai iko lnkou hewa; aka, aole nae ona manao nui ma ia mea. A pela iho la ka hoomanawanui ana o keia kānaka iloko o na pilikm e nlalai ana īa ia, me kona manao hoi e loaa mai ana ia ia kekahi wahi hapa o kojna makemake mai na'Lii mai o ka aina, i , | mea e hoopomaikai mau aku ai i ka hanauna j ; hope aku ; aka, aohe wahi mea a iki: | ia moi, o ka henehene, me ka hoino kai loaa • j niai ia ia ; aka hoi, o ka haawi ana mai ia • ia mai kana mea i noi nku ai, aohe ikea o ia; ! mea iloko oka opu oka poe lokoino; aka j ! hoi, iloko o ka opu o ka mea nioha, ua ikeia J j no, ē like me Isabela, kela Aliiwahine o kaj | lokomaikai, i kakia ia a paa ke kahei gula o, | kona aloha, ma ka naau o Mr. Kolona, oiaiJ j oia ma keia ao, j j Nolaila, ina paha e ola ana o Mr. Kolona! a hiki i keia la, ina la ua hoeueu kela i ka I manao e kukulu i Kia Hoomanao no Isabela, Aliiwahine o ka lokomaikai, e like me ko Ainerika poe i kukulu ai i Kia Hoomanno no Wasinetona, ka Peresidena kaulana loao; Amerika Huipuia, a hiki i keia la, e like hoij me na haole e noho nei ma keia Aupuni i j hoeueuae nei e kukulu i Kia Hoomanao no Kapena Kuke, pela no hoi o Mr. Kolona i j hooikaika'i e kukulu ae i Kia Hoomanao no Isabela, kela Haku wahine o ke aloha, a ma 0 na la hoi i loaa mai ai ka pomaikai nui i ko poe a hiki i keia la, no ka mea, mai Europa mai na pulapula o ua aina la e noke inai nei ike kaua. Oia paha ea ? O na kamaaina kahiko o ka aina, i ka pae ana'ku o Mr. Kolona me kona mau hoahele, 1 kela aina hou, ike aku la ia i na kamaaina, he poe i kapaia, na Ilikini. Hana lokomaimai la lakou ia Kolona ma, a haawi mai la np hoi i wahi ai, a me na mea ae o ko lakou waiwai, pa na malihini. Noho lakou ma fa aina hou, a holoaku Ia ma kekahi aina e aku e kokoke mai ana, a ma ia hope iho, hoi aku la ma Sepania, ma kahi a lakou i naue mai ai, a hai aku la i na mea i loaa ia lakou ma ua aina la imua o na'Lii a me na mea pau. Mahope iho, holo hou lakou, a o ka lua paha ia o ka holo ana, loaa ia lakou o Amerika Hema, a lohe na kanaka o Europa i ka loaa ana o na aina hou ia Mr. Kolona, ke 1 kanaka huli aina me ka noiau nui, akahi no a ala mai kekahi mau Aupuni nuio Europa, a hoouna i ko lakou mau moku e hele i ka huli aina, no Beritania kekahi, a no Sepania kekahi, a pela iho la ka loaa ana o ka aina o Ameiika ia Mr. Kolona. Ina paha ua hewa au ma keia wehewehe ana, e kala mai no, a ina hoi ua pololei keia wehewehe ana, pomaikai an a me ka lahui holookōa o kuu one hanau. E aloha auanei oe eka nupepa Kuokoa, a me kou Luna Hooponopono. Z. Poli. Halaula, Wailuhu Maui, Dec. 8,1863.