Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 1, 2 Ianuali 1864 — Page 4
| This text was transcribed by: | Charis Kaio |
| This work is dedicated to: | My mom Yvette Kahauolopua |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
HE KANIKAU NO KA MOI IOLANI KAMEHAMEHA IV!
1
He uwe la he aloha, he aloha la he uwe,
Uwe aku au-e uwe aku au,
Uwe aku au ia oe e ka Lani Kaumakamano;
Ke hookakaa nei ka Lani,
Ke hoonaku nei ka mauna,
Ke poluluhi nei ka honua,
Ua hoilewa ka moāna,
Nawali lu a ia oe e Keokinapau o ka Lani!
Uwe aku au-euwe aku au,
Uwe aku au me ka minamina,
Ua haalele mai nei oe ia maua,
Ua hele aku la oe i ke kaha o hele loa;
Loa ka maka, loa ka nana ilaila,
Na-wai hoi ka ole o ke aloha e?
Na-na no-e.
2
Uwe aku au-e uwe aku au,
Uwe aku au o kuukaikunane,
Mai ka ua lililehua,
He ua lililehua lei koko ula i ke pili,
Ke kaia mai la ka nahele o ka hui,
Hui ia iho nei loko e ka minamina,
I ka hele ana ‘ku nei o kuu kaikunane.
Uwe aku au-e, uwe aku au,
Uwe aku au ia oe e Kamaka o Laahiwa,
He hanau maa oe, he hanau aloalo,
Owau hoi o kou muli pokii,
O polii kau-na o kuu kaikunane,
Na-wai hoi ka ole o ke aloha e,
Na-na no-e.
3
Uwe aku au-e uwe aku au,
Uwe aku au me ke aloha,
He aloha ka uhane i ka Lani,
O hiki a malama ka uhane iluna,
O pahepahe o ka leo o kuu kaikunane,
O ka leo paha ia o ka uhane kino wailua,
E pa-enei i ke kualono e?
Uwe aku au-e uwe aku au,
Uwe aku au ia oe e Keaka o ka Lani
Ua lono, ua lohe Kahikiku, Kahikimoe,
Kahiki i ke Apapanuu,
Kahiki i ke Apapalani,
Na-wai hoi ka ole o ke aloha e?
Na-na no-e,
4
Uwe aku au-e uwe aku au,
Uwe aku au ia oe, e na kolo, i nakolo wawa ka
He pihe ikuwa, wawa ke olo nei, pihe,
Oloolo i olo honua, i olo wawa,
Wawa kupinai hanehane ka moku,
Moku Kona nui o ka Lani i hele Kalulu,
I hele aku la ke Kaupale pa makani.
Uwe aku au-e uwe aku au,
Uwe aku au ia oe e Keku mai ka Lani,
Kuu wahi malumalu o kahi malumalu ole,
E malu ai kuu wela me ka hahana,
hahana loko i ka welenia ia oe,
Na-wai hoi ka ole o ke aloha e?
Na-na no-e.
5
Uwe aku au-e, uwe aku au,
Uwe aku au ia oe e Maholekinau.
E hele loa ana ka oe i Kahiki,
Aole ka oe e hoi mai ana,
E lei au ia oe e ke aloha,
Nou ke aloha, no ia la ka manao,
Ua hoomanao, ua manaonao nae au e noho
nei-e.
Uwe aku au-e,uwe aku au,
Uwe aku au ia oe e Kuahine,
O Kama oe o Kamalalawalu,
Ewalu ka Lani, eiwaw mai ke kapu,
Kapu paa puni ia Makakaualii-e,
Na-wai hoi ka ole o ke aloha-e,
Na-na no-e.
6
Uwe aku au-e uwe aku au,
Ke uwe nei no au me ka mihi,
E mihi ana i kahi hoona ole,
Aole i pau aku ke aloha mamua,
Hiki hou iho nei ke aloha-e.
Lawe i ke aloha me ka minamina,
Me ka hemo o kuu lima e noho nei e.
Uwe aku au-e uwe aku au, Kalimu,
Uwe aku au ia oe e kuu hoa mai ka nahele o
He limu, he kapa wahi no ka laau,
I wahi ia, i hoaahu kipuni i paa ke kino,
Ke kono o ke * i Kinolii,
Na-wai hoi ka ole o ke aloha e?
Na-na no-e.
7
Uwe aku au-euwe aku au,
Uwe aku au ia oe me ka paupauaho,
Eia hoi au e kuu hemahema-e!
Kuu kaikunane mai ka aina ua loloa,
Aina wai loloa i ka Lani,
Mai ka lani mai luna ka pakaua a ka ua,
Pono a ke poo o ka lehua.
Uwe aku au-e uwe aku au,
Uwe aku au ia oe me ke kanikau,
Kani-kani aula ke aloha,
Ke o-e nei i kuu pepeiao me he ula la,
Me he ula ai hawane la oe i nalo-i nalo-inalo iho nei-e.
Na-wai hoi ka ole o ke aloha?
Na-na no-e.
8
Uwe aku au-e uwe aku au,
Uwe aku au ia oe Lono *,
kawakawa ke one eloelo i na’lii,
kelekele i ka hinu Lani o na Lani,
Kuhinia liliha ke one o Kuhihewa,
Momona ka moku Oahu alua,
Ia la aku nei papani kuamoo.
Uwe aku au-e uwe aku au,
Uwe aku au ia oe e Luanuu,
Ia la hoi haki kanawao,
Hakihiolo hanee me he pali hiolo la.
Hiolo kuu waimaka ke kahe wale la-e,
Na-wai hoi ka ole o ke aloha?
Na-na no-e.
9
Uwe aku au-e, uwe aku au,
Uwe aku au ia oe e Uwiuwia waa kialoa ke kane,
Ke kumu Alii, o na’lii, e Ku-e, pehea-la?
Pehea ua Lani hou, Lani hou?
E ka maka o Haloa, e pili ai ka hanu me he I ke kapu o Keaka, (la ua la,)
Eia Keaka, Kuailanimamao-e.
Uwe aku au-e, uwe aku au,
Uwe aku au ia oe e Puakolii,
Kolii ku kapu ka la o ke aloha,
Auhau nalo ia ia,
Ke hoolailai mai ne ia’u ke aloha,
na-wai hoi ka ole o ke aloha-e?
Na-na no-e.
10
Uwe aku au-euwe aku au,
Uwe aku au ia oe me ka paupauaho,
Eia hoi au e kuu hemahema-e!
Kuu kaikunane mai ka aina ua loloa,
Aina wai loloa i ka Lani,
Mai ka lani mai luna ka pakaua a ka ua,
Pono a ke poo o ka lehua.
Uwe aku au-e uwe aku au,
Uwe aku au ia oe me ke kanikau,
Kani-kani aula ke aloha,
Ke o-e nei i kuu pepeiao me he ula la,
Me he ula ai hawane la oe i nalo-i nalo-i nalo iho nei-e,
Na-wai hoi ka ole o ke aloha?
Na-na no-e.
VICTORIA K. KAAHUMANU.
HE KANIKAU NO KA MOI IOLANI KAMEHAMEHA IV!
Kuu kane-e kuu kane hoi,
Kuu kane i ke kehau anu o Kaala,
hoolue iho la ilalo o Haleauau,
Ke kini ka kehau anu o uka o Kanehoa-e!
Kuu hoa, he hoa no’u i ka makani kilihau,
Ke pue, ke wai o ka mauna, (kiliopu;)
Ka mauna pali makai o Pueohulunui-e-
Ke huli wale nei au ia oe-e. (huli,)
Oia wahi aloha ia,
na-wai hoi ka ole o ke aloha-e?
Na-na no-e.
Kuu kane-e kuu kane hoi,
Kuu kane mai ka wa heu ole o maua,
Mai ka ua popo kapa o Nuuanu,
E ahai ana ma ke kua o pulu i ka ua haao-e,
Ke lele ae la maluna o Leleaanae,
Lele ka ua lele pu no me ka makani;
E lele poo ana ka wai o Kahookane,
Kuu Haku mai ka wai noho pu iloko o ka ha
Oia wahi aloha ia, (le,)
Kuu kane-e kuu kane hoi,
Kuu kane mai ka makani hoeo o ka aina,
E ahe mai ana i ka ili o ke kai,
Hahalia aloha mai ana ia’u ka maka o ka
Kuhi no au o oe ia, (Opua-e;)
He kane auanei he hoa pili no ke anu,
he hoa ukali no ke alanui,
A maua e alo ai i ka ehukai-a!
Oia wahi aloha ia,
Na-wai hoi ka ole o ke aloha-e?
Na-na no-e.
Kuu kane-e kuu kane hoi,
Kuu kane mai ka la lailai o Kona,
Mai ka makani ke lehua o Lehuakona,
O Kona ia o ke kai malino a Ehu-e!
Ke ala a Ehu, ke ala a kaua i hele ai, (weli)
I ke ao i ka po, powehiwehi i ka ua na ulu a
He weliweli he maluhia i ke aloha ia oe;
ia oe, ia oe e Kalopelekei i ka la-e!
Oia wahi aloha ia,
Na-wai hoi ka ole o ke aloha-e?
Na-na no-e.
Kuu kane-e kuu kane hoi,
Kuu kane mai ka ua Kipuupuu anu o Wai-
E nanahu ana i ka ili o ke kanaka, (mea,)
He ahi ke kapa e mehana ai ko laila kini-e;
He kini Peepakaiaulu pa makani,
Kuu kane mai ka ua malanalana,
Lana kuu aloha, lana me he wai la,
Ka waiwai nui no ia e noho nei o ke aloha
Oia wahi aloha ia, (ia oe)
Na-wai hoi ka ole o ke aloha-e?
Na-na no-e.
Kuu kane-e kuu kane hoi,
Kuu kane mai ka makani o Kamaaa,
E wehe aku ana i ka lau o ka ulu o Lele,
Lele aku la oe i ka aina kuahiwi lau o Wailuku,
Ke hoomalumalu mai la ke aloha oia wahi ia’u,
ia’u ka u, me ka minamina ia e noho ne,
E apaia ne au e ke aloha me he wai liula
Me he wai liula-la ke ahi o kula-e! (-la),
Oia wahi aloha ia,
Na-wai hoi ka ole o ke aloha-e?
Na-na no-e.
Kuu kane-e kuu kane hoi,
Kuu kane mai ka wai ula Iliahi o Waimea,
Wai nonoula a ka ua Kapaahoa,
He hoa aina ke aloha no ke kanaka-a;
He kanaka ka hala ai a ke Kinau,
I kiina’ku ka Lauae e ka Lehuamakanoe,
Noenoe me he uwahi la i kuu waimaka,
Ka waimaka e hanini aku nei-la,
Oia wahi aloha ia,
Na-wai hoi ka ole o ke aloha-e?
Na-na no-e. EMMA LANI.
KE ANO NUI O NA NEA I HANAIA
MA KA HALAWAI MAKAAINANA
MA WAIALUA, OAHU, MA
KA LA 15 O DEKEMABA.
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:-ma ka la 15 o Dekemaba, hora 10 o ke kakahiaka, ua akoakoa nui mai na makaainana o Waialua, maloko o ka Halepule Hoolepope, e noonoo a e kuka, no ko lakou Luna kupono a makaukau hoi e hele i ka Ahaolelo o keia makahiki aku.
Maloko o keia halawai ana, ua hiki mai o Rev. J.S. Emerson, a me ka mea Mahalia J.M. Kalanipoo, L.K. Apana, a me kekahi mau Lunamakaainana i manaoia, oia hoi o J.W. Keawehunahala, J.H. kaakua, a me Polapola, a o ka ha o na Luna, Oia o natanaela, aole ia i hiki mai.
Eia na mea i hooholoia, ua kohoia o J.M. kalanipoo i Luna Hoomalu no ka hale, a ua kohoia o J. Amara i Kakauolelo, a ua hoomaluia ka hale.
Hoopuka mai o J. W. Keawehunahala, he wahi rula. “He kuleana ko na mea a pau i hiki mai e olelo.” A ua hoohoholoia ia manao.
Hoopuka mai ko ka hale, “Ua makemakeia na Luna i hiki mai nei, e hai pakahi mai i ko lakou manao.” Kue o J.H. Kaakua, wahi ana, aole nana ka olelo hoolaha. Olelo mai kekahi, e ninau pakahi ia na Luna i manaoia, a ua hooholoia ka manao mua.
Ku mai o J.W. Keawehunahala, a hoomaikai i ke anaina, a eia ke ano nui o kana mau olelo:
“Ke mahalo aku nei au ia oukou e na * o ka aina i hoopomaikai nui ia, a me na malihi e ku mai nei ma na kapa kahakai lailai wale o ko kakou mau mokupuni, ka Paredaiso hoi o keia moana nui.
“Ua kaheaia’ku oukou e like me ka olelo ma ka hapa mua o ka Pauku 4 o ko kakou Kumukanawai, e olelo ana:
“E hiki no i na kanaka a pau ke akoakoa *, me ka hoolako ole i na mea kaua, a e kukakuka pu no ko lakou mau pono.
“Ua piha loa au i ka olioli i keia hora a’u e ku aku nei imua o oukou, no ko oukou hooko ana mai nei i ka leo i paneia’aku; a eia oukou ua akoakoa mai nei maloko o keia hale, e noonoo a e kuka no ko kakou Luna kupono a makaukau hoi e hele i ka Ahaolelo o keia makahiki, e hana a e imi no ka loaa mai o ko kakou mau pomaikai, me ka hoomama ia o na kaumaha a ke Kanawai e kaomi ai ia kakou.
“Ua hoolana mua aku au ia oukou, ma ka halawai ana o ka la 30 o Dekemaba, o ka makahiki i hala aku nei, no na kumu nui elua, oia hoi, ‘ka pono Kumukanawai me ka wawahi ole ia,’’ka pono kuokoa e hiki ai i keia lahuikanaka ke malama ia lakou iho.’ A no ia manao no i kauleo hou ia’ku nei oukou, e hele mai e lohe i ko’u manao, no namea a pau o ko kakou mau pilikia i ka hapanui o ko kakou mau Lunamakaainana mua i kohoia no na Ahaolelo i hala mua aku nei.
“Nolaila, he manawa kupono keia no ko’u hai manao kuloko aku imua o oukou, ina nae owau ka oukou e hoouna ana ilaila, alaila, lilo keia hai manao ana i waiwai no kakou, a he wa maikai no hoi no makou pu a pau na Luna i manaoia no oukou, e hai akea aku i ko makou mau manao imua o keia anaina lehulehu, no na kumu maopopo e hiki ai ia oukou ke ike mai, i ka mea kupono o makou e hele i ka Ahaolelo e hiki mai ana, no ko kakou mau pomaikai, a me ko ke Aupuni, me ka hoonele ole ia o kona waihona. Nolaila, ke hai aku nei au ia oukou i na kumu o ko kakou mau pilikia a oukou e kaniuhu mai nei, me ke kuhikuhi ole aku na na’Lii, a me ke Aupuni.
“Eia ka mua. Na na Lunamakaainana no a kakou i koho ai, wehewehe ia.
“Eia ka lua. No ka nui loa o na haole e noho nei ma na hana a ke Aupuni, wehewehe ia.”
“Eia ke kolu. No ka aie o ke Aupuni, haawiia ka ninau i ko ka hale, ‘heaha la ke kumu o ka aie ana?” Wehewehe ia.
“Pehea la e pau ai ia aie o ke Aupuni me ka ili hou ole mai o ke kaumaha maluna o na makaainana?” Wehewehe ia.
1. E hoopauia ke Kanawai e haawi ana i ka mana i ke Kuhina Waiwai e Aie Dala.
2. E hoohuiia ka Oihana Waiwai, me ka Oihana Kalaiaina, malalo o ka mea hookahi.
3. E hoemi hou ia ka uku o kekahi mau Luna Aupuni.
4. Ina aole e hoemiia ka uku o kekahi mau Luna Aupuni, alaila, na kela a me keia Luna o ke Aupuni e uku i kona kakauolelo hana mau.
5. E hanaia i Kanawai e hiki ai na hana Aupuni i ka poe i hanau ma Hawaii nei, koe ke Kuhina no ko na aina e, me ka Loio Kuhina, a me ka Lunakanawai Kiekie.
6. Aole pono i keia Ahaolelo * e haawi i Dala no na Hana Hou i hana ole ia mamua, ina aole he waiwai puka mai noloko o ia hana.
7. E hoopauia ka uku makahiki o ‘ke kolu o na Lunakanaanawai o ka Aha Kiekie, a e uku ia oia ma ka la hana hookahi, $500, noloko mai o na loaa o ia Aha.
8. E hoopauia ka uku manawalea ana o ka Ahaolelo, no ka pomaikai o ka mea hookahi.
“Oia na kumu maopopo e pau ai ka aie o ke Aupuni, me ka hookaumaha hou ole ia o ka lehulehu, a ua wehewehe nuiia keia mau kumu.
Eia keia mau manao a J.W. Keawehunahala i hoopuka mai ai:
I heleuma hoopaa moku no ke awa o maeaea; ke Kanawai no Lio kea, e hooponopono hou ia i mea e pomaikai ai ka lehulehu ma ia kanawai, e like me keia, aole no e aeia kekahi mea e malama i ka Lio Kea, ke ole oia e ae i ka uku hookahi dala, no ka hoopiha ana i kekahi Lio wahine. No ke Kanawai no na holoholona aea, e pili ana i ka hoolaha ana o na Luna Pa Aupuni. No ke Kanawai no ka hana hookamakama ma Honolulu. No ke kuleana o ka wahine mare iloko o ka waiwai o kana kane mare. No ka pono o ka aeia o na Kahunapule i ikeia kona akamai i ka lapaau ana i ka poe mai. No ka olelo kumu o ke Aupuni. No na hoololi o ke Kumukanawai, a me kekahi mau kumu e ae i manao wale ia e komo mai ana i ka Ahaolelo.”
He nui no kona mau manao e wehewehe ana no keia mau mea a pau i hoikeia he la maluna, me ka mahalo aku i kona makaukau i ku i ke ano naauao.
Ku mai o Polapola, kekahi o na Luna i manaoia, a hoike mai i kona manao, penei ke ano nui o kana mau olelo:
“Ua mahalo au ia oukou, no kakou hoi a pau, no ko kakou akoakoa ana mai nei e kuka pu me ka noonoo i ka Luna kupono no kakou e hele aku e hoomama i ko kakou kaumaha imua o ka Ahaolelo e hiki mai ana, e imi hoi i kekahi mau pomaikai no kakou, a me ko ka lehulehu mai o a o, a me ke Aupuni, a me ka imi no hoi e pale ae i kekahi mau pilikia o kakou i manao wale ia e hiki * ana i keia Ahaolelo ae.
“Nolaila, ua mahalo au i na manao o ko kakou makamaka, J.W. Keawehunahala, i hoike ae nei imua o kakou, no na pilikia o kakou ana i hoike ae nei, a me na mea hoi e hiki ai ke hoomamaia ko na makaainana kaumaha; nolaila, haawi oia i ka ninau i ko ka hale.
“Nawai la i kau mai i keia mau pilikia maluna o kakou? Na kakou no, na na makaainana, no ko kakou noonoo ole i ka Luna kupono, me ka makau ole, i mea e kaulike ai ka pono o na makaainana me ke Aupuni, nolaila, he manawa maikai keia no kakou e noonoo ai no na Luna kupono no kakou e hele ai i ka Ahaolelo.”
He nui no kona mau manao e wehewehe ana, a oia no nae na mea i hoomaopopoia.
Ku mai hoi o J.H. Kaakua, ke kolu o na Luna i manaoia, a eia ke ano nui o kana mau olelo:
“He nui kuu kauoli imua o kakaou a pau, no na manao o J.W. Keawehunahala, i hoike ae nei imua o kakou, no kona akamai, a o na kumu pilikia ana i hoike ae nei, he oiaio no ia; aka, ma ko’u mau makahiki i hele ai ma ka Ahaolelo, e imi i pomaikai no kakou, ua hooikaika no au e pale ae ia maupilikia, aole nae e hiki, no ka mea, aole he like o ka manao o ka poe ma ka Ahaolelo; aka, ina e manao oukou o J.W.K., ka kakou Lunamakaainana e hoouna aku ai i ka Ahaolelo o keia makahiki. E hiki anei i ka mea nawaliwali, ami (hano,) ke hooikaika i pono no kakou? Aole.
“Ina hoi e hele io ana ia ma ka Ahaolelo o keia makahiki, i Lunamakaainana no kakou, e pau ana anei kekahi mau pilikia o kakou ana i hoike mai nei? Aole, aole akamai i ka lawai-a, he i-a wale no i na wa a pau, he hoi nele no i kekahi manawa.”
He nui no ke ano o kana wehewehe ana, a ua ku no i ka naauao.
Ku mai o Rev. J.S. Emerson, a hai mai i kona manao, penei ke ano nui o kana mau olelo:
“He mahalo nui ko’u no ko J.W. Keawehunahala noonoo nui me ka * a kakou i lohe ae nei, a ua like kona manao me ko’u, a iloko o kona mau manao, elua o’u kumu noonoo; (1) O ka hooemi i na lilo o ke Aupuni; (2) A i ole ia, o ka auhau hou mai maluna o na makaainana, a ua nui no kona noonoo me ke akamai i ka wehewehe ana, no keia mau kumu i hoike ia maluna ae nei.”
Aka, o kona makemake nui, o ka mea e hele ana me ka manao koa, maka’u ole, e kinai aku i ka hewa, a me na mea pono ole a pau.
A he poe manao e ae no kekahi ma ia halawai ana, a ua haawiia ka ninau i ko ka hale, no no Luna ekolu i manaoia. Eia ka mea i hooholoia, o ka hapanui ma ka o lima ana, no J.W. keawehunahala, a o kekahi wahi hapa no J.H. kaakua, a o * koena, no Polopola, a o ka pau no ia.
Meka mahalo,
J. Amara-Kakauolelo.
Wialua, Oahu, Dec. 16, 1868.
BUKE HOU!
EIA MA KA HALE KUAI BUKE O WINI,
ma Honolulu nei, keia Buke elua:
Ke Kumumua Hou, -Hapawalu (12 1/2k.) ka uku.
Ka Lira Kama lii, oia na Himeni Haipule a me ua Himeni Walea,-Hapaha (25k) ka uku.
malaila e loaa ai ua mau Buke la, a me kekahi buke e ae he nui wale. E pono e hele mai ka poe makemake i ka buke e kuai.
PUPUPULU!
A UA MAKAUKAU NO HOI AU E KUAI
aku i ka pulupulu, penei:
Pulupulu i pau i ka waeia, 20 *, no ka paona.
Pulupulu ma ka anoano i wae oleia, 6*, no paona.
E lawe no au i ka wela lole a me ka pulupulu i uku no ke Kuokoa. H.M.WINI.
100-2m Lana Pai o ke Kuokoa
KANANA KANIKAU.
He nui wale ke Kanana Kanikau ma ka Hale Kuai Buke. Ina e makemake kekahi poe, e loaa no ma kahi i oleloia maluna.
E KUAIIA ANA!
KA MOKU KIALUA HAWAII
GO AHEAD,
he 22 tona ua kupono loa no ka holo pili aina ana maanei, ua makaukau nono ka holo ana. Ke ku nei oia ma ke awa o Hanalei, Kauai. E kuai makepono ia’ku no ia no ke dala kuike. No ke ano o ke kuai ana, e ninau ia.
A. White
105-8m Hanalei, Kauai.
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau i hoolimalima i ko lakou mau hoolimalima i ko lakou mau holoholona, ma ke kula o Auwaiolimu ame kewalo, Lio, Bipi, Hoki, * Kao, *, Hipa, ame na mea like e ae, e hele mai ma ko’u wahi ma Maunalaelae, ma ke alo iho o Puowaina, me ka makaukau i ke dala, no ka hoohele hou ana o ko oukou mau holoholona ma keia mau kula, a me ka poe kekahi e makemake mai ana e hookomo i ko lakou mau holoholona. O ka uku no ke poo hookahi o na holoholona like eha, $3.50 dala,) a no na holoholona like ekolu (he 25 keneta.) No ka mea, ke nee hope mai nei ka pau o keia makahiki, anolaila, e naue ae oukou ma ka Pa ma kewalo e nana ai iko oukou mau holoholona, a me ko oukou hai mai ia’u i ka nui o ko oukou mau holoholona, E hoohuli ana ka holoholona o keia mau kula i ka la 6 o Ianuari, a e hele mai oukou me ka lako; e hoomaka no ka haawaiia ana o ke dala mai ka la mua o Ianuari a hiki i ka ia pau, mai hoopaneeoukou o hoopaaia no holoholona o oukou ma ka Pa Aupuni.Eia kekahi, e kapu no na mea ulu oluna o keia mau aina, a me ka lepo, a me keone, ame na kanaka helewale maluna o ka aina, a me na mea like a ae. Ina o ka poe makemake i ka lepo a me keone a me na mea like e ae, e naue mai ma Ko’u wahi e kamailio ai, no ka uku kupono. J.K. MAII
Luna Kula.
maunalaelae, Honolulu, Dec 22, 1868.
E MAKAALA
OWAU
O KAUMELA,
KA HOA KUAI O NA
KANAKAHAWAII,
NONA KA HALE KUAI PAPA MAUKA IHO O KA HALE HOOKOLOKOLO
ma Honolulu. Ke hai aku nei au la oukou, he mau la ku wale no keia o kuu moku papa,
“CONSTITUTION!”
A KE KU MAI OIA, E LOAA ANA IA’U NA
LAKO KAPILI HALE
O KELA ANO, KEIA ANO.
EIA NO KE WAIHO NEI.
NA:
Papa o kela ano, keia ano.
Laau hale, o kela ano, keia ano.
Pili Hale
Pine,
Aaho,
Kepa,
Pani puka,
Puka Aniani,
Olepelepe,
Kui,
Pena,
Aila Pena.
Wai hoomaloo Pena.
IA MEA AKU, IA MEA AKU.
Ua makaukau au e kuai aku me ka oluolu i keia mau mea, a no ka maopopo no paha ia oukou he keiki Kamaaina au, he hiki ia oukou e ka Lahui
MAI HAWAII A NIIHAU,
ke kipa mai i o’u nei. E hiki ana no na moku papa o’u i na manawa a pau, a hoolako mau ia’u. He mea mau i na poe o ka hiki mai ka haanui, a me ke kaena. A he mau Luna kekahi i hoonoho ia e lakou e alako ana i ka poe makai, me he lawehala la Aka, he hiki ole ia’u ke hana pela, o ko’u ano no ka oukou e imi mai a loaa, maopopo no na hana a kakou, no ka mea, o ko hawaii nei kupa iho la no ia o ko oukou makamaka.
Kamuela, (Kaikaina o Kimo Pelekane.)
Honolulu, Oka 15, 1868 99-8m
MEA HOU, MEA HOU!
AIA MA KA HALE KUAI LAPAAU
O
KAUKA HILIBARANI MA,
MA
MONIKAHAAE!
MA KE KIHI HIKINA O KE
ALANUI HOTELE ME ALANUI PAPU,
KAHI E LOAA AI NA
LAAU LAPAAU!
O NA ANO A PAU, OIA HOI
KA LAAU HOOMAEMAE KOKO,
HUA ALE, AILA,
AILA PUUPUU,
PAAKAI HOONAHA,
LUPEPE, (Laau Luai,)
A ME NA LAAU O NA ANO A PAU.
OMOLE HANAI WAIU NO NA KEIKI HOU.
Eia kekahi, aia malaila na waiala o na ano a pau, oia hoi
Ka Hualukini, (Musk,)
Lubin’s extracts, oia na waiala maikai loa,
waiala iliahi,
na * lauoho maikai loa, &c., &c.
E hele nui mai, mai lohi, he holopono ke kua ana o na mea a pau o keia hale. Eia hoi, o Ailuene, he (Haole Olelo e.) ka mea kuai ma keia Hale Kuai. O ka mea aole i kuai pu me ia, e pono e hoao i pau *, ka ua mea he holopono ke kumu kuai o na mea a * hale ke kuai pu me ia, a he oluolu no oia.
97-3m
A.S. CLEGHORN, AKE.
MEA KUAI LOLE
A ME NA WAIWAI E AE.
MA KE KUAI * A KE KUAI LIILII,
AIEA MA KA
HALE POHAKU.
AIA MA KA
HALE POHAKU.
MAKA UWAPO.
Ma ke kihi a ke Alanui kaahumanu me Moiwahine.
MA ALANUI NUUANU,
MAWAENA O
ALANUI ALII ME ALANUI HOKELE.
MAKA AOAO HIKINA O
HALEOLA.
Honolulu, Iulai 16, 1863 86-6m
HALE PAI KII.
MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA
“NUPEPA KUOKOA,”
Emi ka uku no ke kii. E paila no ke kii iluna o ke
ANIANI A ME KA PEPA.
E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.
H.H. CHASE (Keiki)
mea pai *
OLELO HOOLAHA!
KAPOE KU I KA AUHAU MA KA APANA
O KONA, OAHU
O ka mea nona ka inoa malalo nei, ua noho oia ma kona Keena Oihana ma kona * luna auhau, no ka apana i oleloia maluna, ma ka hale ku * ma ke kihi akau o ke Alanui Nuuanu a me ke Alanui Moiwahine. O na Poakolu a me na Poaono a pau, iwaena o ka hora 9 o ke kakahiaka a hiki i ka hora 4 o ke ahiahi, oia ka manawa hana. ABR. FORNANDER, (Abelehama.)
103-3m Luna Auhau.
LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O *
KAKELA ME *
MA HONOLULU.
J.T. GOWER,-Makawao, Maui.
J.D. HAVEKOST.-Wailuku, Maui.
C.H. WETMORE,-Hilo, Hawaii.
J.W. SMITH,-Koloa, Hawaii
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO
NO HOI.
LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE,
A DR. JAYNE.
He nui na pilikia o kamalii i ka nalo a me Koe, a pela hoe na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka loko. Oia maumea kolo hope, oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a no laila mau ua mai e ae kekahi, e like me ka lepo *, *, pehu, *, a me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka poe pilikia i ka wela o ka houpo: i ka ono ole i kai; i ka nawaliwali o ke kino; i ka mai pehu; i ka nalulu hoo*; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na mea like.
Penei no e inu ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka paaaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu elua hapakolu o ka puna ka pono. ma ilaila’e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o kawai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e * me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka,awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, a laila, pono* elima inu ana i ka la, penei i kakahiaka, kiekie ka la, awakea,auwi ka la, ahiahi.
E inu manua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
LAAU HOOPAA HI A DR. JAYNE
JAYNE’S CARMINATIVE BALSAM.
He Laau maikei a oluolu hoi keia no ka Hi, Ka Nahu, *, Wela o ka Houpo, *, Hoopailua wale, Luai, Luai moku, ono olu i ka ai, Nahu me ka uwe no hoi o na keiki *, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. I na he keiki akahi paha ona malama, a ua paha, he unikumamalua paha kula e hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. mai ka makahiki hoohania hiki i elua, e inu no la i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kauaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli *, (a like a like ka wai me ka laau) a pela e * ae ai. Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela a ina na komo kekahi ai pono ole * o ka opu, e aho e * e mamua i mau Ho’ale ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaila, e hanai hou aku no e like me mamua: a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka Laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e hoao pono i na
LAAU KUNU A KAUKA JAYNE,
hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakala no kana * *. Ua hoola, a e hiki ana no ke hoola i ka mai
KUNU, NAHU, A ME KE ANU,
a me na mai e ae no hoi he * wale; a e na mai hokii no hoi i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poei mai ia.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU ME KA NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU?
AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE?
AOLE ANEI OU EHA MA KA UMAUMA?
AOLE ANEI OU KUNU KALEA?
AOLE ANEI OU HU MA KA IWIAOAO?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, a alaila, e ike oe i ke oia i ka laau kunu a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
MAI O KE AKE!
MAI NALULU A ME KA MAI DYSPEPSIA.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he oia no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, , a e inu ia no hoi ua mau laau ia. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino;a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoiina Huaale Naha, alaila, oia no. No ka * ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka
HUAALE OLA A DR. JAYNE
Me ka hiki ke hooia’ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka * ke oia o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka ina ana, a me ke oia maoli no hoi. A ina no e inu ana ia *, aole no he mau mea i hookupuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, he oluolu no hoi,a me ka hohoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka * pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu * ai.)
O keia Huaale Hooia a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaik ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua oihi loa ka mai ana, alaila, e hikowawe ke oia ke * pule ka
HUAALE ME KA LAAU HOOMAEMAE KOKO
A HOOPAU NAIO ME NA KOE,
A KAUKA JAYNE,
e like me ma mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE,
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI,
NAMAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU
PAA O KA LEPO,
MAI KUNA,
MAIWAHINE,
AME KA MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke ola o keia mau huaale. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hooia ana i na mai
PUHA,
ALAALA,
KAOKAO,
PUUPUU,
PEHU,
KUNAKUNA,
HANENE, LOLO
Na mai wahine, a me na mai e au no ke koko a inoino mai na i kuna
LAAU HOOMAEMAE KOKO.