Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 52, 26 December 1863 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Halawai a A Kalauhala ma Waiawa Ewa.

            I ke ahiahi Poalua la 15 Dec. nei halawai na makaainana iloko o ka halekula ma Waiawa, a ilaila hoi ke Tita ka mea o ka oihanaS W Mahelona, ame ka mea ma@@@@@@@ E P Kahaleaahu, ame ko laila poe H@@@@@@@@,ame na kupa eleu oia kaona.

            Hoomalu ia ka hale, a awaiho ia na rula @@@@@@@@ noho mai J B Napoewalu i Lunahoomalu,nonoi mai ka mea mahaloia J. E. P. Kaheaahu e kamailio ka poe i mahaloia no ka hookaulana balota, kue mai ka mea kaulana S W Mahelona; aole e hiki ia ia ke hai oiai he halawai no kona i hookaulana akea loaia ma ka nupepa, a hookuuia, nonoi ka hale ia A Kalauhala e olelo mai i na pilikia e pili ana i na makaainana, ame ka Moi, a me ke Aupuni, ame D K Kaai, ame H U Mahi. Ia manawa, ku mai o J Haupu a waiho akea aku i ka ninau ia A Kalauhala.

            1. Ina i ona ke kanaka i ka Waina, a o ke Kanawai e hoopii ia oia iloko o na mahina eono; a o ko makou makemake e hemo a hoihoi iho i kona wa i ike ia ai e ona ana! Pehea oe e hana ai, a lilo ia mau mahina eono i Kanawai ole? "Aole i hai ia mai, eia nae, he mea liilii loa ia pilikia i luna o na makaainana, wahi ana, " Aole pane ia mai, hai aku ka mea nana ia ninau, aole i loaa kuu ninau, a haawi hou aku no o ua J Haupu nei i ninau hou, penei. Ina moekolohe keia wahine a hoopai ia, a o kuu makemake na ' u ia mau Dala, aole no ke Aupuni. Pehea la oe e hana ai a lilo ia mau Dala na ke kane mare? Aole hai mai, olelo wale mai la no na mea ano ole, ia wa no, puka akula na makaainana mawaho, a hamumu ihola, me ka leo, aia hoi paha la, akaaka ke kumupuhala ulu i ka malie, a i loaa akula i na kikiao makani, o o ka hio ihola noia, a wela i ke ahi, kokala ooi o ka lauhala, a o ka puhee ihola noia a pau ka halawai, me ka hauuoli ole o na makaainana; a ke kakali nui nei lakou i ka hoea mai o ka la e halawai ai o ka mea kaulana S W Mahelona, a aia malaila ko makou kukulu manao ana i ka mea i oi o ka poe i hookaulana balota.

            He mau leo e olelo ana i ka lehulehu! Kupono ole io o A Kalauhala, aole ike i na rula o na palapala nonoi imua o ka hale, aole i hiki ke kakaulima maemae i kupono i na kupa eleu o ka Hale Lunamakaainana, ame ka Hale Alii, aole hoi i hiki ia ia ke lawe i na rula maemae o na mea helu ma ka koho i Komite waiwai, aole no hoi e hiki ke hoololi i na hua hewa o ke Kanawai, a panai mai: Ua maopopo he kani waha wale iho no, a ua like no me ko makou ike heluhelu i ke kumu Kanawai, ame na Kanawai, aole nae i loaa na rula ame ka panai, a hoololi e like me ka haimanao ana a ka mea kaulana S.W Mahelona ma ka Nupepa Kuokoa o ka la 12 o Dekemaba 1860 nei: E noono nui kakou i na ano: He lawaia io no no ku kai kohola, e pono kakou e ka lehulehu e nana ae ia S W Mahelona i ka mea i ao nui ia, a he lawaia no ka moana lipolipo, pomaikai oia ke loaa i Lunamakaainana no kakou, o hoohilahila mau ia ko kakou mau apana e like malaua.

            Ina no kakou e koho ia ia ' la; E aho no e koho kakou ia Kealakai, i wahine ko kakou Lunamakaainana, anoai o hookaulana ia ko kakou apana no ke koho ana pela, he nuhou noia iloko o ke ao nei. Me ka ka mahalo.                 SAMUELA.

Halawa, Ewa, Dekemaba 17, 1863/

"He Hulumanu."

            Oia ka inoa o kekahi puali o ke Alii Kamehameha III i hala aku nei, he poe kanaka ponoi nona, he poe malama i ke kino o ke Alii, ma kona wahi e noho ai, a e hele ai hoi, o lakou na hoa noho, a hoa kamailio pu me ke Alii i kekahi manawa, a o lakou no hoi na hoa hele i ka manawa a ke Alii e makemake ai e hele ma ke kauwahi, e like me ka malama ana a na koa kiai kino o ke Alii, pela na Hulumanu i kekahi manawa.

            O na Hulumanu, he poe kaulana no lakou o ke Ali Alii, a o lakou no kekahi poe nui o ke Alii ma na kuaaina, i ko Kamehameha III wa e kaapuni ai ma kekahi mau mokupuni, a he poe malama Alii no hoi; no ka mea, o ko lakou noho ana me ke Alii, aole no ka ai a me ka ia. Aka, no ka puni Alii maoli no, a minamina Alii hoi, a o ka uku e loaa ia lakou ma ia noho ana, o ka inoa, "on a kanaka o ke Alii."

            O na Hulumanu, o lakou no ka poe i hoopomaikai nui ia e Kamehameha III, i ka manawa i hanaia iho nei na Kumu Kuleana Aina, a o lakou ka poe aina nui e noho nei i keia mau la; a oia paha ka hua o ka lakou hoomanawanui ana, mamuli o ka minamina Alii.

            A make aku nei ka Moi Kamehameha III, me ka manao no kona mau Hooilina ua poe kanaka la, aka, pela io no. A mahope mai o kona make ana, ua hoopuehu liiliiia lakou ma kela wahi ekia wahi kahi i noho ai e like me ko lakou hoopomaikaia; aka, o ko lakou inoa Hulumanu, aole i nalowale, ke mau nei no a hiki i keia au.

            A ma ka make ana iho nei o KA HAKU O HAWAII, aole i ike nui ia keia poe: A i ka haule ana iho nei o ka Moi Kamehameha IV, ua ala mai lakou i keia manawa, a ke akoakoa nei maloko o ka Hale Alii i keia mau po, e malama ana i ke Alii make, a no lakou na leo kumakena e pa-e nei i na kakahiaka poeleele a pau.                                                   MINAMINA ALII.

I ko ke Aupuni Hawaii Hoolaha

IKE

            NUPEPA KUOKOA. No ke kokoke ana mai o na la o ke koho baloka ana; a ke ike nei hoi ka mea kakau peni, i ka pioloke ana o ka poe i makemake e loaa ia lakou, ke koho ia mai i mau Lunamakaainana. He manao pono ia; no ka mea, oia na la o ka hana kanawai ana; pela hoi au e kau leo wale aku nei ia oukou e ka poe ma ka hale o ka Poeikohoia. Penei ua wahi leo la:

            Mai wawahi oukou i ko kakou maluhia, ko kakou pomaikai, i ko kakou puuwai o ke oia lahui ana; oia no ko ka Moi Kumukanawai. No ka mea, o ke Kumukanawai, oia no ko ke kanaka kuikahi ana mawaena o ka Moi. O ke Kumukanawai, aole ia he mea hoopomaikai i ka Moi, aka, he mea hoopomaikai ia na ka Moi i kona poe kanaka.

            Nolaila, e na makamaka ma ka hale Ahaolelo, mai ae wale oukou i na hoololi ana o ke Kumukanawai, a in a e ae wale oukou i na hoololi, alaila, oia no ko ke kanaka hoohamama wale ana i ka puka o kona hale, me ke ki ole i kona hale a paa, a komo wale ia e ke kanaka, alaila, he haunaele wale ka hopena, a he poino ka mea e loaa ana i kona ohana; aka hoi,in a i ae oukou e hoomau i ke Kumukanawai me ka wawahi ole ia mea, alaila, eia ka olelo alakai:

            O na olelo hooholo pono a ke kanaka i ka la inehinei, alaila, o kona pomaikai nui ia i keia la; a pela oia e hoiliili malie ai i na hakina o ka naauao a piha ka buke, alaila, he alakai nui pomaikai ia no ka lahui holookoa.

            Eia kekahi; in a e hoomakaia ka hoololi ana a hooholoia, alaila, e lilo ka Aha mua nana i hoololi i kumu alakai no na Ahaolelo hope, ke makemake ia e wawahi, a hoololi i ke Kumukanawai.

            E na makamaka e noho ana ma ka hale o ka Poeikohoia, e pono e manao kanaka makua oukou, penei: O ke Kumukanawai, he mea no ia i ike ole ia e ko oukou mau makua, a o ko kakou mau kupuna, no ka mea, he aupuni alii ko kakou; a i ke au ia Kamehameha III, ua hoohaule ino ia ke aupuni alii o Hawaii nei e ua Moi lokomaikai nui la, mamuli o ke alakai hewa ia e kekahi kanaka o ke aupuni kanaka.

            Ke hooki nei au i ko ' u kakau ana, no ka nui o ka wela o kahi kakau palapala, me ke koe o na kumu a mahope e kakau hou ia ' ku.

            Me ke aloha no. J H NAPELA.

Honolulu, Dec 23, 1863.

He kanikau aloha no Leleiwi.

Aloha nui oe e Leleiwi.

Kuu makuakane aloha nui,

Mai ka ua Apuupuu o Kahuwa,

Mai ka makani he Ulumano,

He manomano ke aloha ia oe e noho nei,

No kou nalo ana aku nei,

Nele au i ka makua ua hele oe,

Ua lawe aku nei ka po,

Ua huna i ke ao uli,

I ke ao Polihiwa a Kane,

Noho au me ka u me ka uwe-ia oe,

Kuu makuakane aloha-e,

            Auwe! kuu makuakane-e.

Kuu makuakane o ka hale kanaka nui,

O ka hale piha i keiki,

Mai ke pili enaena i ka la,

Mai ke kai hawanawana o Kawaihae,

Aloha ka la anapu i ke kula,

Aloha o Pili me Kalahikiola,

Na puu noho mai i uka,

Aloha o Puuala me Puaiea,

Na puu noho mai i ke kula,

Aloha o Kapaupaawela,

He oiona hoomaha,

Hoomaha akula kou luhi.

Ua haalele mai nei i ke ao hana,

Ua hoi akula me ka makua,

Ame kona mau Anela Hemolele,

            Auwe! kuu makuakane-e.

Kuu makua mai ka makani he Apaapaa o ka aina,

Mai ka ua kualau ma ka moana,

Mai ke kai leo nui o Naohaku,

E ko maliu aloha ole mai ia ' u,

E hoolohe ai i ka leo o na kumu,

Kahi au e hele ai i uka i kai,

Aloha o Honoipu ke awa ku o na moku,

Aloha na ale halau o Alenuihaha,

Aloha ka malu Ulu o Lele,

Aloha na ale kua loloa o Pailolo,

Aloha ka lae o Kalaau i ke kai,

Aloha o ka Waihoa i ka paio a ka makani,

Aloha no hoi oe,

            Auwe kuu makuakane-e.

Kuu makuakane mai ke kai a mamala,

Mai na po kanaka nui o Ainahou,

Mai kahi ia mili lima o Ulakoheo,

Mai kahi ai hoaoao o Polelewa,

Mai k apiha kanaka o Kolopo,

E hiki aku ai i Kaopuaua,

Aloha o Kamanuwai kahi au e noho ai,

E hoolohe ana i ka leo o na Haku,

Ame ka owe o ka lau o ka Inia,

Ame ka nehe o ka lau o ke Ko,

Ka mea a kou lima i hana ai,

Aloha o Monikahaae,

Kahi au e noho ai me ka lehulehu,

E imi ana i ka mea e pono ai ke kino,

O ko Kino ka hoi ka mea aloha-e!

            Auwe! kuu makuakane-e.

Ku makua mai na hekili pamalo o ke Kaona,

Mai na bila hone lua la o ke kuluaumoe,

Mai na leo wawalo kani la o na Pele,

Mai ka huikau kanaka o Polelewa,

Aloha ka la Hapanuia me ka la hanau;

I ka hookapeke lua a na lio,

Aloha ka la Kiulai i ka halulu a na pu,

Aloha no hoi oe ka mea i hele aku la,

I ke ala hoi ole mai,

Noho makou me ka u me ka minamina ia oe,

Auwe! Auwe!! kuu makuakane-e.

Auwe! Auwe!! kuu mea aloha-e.

Auwe! Auwe!! kuu mea minamina-e.

            Auwe! aloha wale kuu lei-e.

F. LUA.

Pelekane, Honolulu, Dec. 21, 1863.

Na Pauku Hoololi.

O KE KUMUKANAWAI I HOOPUKAIA A HOOHOLOIA E LIKE ME KA PAUKU 105. O KE KUMUKANAWAI.

E hooholoia e ke Alii me na ' Lii a me ka POEIKOHOIA o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai:

PAUKU 1. E hoololiia ka Pauku 25, a penei e heluheluia ' i:

            Ma keia ke hooholoia nei, ua mau loa aku ka noho Moi ana o ke Alii Kamehameha IV, ame na keiki ponoi ana, i loaa malalo o ke Kanawai, a me na mamo a lakou i hanau ia malalo o ke Kanawai: a in a e hele ia mau mea, alaila, e ila aku ka Lei Alii maluna o ka Mea Kiekie, Lota Kamehameha a me na keiki ponoi ana, i loaa malalo o ke Kanawai, a me na mamo a lakou i hanau ia malalo o ke Kanawai; a i nele ia, e ili aku ka Lei Alii maluna o ka Mea Kiekie Victoria Kamamalu Kaahumanu, a me na keiki ponoi ana i looaa malalo o ke Kanawai, a me na mamo a lakou i hanau ia malalo o ke Kanawai. E ili aku ka Lei Alii maluna o ke keiki kane i hanau mua ia, a me na mamo ana na in a e nele i ke keiki kane ole, alaila, maluna o ke kaikamahine i hanau mua ia, a me na mamo ana. Ina aole he hooilina ma ke koko, alaila, na ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o na ' Lii e koho a e hoolaha aku i hooilina Alii nona, oiai e ola ana ka Moi; a in a hoi, aole i kohoia a i hoolahaia pela, a ua hele ka Noho Alii i ka Moi ole, alaila, e kahea kokeia na Hale Ahaolelo a i elua,e ke Kuhina Nui, a na lakou e koho ma ka balota hui ana, i Moi no ke Aupuni."

            PAUKU 2. E hoololiia ka Pauku     35, penei e heluheluia ' i:

            "He kapu loa ke kino o ke Alii Nui a me ka maluhia, maluna o na Kuhina ka hihia o na Oihana. No ka Moi ka mana hooko; e kakauia ka inoa o ka Moi me na Kanawai a pau i hooholoia e na Hale elua o ka Ahaolelo, a e kakau pu ia ka inoa o ke Kuhina Nui. O kana mau hana e ae a pau e pili ana i na Oihana, e aponoia no ia e like me na mea i kauia ma na Kanawai, koe nae na mea a pau i kuhikuhi ponoia e keia Kumukanawai."

            PAUKU 3. E hoololiia ka Pauku 76. penei:

            "E mahele like ia ka Poeikohoia e na makaainana, a e hooponopono mau loa ia mamulio ka nui o na kanaka i hoomaopopoia ma ko ke Aupuni helu ana. I ka makahiki hookahi kaukani ewalu haneri me kanaonokumamaha, a i ka pa umi o na makahiki ma ia hope aku, e hooponopono ia ka nui o ka Hale o ka Poeikohoia e ka Ahaolelo e like me keia a me ka Pauku 75."

            PAUKU 4. E hoololiia ka Pauku 77, penei:

            "Aole no e kohoia kekahi no ka Hale Ahaolelo o ka Poeikohoia in a ua pupule, a hupo paha, a ua hihiu paha i kekahi karaima nui ma ka hookolokolo ana, a ke ole ia he kanaka maoli, a kupa paha o ke Aupuni Hawaii, a ua hiki ole aku oia i na makahiki he iwakalua kumamalima, a ke ike ole hoi i ka heluhelu a me ke kakaulima, a me ka helu, a i ole hoi oia i noho ma keia Aupuni i hookahi makahiki mamua iho o kona kohoia ana, a aole hoi on a waiwai paa,  hihia ole iloko o keia Aupuni, ua like me na dala elua haneri me kanalima, a i ole ia, o kona loaa i kela makahiki keia makahiki, aole i emi malalo o na Dala Elua haneri me kanalima."

            PAUKU 5. E hoololiia ka Pauku  83, penei:

            "Na ka Ahaolelo e hoonohonoho i kela manawa keia manawa i na Aha Hookolokolo Kaapuni, e like me ka mea kupono i ka pomaikai o ka lehulehu, a e kohoia no ua mau Ahahookolokolo nei i Lunakanawai Kaapuni, aole e oi ka nui o na Lunakanawai no ka Aha hookahi mamua o ka akolu, a noho lakou ma ia Oihana, oiai lakou e noho pono ana; hiki no nae lakou ke hoopii luna nuiia."

            PAUKU 6. Ua hoololiia ka Pauku 91. penei:

            " I ole e kaumaha na kanaka no ka noho liuliu me ka makaukau ole, a ewaewa paha, ma kana mau hana o kekahi Lunakanawai Apana, e pau noa  e lilo i mea ole no hoi na palapala hookohu a pau a na Lunakanawai Apana, i ka pau ana o na makahiki elua mai ka la i kakauia ' i na mau palapala la. A i ka pau ana o ka palapala hookohu a kekahi, e hookohu hou ia no ia, a i ole ia, e hookohu ia kekahi mea hou, e pani i ua hakahaka la, e like me ka mea kupono,i ka noho oluolu o ke Aupuni. E hiki no nae i ka Ahahookolokolo Kaapuni, a i ka Ahahookolokolo Kiekie paha, no na kumu i hoomaopopo lea ia e na Lunakanawai o ua mau Aha la i ka lakou olelo i hooholoia, e hoopau i ka noho Lunakanawai Apana ana o kekahi o ua mau Lunakanawai nei, a maopopo ia ia na kumu o kona hoopiiia ana, a hoolohe pono ia no hoi kana olelo nona iho."

            Aponoiai keia la 23 o Augate, M H 1862.

KAMEHAMEHA

KAAHUMANU

Ke hoike nei maua ua kope pololeiia keia.

L KAMEHAMEHA

94-3m

J I DOWSETT

BUKE HOU!

EIA MAkA HALE KUAI BUKE

O WINI,

ma Honolulu nei, keia Buka elua:

Ke Kumumua Hon..Hapawalu (12 1/2k) ka aku.

Ka Lira Kamalii, oia na Himeni haipule a me ua Himeni Walea,==Hapaha (25k) ka aku.

Malaila e loaa ai ua mau Buke la, a me kekahi buke e ae he nui wale. E pono e hele mai ka poe makemake i ka buke e kuai.                99-3m

Pulupulu!

AUA MAKAUKAU NO HOI AU E KUAI aku i ka palapala, penei:

PULUPULU i paia i ka waeia, 20 ken. no ka paona.

PULUPULU ma ka anoano i wae oleia, 6 keia no paona.

E lawe no au i ka welu lole a me ka pulupulu i uku no ke Kuokoa.

H.M WINE.

100-2m                                    Luna Pai o ke Kuokoa.

Kanana Kanikau.

HE NUI WALE KE KANAKA KANIKAU ma ka Hale Kuai Buke. Ina e makemake kekahi poe, e loaa no makahi i oleloia maluna.

H M WINI.

NA KE AUPUNI.

No Ke Koho Ana.

            O KE KOHO ANA o na Lunamakaainana no ke kau Ahaolelo e hiki mai ana, e kohoia ma na apana koho a puni ke aupuni, ma ka monede mua o Ianuari e hiki mai ana.

            Ma ka mokupuni o Oahu, o na wahi malalo iho nei kai hookaawaleia no ke koho ana, penei.

            No ka apana koho mua, ma ka hale hookolokolo hou, ma Honolulu.

            No ka apana koho elua, ma ka Halekula ma Waiawa, a me ka Halekula ma Pokai, Waianae.

            Na ka apana koho ekolu, ma ka Halekula e kokoke ' la ma ka Halepule hoolepope ma Waialua.

            No ka apana koho eha, ma ka Halekula ma Hauula, Koolauloa.

            No ka apana koho elima, ma ka Halekula ma Kaneohe e pili koke ' la ma ka Halepule hoolepope.

            A no na mokupuni o Hawaii, Maui, Molokai, Lanai, Kauai, a me Niihau, ma na wahi no i hoakakawaleia ' i no ke koho ana i na Lunamakaainana, no ka Ahaolelo o ka makahiki 1862, koe nae o Hilo, Hawaii, e koho ia no ma kahi mau ma ke kulanakauhale ma Hilo, a me ka halekula hoi ma Onomea.                                  L KAMEHAMEHA.

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Noc 12, 1862.

HE KANAWAI

E HOOLOLI ANA I KA PAKU 789 O KE KANAWAI KIVILA.

E HOOHOLOIA e ke Aliim me ua ' Lii a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai.

            PAUKU 1. E hoololiia, a me keia ua hoololiia no ka Pauku 789 o ke Kanawai Kivila, a penei e heluheluia ' i:

            "PAUKU 789" O ka balota, he pepa no ia i kakauia a i paiia paha me ka inoa a me na inoa paha o ke kanaka a mau kanaka paha a ka mea koho e makemake ai e koho; a pau ka manawa i haawiia no ke koho ana, alaila, na na Luna Nana e hana a koomaopopo i ka nui o ka poe i koho, e like me ke kakau hoike ana o ke Kakauolelo, a e hookaawale, a e helu i na balota a pau i haawiia mai no kela mea keia mea. Ina i oi aku na balota mamua o ka nui o na inoa ma ka papainoa a ke Kakauolelo, a mamuli o ia mea, ua akaka ole ke koho ana, alaila, nana Luna Nana e hoihoi aku i ba balota a pau iloko o ka pahu, a e pani paa ia me ke ki ia, alaila, e hooluliluliia ua pahu la, a hui aku hui mai na balota; alaila, e wehe hou ia ka pahu, e uhiia nae me ka lole halii, a na ka Peresidena o na Luna Nana, e hapai i kona lima iluna, a hoikeia ua olohelohe kona lima, alaila, e hookomo iho i kona lima malalo o ka lole, a e lalau i hookahi balota me ka nana ole hoi, a pela no e lalau pakahi ai a pau na balota oi mamua o na inoa i kakau pono ia e ke Kakauolelo. Na ke Kakauolelo no e kakau pakahi i na balota a pau i unuhiia pela, a o ka huina o na balota no kela a me keia mea e kohoia ana, e hoolaweia mai ka huina balota mua, a e manaoio oia ka oiaio, a e hookoia, a e hiki no i na mea a pau ke makemake lakou, e noho mai a nana i ka helu ana.

            Aole no e manaoia ma keia Pauku, ua kue i na mana i haawiia i na Luna Nana malalo o ka Pauku y704 o ke Kanawai Kivila.

            Pauku 2. E lilo i keia i Kanawai mai kona la i hoolahaia ' i.

            Aponoia i keia la 30 o Iune, M H 1862.

KAMEHAMEHA

KAAHUMANU.

104-6t

HALE AI

O NA

Kanaka Hawaii.

E NA MAKAMAKA I NOHO I KA

aina hanau o ko Hawaii Pae Aina, ke kahea aku nei au ia oukou, e kipa aloha mai ma kuu HALE AI ma kai iho o ka Hale Leta, he inoa i kapaia Jeo Rodarika. Malaila oukou e kipa ai, a e ike no hoi i na mea ai, o kela ano keia ano. Eia:

Aina Kakahiaka,

Pihi Palai,

Pibi Ku,

Pibi Ku me ka Uala,

Naau Kake,

Ake Palai me Vala maoli.

Kalo Palai me Uala Palai.

Mea Ono Palai.

Pola Ti me Palaoa.

Mea Ono.

Pole Poi Nui.

Pela no ma ka Aina Awakea.

            Pibi Oma, a me na mea ai e ae o kela ano keia ano e ha mea ai. O ka hope o ka Aina Awakea, he Pai i kekahi manawa, a he Mea Ono Pulima hoi i kekahi manawa, a me ka Paina ahiahi.

            Nolaila, ke kauoha aku nei au ia oukou e kipa mai, o na hoa no a pau, e hele mai i pau ke kuhihewa. Oia ke kauoha o ko oukou makua hanai. Me oukou no ke aloha.

            O ka uku no ka Ai Hookahi ana, he Hapowalu wale no ka uku.                    (104-1m)                                 KEO RODARIKA.

A S Cleghorn, AKE.

MEA KUAI LOLE

A ME NA WAIWAI E AE.

Ma ke Kuai Kukaa a ke Kuai Liilii.

AIA MA KA

Hale Pohaku.

Ma ka Uwapo.

Ma ke kihi o ke Alanui Kaahumanu me Moiwahine.

Ma Alanui Nuuanu,

MAWAENA O

Alanui Alii me Alanui Hokele.

MA KA AOAO HIKINA O

HALEOLA.

Honolulu, Iulai 16, 1863                                             36-5m

OLELO HOOLAHA!

ka põe ku i ka Auhau ma ka Apana

O KONA , OAHU.

O KA MEA NONA KA INOA MALALO nei, ua noho oia ma kona Keena Oihana ma kona ano LUNA AUHAU, no ka apana i oleloia maluna, ma ka hale e ku ia ma ke kihi akau o ke Alanui Nuuanu a me ke Alanui Moiwahine. O na Poakolu a me na Poaono a pau, iwaena o ka hora 9 o ke kakahiaka a hiki i ka hora 4 o ke ahiahi, oia ka manawa hana.                ABR FORNANDER (Abelehama.)

103-3m                                                                                                                        Lena Auhau.

J P HUGHES.

MEA HANA NOHO LIO

AIA MA KA HALE KUALOA, mea nona ka inoa maluna nei, he Noholio a he Noholio Meleka, a me na Noho Wahine ano a pau, na Noho Paniolo nu hou.

NA HAO WAHA A ME NA KEPA O NA ANO A MAI

NA KAULAWAHA, A ME NA MEA E PONO

NA ILI KAUO, O NA ANO A PAU.

NA EKE ILI

NA HUIPA

NA HAO KEEHI

NA PALAKI LIO

NA KAHI LIO

A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na lio a me na ano a e kuai ana no ia mau mea.

No ke kumukuai makepono loa

Aia no ke waiho mau nei malaila na pela manu

O na pela pulu, na pela hulu, a me pala hanaia no e like me ka mea i kauohaia mai.

Ua hanaia no na kua lealea me ka maikai loa, a me makepono hoi.

Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana i kalua me ka maikaia

E malama pono ia no na mea a pau i kauohaia mai ana i ka ' u oihana. E loaa no wau ia oukou ma Manaoio ma ke kihi o ke ALanui Hokele a me ke Alanui Papu.

J P HUGHES.

E MAKAALA

OWAU

O KAMUELA,

KA HOA KUAI O NA

KANAKA HAWAII,

NONA KA HALE KUAI PAPA MAUKA iho o ka

Hale Hookolokolo

ma Honolulu. Ke hu aku nei au ia oukou, he mau la ku wale no keia o a-u moku papa.

"CONSTITUTION!"

a ke ku mai eia e loaa ana ia ' u na

LAKO KAPILI HALE

o kela ano, keia ano.

EIA NO KE WAIHO NEI.

NA:

PAPA O KELA ANO, KEIA ANO.

LAAU HALE, o kea ano, keia ano.

PILI HALE,

PINE,

AAHO,

KEIA,

ANI PUKA,

PUKA ANIANI,

OLEPELEPE,

KUI,

PENA,

AILA PEN,

WAI HOOMALOO PEIA.

IA MEA AKU, IA MEA AKU.

            Ua makaukau au e kuai aku me ka olulu i keia mau mea, a no ka maopopo no paha ia oukou he KEIKI KAMAAINA au, he hiki ia oukou e i Lahui

Mai Hawaii a Niihau,

ke kipa mai i o ' u nei. E hiki ana no ka mokupapa o ' u i na manawa a pau, a hoolako mau ia ' u He mea mau i na poe o ka hiki mai ka haanui, a me ke kaena. A he mau Luna kekahi i hoonoho ia e lakou e alako ana i ka poe maikai, me he lawehalala Aka, he hiki ole ia ' u ke hana pela, o ko ' u ano noka oukou e imi mai a loaa, maopopo no na hanau kakou, no ka mea, o ko Hawaii nei kupa iho la noa o ko oukou makamaka.

            KAMUELA, (Kaikaina o Kimo Pelekane.)

Honolulu, Oka. 15, 1863.                                                                   99-3m

MEA HOU, MEA HOU!

AIA MA KA HALE KUAI LAPAAU

O

KAUKA HILIBARANI MA,

MA

MONIKAHAAE!

MA KE KIHI HIKINA O KE

Alanui Hotele me Alanui Papu,

KAHI E LOAA AI NA

Laau Lapaau!

O NA ANO A PAU, OIA HOI

KA LAAU HOOMAEMAE KOKO,

HUA ALE, AILA.

AILA PUUPUU,

PAAKAI HOONAHA,

LUPEPA,(Laau Luai,)

A ME NA LAAU O NA ANO A PAU.

Omole Hanai Waiu no na Keiki hou.

EIA KEKAHI, AIA MALAILA NA WAIALA O NA ANO A PAU, oia hoi

KA HUALUKINI, (Musk,)

LUBINS EXTRACTS, oia na waiala maikai loa,

WAIALA ILIAHI,

Na AILA NAUOHO MAIKAI LOA, &c., &c.

            E hele nui mai, mai lohi, he holopono ke kuai ana o na mea a pau o keia hale. Eia hoi, o AILUENE, he (Haole Olelo e,) ka mea kuai ma keia Hale Kuai. O ka mea aole i kuai pai me ia, e pono e hoao i pau kuhihewa, ka ua mea he holopono ke kumu kuai o na mea a pau oia hale ke kuai pu me ia, a he oluolu no oia.                                                          97-3m

 

LAAU LAPAAU!

AIA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE.

Ma Honolulu.

J.T. GOWER. - Makawao, Maui

J.D. HAVEKOST. - Wailuku, Maui.

C.H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.

J.W. SMITH - Koloa, Kauai.

HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO

NO HOI.

Laau hoopau Naio me na Koe,

A DR. JAYNE.

HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA

Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka

makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka

lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o

ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai

io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa,

ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.

O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino

nei.

Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono

keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka

ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i

ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka

pono ole o ka moi wahine,a me na mea like.

Penei no e lau ai i ka Laau hoopau

Naio me na Koe:

Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi

hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi

no ke keiki malalo iho o ka makahiki

hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i

na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna

ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono,

hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila

aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua,

a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa

e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai

maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau,

alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a

pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a

me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila,

pono no elima inu ana i ka la, penei;

kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la

ahiahi. E inu mamua o ka ai ana, aole

kokoke mahope iho.

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,

JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

He laau maikai a oluolu hoi keia no

ka Hi, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo,

Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai

moku,ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no

hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.

Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei

i keia laau.

Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi.

Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia

paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i

ka iwakalua ka pono.

Ina he keiki mai na malama eono a

hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki

ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i

elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku

a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka

pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e

inu ia i ka manawa hookahi.

A inu ea, e hui me ka wai maoli

uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a

pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau

ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka

pilikia.

I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma

ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu,

e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i

ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i

hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i

wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko,

alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.

Ina e luai ka mea mai, mahope o ka

inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai

hou aku no e like me mamua a pela no a

pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho

malie no hoi ka laau ma ka opu.

Aole a makou mea e noi aku ai i ka

lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku

ia lakou e HOAO PONO i na

Laau Kunu a Kauka Jayne,

hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i

hoakakaia no kana mau laau. Ua hooia, a e

hiki ana no ke hoola i ka mai

KUNU, NAHU, a me ke ANU,

a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na

mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole

i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i

mai ia.

HE KUHA KOKO ANEI

KOU?

HE KUNU ANEI KOU?

HE EHA ANEI KOU

KANIA-I?

HE KUNU UMII ANEI

KOU me ka NAE?

AOLE ANEI HE KUNU OO

OU? AOLE ANEI OU MAI

KUNU?

AOLE ANEI OU MAI

NAENAE? AOLE ANEI OU

EHA MA KA umauma?

AOLE ANEI OU KUNU

KALEA? AOLE ANEI OU

HU MA KA iwiaoao?

A ina ua loaa ia oe ia mau

mai, alaila, e ike oe i ke ola i

ka LAAU KUNU a Kauka

Jayne.

--------

NA MAI HOOPAILUA.

Mai o ke Ake!

Mai Nalulu a me ka mai

Dyspepsia.

(O ka nawaliwali o ka puu

hoowali ai, iloko o ko kakou

mau waihona ai.)

He pono ke ai koke i ka laau a

Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a

he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke

makemake i na laau hoonaha; a mai nui no

hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi,

ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua

mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi

mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a

ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi

manawa aa make no, a ina e malama pono ia

a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no.

No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea,

nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola

a Dr. Jayne. Me ka hiki ke hooia'ku i ka

maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo

mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na

laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu

ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu

ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia,

oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke

waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a

maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa

ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu

ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka

naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi

pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi

manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o

ka ai iloko o ka puu moni ai.)

O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne,

he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau

oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa

ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu

puia ka

Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko

a hoopau NAIO me na KOE,

A Kauka JAYNE,

e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka

wahi o ka laau.

NO NA MAI MA KE AKE

MAI LENA,

MAI MA KA OPU HANAWAI.

NA MAI WELA,

KA HAALULU,

KA MAI O KA ILI,

KOKO INO,

MAI NALULU,

MAI KUNA,

MAI WAHINE, ame ka MAI

HOOPAILUA.

Ua maopopo loa ke OLA o keia mau

HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka

lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he

maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka

hoola ana i na mai

PUHA.

ALAALA,

KAOKAO, PUUPUU, PEHU,

KUNAKUNA, Hanene, Lolo,

na mai wahine, a me na mai e ae, no ke

KOKO a inoino mai no i kana

LAAU HOOMAEMAE KOKO.

88-1y.