Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 51, 19 December 1863 — HE KAAO NO ANA ONOHI GULA, KA NANI LUAOLE O PELEKANE. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE KAAO NO ANA ONOHI GULA, KA NANI LUAOLE O PELEKANE.

n»-:i.r 1.

K \ I. AUi: A\ A I K A l»A I, .\ P A L A 31AI V A\A O.NOIII (;| L.V Alil AI lvi: IiOA, A LOAA lIOI' 1 Ki: ALII H VIIIm: iii ih .

ill A AM:i KAKOU E HOOLOHE AI (| J ika haua ake Uoa aine ke alii wa- • - (J .liine iiuliu, a e waiho'iki kakou i ka f olelo ana no Ana Onulii Gula, a malu)|tr iki alui o hoomaopopo ai. A i k-.i inanawa i paa ai o ka palapala i ka wepa ia, kahea ia aku la ka Akukaun Kenela o na koa kiai e he!e mai. A hiki inai la oia, olelo aku la o Ana Ouohi Clula, " Eia kuu palapala, e lawe pololei loa oe a ka moku waiho aku," 44 Ae," wnhi a ka Akukana Kenela. la innnawa koke no, laweakn la oia i ka palapala a haawi aku la i ka Mekia, oia kona hope, hai nku la i ke kauoha 110 ka palapala, e lawe pololei a hiki i ka moku. Lawe aku la oia i ka palapala a hiki i ke koa kiai, e pili ana i ka uwapo ame ka molm. haawi aku la me ka hai uku i ke kauoha a ke alīi wahine, e lawe pololei a hiki iluna o ka moku i ka palapala, alaila hoi mai. la ia e holo ana me ka palapala ma ke nla e hiki ai i ka uwapo, kahi hoi o ka moku e ku ana, kahea mai la ke alii wahine huhu, (oia kela kaikoekeo Ana Onohi Gula,) 41 E kahi koa ! e kahi koa ! Heaha kau e holo nei, me he mea ala e hahaiia ana mahope?" [ aku la ke koa, 44 E lawe ana au he palapala na ke alii wahine." Wahi a ke alii wahine i ke koa, " E ! pii niai kaua iluna nei e inu uwaina ai." 41 Ae," wahi a ke koa.

lu wn. pii alai la ua koa nei a hiki iluna, i umi I:i Ue alii wahine, «♦ Komo mai kaua uniloko nei," komo aku la laua a ka runii hookipa : lalau aku la ua alii wahine nei i ko kiaha uie ka oniole uwaina, a ninini iho la a haawi īnai la i ke koa. Inu iho la ua koa nei a ona, a nioe iho la ua koa nei ilalo, 110 ka mea, ua nui loa konā ona, aole e hiki ke hele a nana ne. Ia wa, lalau iho Ia ua alii wahine nei i ka pulapala, a wehe ae la i ka wepa, a nana iho la oia ia loko, a pau na olelo o loko > ka nana ia, haehae iho la oia i ua palapala nei a kiola aku la. la nianawa koke »o, komoaku la oia i ka ruiui a kakau iho Ia i ka palapala, penei: 44 E ke Alh e :—Aloha oe y aine na'lii malalo iho ou, ame na moku kaua a pau, owau o kau kauwa w«hine me ka haahaa, ke hai aku nei au c like me kau kauoha, ua hanau iho nei au i na keiki elua i ka wa hookahi. nm ka la 15 o lanuan, M. H. 1000. Elua keiki, hookahi keiki nika, a hookahi hoi keiki ilio, oia la i lolie oe a me na'lii a pau loa. Kakauia a Silaia ma ka Halealii o Pelekane, ine ka hooiaioia i keia la 16 o lanuan, Al. H. 1000. Owau no me ka haahaa, Kau kauwa wahine, Ana Onohi Gula. Knkauolelo nui o na aina e, ame na aumoku kaua ma ka moana a puni ka honua. Senuse Araau.* E na mea a pau e heluhelu ana i keia kaao, rna keia palapala a ke alii wahine hu« hu, e ike oukou a pau loa i kona aloha ole, ame ka lokoino ma keia palapala, a e noonoo pono oukou i ka hope o kona lokoino. J I A paa ka palapala, hoala ae la oia ua koa nei, ala ae la ke koa, i aku la ke alii wahiiA ne, » Laweia ko palapala o hala e aku ka inoku piiikia oe. M

A hiki ka paiapah i ke a'.ii kano. wph»' ae la uia a nana iho la i na oleio o ioko, (e like mr* na ppa a ke.alii maluna ao n^i.) L ike kakou i ka manao o ke alii kane 110 ka palapala, ame kana palapala i ke alii wahine ia Ana Onohi Oiila. ; •• Kupanalia," wahi a ke alii kane, il ia'n e hele ana me kVu man hoa hele inn ho]oholona ma ke kuahiwi. n hoiinai ka lehulehu, a auwana hele aku au a hiki i ke kumu 0 ke kuahiwi, kahi o na lau nahele o haiainu ana, malaila, i loaa ai ia'u ka pahu e waiho ana. Wehe ae Ia au, u nana iho la . ia loko o ka pahu, e waiho ana he kino kupapau inake, aoho ola. " Aole au i ike he nika e inoe pu ana ina kou aoao akau, aole no hoi he ilio ma ka aoao heina. A auamo inai au la oe a liiki 1 ' kuu Halealii, malaila oe i waiho kupapau ai a ola hou, launa kaua. aohe nika ma ko ao- 1 ao akau, aohe ilio ma ko aoao liema ; a nohea ; mai la hoi keia mau keiki au, he nika, a he ilio hoi kekahi ?" Ma keia mau olelo a ke keiki alii, a kakou e lohe nei, ua olelo no ia me ke kaukau aloha ia Ana Onohi Gula me ke akahele loa. A pau kana olelo ana, ine na waimaka e kulu ana mai na maka aku, kahea aku la ia 1 ke Kakauolelo nui o na moku kaua e hele niai. A hiki inai la ke Kakauolelo, i aku la ke , alii, " E kakau mai oe i palapala na ka mea : lahaole Ana. Onohi Gula," alaila, palapa- ! la aku la ke KakauoMo penei : j " E ke Ai.ii Waiilne k noiio ana ) | i ka Hale Alii o Pelekanh. \ I \Alo/ia oe :—Ua loaa mai ia'u kau leta malu-i j na o ku luuWu keiua i ueliinoi, ma I»a hom R ' |o ke kakahiaka, a ua nana wau i na olelo ' | maloko o kau palapala, a ua ike au i na ole-1 ; lo o loko ; a ua haloiloi iho ko'u waiinuka ! me ke kaumaha nui, aka, ke olelo aku nei au i ia oe, e waiho pela ia laua a hoi aku wau, ! alaila maopopo ia'u ko laua mau helehelena. I , Owau no kau kane me ka haahaa, WĪLIAMA 11. l'Kakauia a Silaia me ka hooiaioia ma ka la | ! 20 o lauuan, M. H. 1000, ma kahi hoomoa- i ! na kaua o Farani, imua o ke alo o ke Ka- ; kauolelo inawaena o na moku kaua a pau. ■ JoHAN. KaIIANUOPAINEKI. j Kakauolelo nui o kahi hooinoana kaua, ame na aumoku manuwa o Pelekane, e noho ana i inaloko o ke kai eleele." A paa ua palapala nei, laweia aku Ia a kau iluna o ka moku ; ia wa, o ka holo aku ' la no ia o ua moku nei a hiki i Pelekane. / Ua lohe kakou ma ke kamailio mua ana ae nei, he mea mau i ke koa kiai i ka lawe i na palapala o ka moku i uka, a pela no hoi ko uka palapala, aohe mea e ae ma ia wahi nana e lawe ka palapala, o keia koa puni wa-; le, a kolohe ka mea uana e lawe. A loaa ka palaj\ala ī ua koa nei, lawe aku la oia ; ia ia e holo ana me ka palapala ma ! kona lima, ike mai la no ua aiii wahine hujhu nei, (he mea olelo wale na kakou, akaka ! iho la kaikoeke i ka hana ino.) j la wa, kahea mai la, •' E ! kahi koa,e ho-> | lo ana oe i ke aha ?" | Wahi a ke koa, " He palapala na ke alii I mai ka moku mai, oia ka'u e lawe nei." j Olelo hou aku la ua alii wahine nei, 41 Pii . |mai iluna nei e inu uwaina ai kaua." " Ae," jwahi a ke koa. ! A hiki ua koa nei iluna, a komo aku la llaua ma ka rumi hookij>a, alaila, lalau aku | la ke alii wahine i ka omole uwaina,a ninini iho la iloko o ke kiaha, a haawi mai ta i ke koa ; inu iho la ua koa nei a ona, waiho iho la ilalo me ka hiamoe nui loa. Ia manawa, lalau iho la ke alii wahine i ka palapala, a wehe ae la i ka wepa a nana iho la, a pau kana nana ana, komo aku la o ia ma kona rumi kakau palapala, a kakau 1 iho la oia me kona manao haku epa, penei:; •« E ke Alu Wahine e :—Aloha oe, ua loaa mai ia'u kau palapala, e olelo mai ana ua hanau oe elua keiki, 1 hookahi keiki nika, a | hookahi hoi keiki ilio.' Nolaila, ke oleloj ! aku nei au ia oe, e ku ae oe a hele mailoko aku o kuu Halenlii, aole e hookaulua, a ka-; kali kou manawa hele, o kou wa e nana ai i j keia palapala, o kou manawa ia e hoonalo aku ai, o ka mea i pili i kou ili, kau e iawe . aku rae oe. A i hoopanee oe i ka \va heie. j he mau minute, alaiia, e hele ku aku ka oi o ka pahikaua ma ke anapuni o kou a-i,« e j kaawale lee poo me ke kino ; a e ike oe he ' hope awaawa ko ka hoopanee heie lohi ana. | Kakauia a Silaia ine ka hooiaioia, ma ka la 20 o lanuari, M. H. 1000, nia kahi hoomoana kaua o Farani, imua o ke alo o ke Ka-1 kauolelo inawaena o ua moku kaua a pau.; Owau no kau kane, WIUAMA H. ī

Kakauolelo nui o kahi hoomoana kaua. ame na aumoku manuwa o fVU*kaiif, e noh.> aaa maioko o ke kai eieeio. JoH.AN. KaHaNI'OPAINKKI." A |iaa ka palapala i ka wnpaia, alaiia. hoala nku la un nlii wahine noi i ke koa, a al.i ae la ke koa, i aku la. •' E ! laweia ko palapala," lalau aku !a ua !o-a n»»i a lawe aku ia. KAIIHLK ANA O ANA O.NOIII t, { I. \ 31AI K A lIAI.K A 1.11 A Kl' >u: N A Ki: iK i. A hiki aku la ka palapaia i.i Ana Onolii Guia. \whe ae la oia a nana iho la. ma keia nana ana, kulu iho ia kona mau waimaka me ka ehaeha o ka naau. ame ke kanmaha 0 kona manao mamuli o kv kauōha a ka palapala hana pono 010. Aia hoi, ia ia e nnna ana me n:; kuluwai- , maka nui, i mai ia na makua, " He waima- , ka nha kou e helelei nei ?" ; Wahi a Ana Onohi Cinla, 11 E uwe ae ana 1 au i na olelo o ka palapala a ke alii, e i mai 'ana ia'u, i ko'u w.i ka e ike ai, e ! u wau a , e hele me a'u mau keiki, mailoko aku o ka . Halealii nei." I mai la na makua ame na'lii malalo iho, " Mni hele oe, e noho oe i alii no ka aina, a i 0 ko kane, aole oia e noho alii maluna o ke aupuni, no ka mea, ua hewa kana hana." i 1 aku la o Ana Onohi Gula, " Aole wau • e noho ia oukou, e hele ana no wau nmea'u mau keiki; no ka mea, aole ooukou ko'u mea : i hiki ai ianei." la manawa, ua hookoia no ko Ana Onohi i ,Gula manao no ka hele, nolaiia, kahea aku ' la oia i ke kamana, e hele mai e hana i lima ! ipulu nona, a hiki mai ke kamana, hana iho | jla i lima puiu nona a paa. j ■ Ia iv« Uoko nn, lalau aku la oia ike keiki | kane ma kona lima akau, a apo ae la, a pela j Ino hoi ka lima hema, lalau aku la i ke kai-' kamahine, a apo ae la, a hele aku la me ka'na mau keiki. Ma keia hele ana, hahai aku la na'lii nme ; na makua, a hala paha he inau la, ua pili- | kia loa ka poe hahai i ka pololi i ka ai, i ka Imakewai ame ke anu, nolaila, ua hoi kekahi poe, a ua make hoi kekahi poe, koe aku , no o Ana Onohi Gula me nn keiki ana. 1 Ma keia hele ana, ua pololi loa o Ana ; Onohi Gula me na keiki i ka ai, nolaila, la- : lau aku la kona 'A'aha i na lau laau a nau'nau iho la, ka lau mananalo, moni aku la, a 0 ka lau awaawa papale ae la, a p?la no hoi na keiki, hanai iho la no hoi oia. Pela lakou i hele ai i ka nahelehele a hala he mau mahina, ua nunui loa na keiki, a ua pii mai ka nani ame ka maikai, a oi ae inamna o ko laua mnkunhine. ; Aka hoi, no ko lakou ai mau i na lau laau, ua puka hoi ka hohono mawaho o ke kino o na keiki, ua weiuwelu a nahenahe loa ko la-; kou mau aahu, aka, ua hoomalainalamaia ' ka nahele e ko lakou nani i na po a pau loa, j 1 ka po pouli ame ka po mahina. Ma ke ao ua wela i ka ln, i ka po hoi ua make i ke anu, a ua holo aku ka hiamoe mni ko lakou inau maka aku. Pela lakou i hoomau ai i ka hele ana a hiki i ke kumu o ke kuahiwi, a ia malaila e knhe ana ka wai ; nana aku la na keiki i ka wai, e ne ae la ia Ana Onohi Gula no ka ono i ka wai no ka maloo o ka puu. i J mai la ka makuahine, " E kuu keiki kane aloha, ka mea hoi nana i wawahi kuu ki- . no, mai kuu la i hapai ai ia olua a hiki i keia la, nohe o'u lima e lalau aku ai a loaa < o na wai e inu nou ; no ka mea, ina paha o ka pono o ka noho ana ma kahi o ko olua makuakane nana mai olua, aole la hoi e ike olua i ka pilikia i na mea a pau e pono ai ko olua kino ame a'u pu hoi kekahi." i pau.)