Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 47, 21 November 1863 — Nawai ole Emi. [ARTICLE]

Nawai ole Emi.

Ma U.\ la l'J iho nfi o leeia maiama, ua a hooj»/iii:i o K'.-kuaiwa (w.) ame I'upa 11:nti (w.i no ko laua kue ana i ka pauku akahi, ann. 1 ka pauku aiwa, o ka Mokuua XXXVII o k<- Kanawni hoopai Karaima. N.i ko laua hoowaU-wale ana i kekahi mau wahi kaikamahim- uuku ioa, e hana i ka hew:i hookamaknma. He uini j>ahn mnkahiki u i>i iki ae o ua mau wahi kaikamahine nei, a iloko no oia uuku, aia hoi ua weheia ka maluhia o ko laua ano Veregine, Ua hooj>aiia o Ki'kuaiwa iie S*J5O, a o Papalimu hoi h' §100. a me na koina o ka Aha. a iloko o ku makou noonoo maikai ana, ua hoopai ka mea Malioioia ka Lunakannwni o ka Aha lloomalu o Honolulu, i ua mnu waliine la, mh' ka hoomaopopo makamae i ka pono, ke o|a, a ine ka pomaikai o ka Lahuikanaka. Hi' nii'a hou no k»'ia, a he kuimi nui no hoi >■ luUi ai ht' iiuniMoia, oin kobnl»i launu ntn o ka f*mi nna o keia Lahuikanaka. l'a maopopo i kela mea keia inea,aia waie uo iloko o ka noho pono, noho maiama, a iin' ka noho inaluhia ana o na inakuahine, »■ hiki ai, k»' aua ia k»Ma lahui e hooniau i ka noho ana iluna o k»'ia pukoa awaawa uliuii o ka moann Pakilika—aia wale no ma lea maikai o ke ola, a me ka maikai o ka noho ana o na makuahiiH', e hiki ai ke hoomauia ka huaolelo hihui Uawaii; no ka mea, ma e maikai ka inalaina ana a me ka noho ana 0 ke kino maikai o ka wahine, alaila, aole no e ne!r ana ka hnnau mai ona ī ke keiki, k« iioho pon«> oia ine kana kane ; aka, ina e unikai ke kino a uu» ke ola o ka wahine, a kuupau oia i ka In-le ana e laiau haumia in • kela mea, keia mea, alaila, he oiaio, e likf auanei ia waiune me ka paakai i kapiia a ji.au ka liu ; no ka mea, ina e kapiia ka ]uakai, a liuiiu koua u-a ia ana, alila, e pau auanei kona lui, pela hoi ka wahine i kuuj\»n i kona kino ma ka hana nna i na inea haumia; ina oia »' u-a ia ia, alaila, e pau no lioi auanei ka hiki ana ia ia ke hapai i ke keiki. Pili nae hoi keia niau olelo i na poe wahine kino maikai. a i ulu hoi a hiki i ka pono mau no ka halawai ana ine ke kane Aka, »' nana kakou i keia mau wahi kaikamahine liilii hxi, a ke liele mai nei no iaua i ke kula ; aka nn', ua woheiu ko laua maiuhia. a ua hooiliia iluna o keia mau kaikamahme ka huaolelo lkalwla ; a ina he lehuiehu waie, a ina he hana mau keia mea. o ka hoowaleA'ale ia »> na kaikamahine liiiii, e uhaki 1 ko lakou maiuhia, alaila.e olelo no makou, " Nawai oie Kmi," no o ka Lahui Hawaii, ina penei ka hana mau ia ana mai o ua kaikamahine opiopio o ka hanauna e ulu nei ; no kn inea. no ko lakou ike ana i ke kane i ko lakou wa opiopio. aole »• nele ana ka nalili o k»i iakou hojHMia aku.a na ia malili o lakou, e liookau i keia Lahuikanaka iluna o ka waajia uana e aloalo aku a hiki i ke awa kuinoku o ka inake, a me k*i holoiia e hoi o ka io o ka inoa Hawaii mai ke alo ae o keia lioku. l'a ala uiai he ninau nui iloko o ko makou manao. oia hoi, pehea la e hiki ai ke nliiia ka hoomauia ana o keia mau hana hooemi lahui ? Ua maopopo no iu kakou, aoie keia hewa e hiki ana ke hoopio loa ia e ka makaaia o na Makai o keia kulanakauhale, a me na wahi e ae, no ka mea, he mau j>«H»pu.) huna no kekahi e hamama mau nei, no ka i»oe e makemake ana e haua i keia mau hew.\ malalo o ka uhi o ka po. A no ka mea hoi, he nui ka poe e akena nei ia lakou īHo no ka minawina lahui, a he jxm» iokomaikai nui uo hoi na kanaka Hawaii, a me na haoiee noho nei ianei; noka mea, e l.u lioike mai no ka moolelo o ka wa i hala, a me ke au « hele nei, no ka naau lokomaikai o keia lahui a me ko lakou mau makamaka 111 keokuo e noho nej ma iu kapa kahakai lailai wale o keia mau Mokupuni, ke ake mau nei e ka-uaia ka emi hope ana o keia

i.'iiiU»—a i»a »a rnau manao no i kono roai i Uo kakou ;;i3u Moi o hooikaik.:i i ke kuku'.u ana i Haiemai no ko bua mau k*3naka i po»* noia i ka tnai, me ka hikl ok k-? malama ia lakou iho—he mau hoiko kakou no ko na Mr.j kaaheU,- kino ana iloko o ka ia weia. a me ka iubi. i ka wn i hoomakaia'i ka huli ana i ka puu daia e lawa ai ke ana o ka Halemai, a ke hoomau nei no iaua i ke kokua nio ka makaala. no ua haie la. a mai ka wa mai no hos o ka hoomaka ana a hiki mai i keia wa, ua kokua nui no na kanaka Hawaii o na Moi. a me na maiihini i hookupnia ianei, a me ka poe eae no hoi, i ka hoomau ana i ke oia ame ka hooholo mua ana i ka Halemai i kukuiuia e ka iokomaikai. ka nnau minamina kanaka, a me ka naau ake hooulu lahui, o ko kakou mau Moi aio-; ha. Ke ninau nei makou, no ke aha keia hooikaika ana o na Moi e kukuiu i ka Haiemai ? No ke aha keia kokua oko na Moi rnau kanaka mamuii o keia hana maik;ii a na Moi ? Ke pane nei makou, no ko liua makeinake e koomauia keiala.huiKr.naka. a na ia kumu no hoi i koi mai i ka puiniwai o ko iaua inau makaainana makamae alii, f kokua kvi ika hana maikai i iiookuinuia e laua. r.a makua o keia laiiui. () ka ninau a inakou i oielo imia ae nei, : i»;a " P'-hea la •• hiki ke alaiia, ka lioomauia aiia o i.' ia mau hana hoonni iahui ?" Iloko 0 ko inakou manao he hiki no, a penei ka hiki ana. K hanaia i iiaie kuia paa, e iike rn" na h:i!v kula o kekahi inuu mokuaina o Amerika Huipuia, i kapaia he House ot Rcfugr, oia hoi ka hnle kula e maiamaia'io na keiki hooiohn pono oie i na makua o lakou, a me na keiki e hoolohe pono oie 1 ka ruia inau o na keiki maikai, neie i ka makua, alaiia, pau lakou i kaana hoihoiia iioko o ua hale kuia nei, ua pa ia a puni, aia malaila ke kumu, aole lakou e aeia e puka, a e honkuuia hoi, aia a hiki i ka wa e ulu ai ko iakou mau kino a hiki i ke kanaka makua ana ; a o na kaikamahine hoi i : hooiohe pono oie. a i hana ino, ua hookomoia ; iioko o ua hale kula nei, a ilaila e noho ai a ; hiki i ka wa e kiiia mai ai e mare i ke kane, a e hooiimaiimaia no kekahi hana. Ua a»ia iakou a ike, a ua maikai ae no hoi ka hope;nao ia poe. I'eiiea, aoie anei e hiki ia kakou ke hana i mau iiuie kula e like me ia, ina Hawaii nei ? Ke mauao nei makou he hiki no. K oioio .nai paha auanei kekahi o oukou, " Pehea e hiki ai,aohedala o ke Aupuni ? " Ina ua ike kakou aoiie daia o ke ; .Aupuni, alaila, e ala ae no kaUou na makaainana, a e heie aku e noi dala iwaena o ka- : kou iiio, (he pono loa hoi o kekahi kanaka hanohano ka mea nana e hookumu ia hana maikai,) a ioaa ka puu dala, aiai'a, kukulu i liale kula, e like ke ano ine ka makou ī iiai mua ae nei, a e hoihoi i na keiki kane hele hewa, a me na kaikamahine pu, i ua liale nei e malainaia'i, a iiiki i ka wa e maopopo ai ko lakou noiio maikai ana, a me ka haalele j loa ī ka hana hewa ; aiaila, hookuuia lakou I e hele e mare i ko kaue, a e hana paha i mea : e pono ai ko lakou noiio ana. me ke akakuu !o ka manao. Ao na keiki kane no hoi, e aoia i na oihana piii pono i na kane, iloko o l ua kula nei, a hookuuiu lakou i ka wa e maopopo ai ko lakou ano maikai, a me ko ; lakou haai»*leana no hoi i ka hana hewa. A J o na lilo a pau. e ukuia no ia jk?nei : ī ke lAupuni kekahi hapa, a i na makaainana kekahi. Ua manaualea kakou ika Halemai, j no ko kakou manao e kokua ana ia inea i ka : hoomau i keia lahui, a e aua mai no hoi ia ia, mai ka emi hope ana, He haie maikai no ia, a ua kokua nui no hoi i leeia iahuikannka ; aka, ke olelo nei nae makou, o ka huelo ia o ka hana, a o ke poo, oia no ka malama ana, a me ke ao ana i ke kanaka. a i ka wahine paha, i kona wa opiopio, a na ke ano maikai o kona aoia ana, e aua ia ia inai ka heie ana e hana i ka ino nana e hoae mai i ka mai iluna o lakou, me ka haiiai mau ia hoi ena poino. Aoie lakou e loaa mau ina mai, a aole no iini lakou e hana i na inea e kipa mai ai ka ilihune ma na ipuka haie o lakou, a o ua ilihune la hoi me ka inai ka mea e ho-a hele aku i na kanaka i na Halemai me ka uiai. E like me ke aoia aiw. pela no e ikeia iho ai kona ano. Nolaila. ina e malaina pono ia na kaikamahine a me na keiki kane opiopio, e ulu nei o keia hanauna, he mea maopopo no, e ulu hou mai ana no ka iahui, a e mau no hoi ko lakou hoomanao maikai ana i na huaolelo o ka hoailona alii, Ua mait ka ea o ka aina il r i j»no; a iua kakou e hana ole me ka hooikaika ole hoi i na mea e keakea ai i kn hoio hopt* ana o keia lahui, alaila, ehia mea alolia. o ka iliia mai iluna o na inoa o ka poe kanaka a p:iu o keia hanauna, o ka inoa, " Poe nana i uumi ka lahui Hawaii." A e ala mai hoi ka jx>e i hookahe i na koko makamae o lakou ma na knhua kaua, me ke ! koa kaulana o Hawaii nei, a e i mai auanei lakou, " Ka poe hokai wale i ke ola o ka Ia« huikanaka makamae iloko o ko makou manawn," La Hoaloiuloua i kb Akua.—Ua ike iho makou. ua hoolaha'e o Ka Mea Hanohano I James Mcßride, ke Kuhina o Amenka Hui- | puia nīa Hawaii nei; mamuli oka hookaawaie ana a ka Paresidena o kona aupuni. nolaila, ua kauohaia na haole a pau o Amerika, auie ua poe e manao like ana me lakou. | | o k* Poaha hope o Novemaha, oia ka Ia i ' hookaawaleui, i la hoalohaloha'ku i ke Akua.! | Aia ma ka Halepule ma Kaukeano, e ■» lelo ai o Rev. £. Convin, i kekahi mau mea ! e piii pono ana ia la. ■