Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 47, 21 Nowemapa 1863 — Page 3
| This text was transcribed by: | Kalei Kawaa |
| This work is dedicated to: | Ho'olehua |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hana Ewaewa.
E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe:
O ke kumu o ko'u manao no na hua e kau ae la maluna. "Hana Ewaewa," e kaikai ae au a hoopili ae i ka Luna Pa Aupuni o Kohala Akau, oia o J.W.N.
Eia ka mua, ua hookomoia mai kekahi @ no ka aoao e pili ana i Kohala Hema, ma ka Pa Aupuni o Kohala Akau, kahi a ua Luna nei e noho nei, i ka hookomo ana, aole i hoolahaia ka palapala ma Kohala Hema, a makahi hoi e pili koke ana; a ma ia hope iho, lohe wale ia mai la iwaena o Kohala nei ia mea. I kekahi la mai, huli no ka mea nona ua lilo nei, aole nae he loaa, a i kona hele ana ma ka Pa Aupuni, aole nae ua lio nei maloko o ka Pa Aupuni. Heaha ke kumu o ka nele ana oloko o ka Pa Aupuni? Eia hoi ua nele la, ua laweia e ka luna malalo iho o ka Luna Nui, a mawaho o ka Pa Aupuni kahi i hunaia'i iloko o ka nahelehele, he mau kaulahao paha ke kaawale mai ka Pa Aupuni aku, oia ke kumu i ike ole ai ka mea nona ka lio i ka wa ana i kii mai ai. Heaha ke kumu o ka hana ana o keia Luna Pa Aupuni a me kona mau hope pela? Eia no, no ka makemake nui o ua Luna nei i ua lio nei, me kona manao e lilo nona, ke hiki aku i ka manawa e kudalaia'i, a i ke kudalaia'na lilo io no i ua Luna Pa Aupuni nei, no na dala $6.12 1/2. O ka nui o na kanaka i hiki mai ma ka la i kudala ai, he ewalu ko lakou nui.
A ma ia hope mai, ikeia no e ka mea nona ua lio nei, me ka olelo aku, "Kupanaha maoli oe, huna oe i kuu lio, hele mai au, aole nae maloko o ka Pa Aupuni, o kou kuleana ia, aole ou kuleana e hana mawaho o ka Pa." Pane mai ua Luna Pa Aupuni nei, "I lawe hoi paha au e hanai i ka ai. " Olelo hou aku no ka mea nona ka lio, "He Ewaewa ia hana au e ka Luna."
Eia hou no keia, ma ia hope mai no, i kakahiaka nui o kekahi la, laweia no kekahi lio a hookomo iloko o ua pa aupuni nei no; o ka mea nona aku no hoi ka lio mahope, aole paha i hapalua hora ke komo ana aku, noho ana keia maope, ninau aku keia i ka uku, i mai ana kekahi luna hou aku, o ka huina o na luna ekolu, "he hapaha ko keia la, oia ka uku." I aku ka mea nona ka lio, "He mea kupanaha, iloko anei o ka hapalua hora e loaa'i ka la okoa, kai no iloko o na hora he iwakaluakumamaha, i makepono hoi ka'u uku ana'ku. A nui aku no hana pono ole a ua luna nei. Ua nui ae la no kahi mea i loaa ia'u iloko o keia mau malama i hala iho nei, e i aku ia wa e hai hou aku ai. Ke ala ole ae na, "Mahanahana o ka ino i ka makani." J.K.W.
Kohala A., Hawaii, Oka. 15, 1863.
No ke aloha i ke Akua.
E ka Nupepa Kuokoa e: Aloha oe:
E oluolu paha oe e lawe aku i na ukana maka mae a ke aloha, mai ka milo holu o Waiakaea a hiki aku i na ohia o Kupakoili.
Ua akaka i na kanaka a pau, he pono ke aloha aku i ke Akua me ko kakou ikaika, a me ko kakou naau a pau. Aole nae hana o na kanaka pela, ua ae waha wale no ka nui o na kanaka i ke aloha; aka, ma ka hana ana, ua kue aku ia ia, a ua nele i ke aloha ole. Nolaila, e imi kakou i ka hewa o ke aloha ole ia ia.
1. Ina he keiki i ao ponoia a ua naauao, ua maopopo ia ia ka pono o ke aloha i kona makua, a me ka hoolohe aku ia ia; no ka mea, o kona makua ia, ua oi aku kona aloha i kona makua mamua aku o kona aloha i na kanaka e ae a pau. He nui na kanaka naauao a waiwai, a hanohano, mamua aku o kona makua, aole nae manao nui na keiki ia lakou, e like me kona manao ana i kona makua ponoi. Ina ike kakkou i kekahi keiki malama ole i kona makua, a ua kue wale no ia ia, pehea ko kakou manao, aole anei hoohewa ia ia?
2. Ina paha he makua pono loa ko kekahi keiki, he makua naauao, a akamai, a waiwai hoi, aole anei mahuahua ka pono o ke aloha ia ia? E like me ka nui loa o kona lokomaikai ia ia, pela no e mahuahua ai ke aloha o ke keiki e pono ai; no ka mea, he makua ia, a he maikai maoli kekahi. Pe hea ko kakou manao i ke keiki manao ole, a me ke aloha ole i kona makua maikai? Hoohewa koke ka manao ia ia, a kapa aku kakou ia ia he keiki naaupo a me ka paakiki. Aole paha mea nana e hoapono aku i kela keiki kue a me ka hookuli i na makua pono maikai.
Eia kekahi; ina paha he keiki maimai keia, ua kuli, a me ka makapo, ua malama loa kona makua ia ia, ua kiai i ke ao a me ka po, ua kuai pinepine i laau nona, ua halihali ia ia i kona wa hele mawaho, ua kukulu no hoi i wahi hale oluolu no ua keiki maimai nei, a ua hana no hoi i na mea e pono ai oia. Pehea ko kakou manao i keia keiki mai, ke ike aku kakou e hoino ana i kona makua aloha ia ia, a e haalele ana ia ia, me ka launa nui aku me ka poi i papa ia e kona makua? ale one aloha iki i ka mea nana e malama ia ia i kona wa uuku, a i kona wa nawaliwali hoi.
O ka hoeha a me ka hoino i kona makua, oia wale no kana hana. Pehea ka manao i ua keiki nei? He kahaha paha, aole mea hoohewa ole ia ia. Aka ea, ina ike kakou i keia keiki maimai e malama pono ana i ka leo o kona makua, me ke aloha, me ka haahaa, a me ka ikaika, pehea ka manao ia ia? He oluolu a he mahalo, a me ka hoapono aku no hoi.
Ua noonoo ke keiki i ka nui loa o kona aie i kona makua, no kona malama ana ia ia, a me ke kokua ana ia ia i kela la a i keia la, ma ka ai, ka ia, ke kapa, ka hale, ka laau lapaau, &c. Anolaila, nui kona aloha i kona makua a me kona hoolohe ia ia. Owai ka mea nana e hoohewa i keia keiki, ke hana ia pela? Aole.
Ua hoaponoia kana hana ana e na kanaka apau, no ka mea, ua kupono kana hana ana i ka luna manao ilioko o kela kanaka keika kanaka. E hoopili aku i keia olelo i ka noho ana o na kanaka malalo o ke Akua. Ina no he pono ke keiki ke aloha aku i kona makua, alaila, ua oi loa aku ka pono o na kanaka ke aloha aku i ke Akua.
Oia ka makua hemolele o na lahuikanaka a pau loa, a pehea la kakou ke aloha ole ia ia? E aloha aku kakou i ke Akua, no ka mea, oia wale no ko kakou mea nana i hana, a me ko kakou mea nana e malama. Pehea kakou ke ole ke Akua? aole kakou ke ole ia.
Nana e noonoo mua, a nana no e nana i na kino a me na uhane, a me na lala a pau o kakou, no na mai ko kakou lohe ana, a me ko kakou ike ana, a me ko kakou hele ana, a me ko kakou pomaikai a pau loa.
Aole ili wale mai ko ka kou lako, k a ai, ka ia, ke kapa, ka hale, ka malamalama o ka la, a me kela me keia mea e pono ai ke kanaka. No ke Akua mai no keia mau mea, a pehea la kakou e manao ole ai ia ia? He pono no ke hoomanao aku ia ia i na la a pau me ke aloha, me ka makau, me ka mahalo, a me ka iini o ka naau.
He ano pono kona ke aloha ia. He mana kona, he ike i na mea a pau, he ikaika, he waiwai, he aloha, he ahonui, he lokomaikai, a ua lilo keia mau mea he pomaikai no na kanaka. Oia ihola ko ke Akua Aloha. Ua pau me ke Aloha. J. KAHOOKANO.
Makapalu, Kohala, Hawaii. Oct 27, 1863.
Make Emoole.
E ka Nupepa Kuokoa e: Aloha oe;
Ia oe e ke kilohana pookela o keia lahui, kau wahi puolo, a nau ia e kai hele ae ma ke alo o ka poe e lawe ana i kou kino, oiai, ua hoolele ia ko'u puuwai lana malie e hoike aku ma ke akea.
Ma ke ahiahi o ka Poaono, oia ka la 11 Oct. ua make emoole o Kaiho k, ma Paukaa Hilo Hawaii. Penei kona make ana; i ka Poaono, ua hana pu oia me kana wahine, e like me mamua aku, ai no a lawa, a koe ka ai. A i ka uhi ana mai o na kukuna malu o ka po, e pulea ana na kukuna wela o ka la, ua loaa oia i kekahi mai, he aki ma ka ili: Aole nae he nui loa; a i ke aumoe, ua hele kela i waho e luai ai, me ka ike ole o na mea o loko o ka hale, a i lohe lakou i ke kahiea mai mawaho, i kana wahine, a lohe ka wahine, ala ae; aka, no ka wikiwiki loa o ke kahea ana mai, hemo aku kela me kahi kapa ole, a paa ma ka umauma, aole no apaa iki, no ka nui loa o ke koko ma kona ili. No ka mea he luai koko kona ia wa.
Hoomanawanui oia a kau ma kona uha, hapai kela a loko o ka hale, a o ka haalele loa iho la no ia o kona ola, a maku i ka la, i ka mea mehana. Hoi aku la ma ka poli kapu o Aberahama.
O keia kanaka, he hoahanau ia, no Kaekalesia a T. Coiana o Hilo Hawaii, ua ane kanalima kona mau makahiki a oi aku, aole hoi paha i kokoke mai i kona wa e make ai.
Aka, ua hai ia mai ma ke kauoha a ke Akua. Aole loa oukou i ike i ka la apopo,
No ka mea, heahe koukou ola. He mahu no i pua iki ae a nalo aku. Auwe, aloha ino, ka hope o kakou.
S.W. KANAULU
Halai Hilo Hawaii
HANAU.
Nov. 29, ma Kaakepua, Honolulu, hanau o Maihui K, na Naene me Keaka.
Sept. 22, ma Waimanalo, Koolaupoko, hanau o Maunakamara w, na Kapalu me Kahaukapu.
Oka. 31, ma Kuhua, Hilo, Hawaii, hanau o Waikuono w, na Waikuono me Kauihaaheo.
Nov. 5, ma Kaluaiakoko, Maui Hikina, hanau o Keliihaleole w, na Uilama Kaluau me Ahikaila Kapunialii.
MARE.
Nov. 7, ma Pauoa, Honolulu, mare o Keonekapu me Paukila, na Reb. E.W. Kalaka laua i mare.
Nov. 10, ma Auwaiolimu, Honolulu, mare o Kaaina me Kaie, na Rev. E.W. Kalaka laua i mare.
Oka. 12, ma Puehuehu, Lahaina, Maui, mare o D.H.L. Hakuole me Doleka Kapika Kekuewa, na Rev. D. Balawina laua i mare.
MAKE.
Nov. 12, ma Maemae, Oahu, make o Kaahulani w, he wahine i aloha nui ia e kona mau hoa.
Nov. 3, ma Kikihale, Honolulu, make o Kamaeheu K.
Nov. 15, ma Lepekaholo, Honolulu, make o Halati w.
Oka. 19, ma Pawaa, Honolulu, make o Kau K.
Oka. 23, ma ia wahi no, make o Keahi w.
Oka. 8, ma Kukuinalo, Koloa, Kauai, make o Kalani w.
Oka. 29, ma ia wahi no, make o Ouli w.
Oka. 31, ma Lawai, Kauai, make o Nohoua w.
Nov. 7, ma ia wahi no, make o Opunui w.
Sept. 9, ma Waimanalo, Koolaupoko, make o Kamaluwahine.
Sept. 28, ma ia wahi no, make o Kaunele K.
Oka. 23, ma ia wahi no, make o Kapua K.
Nov. 7, ma Auwaiolimu, Honolulu, make o Inoaole K.
Nov. 9, ma ia wahi no, make o Hana w.
Nov. 11, ma Halakaa, Lahaina, Maui, make o Lui w.
Lio Komohewa.
E IKE AUANEI NA KANAKA A pau ma ka Mokupuni o Molokai, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke ahi aku nei au ia oukou: Eia ma kuu aina kekahi Lio hele hewa e noho nei, o ka lua keia o na makahiki o ka hele ana o keia Lio maluna o kuu aina, ua hoopoino i na mea kanu a me na mea ulu maluna o ka aina. Ua hele aku kuu kanaka e ninau i ka mea nona keia Lio, a me ke kauoha aku e kii mai, aole nae i kii ia mai a hiki i keia wa; nolaila, ke hoolaha nei au ma ka nupepa, i ike ai na mea a pau. Penei ke ano o ka Lio, he Lio kane ulaula, he keokeo ma ka lae a hiki i ka ihu, hookahi kapuai keokeo ma ka uha hope akau, aole nae i kuniia keia Lio. Nolaila, e kii koke mai oe e ka mea nona keia Lio, me ka makaukau pu mai i na dala he $15.00. A e loaa no au ia oe ma Puuohoku, a ina e kii ole mai kamea nona keia Lio, a hala na la he kanakolu, alaila, e lilo loa keia Lio ia'u, a e kuni no au i ko'u hao ponoi. MICHEL J. NOWLIEN.
Puuohoku, Molokai. Nov. 7, 1863. 103-3t*
[NA KE AUPUNI.]
No Ke Koho Ana.
O KE KOHO ANA o na Lunamakaainana no ke kau Ahaolelo e hiki mai ana, e kohoia ma na apana koho a puni ke aupuni, ma ka monede mua o Ianuari e hiki mai ana.
Ma ka mokupuni o Oahu, o na wahi malalo iho nei kai hookaawaleia no ke koho ana, penei.
No ka apana koho mua, ma ka hale hookolokolo hou, ma Honolulu.
No ka apana koho elua, ma ka Halekula ma Waiawa, a me ka Halekula ma Pokai, Waianae.
Na ka apana koho ekolu, ma ka Halekula e kokoke'la ma ka Halepule hoolepope ma Waialua.
No ka apana koho eha, ma ka Halekula ma Hauula, Koolauloa.
No ka apana koho elima, ma ka Halekula ma Kaneohe e pili koke'la me ka Halepule hoolepope.
A no na mokupuni Hawaii, Maui, Molokai, Lanai, Kauai, a me Niihau, ma na wahi no i hoakakawaleia'i no ke koho ana i na Lunamakaainana, no ka Ahaolelo o ka makahiki 1862, koe nae o Hilo, Hawaii, e koho ia no ma kahi mau ma ke kulanakauhale ma Hilo, a me ka Halekula hoi ma Onomea. L. KAMEHAMEHA
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Nov. 12, 1863.
"HE KANAWAI
E HOOLOLI ANA I KA PAUKU 789 O KE KAMAWAI KIVILA.
E HOOHOLOIA e ke Alii, me na 'Lii, a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai:
PAUKU 1:E hoololiia, a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 789 o ke Kanawai Kivila, a penei e heluheluia'i:
"PAUKU 789. O ka balota, he pepa no ia i kakauia a i paiia paha, me ka inoa a me na inoa paha o ke kanaka a mau kanaka paha a ka mea koho e makemake ai e koho; a pau ka manawa i haawiia no ke koho ana, alaila, na na Luna Nana e hana a hoomaopopo i ka nui o ka poe i koko, a e like me ke kakau hoike ana o ke Kakauolelo, a e hookaawale, a e helu i na balota a pau i haawiia mai no kela me keia mea. Ina i oi aku na balota mamua o ka nui o na inoa ma ka papainoa a ke Kakauolelo, a mamuli o ia mea, ua akaka ole ke koho ana, alaila, na na Luna Nana e hoihoi aku i na balota a pau iloko o ka pahu, a e pani paa ia me ke ki ia, a laila, e hooluliluliia ua pahu la, a hui aku hui mai na balota; alaila, e wehe hou ia ka pahu, e uhiia nae me ka lole halii, a na ka Peresidena o na Luna Nana, e hapai i kona lima iluna, a hoikeia ua olohelohe kona lima, alaila, e hookomo iho i kona lima malalo o ka lole, a e lalau i hookahi balota me ka nana ole hoi, a pela no e lalau pakahi ai a pau na balota oi mamua o na inoa i kakau pono ia e ke Kakauolelo. Na ke Kakauolelo no e kakau e pakahi i na balota a pau i unuhiia pela, a o ka huina o na balota no kela a me keia mea e kohoia ana, e hoolaweia mai ka huina balota mua, a e manaoia oia ka oiaio, a e hookoia, a e hiki no i na mea a pau ke makemake lakou, e noho mai a nana i ka helu ana.
Aole no e manaoia ma keia Pauku, ua kue i na mana i haawiia i na Luna Nana malalo o ka Pauku 794 o ke Kanawai Kivila.
PAUKU 2. E lilo keia i Kanawai mai kona la i hoolahaia'i.
Aponoia i keia la 30 o Iune, M.H. 1862.
KAMEHAMEHA.
KAAHUMANU."
OLELO HOOLAHA
A ka Puuku.
O KA POAONO LA 28 O KEIA MALAMA, ka IWAKALUA o ka makahiki o ko Hawaii nei Kuokoa ana, e malamaia no he La Olioli Aupuni.
He kipu ma ke awakea oia la, a e paniia no na Hale Oihana Aupuni a pau.
Ma ka hora 8 o ke ahiahi, e halwai no na Moi, ka Moi Kane a me ka Moiwahine, me na Luna, a me na Kanikela o na aina e: a o na 'Lii moku o na mokukaua a pau e ku ana ma ke awa ia manawa, na poe Lede a me na Keonimana, e makemake ana e hele ae, a o ka poe a pau i launa mua, e hele ae no me ka hai hou ole ia aku.
O na poe Lede, a me na poe Keonimana e makemake ana e hele ae e halawai me na Moi, a i hoolauna ole ia hoi mamua, ke kauohaia aku nei e hoouna ae i ko lakou palapala inoa (cards,) i kakauinoaia e ka Luna o ko lakou aupuni, a Kinikela paha, i ke Kuhina o ko na Aina e, mamua aku o ka Poaha la 26 o keia malama, a e lawe pu mai hoi lakou, me ka lakou mau palapala inoa, me ke kakau holookoaia o ko lakou inoa i hiki ai ke hoikeia iamea i na Moi.
E weheia no ka puka nui o ka Hale Alii, ma ka hora i haiia ma keia olelo hoolaha.
M. KEKUANAOA.
Keena Puuku, Honolulu, Nov. 18, 1863 104-1t
E NA KEIKI O "HOLO KA HANA!"
Kaa kinaiahi Hawaii. Helu 4.
E HELE MAI OUKOU A PAU MA kuu keena, i Palapala Ae, no ke komo ana e hoolohe i na hana lealea ma ka Halepule "Kaukeano." I ka Poalima o keia pule ae, hora 7 1/2. e akoakoa ai ma ka Hale o ka Helu 2. Ua haawiia keia mea e ka Puali Kinaiahi Helu 3 o Honolulu nei, i mea e kokua ai i puu dala no ka uku ana i ka lakou ka Wai Ili Hou e hiki mai ana. E laWe pu mai i ke dala ($1.00) hookahi dala no ka pepa. Mai kanalua e na keiki Hawaii e hoikeia mai nei e na haole. Ma ke Kauoha aka Luna Nui.
D. KALAKAUA
104-1t Luna Hoohana Alua.
HALE AI O NA KANAKA HAWAII
E NA MAKAMAKA I NOHO I KA aina hanau o ko Hawaii Pae Aina, ke kahea aku nei au ia oukou, e kipa aloha mai ma kuu HALE AI ma kai iho o ka Hale Leta, he inoa i kapaia Jeo Rodarika. Malaila oukou e kipa ai, a e ike no hoi i na mea ai, o kela ano keia ano. Eia: Aina Kakahiaka, Pibi Palai, Pibi Ku, Pibi Ku me ka Uala, Naau Kake, Ake Palae me Uala maoli, Kalo Palai me Uala Palai, Mea Ono Palai, Pola Ti me Palaoa, Mea Ono, Pola Poi Nui. Pela no ma ka aina Awakea, Pibi Oma, a me na mea ai e ae o kela ano keia ano o na mea ai. O ka hope o ka Aina Awakea, he Pai i kekahi manawa, a he Mea Ono Pulina hoi i kekahi manawa, a me ka Paina ahiahi.
Nolaila, ke kauoha aku nei au ia oukou e kipa mai, o na hoa no a pau, e hele mai i pau ke kuhihewa. Oia ke kauoha o ko oukou makua hanai. Me oukou no ke aloha.
O ka uku no ka Ai Hookahi ana, he Hapawalu wale no ka uku.
(104-1m) KEO RODARIKA
He kaikamahine i make iloko O KA UMEKEPOI.
E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe:
Ua make o Kahauna i ka la 7 o Okatoba iho nei, he kaikamahine opiopio loa keia i hala na makahiki elua ame na malama keu ekolu. A penei ke ano o kona make ana: Ua hiamoe kona makuahine i ka maluhiluhi i ka hele ana i ka po i ke kau-opae, a ma ke awakea oia la ka haule ana o kana keiki iloko o ka umekepoi, no ka mea, ua pauhia loaia oia e ka hiamoe nui, ala no kana keiki ia wa, hele aku la ua keiki nei a ma kahi e ku ana ka umekepoi, miki iho la oia i ka ai iloko o ka umeke, a o ka nui o ua umeke nei, eono paha kapuai ke anapuni, elua me ka hapa kona kiekie, a o ka nui o ka ai maloko, aia ma ka hapalua o ua umekepoi nei.
Ia wa ana i miki ai i ka poi, ua haule mua kona poo mamua iloko o ka umekepoi, iluna kona mau wawae, ua paa loa kona poo i ka ai; ia wa koke no, o ka make iho la no ia o ua keiki nei. Aia hoi, ala mai la ka makuahine a nana i kana keiki, aole nae o loko o ka hale, puka aku la oia iwaho e huli ai aole i loaa, hoi hou oia iloko a nana aku i kana keiki aia iloko o ka umekepoi, a hiki mai o Kaihaa, nana no i huki ae i kana keiki, a ua make loa, ua paa loa i ka ai ke poo ame kona kino. A o kona makuakane hoi ua hele oia i ka hana, aole oia i ike i ka pilikia ana o ka laua keiki. Nolaila, e na makuahine, e malama pono i ka oukou mau keiki, mai hoohalike me keia makuahine malama pono ole i kana keiki. Owau no ne ka mahalo i ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii. T.J.K. MAKAENA.
Keanae, Koolau, Maui, Oka. 8. 1863.
OLELO PAPA.
KE PAPAIA'KU NEI NA MEA A PAU. mai HOAIE aku i kekahi ma ko'u inoa, me ka loaa pu ole aku o ka'u palapala kauoha, no ka mea, aole no au e hookaa i kekahi aie i hoaieia ma ko'u inoa, mai keia la aku.
O.J. HARRIS.
Honolulu, Nov. 16 1863. 104-2t*
OLELO HOOLAHA.
E KUAI KUDALAIA'NA 2 LIO I Bipi, i ka Poaono, oia ka la 21 o Novemaba, hora 12 o ke awakea, 6 lio i ka Poakolu, la 25 o Nov., i ka hora 12 o ke awakea. He mau Lio hou mai kekahi elua. Ke ano me ka hao malalo nei: ma ka Pa Aupuni. Ma Pauoa. Ma ka Poaono, la 21 o Nov.
1 Lio kane ulaula maikai, aole maopopo ka hao.
1 " ahinahina keokeo, hao akau Re.
1 " keokeo wiwi, hao hema @
1 " eleele kuapuka, hao akau RHK, hema LK.
1 " eleele kuapuka, hao akau NAPKZI, hema e.
1 Lio wahine ulaula wiwi, hao akau B.
Na Lio hou mai.
1 Lio kane lokia kuapuka, hao akau ano e, hema JBR.
1 Lio wahine kuapuka, hao akau ano e, hema KLKL.
NAPUNAKO, Luna Pa Aupuni.
Pauoa, Nov. 20, 1863. 104-1t*
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA KOHOIA MAUA I mau Komisina no na palena aina e like me ke Kanawai i hooholia i ka makahiki 1863; nolaila, e hoolohe oukou e na Eonohiki a pau ma ka Mokupuni o Kauai, a ina ua hoopaapaaia na palena o ko oukou mau aina, e hele koke mai ia maua, mai hoopanee a make na elemakule ka poe ike pono i na palena aina.
P. McBRYDE. (Kakina.)
J.W. SMITH, (Kauka Kamika.)
Koloa, Kauai, Nov. 10, 1863. 104-1m
OLELO HOOLAHA
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, owau o ka mea nona ka inoa malalo. Ke papa aku nei au i na kanaka a pau a me na haole pu, mai kau aku oukou me NIU'U, i kuu kuleana aina a pau e waiho la ma Kailua, Koolaupoko, Oahu, O Kapaeli, ka inoa, ina hookuli keahi o oukou i keia olelo maluna, maluna ona ko oukou poho. Na LUMAI
Waiahole, Koolaupoko, Nov. 10, 1863. 104-1t*
AINA KUAI!
AINA MAHI KO A AINA LOI KEKAHI, ma Wailuku, Maui. He mau apana Aina Loi e pili la ma na mahina ko o Wailuku; ua kupono i ke kanu ko kekahi. E kuai ia aku ana e like me ko oukou makemake, he apana nui a he apana uuku. He Aina Kula kekahi, ma Kula, Maui, kupono i ke kanu uala a i ka oki wahie.
104-1m* W. HOAPILI KAAUWAI.
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G.M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie e ka Mea Kiekie L. Kamehameha, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o Kaikainalii w. no Honolulu, Oahu, i make aku nei. No laila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 30 o Novemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.
G.W. Brown
Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie
Honolulu, Nov. 19, 1863. 104-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G.M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie e John Cooper, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o Kauhihape,.no Lahaina, Maui, i make aku nei. No laila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 7 o Dekemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.
G.W. Brown
Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie
Honolulu, Nov. 19, 1863. 104-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G.M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie e WAHIAWE, no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai no Kahaleiwi w. no Pauoa, Oahu, i make aku nei. No laila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 5 o Dekemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.
G.W. Brown
Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie
Honolulu, Nov. 19, 1863. 104-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G.M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kamaikaopa w. e hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai no Kamuno k, no Kamaile, Oahu, i make aku nei. No laila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 28 o Novemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.
G.W. Brown
Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie
Honolulu, Nov. 11, 1863. 103-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G.M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Keaka k Wahea, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o Apiki k. no Honolulu, Oahu, i make aku nei. No laila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 28 o Novemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.
G.W. Brown
Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie
Honolulu, Nov. 12, 1863. 103-2t
E MAKAALA
O WAU O KAMUELA, KA HOA KUAI O NA KANAKA HAWAII, NONA KA HALE KUAI PAPA MAuka iho o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu. Ke hai aku nei au ia oukou, he mau la ku wale no keia o kuu moku papa, "CONSTITUTION!" a ke ku mai oia, e loaa ana ia'u na LAKO KAPILI HALE o kela ano, keia ano EIA NO KE WAIHO NEI, NA: PAPA O KELA ANO, KEIA ANO, LAAU HALE, o kela ano, keia ano. PILI HALE, PINE, AAHO, KEPA, PANI PUKA, PUKA ANIANI, OLEPELEPE, KUI, PENA, AILA PENA, WAI HOOMALOO PENA, IA MEA AKU, IA MEA AKU.
Ua makaukau au e kuai aku me ka oluolu i keia mau mea, a no ka maopopo no paha ia oukou he KEIKI KAMAAINA au, he hiki ia oukou e ka Lahui Mai Hawaii a Niihau, ke kipa mai i o'u nei. E hiki ana no na moku papa o'u i na manawa a pau, a hoolako mau ia'u. He mea mau i na poe o ka hiki mai ka haanui, a me ke kaena. A he mau Luna kekahi i hoonoho ia e lakou e alako ana i ka poe maikai, me he lawehala la. Aka, he hiki ole ia'u ke hana pela, o ko'u ano no ka oukou e imi mai a loaa, maopopo no na hana a kakou, no ka mea, o ko Hawaii nei kupa iho la no ia o ko oukou makamaka.
KAMUELA, (Kaikaina o Kimo Pelekane.)
Honolulu, Oka. 15, 1863. 93-3m
MAKEMAKEIA I WI.
KE MAKEMAKE NEI KA MEA NONA KA inoa malalo nei, e kuai aku i ka hua WI, me ka uku aku i ke kumukuai makepono loa, penei:
4 Keneta no ka paona WI me ka aa.
6 Keneta no ka paona WI i maihiia ka ili.
O ka WI wale no i oo ka mea i makmakeia. E hele mai no ma ko'u hale, ma ke Alanui Papu, makai iho o ka Hale Kuai Papa o G.H. Lui ma. E.BURGESS, (Bukeke.)
Honolulu, Nov. 13, 1863. 103-1m
Olelo Hoolaha.
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G.M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie e S.L. Kapahukula. e hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai no Haole k, no Honolulu, Oahu, i make aku nei. No laila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 21 o Novemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.
G.W. Brown
Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie
Honolulu, Nov.. 10, 1863. 103-2t
OLELO HOOLAHA.
UA HOOPII MAI O KAILIAHU w. KUE I kana kane o Moehaona, no Ham., Hawaii, mamua, e hooki i ko laua mare ana, no ka haalele wale ana no na makahiki ekolu o Moehaona, i kana wahine. E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano Ioane Ii, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 25 o Okatoba, i ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
G.W. BROWN,
Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie
Honolulu, Nov.11, 1863. 103-2t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa nei au i na mea holoholona, Lio, Bipi, Hoki, Miula, Hipa, Puaa, Kao, aole e hele ma kuu aina kuai, oia O Kahalii, Hilo, Hawaii, e malama i ko oukou mau holoholona mai hookuu wale; o ka mea hookuli, e hopu no ko'u hope, oia o Palau, a e hoouku e like me ke kanawai. Ina e loaa kekahi o kela mau holoholona i oleloia maluna, ina komo maloko o kuu aina kuai $1.00, no ke poo pakahi e lakou e lilo keia olelo hoolaha i kanawai i kona la i hoolahaia'i ma ka nupepa. J. KAPAKAULA.
Manoa, Oahu, Nov. 11, 1863. 103-2t*
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA NOIIA MAI WAU E Kanakaole, e hoonoho ia ia i Luna Hooponpono i ka Waiwai o Punanui, no Waipio, Hawaii, i make aku nei. No laila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 25 o Novemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka i oleloia, e hoolohe i keia noi ana a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Waimea, Hawaii. J. WIGHT, Lunakanawai Kaapuni.
Kohala, Hawaii, Oka. 20, 1863. 103-2t
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA NOIIA MAI WAU E John Davis, e hoonoho ia ia i Luna Hooponpono i ka Waiwai o Kauwahi, no Waipio, Hawaii, i make aku nei. No laila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 25 o Novemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka i oleloia, e hoolohe i keia noi ana a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Waimea, Hawaii. J. WIGHT, Lunakanawai Kaapuni.
Kohala, Hawaii, Oka. 20, 1863. 103-2t
Olelo Hoolaha.
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano Ellaba H. Allen, ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie e F.H. Hutchison, Kekahuna a me Kaaipule, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o Timoteo Opio, no Lahaina, Maui, i make aku nei. No laila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 8 o Dekemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu. JNO. E. BARNARD
Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie
Honolulu, Nov. 9, 1863. 103-2t
[OLELO HOOLAHA!
ka poe ku i ka Auhau ma ka Apana o Kona, Oahu.
O KA MEA NONA KA INOA MALALO nei, ua noho oia ma kona Keena Oihana ma kona ano LUNA AUHAU, no ka apana i oleloia maluna, ma ka hale e ku la ma ke kihi akau o ke Alanui Nuuanu a me ke Alanui Moiwahine. O ka Poakolu a me na Poaono a pau, iwaena o ka hora 9 o ke kakahiaka a hiki i ka hora 4 o ke ahoahi, oia ka manawa hana. ABR. FORNANDER, (Abelehama) Luna Auhau
102-3m
KA MOKUAHI "ANNIE LAURIE,"
E HAALELE ANA IA HONOLULU I KELA POAONO KEIA POAONO, (A hiki i ka paa hou ana o "KILAUEA") I KA HAPALUA O KA HORA 4 AHIAHI NO LAHAINA, ULUPALAKUA, KAWAIHAE, a me KONA.
Ku hou ma Honolulu i ka Poaono.
JANION, GREEN & CO.
L.H.A.H.M.
Honolulu, Aug. 29, 1863.
He pono i na poe e hooili ana i na ukana ke hoomaopopo iho, e uku ia ka uku moku i ka wa e laweia mai o ka ukana.
OLELO HOOLAHA I NA KANAKA HAWAII!
Makai iho o AIGUPITA
Ma hope iho o ka Pa o Mahuka!
Ka Pa Kuai Papa o LEWERS & DICKSON
MALAILA E LOAA AI NA PAPA O KELA ano keia ano, me ke kumukuai makepono loa, nolaila, e naue mai oukou e ike i ka oiaio o keia leo paipai ia oukou e na makamaka Hawaii,
NA PAPA OLEGONA, LAAU HALE A ME NA POU, LAAU KAOLA A ME NA PINE PA,
LAAU AAHO HALE PILI MAOLI, PAPA ULAULA, PAPA PAINA, PAPA KEPA A ME KA AAHO, PILI ULAULA A ME KEOKEO. Eia ka mea KUPANAHA Ma keia hale--maanei i wiliia'i ka PALAOA a ma ka HANA PAHU e like loa me ko ULAKOHEO mamua, i kona wa e kau ana, aole i pau i ke ahi mamua; nolaila, e naue mai e makaikai. Na pena keokeo a me ka Omaomao, Na Pena Ulaula a me ka Eleele, Pono, Kolu, Hulu Pena, KUI o na ano a pau, LAKA o na ano a pau, Ami, Kilou, Kui kakai moena, Kui Nao, Pani Hale, Pani Aniani, Pake, Aniani kaawale, Pani Olepelepe. A PELA WALE AKU. Aole o'u hoolimalima i poe e koi aku i na kanaka e kuai mai ma ko'u wahi; aka, he hilinai no wau ma ke ano maikai o ka'u mau mea kuai, a me ke kumukuai o ka'u papa, me ka malama pono hoi i ka'u oihana iho, i hoomauia mai ai ka holmaikai, i @ mau ia'u mamua aku nei.
Honolulu, Okatoba 13 1862. (62-3m) LUL
Kela Humuhumu Lole.
o
C.H. NICHOLSON.
UA LAWE AE NEI AU I RUMI MA KA Hale o Mr. McIntyre ma ke alo mai o kahi o A.D. Cartwright, Eag., mailaila au e loaa ai i na hora a pau o ka la. O ka poe mea hana a makemake e wahio me a'u, a hiki no ia lakou ke hana pela me ka hilinai mai; a o ka poe a pau o keia kulanakauhale aʻu i ae aku ai, he mea pono no lakou ke lawe mai i ka lakou hana ia'u, no ka mea e haawi aku no au i kekahi hapa o ku'u uku, no ko'u aie. E hele mai i hookahi! E hele mai a pau!
OLELO HOOLAHA
A KA
LUNA AUHAU.
E NA KANAKA A PAU O KA KA APANA O Koolaupoko, Mokupuni o Oahu, ke kahea aku nei au ia oukou a pau, ka poe i ku i ka Auhau, i helu ia, e i helu oia ia, no na Auhau a ke Aupuni. E hele mai oukou a pau ma Kaneohe, ma kahi o J.W. KEA, e hookaa mai ai i ko oukou mau auhau a pau ia'u, mai ka hoea 8 o kakahiaka a i ka hora 3 o ke ahiahi o na ia inoa a pau. Ina aole e kaa i ka la hope o Novemaba a mamua mai paha, e ohi ia ma ke Kanawai.
IOBA KAHEMA
Luna Auhau o Koolaupoko.
Honolulu. Nov. 5 1863. 102-3t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AU A NEI OUKOU E NA KANAKA a pau ke kala mai i keia olelo hoolaha. Ua hele aku ka'u wahine mare o Kamealani ka inoa, a ua haalele mai ia'u a i ko maua wahi mae, a nolaila, ke papa aku nei au ia oukou na kanaka a pau o kela ano a o keia ano, mai hoaie aku oukou ia ia ma keia hope aku, a ina o hoaie oukou ia ia, maluna no ona ko oukou ponoi.
IOBA KAHEMA.
Honokaupu, Honolulu, Oka. 24, 1863. 104-4t*
OLELO HOOLAHA.
KA POE JURE KANAKA MAOLI NO KA Aha Hookolokolo Kaappuni ma ka Apana elua ma Lahaina, Maui, e hoomaka ana i ka Poalua, i ka la 8 o Dekemaba, M.H. 1863.
Kahunakai, Kaauamo,
Moses Kahula, Lukaka,
George Mines Poholupu,
Kaiwiopiopio, Hauke,
W.H. Kaauwai, Jesse Crowmagburg,
D. Kahaulelio, Bolomau Prevere,
Kahaawipu, Luahine,
Kahinewalu, Henry Copp,
Moi, David Crowningburg,
Kapeahi, Charles Kalu,
Keawe 2, J.H. Kaiheekai,
David Harrows, M. Kahiau.
JNO. E BARNARD
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Nov. 6, 1863. 102-4t