Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 39, 26 September 1863 — Page 4
This text was transcribed by: | Beverly Mendheim |
This work is dedicated to: | Ohana Mendheim |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Helena me ka poe Helene
He ekolu no malama mahope iho o ke kaua huliainaia ana. kohoia he mao Komite na poe nana e hooponopono ke aupuna: aloko o aa mahina ehiku, aia hoy, no ka ano pono ole o ka noho ana, koi mai la na kanaka e kaheaia e halawai aupuni. Ua like ka mana o ka manaoio ana e lanakila ana no, me ke kono a ke aloha ama. Ua hana wale na kanaka home o Helene me ka uku ole ia, me ka hoakaka mua ia nae ia lakou, o na dala a pau e loaa mai ana, a e aeia (aleia?) aku ai paha, e hio ia i mea e hanaia”i i aumoku kaua, a i mau pu hoi no ke aupuni. He nui wale na hoouka kaua lulu ana ma ka moana a ma ka aina, a ua hina iki mai no ka pomaikai mau lakou ma ka aoao o na o na poe Helena: a e like hoy me na moku Hui o ka Hema, ua pomaikai mau lakou ma ke pio pinepine ana o na mea kaua ame na mea ai a ka enemi ia lakou, a no ia mea, ua hui ka pomaikai i loaa ia lakou ma ia mea.
I Ianuari, 1822---malalo iho o ka makahiki hookahi mai ka wa i hoomaka'i o ke kaua, aia hoi, ua kukuluia he
Kumukanawai, a o Alekanedero Mavarokodatosa (Alexander Mavrokordatos) he kanaka kupono ole ke noho ma
iawahi, kaikohoia e noho Parediena no ke aupuni Rapubelika o Helena. O ka hua o keia holo mua ana, ame ka hana
hoomoino mai a ke alu Tureke, ua lilo i mea nana e koi aku i ka manao aloha o ka poe maikai a pau, ame na poe
Karistiano pu no hoi, e mahalo mamuli o ke kuokoa o Helene i mea nana hoomalu mai i ka noho ana i ka Hikina.
A ma ka aoao hoi o na poe Tureke, ua lawe mai lakou i ka ikaika nui, a ua loihi a luhi nui no hoi ke kaua ana, a hiki wale mai i ka wa o na aumoku Tureke i hoopoinoia'i e na aumoku o na aupuni Hui i ka M.H. 1827, ma ke awa o Navarino. Hoko no o keia mau makahiki malalo o ke ano aupuni hou, e mau ana o Helene i ka hookahe koko kuloko. O na luna aupuni Kivilu, ame na Luna koa, he poe anunu, manao haiki; a nole no hoi na na kanaka e noho ana i ka hanohano i hookuu ia Helene i kaokoa ai. * * * * *
Mai pio no nae lakou, i na e ole ke komo ana mai o ke kahi mau aupuni e kokua mamuli o lakou. I ka wa i hoike akeaia'i ke kuokoa o Helene, me he mea la, akahi no o Tureke a hoomaka e hana (io?) mai. A mai hiki ole no i na poe Helene ke hoomau i ko lakou kuokoa ana, no ka mea, he mau mahina eono ma ia hope iho, ua hoomaka mai ka nawaliwali loa o na poe Helena, a o ke komo wale ana mai no o na aupuni o Europa, ka mea nana i alai ka hoomake pau loa ia o kokula @@@@@ poe kanaka, ame ko lakou hoi hou ana'ku malalo o ka Moi Tureke.
O Rusia ka mea kupono maoli ke kokua ia Helena, no ka mea, he hilinai kolaila poe ma ka aoao hoomana Helene o Rusia. Aka, ua ike lea aku no nae na poe ahi o Rusia, ua kaumaha na lima o Mahmoud maluna o kona poe kanaka Helene, aole no ko lakou Karistano ana. aka. no ka mea, he poe kipi lakou; a ua kue no hoi ka Emepera o Rusia i na kana kipi a pau, e like me ke kue ana o ke alu o Tureke. A nole no hoi e hiki ke hoohaluhalaia no ke ano o ka hoomainoino ana: no ka mea, ua oi ka maikai o ka na Tureke mau hana, mamua o na hana a na 'Lii koa Helene.
Ma ia hope mai iloko o ka M.H. 1824, waiho aku ka Emeera Alekanedero o Rusia, he mau olelo e kuhikahi ai o na aoao kaua, ke anp nui hoi o ia mau olelo, e maheleia o Helene i ekoplu apana, a ma ia mea pau kona nani aupuni, a e mau, no ka noho anamalalo o Tureke; aka. me ke ku mau nai ma kahi e hilinai mau ai ia Rusia. Ike @@@@ la ka poe Helena, me ka hikilele i ko ka Emepera, ka makamaka kupaa a lakou i hilinai iho ai, hoao ana e hoopio i ke ola kuokoa o ko lakou ola aupuni; a me ka haalele maoli ia no hoi e ua Emepera Karistiano nei, nolaila, ua huli aku lakou ia Enelani e kokua mai.
Ma Enelani ua hiki mua aku no ke aloha a me ke kaulana o ko lakou aoao. No ko na Beretania maa ma no i ka hana a me ka mano no lakou iho, ma ke nolaila, ua wae iho lakou a kaawale ke karaima a me ke kumu hoi o ke kaua ana. Ma la na hope o ka makahiki 1824, hoouna mai o Helene he palapala ia George Canning, ko Enelani o ko na aina e, e noi ikaika mai ana ia Enelani e alai i ka hookoia ana o na mea o Rusia i manao ai e hana 'ku, me ka hoopakele mai hoi i ka noho kuokoa ana o Helene. A na ia mea, pane mai la o Mr. George Canning, no ka mea hoi, aole e ana ana o Tureke, aia wale no a hoopio loa aku, a aole, mp hoi o Helene i ana iho, ke ole e aeia mai kona kuokoa ana, nolaila, iloko o ka mano o ke aupuni o Beretania, aole loa e hiki ke komo mai e kaohi i ke kaua ana: aka, iha (ina?) e loaa ka wa kupono, alaila, aole no e emi hope o Enelani ma ka haawi ana mai i ke kokua no ia mea. O keia pane iki wale ana aku no a ke Kuhina Beretania, ua like no ia me ka apono aku i ka hookaika a Helene ma kukulu ana i kona kuokoa.
Aka, na oi nui ae la ka hana a ke aupuni. Ua haawi nui ka Haku Meoa o Ladana i ke dala e kokua ai i ka aoao Helene. A o Lord Byron (Lo Bailani) a me Earl o Herringtoa, ua komo kino laua iloko o ke kaua. A o Lord Cochrane, (i iho ai ma ia hope iho, o Earl Dandonald.) oia kai lilo i mea nana e hooponopono i ka hana ana i na moku kaua, a he nui na dala i haawi manawalea ia, i mea e hana ai i poe moku nona ma Kopenahagena (Copenhagen,) a na hapalua paha o na moku i paa, uia hoi pau e ae ai no ke kaua ana. Ua lana maikai o William Cobbett, a me Sir. Francis Burditt, iluna o ka moana, o ka mahalo a na lehulehu a pau o Helene. Ua hoaie nui aku na poe Banako dala o Enelani ia Helene, a ua naaupo pu no hoi, ma ka hoolilo ana, na ia poe aupuni Helena e hoolilo aku ia ma dala. A no ia mea, ua lilo ka me Helene i mea ole. Ua hoounaia o Hnery Lytton Bulwer e holo aku ilaila e ninauai i kahi e hooliloia'i o ke dala, a ua loaa ia ia na kumuhoike kupono nana e hoike mai i ka hiki pono ole i na luna aupuni ke malama i na huahelu, a me ke ake nui ole no hoi, e hoopololei ka uku ana o ke dala no ka mea i hooholoia'i. A op ka olelo o na 'Lii o Helene me he poe aihue powa la, ua hooko pono ia ia mau olelo, no ka mea, o ka poe nana i hoaie ia Helene i ke dala, aole no i ukuia mai kahi hapa iki o ka uku panee (pahee?), a aohe no hoi he wahi huaolelo hookahi e aloha mai ana ia poe. Me he mea la, ke manao nei o Helene, na aie aku o Enelani ia ia, no kona ae ana mai ia ia e hui aku mei ia ma ke kaua ana, i pakele ai ke one hanau o Demosotisine, a me Plato, a me ka hoolilo ana'ku hoi nana euku na lilo o ia kaua ana.
Hoko no nai o ia hana koa nui a me ka eleu no hoi a Sir Richard Church, me na koa o ka aina, ame ka ikaika nui no hoi o ka hana a Lord Cochrane ma ka moana, ua ikaika a eleu no hoi ka hana a na puali kaua o ka Moi o Tureke, no laila ua hooemi hope ia no ka holo mua ana o ka aoao Helene, a iloko o Aukake, M. H. 1825, ua hooholoia kekahi kanawai e ka hapanui o na kanaka, a ua kakau inoa ia e na Luna aupuni, a me na Kahunapule o na aoao hoomana, ame na 'Lii koa, ame na 'Lii o na moku kaua, e hoolilo ana ia Helene malalo o ka malu o ke aupuni o Beretania Nui. A o na apana o Epirusa ame Tesale, ua kaokoa malalo o ka mana o ka Moi o Tureke. I ka hoomaka ana o ka M.H. 1826, hoouna ia o Sir Stratford Canning i Konosanatinopela, i alele nana e ahai aku ke noi, i ka Moi o Tureke e hooki i ke kaua ana; a o ke Duke o Wilenetona, ua hoounaia i ke alo alii o St. Petersburg (Pitabuga,) i alele nana e noi aku i ka Moi o Rusia. e ae mai e ike aku i ko Helene kuokoa ana. Naue malie loa ka hele ana a keia mau mea, a komohia aku la no hoi o Helene iloko o ka poina nui; ma ia hope mai nae, ua kukuluia he halawai, a na ia mea i wehe mai i ke alanui no Enelani a me Rusia e komo maoli ai e hooiki i ke kaua ana iloko o ka makahiki 1827. Ua hooleia no nae ka laua koi e ke aupuni o Tureke. Ma ia wa komo mai o Farani, me Enelani, ame Rusia, ma ka hooiki ana i ke kaua, a ua manaoia e hal;awai hou na aupuni nui me na mea kaua pu.
Ua komo muaiho o Farani i ka hoopaapaa ana me ke Alii (Dey) o Alagia, a o ka hopena o ia hoopaapaa ana o ke pio ana o ia apana ia Farani. Hoohui ae la na moku kaua o na aupuni a ekolu, a ma ka la 20 o Okatoba, M.H. 1827, loaa aku la na moku kaua Tureke he 82, e hoomoana ana ma ka muliwai o Navarino. O na moku o na aupuni ekolu, he umikumamakahi moku o Beretania, he ehiku o Farani, a he ewalu o Rusia; aka, ua oi papakolu nae na moku nui o na aupuni hui, mamua o ko Tureke. Malaila i nokea ai na moku kaua o Tureke i ka hoo poinoia, a na ia mea no hoi i hoopaumai a a i kaua. Aole no hoi i nui hou ae na moku o ia aupuni a hiki i keia wa: aka. ua hoouku nui ia nae o Farani, a me Enelani, no ia hana ino a laua ma Navarino, i ka wa a ia mau aupuni i kaua iho nei me Rusia. Mahope iho i keia kaua ana ma ka moana, alaila, hoolele koke na poe Farani, i kekahi o ko lakou poe koa iuka, a kipaku aku i na koa Tureke e noho ana i ka Morea, a ma ia hana ana i lilo ai ka inoa hanohano o Farani, no ka hoopau ana i keia kauka ka mea hoi a Enelani i hoomaika'i.
(Aole i pau)
___________________________________________________________________________________
Kanikui no Kaiauau Nui.
_______
Kanikau aloha Kaiauau nui, aloha oe,
Kuu wahine mai ka ua makau pili o Peapea,
Mai ka makani ana he kehau, aloha wale,
Kuu wahine mai ka uka o Pupukanioe,
Aloha ka nahele o Waineneue, hoa pili,
E pili ai kaua i ka ua, o ka la, o ke anu, o
ke koekoe,
Aohe wahi i koe ia kaua i ka heleia,
Kuu wahine mai kela uka o Popoulanui ,
Kuu wahine mai ka wailele o Hikilei,
I piliia e kaua kela kuahiwi o Mahaikona,
Uwe helu mai o Kaluahinenui aloha no----e.
Aloha ino no kuu kupuna hoi,
Kuu mea minamina hoi e noho nei.
Aia' ku la paha oe ma ka lima akau o Iesu.
Kuu washine mai kela wahi o Maku,
I pili alohaia e kaua o Puukupu,
Aloha ke kai hawanawana o Kaunuloa,
Kahi a kaua e noho ai.
Uwe helu mai o Nui,
Aloha ino no kuu hunona,
Kuu hoa hele o kahi mehameha.
He uwe helu mai o Kaiauau,
Aloha ino no kuu makuahine,
Kuu hoa hele o na kai o Kaieiewaho,
Ame ke kai hawenelua o Kikaha,
Aloha ka lai o Kalaeloa,
Aloha ka malu niu o Pipii,
Oia wahi a kaua e hele ai,
Kuupau aku kaua i ka holo a ka lio.
Kuu wahine mai ka piina wela la o ke poo o
Kaholua.
Kuu wahine mai ka lau aala i ka Awapuhi,
I pulu i ka hau anu o ka nahele,
Hele ko kino haalele i ka pili a kaua,
E ake kaua e inu i ka wai o ka umeke,
Oia wahi no ia a kaua e noho ai.
I piliia e kaua ke one o Mahinauli,
Aloha ka ua noe halii pili,
Kuu wahine mai ka leo o ka pele,
Nou paha ka uhane e walea ana i ke kui lei
apiki.
Kuu wahine mai na ale o Kaulakahi,
Kuu wahine mai ka malu kukui o Laimi.
E imi wale ana wau aole oe,
Aia paha i ka poli o ka Makua Mana Loa,
Kuu wahine mai ka ai a ke dala,
Nou paha ka uhane anau i ka wai o Waimea,
Hele ana ka uhane i ke one loa o Pawehe;
Wehe ihonei oe i ka pili a kaua ua hemo,
O oe ka ke haalele mai ana ia'u i ka hoa pili.
I pili haeleia e kaua kela uka o Waikai,
Kai no paha ua hemo ka pili i piliia e kaua
o Waipuloku.
Hoku wale kona aloha ia oe e noho nei,
Kuu wahine noho malie aole pane mai,
Nou ka ka uhane hele i ke kaha loa o Mana,
Nou paha ka uhane e hele ana i ka pahapaha
o Polihale,
Aia paha oe ma ka lima mana o ke Akua,
Aloha no hoi kahi a kaua e noho ai,
Aloha no hoi kahi a kaua e hele ai,
Kela kuahiwi panoa kanaka ole,
Hookahi no kanaka o ka leo o ka manu,
Nou ka uhane hele ana i ka wailiula,
Kuu wahine mai ka makani anu he Waikoloa,
I noho no ka uhane a hoolohe i ka leo i ke kai,
Kuu wahine mai ka makani kolonahe o ka aina,
Mai ka ua noenoe o ka lau Kawau,
Hele aku kaua ka nahele o Pohakuloa,
Ano aloha mai ana ia'u o Elehapa.
Hapa ole ko'u aloha i ka pua o ka Iliau,
Nou ka uhane i ke kula o Hakinaakamanu,
He uwe aloha ia oe no kou hele ana aku nei,
A i aku nei oe i hea i nalo aku nei,
A i aku la paha oe i kahi i papakakoia ai o
Iesu.
Ke noho la paha oe me na anela o ke Akua,
Kuu wahine mai ka piina lo i e Poopueo,
Hele aku kaua o ka puka kohekohe,
Na ka leo o ka manu kaua i kahea mai,
Kuu wahine mai ka leo o ka Pololei,
Nani kukahi kou noho ana i ka lai.
He uwe helu mai o Kealama,
Aloha ino no kuu kaikuaana,
Kuu hoa hele o Kaluanui.
Kuu hoa noho o Keanawi.
Kuu wahine mai na pua i ka piko o ke aloha,
Kuu wahine mai ka paia aala i ka Mokihana,
Noenoe mai ana ia kaua o Kaalihipuhau,
Au wale ana wau ia oe aole e loaa,
Mahea la oe i hele hookahi a ku nei aohe lua,
Kuu wahine mai ka la o ka Makalii,
Kuu wahine mai ka ua o ka Hooilo,
Kuu wahine mai ka nalu hailua o ka moku,
Kuu wahine mai ke kai o Anahulu,
Kuu wahine mai ka la nui o Kanaana,
E kala wale ana au i ko'u aloha ia oe aohe
nalo,
Kuu wahine mai ka piina ikiiki o Moomuku,
Kuu wahine mai ka pohu o Akia,
Ka noho wale mai no a ka ili o Paia i ka ua
lililehua,
Pohu hoolai wale ana wau i ko aloha,
O ko aloha ka'u e malama nei,
Kuu wahine mai kela wahi a kaua e hele ai
O Waipae,
Ua like me ka wai i pailaia a moa,
Pela ko'u aloha e noho nei, i ke aloha hoi,
Aloha na wahi a pau loa a kaua e hele ai, e
noho ai, e pili ai,
Kuu wahine mai ka wai o Koula,
Hele aku kaua o ke kula loa o Puelani,
Aohe loa o ke kula o Kaalula ia kaua i ka
heleia. Na L. W. Paina
Waimea, Kauai, Sept. 12, 1863.
Na Pauku Hoololi
O KE KUMU KANAWAI I HOOPUKAIA
A HOOHOLOIA E LIKE ME KA
PAUKU 105. O KEKUMUKANAWAI
_______
E hooholoia e i e Ami me na 'Lu a me ha POEIKOHOIA
o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa
ilo o o i a Anaolelo kau Kanawai:
PAUKU 1. E hoo hoia ka PAUKU 25. a
penei e heleheluia'i:
"Ma keia ke hooholoia nei, ua mau loa
aku ka noho Moi ana o ke alii Kamehameha IV,
a me na keiki ponoi ana, i loaa malalo
o ke Kanawai, a me na mamo a lakou i
hanau ia malalo o ke Kanawai: i ina e nele
ia mau mea, alaila, e ili aku ka Lei Alii maluna
o ka Mea Kiekie, Lota Kamehameha, a
me na keiki ponoi ana, i loaa malalo o ke
Kanawai, a me na mamo a lakou i hanau ia
malalo o ke Kanawai: a i nele ia, e ili aku
ka Lei Alii maluna o ka Mea Kiekie Victoria
Kamamalu Kaahumanu, a me na keiki
ponoi ana i loaa malalo o ke Kanawai, a me
na mamo a lakou i hanau ia malalo o ke Kanawai.
E ili aku ka Lei Alii maluna o ke keiki
kane i hanau mua ia, a me na mamo
ana; a ina e nele i ke keiki kane ole, alaila,
maluna o ke kaikamahine i hanau mua ia, a
me na mamo ana. Ina aole he hooilina ma
ke koko, alaila, na ka Moi a me ka Hale
Ahaolelo o na 'Lii e koho a e hoolaha aku i
hooilina Alii nona, oiai e ola ana ka Moi; a
ina hoi, aole i kohoia a i hooiahaia pela, a
ua nele ka Noho Aliii ka Moi ole, alaila, e
kahea kokeiana Hale Ahaoleloa i elua, e
ke Kuhina Nui, a na lakou e koho ma ka
balota hui ana i Moi no ke Aupani."
PAUKU 2. E hoolohia ka Pauku 35,
penei e heluheluia'i:
"He kapu loa ke kino o ke Alii Nui a me
ka maluhia; maluna o na Kuhina ka hihia
O na Oihana . No ka Moi ka mana hooko;
e kakauia ka inoa o ka Moi ma na Kanawai
a pau i hooholoia e na Hale elua o ka Ahaolelo,
a e kakau pu ia ka inoa o ke Kuhina Nui.
I kapa mau hana e ae a pau e pili
ana i na Oihana, e aponoia no ia e like me
na mea i kauia ma na Kanawai, koe nae na
mea a pau i kuhikuhi ponoia e keia Kumukanawai."
PAUKU 3. E hoolohia ka Pauku 76,
penei:
"E mahele like ia ka Poeikohoia e na
makaainana, a e hooponopono mau loa ia
mamuli o ka nui o ka kanaka i hoomaopopoia
ina ko ke Aupuni helu ana. I ka makahiki
Hookahi kaukani ewalu haneri me kanaonokumamaha,
a i ka pa umi o na makahiki ma ia hope aku,
e hooponopono ia ka nui o ka
Hale o ka Poeikohoia e ka Ahaolelo e like
me keia a me ka Pauku 75."
PAUKU 4. E hoololiia ka Pauku 77,
penei:
"Aole no e kohoia kekahi no ka Hale
Ahaolelo o ka Poeikohoia ina ua pupule, a
hupo paha, a ua hihia paha i kekahi Karaima
nui ma ka hookolokoloana, a he ole ia
he kanaka maoli, a kupa paha o ke Aupuni
Hawaii, a ua hiki ole aku oia i na makahiki
he iwakaluakumamalima, a ke ike ole hoi i
ka heluhelu a me ke kakaulima, a me ka helu,
a i ole hoi oia i noho ma keia Aupuni i
hookahi makahiki mamua iho o kona kohoia
ana, a aole hoi ona waiwai paa, hihia ole
iloko o keia Aupuni, ua like me na dala elua
haneri me kanalima, a i ole ia, o kona loaa
i kela makahiki keia makahiki, aole i emi
malalo o na Dala Elua haneri me kanalima."
PAUKU 5. E hoololiia ka Pauku 83,
penei:
"Na ka Ahaolelo e hoonohonoho i kela
manawa keia manawa i na Aha Hookolokolo
Kaapuni, e like me ka mea kupono i ka pomaikai
o ka lehulehu, a e kohoia no ua mau
Ahahookolokolonei i Lunakanawai Kaapuni,
aole e oi ka nui o na Lunakanawai no ka
Aha hookahi mamua o ka akolu, a noho lakou
ma ia Oihana, oiai lakou e noho pono
ana; hiki no nae lakou ke hoopii luna nuiia."
PAUKU 6. Ua hooliia ka Pauku 91,
penei:
"I ole e kaumaha na kanaka no ka noho
liuliu me ka makaukau ole, a ewaewa paha,
ma kana mau hana o kekahi Lunakanawai
Apana, e pau no a e lilo i mea ole no hoi na
palapala hookohu a pau a na Lunakanawai
Apana, i ka pau ana o na makahiki elua mai
ka la i kakauia'i ua mau palapala la. A i
ka pau ana o ka palapala hookohu a kekahi,
e hookohu hou ia no ia, a i ole ia, e hookohu
ia kekahi mea hou, e pani i ua hakahaka la,
e like me ka mea kupono, i ka noho oluolu
o ke Aupuni. E hiki no nae i ka Ahahookolokolo
Kaapuni. a i ka Ahahookolokolo Kiekie paha,
no na kumu i hoomaopopo lea
ia e na Lunakanawai o ua mau Aha la i ka
lakou olelo i hooholoia, e hoopau i ka noho
Lunakanawai Apana ana o kekahi o ua poe
la, aka, aole e hoopauia o ua mau
Lunakanawai nei, a maopopo ia ia na kumu
o kona hoopiiia ana, a hoolohe pono ia no
hoi kana olelo nona iho."
Aponoia i keia la 23o Augate, M.H. 1862
KAMEHAMEHA
Kaahumanu.
Ke hoike nei maua ua kope pololeiia keia.
L. Kamehameha.
J.I. Dowsett
______________________________________
MOKU HOLO MAU
NO
NAWILIWILI, KAUAI.
____
E HOLO MAU ANA KA MOKU MAMA
H a n a !
No ke awa e Nawiliwili, Kauai a me na wahi e pili ana, a e ka
poe e makemake @@@ e helo aku i Kauai, a e hoio mai paha i
Hooolala nei, e @@@@ ke ee mai ma na moku. He kapena kaaaea
no ke kapena, aohe e pakaie i na olua kanaka Hawaii. Ua
makaukau e lawe mai i ka ukana a ka poe e makemake
ana e hooulu ma @@@ la. No ka ui e o ka @@@@@ a me ka ohua,
e ninau no i ke kapena ma ia moku . ALEX. SMITH.
94-1m
____________________________________________________________
MAKEMAKEIA NA OMOLE WAIALA
A ME
N a O m o l e P e n i k i l a.
____
KE MAKEMAKE NEI KA MEA NONA
ka inoa malalo e kuai i ka
Omole Waiala a me na Omole
Penikila,
o kela ano, keia ano, ke laweia mai ma kooaHale Kuai, ma ka
aeao hikina o ke Alanui Nuuanu, e huli la ke alo i ka Hale
Kuai Bipi o Ailuene (K.H.Boyd) a e uku no boi ola i hookahi
dala no ka @@@@@ omole a pau e laweia mai ka kahi: hana; ke
kulike me ka mea i hookakaia maluna.
O.C. McLEAN, (Makalena.)
Hooolala, Iulai 15. 1863. 86-3m
J. P. H U G H E S.
MEA HANA
NOHO LIA!
AIA MA KA HALE KU AI O KA MEA
no a ka ia a maluna @@@@@@@@@@@@@@(unreadable)
ke Mele ka a me na @@@@@@ @@@@@@ na Wahele o na ahua @@ @@@@
Puoko Nu Hou
Na Hau Waha a me ia Kepa a na ana a pau.
Na Kauia a aha, A me na mea a puna ka He,
Na I?) Kaua na ano a pau,
Na Hao Keohi
Na Palani Lio ,
Na Kahi Lie,
Na Eke Ia,
Na Haipa
A me na mea e ae a pau loa e pili ana i na Lia a me na Kaaholo,
a e kuai ana no ia mau mea.
NO KE KUMU KUAI MAKEPONO LOA!
@@ Aia no ke waiha mau nei malama na Pela Mauu.
@@ O na Pela Pulu. na Pela Hulu a me Pela Uwaea . E
hanaia no e like me na mea i kauohala mai
@@ Ua hanaia no na Kaa Lealea me ka maikai lea, a me ka
makepono hoi
@@ Ua hana hou ia na mea a pau e pili ana a ka'u oihana
ma ka maikai.
@@ E malama pono ia no na mea a pau i kauehaia mai e pili
ana i ka'u oihana. E loaa no wau ia oukou ma Motu kahaae,
ma ke kihi e ke Alapai Hokele a me ke Alahua Papa.
J. P. HUGHES
Honolulu, Sept. 17, 1862. 95.3m
A. S. C L E G H O R N, A K E.
MEA KUAI LOLE
A ME NA WAIWAI E AE.
Ma ke Kuai Kukaa a ke Kuai Liilii.
Aia ma ka
Hale Pohaku.
M a K a U w a p o.
Ma ke kihi o ke Alanui Kaahumanu me Meiwahine.
___________________
Ma Alanui Nuuanu,
MAWAENA 1
Alanui Alii me Alanui Hokele,
MA KA AOAO HIKINA O
H A L E O L A .
Honolulu, Iulai 16, 1863. 86.6m
___________________________________________________________
OIHANA LOIO!
JOHN L. NAILILII, A LA KONA KEENA,
Oihana Loio, ma ke Alanui Nuuanu, makai iho o Ka Hale
Kuai o A.S. Cleghorn, ma ka Hale Aloha Kanaka Hawaii i
Kapaia.
O HALEOLA.
ma Honolulu, Oahu. Ua makaukau eia e kokua ma ke ano
Loio i koleukou mau pilikia uia ke Kanawai, no kela hewa keia
hewa i hoopii ia ai oukou, a ua makaukau no hoi oia e hana me
ka maemae loa, a me ka pololei , i kou oukou mau Paiapaia Kuai
o kela ano a me keia ano, me na Palapala Hoolimalima, me na
Palpala Haawi Waiwai Paa a Waiwai Lewa na Olelo "A" Like
o kela ano a me keia ano, me na Palapala Hoopaa o kela ano keia
ano, na Palapala Moraki, Waiwai Paa a Waiwai Lewa, o na
Palapala Hoohui o kela ano a me keia ano, a me na Palapala
Hoopii i na Ahahookolokolo, no kela hewa keia hewa Kivila a
Karaima, a me na Palapala Kaueha a pau a me na Palapala a
pau o keia ano a me keia ano. E ninau no ia ia no ka uku .
Honolulu, Nov. 7, 1862. 50-ly
PAPA MAKEPONO !
____
AIA KA HALE KUAI O LU1 C. H. LEWER
ALANI PAPU. kahi e ka u @@@@@ ai,
NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 iniha,
LAAU KAOLA , oa a me na pou, a me na opaka e a
LAAU PA a me na PINE PA,
PAPA ULAULA, PAPA PAINA,
PAPA KEPA,
PILI ULAULA a me KEOKEO,
PENA KEOKEO, OMAOMAO,
ELEELE ULAULA.
POHO, GALU, HULU, PENA.
KU I o na ano a pau, LAKA.
AMI, KILO, KUI KAKIAMOENA, KUINA
PEPA HOONANI KEENA.
PANI HALE, PANI ANIANI.
ANIANI KAAWALE, PATE.
PANI OLEPELEPE.
Eia ka mea kupanaha ma keia wahi, na mahu e hana i na
paha apo, he hikiwawe, kupanaha. E heie nui mai e kuai a e
ke waie keia i KAMELO,
KAHIKO HALE MAKEPONO
A ME
Na Pahu Kupapau.
_________
AIA MA HALEKA MANA
o S. Johnson (Ioane,) nia
Polelewa, Alanui Ahi, kahi i ku @@@
ai, o na
HOONANI HALE MAIKAI
O NA ANO NA PAU.
Na Pahu Kupapau Koa
A MAIKAI NO HOI, A ME
NA PAHU KUPAPAU PAPA PAINA
PU NO HOI KEKAHI.
S. JOHNSON (Ioane)
Alanui Ahi , Honolulu, Iulai 18: 1863.
_______________________________________________
He Loio, a he Kokua !
o
A. M. Kahalewai.
______
UA MAKAKAU KA MEA NONA KA
@@@@ maluna, e kokua ia oukou uia/ma na hihia Karaima, a
Kivila, a Hooponopono Waiwai o ka poe make, a me ka hooki
me ne imua o na Aha Hookolokolo keia Aupuni; ua makakau
ho , e kakau; na Palapala o na ano a pau. A e @@@@ no au ia
oukou ma Honolulu, ma ka Hale Hookolokolo, ma ke Keena o
ka Mea Kaulana, C.C. HARRIS, @@@@ Kuhina ma la a pau.
E hele mai no me ka makakau. I hele ka hana; o ka uku, e
Mea no me ka mea oiaolu i na noao @@@@@ e ninau no i maopopo.
Honolulu, Iulai 4, 1863. 84-3m
_________________________________________________________________
KULA BERETANIA UKU OLE
NO KE AO ANA I NA
O i h a n a P a a h a n a,
MA LAHAINA, MAUI.
_____
PERESIDENA -- Rev. W.R. Scott, M.A. ;
KUMUKULA NUI --Mr. Thomas Joseph Hyde
Kumu Hooahia no St. Mark's College, Ladana.
_________
UA MAKAKAU KEIA KULA E AO
I na Keikikane ma ka Olelo Beretania, ma ke ano maikai
@@ a, me ka uku ole no.
I oa na makemake kekahi haumana e ao i kekahi buke i ao
mau ole ia ma keia kula, e ao maikai ia no oia, i elua hoea i kela
la keia la, ke baawila mai @@ Hapaka ma ka la mua o kela
mahina keia mahina.
E aole na Moolelo Kahiko a me ka Helu; a o ka Oihana
Kaaoaoa a me na oihana lima e ae e pono ai e aole no e Mr.
HYDE, ina haumana e lawe mai ana i ke Dala Hookahi: i ka
la mua o kela wahine keia mahina.
O na haumana e noho mau ana maloko o keia Kula, me ka
hoolako ia mau: ka ai a me kahi e hiamoe ai, e uku mai no
lakou: $100 00 no ka makahiki! 94-1m
L A A U L A P A A U !
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO
NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe,
A. DR. JAYNE
________
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA
***(NOTE: THE PARAGRAPHS IN THIS COLUMN (RE: DR. JAYNE) ARE EXTREMELY UNREADABLE. CANNOT COPY UNDER THE CIRCUMSTANCES)
_____________
Laau Hoopaa Hi a Dr. Jayne
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
________
(PLEASE NOTE: MOST OF THE PARAGRAPH IS EXTREMELY UNREADABLE. LAST PARAGRAPH IS "READABLE.")
Aohe a makou mea e nei aku ai i ka kahale hu . Wale
no ke kauoha aku ia lakea HOAO PONO i na
LAAU KUNU A KAUKA JAYNE,
i hoike aku ai i ke ola ona mea a pau i hoakakaia no ka ia @@@@
laau. Ua hoola , a e hoki ana no ke hoela i ka noa :
KUNU, NAHU a me ke ANU,
a me na mai e ae no hoi he nai wale: a o o na mai HOKU ua
i ola nui, na mai i ola ole o na la ia e ae. E aho e hoa @@@@ i e
ka poe i mai ia.
HE KUHA KOKO ANEI KO?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-1?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU?
AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE?
AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma ?
AOLE ANEI OU KUNU KALEA?
AOLE ANEI OU HUI MA KA iwiaoao?
a ina la loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ke oe i ke ola i ka
LAAU KUNU a Kauka Jayne.
_______
NA MAI HOOPAILUA.
M a i o K e A k e !
Mai Nalalu a me ka mai Dyspepsia,
(O ka nawali o ka puu hoowali ai, i ka ko kakou mau
wainona ai.)
_______
He pono ke ai poke i ka laau a Huiale Ola a Kauka @@ @@
he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i io mauka
kemake i na laau hoopaha; a mai nui no hoi ka @@@@ ola ahi
me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia a e ia u @@@@ @@@@ mau iaau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, mai e @@@@@ ana oloko kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai,
a i @@@ kahi manawa ua make no, i ina e malama po no ia a i
Paa @@@@ na Huaale Naha, alaila, ola no. No ka hooaio ia aha no na keia mau mea, nolaila, ke hoolahaia aku nei ka
H u a a l e O l a a D r . J a y n e
Me ka hiki ke hoolau'ku i ka maikai, a na hoao i ho ao
maopopo mai i ka oi o ke ola o ke a laau mamua o na @@@@ @@ a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola ma @@@@@. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i @@@@@ oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino waiholo@@@ ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ma e iau ua
@@@ ioa ka hehee iloa o u ka puu waiho ai. Ma ka inu ana me ka haawina Hilii , he maikai loa no ka naha ana, he olu @@@ @@@@ a me ka holoi pau i ke mo oloko o ka opa .
D I S I P E P S I A ,
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a ia o ka @@@
wau poho ola ia hoi o ka amioko o ka pua ia hea;
O keia Huaale Hooia a Kauka Jayne, he ma kai @@ @@
hoakaika ana ia mau oihana o ka @@@ a maikai. @@@@
kala loa ka mai ana, alaila, e hikiaawe ke @@@@@@@@;
Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
A hoopau NAIO me ka KOE,
A K a u k a J a y n e .
e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka @@@@:
NO NA MAI MA KE AKE,
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI,
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO,
MAI KUNA,
MAI WAHINE,
ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopolo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea
wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he
maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hooia ana i na ma.
PUHA,
ALAALA,
KAOKAO,
PUUPUU,
PEHU,
KUNAKUNA,
Hanene, Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no
i kuna
LAAU HOOMAEMAE KOKO.