Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 36, 5 Kepakemapa 1863 — Na Palapala. No ke koho Lunamakaainana. [ARTICLE]

Na Palapala.

No ke koho Lunamakaainana.

He men inau ina na nup pa ka h.H.puka ana o ki-kahi o na mak'aainann o ka ama i l<o lakou manao psiipni, ma na in»>a t* pili ana i ke koho Lunamakaainana ana. Aka nai'. :im ka iioomaopoopo ana i na kuwj nui o ia paipai ann ma ka nana aku; aot<? in e nili ana ina o ka poe inak. in ikiole e noho i mau Lunamakaainana, no ! kau Ahnolelo: E pili ana no ia ma o ka | poe inakemake e noho i mau Lunamakaainana. Oia hoi, aole no ke ake i ka pono o ka lehulehu a me ke Aupuni. e liko me ka anakaulike i waena o na mea n pau, ia manaua i hoike nui ia ma ke Kumukanawai, " Ke oia o ka lahui kanaka, ka pono a ine ka pomaikai, o ke Aupuni,"' a peia aku. Aka, aole nae e huipuia ke kamaiiio ana. ma keia kakau manao ana no ka e ike maoli ana i ke ano o ka hookaawale ia ana i Ahaolelo Kau Kanawai ma kei.i Aupuni nei, oiai ke ike maopoopo nei no lakou, no ke kumu Kanawai, e kuhikuhi i na makaa- | inana i ka mea n lakou i ai he kupono ke noho iloko o ka hale kau Kanawai. Aka, no ka poe e ake e noho i mau Luna- | makaainana, me ke ake i ka hua e ioaa 110- ; na iho, a e noho hamau ka waha a pau ke kau o ka Ahaolelo. no lakou ke kuleana kuj mailio ma keia kakau manaoana ! Ua ninau iho keia kakaumanaoana. u | aha W ka waiwai nui o k»? kahea aoa ma ka | nupepa,'' e noonoo na makaainana i ke ka- ! naka kupono e heie i ka Ahaolelo kau KaJ nawai ? Eia paha, i kohoia aku ka mea nana ; ka olelo kahea» i Lunamanaainana. A ina oia ka hoakaka ana a kela ninau. ; Alaila, ke olelo nei keia kakau manao ana, j : he mea makehewa, noka.mea.he nui ka • ; poe e kuhea ana pela, i na makahiki i hala ! iho nei, a hiki i ke kau Ahaoieloo ka maka- y I | hiki i hal* aku rvei, aole i koho ia kekahi o J> jr i ia poe. Xo ke aha ? No kn naaupo o na &

a me ka lokahi like o!e o k* lehu- . ;.u. Aka nae, o Pualewa ka mea nana i hoanin. akea rnua na makaainana o keia Aur.;nī. rria ke Kuo\oa o ka la 2*2 o Aukake, r ke kau paiota e hiki mai ana. i mea aha la ? Oia ka ninau maoli. I e maopoopo lea ai ina makaainana ka ; 3 k ri U mea kupono e%oho ai. Pehea keia ? Pehea hoi ? no ka mea, he r ka poe kupono ma kekahi mau apana, ;i (; .i jno ma kekahi mau apana, aka, aoie a p-\u i kohoia e hele i ka Ahaolelo, » ke aha hoi ? No ke kukakuka iokahi like o]c o na makaainana o ka apana i ko lakou i: . a e uoho i ka hale kau Kanawai. Ua hooj ,k.l wale ke la mea a me keia mea i palola :;a iho, nolaila, ua noho kekahi poe kupoole iioko oka Ahaolelo i haia iho nei. li'- olelo oiaio keia; no ka mea, ma e mak;iik:ii na inakaainana o na apana a pau, r:;;i na mooleio o na halawai o keia kau Ahnok-io i hala iho nei. E ikeia no auanei r .M iakou inau Luna ua noho ekemu ole a '"kuu ka Ahuoleio. Owai ua poe la ? O ka poe i īke nui ia n;i m:i kuaaina, lie poe akamai i ka hoopaa- ; :a. mn na mea ano oie. He poe akamai :, ī ua inea helu; he poe pono ma na oihana L;i'tkini hooinana Akua, me ka ike inua ole ; k<' alanui e pono ai ka lehulehu, a me ke Ati|'uni. Aka, ika hiki ana aku iloko o 'h-\ Ahaoieio, aole e ekemu iki kahi waha a ; ui ka Ahaolelo, eia wale no ka inea e ike i:i lakou iioko oka mooielo. 41 Kokua, e koiio ia u.ea i komite, e koho ia mea i Lunahnoinalu.'' A pela aku, pela wale no ke ano i'iau o ka poe ike ole i ke ano, ame ka hana o ka haie kau Kanawai. Oia hoi, he nui ka poe i alakai hewaia ina na kumu i hoikeia maluna iho, no ka mea, he nui ka akena aua o kekahi poe ano kua;wna, i maa ole i ka nolio ana o ka aha kau kanawai. Ma ka pololo oka waha iinua o ka poe nana e koho mai, me ka ike mua ole i knna mea e hana aku ai iinua o ka Hale Ahaolelo. I iho ia oia, a oiala ae hoi.a o lakou paha, " Ina e koho inai oukou ia'u, e pau ana no ko oukou pilikia," Aka, ua liio ia oielo ana i kumu e hoohuli i ka poe nana e koho uku; aka, i ka noho ana aku i ka haie kau kanawai, me he mea la i humuhumuia ka waha, o ke oki no ia, a o ka hana e loaa koke inai ia wa a pau ka Ahaolelo, o ka ho-a-a. j Ua aiakai hewaia keieahi poe e na akamai | hoopanpaa kuaaina, a me na olelo akena ma ! na nupepa; aka, i ka hiki ana i kahi i ma-! kemakeia ai e noho, o ka nukumu Uana haa. | Aoie keia he lohe pepeiao, he ikemnka maoli no. Ma keia kau Ahaoleio iho nei, o ki M. H. 1562, e maopopo auanei ka papa lielu o ka poe ekemu oie ma ia Ahaolelo ana. 0 ka Luna o Ku'u, Mokupuni o Hawaii, o ka Luna o Puna, ko Kohala, a me ko Kona Hema. O kekahi Luna o Lahaina, ame ko Molokai, o kekahi Luna o Honolulu, (ma ka aoao Katolika,) o lakou ka poe i heluia ina ka papa helu o ka poe manao ole. j A i haohao ka poe nana ī koho aku keia j poe, alaHa, e pono no ke mukaikai ina ka moolelo o ke kau Ahaolelo o lea M. H. 1562. j i Ano ke aha keia ? Eia no, no ke alakai he-j j waia ena akamai hoopaapaa kuaina ano oie. j j Ano ka punihei ika ike ma na mea heiu aj ine kekahi mau ike e ae, me ke kuhihewa, j t.i:\ ike ka mea e pono ai ke noho iioko oka Ahaolelo kau kanawai. j Aole ioa pela, no ka mea, he okoa kekahi! i ano ike, ahe okoa no hoi kekahi; no ka mea, ' aohe i like na oihana ike eaeme na ike kau kanawai, he mea maopopo keia. Ahe mea ! kupono ke hoakaka inaoli i kekahi poe kupo-i ; no ole i inanao ole ia ma ke kanawai. J | » Ina he akamai kau Kanawai kekahi.a he ! kupono ke noho ma ka Ahaolelo, a'ka, īna I !ie ike oie ma ke kaknulima ana, nolaila, ua liio ka ike Kanawai i mea lapuwale ma ka Ahaolelo. E like me ke kanaka ike ike Anaaina, a ike ole i ke kakaulima, nolaila, ua iilo ka )ke Anaaina i mea ole; a pela no ka poe ī manao kuhihewa ai, ka poe uana e! koho aku ma ia ano. Aka, i ke kamailio ana no keia mau kuimi hemahema, ua hui pu ka hemahema o k a poe a lukou i koho ai me ka poe iiaua i koho. A like me keia. Ina ptiha ua koino ka mea a kekahi poe i koho hemahema ai iloko o ka hale kau Kanawai, a o ka poe Koi nana i koho, he noho wale iho no, me ka waiho ole aku i mau Bila Kanawai kupono, no ka hoololi ana i kekahi mau pauku, a pauku pahn o ke Kunuikauawai, a me na Kanawai, e pili ana i: ka pono kaulike ma waena oke Aupunial me kona lahui, alaila, ua like ka hemahema o ka Luna a lakou i koho ni. me ka poe nana i koho, oia hoi, no lakou ke kuleana iloko 0 keia mau huaolelo, " Alakai kahi makapo 1 kahi makapo, a haule pu iloko • ka lua." 1 hookahi a'u olelo i koe, alaila pau, aka, he pono nae ke ninau au. Owai la ka poe kupono ke noho iloko o ka Ahaolelo ? E po- * no paha ke haiaku. No KA MOKUPUNI 0 HaWAU. „ I'. Puim, Hanii. U|| " H. KaapA, " ** ♦ " 0«r»i la, K»u, Aole kmaik*. « I> H. Kon*. 11. " ,(n W. K*u>»lo, u A. •* H. L. Sti«rUioii, u A. " • K«4*uut, Koh*U A. '• o Uamaiua,. - ' " u S. IW IIUa, *» S. Kaapa...... " u

No M.u!. ««*>** 2». !! *"> M ~ . - . • - f4 w \r> H .. u* • . * u S v . . : w P * -1 W«I E. i». K*«nptiek«Kt..l No Oahu. Kiaao (J D) ~ . , WillUaW' Oahn. w. L. z a. p jod<i. ;,; u " p. m. upauu. E __ „ 1 m - No Kauai.. O na Luna mau ko ka mokupuni o Kauai. a ina aole keia o ka poe e like am me keia poe. s;