Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 35, 29 August 1863 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Nupepa Kuokoa
[one line illegible]
Ka Peresidena a me na Demokarata o Nu Ioka.
Na Olelo Pane a Linekona, i ka Halawai a na Makaainana ma Albany (Alabane) ma ka la 16 o Mei. M.H. 1863.
Eia hou he nui na poe i komo iloko o ke Jan. hoi ka makemake e kau i ka puka. mamua o ke kau ona i na kipi. A e, i hou no. o ka mea e alai ana i kekahi kanaka mai ke komo ana i koa, a o ka mea paha e hoowalewale mai i kekahi koa e mahuka, he mea no ia e hoonawaliwali mai ana i ke Aupuni Hui, i like ka ia wa me ka pepehi maoli ana i ke koa aupuni iloko o ke kaua. A ua hiki uo hoi i keia mau aha hoowalewale a hooweliweli paha ke hunaia, me ka hiki ole i na Aha Kanawai Kivila ke ahewa'ku.
O ke ano o ka hihia imua o kakou he kipi — pela no i kapa ia'i ma ka olelo hooholo mua o'u — a ma ka oiaio no hoi, he kipi nui aiwaiwa no ; a o ka Haawina o ke Kumukanawai e olelo ana. "Aole no e hoopauia ka maua o ka palapala kuu kino, ke ole nae e pili i ka pono o ka lehulehu i na wa o ke kipi ana, a o ke kiiia mai paha e na enemi owaho." O keia ka haawina i kupono i ka hihia iwaena o kakou. Ua hoike maopopoia, mai e keia haawina ka ike pono no o ka poe nana i hana i ke Kumukanawai i ka hiki ole i na Aha Hookolokolo mau ke hooponopono i na hihia kipi,' me ka hoike mai no hoi i ko lakou manao ana, iloko o ia mau ano hihia he hiki ke hoopaaia kekahi poe; aka, ina nae imua o kekahi Aha Hookoloholo maoli, alaihi, he hiki ke hookuuia mu na rula mau o ia Aha. Aole he hookuu o ka palapala kuu kino. i ka poe i ahewaia ma ke kipi i hoakakaia ; a o ka hoopau ana i ka mana o ia mea. i hanaia no i hiki ai ke hopuia ku poe i maopopo ole ka hewa mu ke kipi i hoakakaia i na wa a pau, o ke kipi ana a o ke kiiia mai paiia e u aho. i meu < maluhia ai ka pono o ka lehulehu e makemakeia'e ai. Oia maoli ke ano o ku mea imua o kakou — he hihia kipi. a na makemakeia hoi e ka maluhia o ka lehulehu, e hoopauia ka mana o ka palapala kuu kino. A he oiaio, o ka hopu anu ma ke ano mau o na Aha Hookolokolo, a me ka hopu ana no ke kipi, aole i like loa ko laua kahua e hooponoponoia'i. O ka hana mau a na Aha A hookolokolo o ke nahu aku i na hewa, i hana mau ia, a e ka hope hoi, o ke ala koke mai o na kanaka a kue i ke Aupuni, a e lanakila paha, a e pio iho paha iloko o ka uu pokole Iloko o na hihia ano kipi, aole i hopuia no na karaima a lakou i hana ai; aka, ua hopuia no na ino i manaoia e hana'ku ana lakou. Ua hanaia ka mea hope i mea e keakea ai, aole i mea o hoopau aku ai. A iloko u ia mau ano e ike koke ia aku ai ke ano o ia poe kanaka e hana ana ia mea, mamua o na hewa e ae. O ko kanaka e ku olelo ole ana i ka wa o ka pilikia o kona Aupuni e kamailioia ana, aole no e hiki ke kuhihewaia kona ano. Ina oia e keakea ole ia, alaila, e kokua ana uo oia i ka enemi; a he oi aku hoi ina oia e kamalio hoo ponalonalo ana — e kamailio ana no kona Aupuni me na 'aka,' na ???.' a me na 'ame.' A i mea e iko ia'i he mea uuku wale no ka pono o ka haawina a'u i olelo ae la, ina e hopu ole ia a hiki i ka wa walo no e hanaia'i o ke karaima i hoakaka maoli ia, he hiki no ke hoomaopopoia ma kekahi mau kumu hoohalike pili pono loa. Oia o Gen. John C. Bekinridge, Gen. R. E. Lee, Gen. Joseph E. Johnston, Gen. John B. Magruder, Gen. W. B. Preston, Gen. Simon B. Buckner ame Com. Franklin Buchanan, ke noho nei lakou ma na noho ana kiekie loa o keia kuua, iloko lakou a pau o ka hana o ke Aupuni mahope mai o ka hoomaka ana o keia kipi ana, a ua maopopo no lakou he poe kipi e like no me ko lakou ano i keia manawa. Aohe no he mee naua e kanalua, ina e hopuia ia poe, ma la ua hoonawaliwali nuiia ka aoao o ua kipi. Aole ia poe i hana i ke kanuma i koakakaia ma ke Kanawai, a ina e hopuia ia wa, ina no la, ua hookuuia ma ka mana o ka palapala kuu kino, ina i hoopau ole ia ia mea. Ma ka nana ana i keia mau mea, ke manao nei au, aole paha e nele ana ka hiki maio ka manawa o'u e hoohewaia'i no ko'u hopu pinepine ole ana, me ka hopu kakaikahi hoi. Ma ke kolu o na olelo hooholo, me he mea la ua kupono ka hopu ana ma ke Kanawai Koa, ma na kahua o kahi o ke kipi ana, a ua pili pono no ia i ke Kumu-
kanawai ; aka. aole nae i pili i ke Kumukanawai ka hopu ana ma ke Kanawai Koa. ma na wahi e noho maluhia ana. a ma kahi hoi e kipi ole ana. A ke hoopaa nei lakou mamuli o ka manao ana. aole e hopuia ma ia ano. "mawaho ae o na laina o na oihana koa, a me ua wahi o ke kipi ana." A no ke ano hoakaka ole mai o ke Kumukanawai e like me ia, nolaila. aole no au i manao i,e mau hookaawale Kumukanawai kekahi pela. A ke manao nei au, he pili Kumukanawai no na ano hopu ana a pau i kue ia mui nei. i ka wa wale no nae o ke kipi aua, a me ke kina mai e waho, ke ku i ka maluhia o ka lehulehu ; ma na wahi e hiki ai ke keakea i ka laulaha ana o ke kipi ana, a me kahi hoi o ke kipi i hopunana'i ; a me ke keakea aku hoi i ka poe e alai ana i ka hiki pono i na oihana kaua ke holopono, i mea e hoopio ai i ke kipi ana ; a me ka hookaawale ana no hoi i ua koa i haalele i ka puali kaua, a me ke koi ana'ku i na koa e hoolohe ole i ka olelo a ko lakou mau poo ; ua pili no ia muu mea a pau i ke Kumukanawai, ke pili ia mau mea i na pono a me ka maluhia o ka lehulehu, e like me ka pili ana o ka poe kipi, a me na enemi komo mai o waho. E lawe ae kakou e noonoo i ka hihia maoli i hoakakaia e ku halawai. Ua oleloia ma ke ano nui. ua hopuia a ua hookolokoloia o Mr. Vallandigham e kekahi Alii Koa. "A o kona kipi wale ana uo i manaoia'i, no kona hoopuka ana i kekahi olelo akea imua o kekahi anaina halawai, e ahewa ana i ka luina a ka Luna Koa nana ia i hopu." Ano, ina aole he kuhihewa ma keia; ina o ka oiaio keia mau olelo, a ina aohe kumu e ae o ka hopu ana, alaila, e olelo uu ua hewa ka hopu ana. Aka, o ka hopu ana ma ka'u ike. ua ano e loa Ua hoike ae o Mr. Vallandigham i kona kue i ke kaua, ma ka aoao o ke Aupuni a o kona kumu i hopuia ai, no ka hoao ana o lealea i ka hoonui ana mai o na koa; me ka hoomahui aku hoi i moa e mahuka mai ai na koa mai ka puali kaua mai, me ka waiho aku hoi i na kipi me ka lawa pono ole i na koa nana e hoopio aku. Aole oia i hopuia no ka hoino ana i ke ano o ka malama ana a na Luna Aupuni, aole hoi oia i hopuia no ke kue ana i ka pono o ke Generala nana ia i hopu ua hopuia oia no kom imiana i na mea e poino ai ka puali kaua, kahi a ke ola o ke Aupuni e hilinai nei. E kaua aku ana oia ka oihana koa. a na ia mea e haawi aku ia ia iho iloko o ka mana Kumukanawai o ke Kanawai Koa, a no ia mea kona hopuia ana. lua aole o Mr. Vallandigham i hoo-poino i ka oihana koa o ka aina, alaila, uu hopuia oia mu ko kuhihewa ia o ka oiaio, a he olioli au e hooponopono koke
ia mea, ke hoolawa ia mai au e; na hoike kupono no ia mea.
Ke ike iho nei au, he makemake ka halawai nana ka olelo hooholo a'u e noonoo nei, e hoopioia ke kipi ana, ma o na koa — a ma o na puali kana la. Ua ikea e ka noho ana i hala, aole e hiki i kekahi puali koa ke hoomauia, ke ole e hoopaiia na poe koa e mahuka ana i ka uku kaumaha o ka make. Ua koiia mai ia mea e ke ano kaumaha o ia hihia, a ua apono mai hoi na Kanawai, a me ke kumukanawai ia hoopai. E pono anei nu e Kipu aku i ke koa mamio ole no kona mahuka ana. a e hookuu aku hoi nu i ka mea maalea nana oia i hoowalewale e mahuka ? Aole no i hoemiia ka ino ma ke komo ana'ku o kekahi makuakane, kaikuaana, a makamaka paha, ma kona hele ana'e i kekahi halawai akea, a ilaila oia i lohe ai. a e hoinoinoia'i kona manao, a hiki maoli i kona wa e kauoha ai me ka Imi aku i ke keil\i koa, ke kaua nei oia ma ka noao pono ole. no na Poo Aupuni pono ole. a no ke Aupuni lapuwale, i nawaliwali hoi ke hopu mai ia ia, a ke hoopai ia ia no kona mahuka ana. Iloko o ko'u manao, ma ia ano hihia, o ka hoopio ana i ka waha o ka mea nana i houluulu, me ka hoola i ke keiki, aole he pili Kumukanawai wale; aka, he hana aloha pu kekahi.
Ina au i hewa ma keia ninau, ma na Kumukanawai, alaila, nia ko'u hilihewa iloko o ko'u manaoio ana, he hiki ke hanaia in mau mea me ka pili Kumukanawai iloko o na wa kipi a me ka wa e komoia mai ai e na enemi o waho, ke ku i ka malama ana a me ka pomaikai o ka lehulehu ia hana ana, oiai hoi aole no e pili Kumukanawai, ina aole he kipi. a aole hoi he enemi mai owaho; a oiai hoi aole i makemakeia ia mau hana e ka pono o ka lehulehu. A oiai hoi, aole i like loa ke ano o ke Kumukanawai me na mea a pau e pili ana i ka wa kipi, a me ka wa e komohia mai ai e ka enemi owaho, o
me ka wa hoi a ka aina e noho maluhia ana. Ua hoomoakakaia no ia mea e ke Kumukanawai; a aole no hoi au e hiki ke koiia mai e manao ae na hiki ole i ke Aupuni ke lawe ae i kekahi hai a oolea me ka pili i ke Kumukanawai iloko o na wa kipi. no ka mea, ua hiki ole ke hanaia ia mau mea iloko o ka wa kaua ole, mamua o ko'u hiki ana ke koiia mai e manao ae ua maikai ole ka laau 1apaau no kekahi kanaka mai. no ka mea, he hiki ke hoikeia mai, ua pono ole ua laau la no ke kanaka mai o!e. A aole no hoi he hiki ia'u ke ike iho i kahi o ke kumu nona mai ka maka'u mo ka manao iho e hoonele ia ke kanaka Amerika, i ka pono o ke kuka akea ana i ka manao, a me ka lanakila o ke kamailio a me ka hoolaha manao ana ma ka nupepa, ke kanawai hoi o na hoike, a me ka pono o ka hookolokoloia imua o ka Aha Jure, a me ka palapala kuu kino, iloko aku o ka noho maluhia una i ka wa e hiki mai ana, a a'u hoi e hilinai nei ke waiho mai nei imua o lakou, mamua o ko'u hiki ana ke manaio ae he hiki i ke kanaka i inu i ka laau lapaau iloko o kona wa mai pokole, ke hoomau ma ka inu ana ia laau i kona ua e ola maikai ai ma ia hope aku.
I ka haawi ana i ka noonoo kupono i na olelo hooholo, e like me ka oukou i kauoha mai ui. ua hiki ole ia'u ke ike olo iho i ka oiaio, oia hoi ua kamailio na poe o ua halawai la me he poe Demokarata la. A ua hiki ole hoi ia'u me ka mahalo mau aku i ko lakou akau ai, a me ko lakou noonoo pono ana i na olelo hooholo a lakou i hoomakaukau ai. ke ae iho e manao ae ua hanaia ia mau mea me ka manao ole; aka. he hoaiai wale iho no i ko lakou makemake e lilo lakou ma ka inoa "Demokarata," mamua o ke kapai ana "he poe kanaka no Amerika." Iloko o keia wa kupilikii o ke Aupuni, ua oi kuu makemake e halawai me oukou i hookahi nuu maluna o ke kaulike, me ke ku ae hoi maluna o ka noho ana ma na ano noao ; no ka mea. ua maopopo ia'u ina mai ia wahi kiekie kakou e ku like ai. ina la ua hiki like ia kakou ka hoouka kaua aku uo ka nina a kakou i aloha lokahi ai, amamua o ko kakou hiki ana mai na kulana haahaa iho, kahi i maa i ko kakou ano ke ola ana, a me ke ano li-lili kahiko. a me ka manao anunu no ka wa e hiki mai ana, nolaila, e hoopau ana kakou i ko kakou ikaika a me ko kakou naanao, ma ka imihala ana o kekahi i kekahi. A no ko oukou hoonele ana mai nei hoi ia'u ia uu a, nolaila. ke hoomaikai nei no nu no ka pomaikai o ka aina. nolo i hana na Demokarata a pau e like pela. O ka mea nana ka manao e hopuia o Mr. Vallandigham, a hookolokoloia, he Dcmokarata no, aole oia i pili ma ke ano o ko'u aoao ; a o ka Lunakanawai nana i hoole ka hookuu ana ia Mr. Vallandigham ma ka palapala kuu kino, he Demokarata no, no na la i oi ae ka maikai mamua o keia. no ka mea, ua loaa mai ia ia kona aahu lunakanawai, mai ka luna mui o ka Peresidena (Anaru) Jackson. A eia hoi ka mea oi loa, o na Demokarata a pau e hoopilikia nei i ko lakou la ola iho. me ka hookahe hoi i ko lakou koko ma na kahuakaua, ua lohe mai uu, ua apono loa ia na mea i hanaia'ku ia Mr. Vallandigham, oiai aole au i lohe i kekahi mea e ahewa ana ia mea.
Aole no au e hoole ae, aole he poe like pela. Na ku inoa o ka Peresidena (Anaru) Jackson, i hoomanao mai i kekahi ano o ka moolelo. Mahope iho o ke kaua i Nu Olina, a i ka wa no hoi i laha ae ai ke kuikahi hou ana iloko o ia kulanakauhale; aka. mamua nae o ka hiki ana mai o ka hoike oihana no ia mea, ua hoo mau no o Gen. Jackson i ke kanawai koa. a kanawai kaua hoi. Ano, no ka hiki ana ke oleloia ua pau ke kuua, nolaila, ua ala nui mai ka hoino kue i ke Kanawai Koa, ua mau no ku hoinoia mai ka hoomaka ana o ke kaua. Iwaena o nu mea i hanaia, ua paiia e Mr. Lonailleir he manao kue i ka haua ana pela, iloko o kekahi nupepa. Ua hopu kokeia oia e Gen. Jackson. Ua huliia e kekahi Loio o Morel kona inoa, e kiiia he palapala kuu kino mai a Hali mai kekahi Lunakanawai o Amerika Huipuia, i mea e hookuuia'i ke kino o Louailleir. Ua hopuia no e Gen. Jackson, ka Lunakanawai a me ka Loio. Ia wa, hoopuka ae kekahi kanaka o Mr. Hollander, he mau olelo e i ana, "He nana pelapela loa kela." Ua hopuia no ia e Gen. Jackson. I ka wa a kekahi Luna i kii mai ai e hoo ko i ka palapala kuu kino, ua kailua ia mea e Gen. Jackson, me ke kope pu. Ua paaia ka Lunakanawai a hala kekahi mau ia, alaila hoouna loa ia mu o aku o kona
mau kahua koa, a hookuu aku ia ia, me ke kauoha, aole ma ke hoi mai, a a a hoike akea la mai ka hooiaioia ana o ke kuikahi, a i ole ia, aia a pau na poe Beritania i ka hualele iho i na palena kai o ka Hema. A he mau la na ia hope ino. hiki mai la ka hooiaio ana o ke kuikahi. a ua hookuuia ka Lunakanawai a me ka poe e ae. He mau la no ma ia hope iho kiiia mai ia o Gen. Jackson, a laweia aku la imua o ka Aha Hookolokolo, a hoopai ia mai la he $1,000 no ka hopu ana i ua Lunakanawai nei, a me kekahi poe e ae. Ua ae aku la no ke Generala Jackson i ka uku hoopai, a ilaila no oki iho la ia mau mea, a hala wale na makahiki he kanakolu, ia wa hooholoia e ka Ahaolelo o Amerika Huipuia. e hoihoiia na dala i ukuia e ia. a me ka uku hoopanee pu. O Senatoa Douglas i make aku nei, i kona wa iloko o ka Hale o ka Poeikohia, kekahi mea i komo mai iloko o na paio ana ia wa, a ua nui no hoi ka hoopaapaa ana no na ninau Kumukanawai no ia mau hana. Aole au i makaukau e hoike aku j ka poe i balota mamuli o ka apono ana ia mau hana. Ua hiki ke oleloia: O ka mua. o ke ano no o ke Kumukanawai ia manawa. ua like no me nei wa; o ka lua, ia wa he pilikia ko kakou no ke kiiia mai e waho. a i keia manawa hoi he kipi ana : a o ke kolu. o ka paa mau o ka pono o na kanaka, ma ka hoopaapaa akea ana. a me ke kamailio ana, a me ka hoolaha manao ma na nupepa ma ke akea. ka pono o ka hookolokolo ana ma ke Jure. na kanawai e pili ana i na hoike, a me ka pono o ka palapala kuu kino. aole i hoonawaliwali ia e na mea i hanaia e Gen. Jackson, a i aponoia hoi e ka Aha Kuu Kanawai o Amerika Huipuia. Aka, e olelo aku nae nu, iloko o ko'u noonoo maikai ana, aohe maopopo ia'u kuu kauoha aku e hopuia o Mr. Vallan-
digham. Oiai aole e hiki ia'u ke pale
mai olu aku i ke kaumaha o ka mea i hanaia, ke manao nei nae au. ma ke ano rula mau o ka Luna Koa ma ke kahuakaua, ka mea kupono o noonoo i na mea pono no na hjihia a pau e pili ana ilaila, A ia'u no nae ka mana hooponopono nui a me ka noonoo ana i na Ilihia a puu. Ma kekahi o na olelo hooholo, ua manao ka halawai, e lilo ana keia hopaia'na ma ke ano hookaumaha, i mea e wawahi ai i ka noho hui ana o ka poe nana e hooikaika nei e kinai i keia kipi ana, a ua kauo!:a maoliia mai au e hookuu aku i ke kino o Mr. Vallandigham. Ua manao no au ia mea, he hoopii kupono no ia ia'u no ka pili pono i ka mana kumukanawai e waiho nei. i ko'u manao. I pane no ia hoopii, ke olelo aku nei MU. ua hoehaia au i ko'u lohe ana. ua hopuia o Mr. Wallandigham — oia hoi ua ehaeha au no ka loaa ana o kona kumu e hopuia'i a he mea oholi nui no'u ka hookuu anu in ia. ke hiki ia'u ke ike ma kekahi kumu. aole e hookaumahaia ana ka pono o ka lehulehu ma ia hana unu. A ke olelo hou nei nu, : oiai e holomua ana ke kaua, me he mea la i ko'u ike iho, o na manao a me na hana. i huikau i ka wa i kinohi, ke hele nei a haule iho iloko o ka lakou auwaha ponoi, a no ia mea, e hooemiia iho no ke kumu e kau aku ai i ua hana kaumaha. He nui na kumu a'u i makemake ai e hooki loa ia no. a he mea manao nui lua ia no hoi e a'u la manao a me ka makemake o ka poe i like me ka poe o ka lalawai o Alabane, ku poe i kupaa mamuli o ke Aupuni ma na hana pili Kumukanawai, a pili Kanawai hoi. i mea e kinai ai i keia kipi aua. Aka. e hoomau ana no nae au e hana ia mau mea, e like me ka nui kupono i makemakeia no ka maluhia o ka lehulehu. A. LINEKONA.

(Advertisements, announcements and notices appearing on the original of this page will be uploaded to this site at a later date.)