Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 33, 15 ʻAukake 1863 — HE MOOLELO O ka Halawai Makahiki o ka ahahui Euanelio Hawaii. i malamaia ma Honolulu, mai Iune 3, a Iulai 1, 1863. [ARTICLE]

HE MOOLELO O ka Halawai Makahiki o ka ahahui Euanelio Hawaii. i malamaia ma Honolulu, mai Iune 3, a Iulai 1, 1863.

Koho iho ia ka Ahahui i na h«.o. o Papa, oia hol: K?v. L. H. Gu!fok. Luna kaka i >'-Vi. E. O. Hail. Puuku Waiwai. Ka Hapa Akahi. Kev. J. \V. Smi;h, S. X. Csst:-. G. SV. Lilikahni, Rev. E. W. Clark, Rev. C. T. Rev. L. Smitn, Lfiteni Ahoio, Ka Hapa Alun, Kv'v. J, D. Pari?=. ,S Kumuhonua. Hon. John, ii, Rev. B. W. Parker, Rev. J. F. Pogue, Rev. Eli Corwin, S. Kipi. Ka Hapa Akolu. Kev. T. Coan. * E. Borui, , Rev. W. P. Alex*aiider, G. \V. Pilipo, .Rev. S. C. Djnion. Dr. G. P. JudJ. L'a hnoho-oia na Ruhi Hoojx»noponoi keia , Papa, eia inai 110 ia'inau ruia. NA R t' LA HOOI'ONOPONO 1. O keia Papa, i hookumuia a i waeia | hoi e ka Ahahui Euaneiio o Hawaii nei, e I kapaia oia o ka Papa o ka Ahahui Euane- | lio o Hawaii. | 2. Ei i na Luna o keia Papa, o ka Lun* |akakauieta a tne ka Puuku Waiwai i kohoia Ahahui, a na keia Papae kohomakahi;ki ina ka haloia i PeresMena, a i Hope , ■ Peresidena, i Kniiauoieio a me ka Lunahoo- ' : iaiobukeda!a. E koho no ka Pa'pa ia iakou ' ) nei i kona halawai inua, mahope iho o ko j ka Ahahui pani ana i na.hakahakao ka ■ ( liapa e puka ana. ' 3. 'Ē noho hoomaiu no ka Peresidena, a ; | i ole ia, o ka Hope Peresidena ma na hala:wai a pau o ka Papa; i ole kekahi o laua, lalaila, na ke Kakauoielo e hoomalu i ka ha- ' ; lawai a kohoia i Luna no ia halawai. | 4. iS'a ka Lunakakauleta e malama i ka loihana leta, e malama hoi ia i kope o na leta ano nui a p ,u. nana no hoi e haku palua i ka | hoike makahiki o ka Papa, o kekahi ma ka 'olelo Beritania no ka . Ahahui AJisionari ; Amerika, a o kekahi ma ka olelo Hawaii ; a e hoikeia ua palapaia hoike uei Papa, ; no ka hooponopono ana a ine ka hoaponoana !i kona halawai makahiki. Eia hoi. he hoojkuma pili no ko ka Lunakakauleta me na | ko:nite mau a pau o keia Papa, a ina i kauloha mai keia i'apa ia ia e kaapuni, e kaapu- ; ui no ia i na mokupuni o keia pae moku e ipaipai i na liana a keia Papa. ! 5. Ma ke ivakauoieio e malama i moooi lelo pololei o na hana a ka Papa, naua no jhoi e hooia i ka pono o na bila a pau, a me |na palapala kikoo i ka waihona dala,ao!e loa | ia e ae aku e hooia peia, ke ole i hooholo : mua ka Papa ia niea. E hoike no hoi ia ī na hoa e noho ana ma Honolulu, no na halawai a pau o ka Papa i kaheaia ; a ina he hana koikoi, alaila, e hoike oia i na hoa a i pau ma Uahu. j 0. E malama ka Puuku dala i na dala iapau i haawiia mai i ka Waihona Dala a haawi i palapala hoike no ia mau dala, nana no e malama i na waiwai a pau a me na bila, 'a me na mea i na waiwai a ka Papa. E malama oia i Uukee hoakaka ana i nadala ;loaa mai a pau, a me kalii i loaa mai ai, a ; me ka makemake o ka mea nana i haawi inai • ke hoikeia, pela lioi na ilaia i hookaa ia'ku I la, e hoakaka ana ia wai la a me ke kumu o : ka haawi aole hoi e hookaaia kekahi ke ole !he palapala hooia a ke Kakauolelo mamuli o : ka ka Papa i hooholo ai. E hoomakaukau oia iipalapala hoike makahiki o na dala loaa ! niai a me na dala lilo aku, a e hoike no hoi oia i kona mau buke a me na inea hooia ke , nonoiia mai. ! 7. Na ka Lunahooiaiobukedala e huli , me ka makaala i na huke o ka Puuku Daia ; i kela makahiki keia makahiki, a ina i ike ; oia ua poiolei ia, alaila, e haawi oia i palapala ; hooia, a e kakau iho ia paiapala maluna o na buke a me na palnpala hoike o ka Puuku Dala, e like me ka pauku 6. S. E hui makahiki ka Papa a e malama i na halawai elua, i ka wa e halawai maka- : hiUi ana ka Ahahui Euaneho: okekahi hala;wni e hoopau i kana mau hana no ka makajhiki, e hoolohe a hooholo i na palapala hoi- ; ke, aehana i na mea kupono.mamua o ko j ka Ahahui pani ana i na hakahaka o ka hapa e puka ana: a o ka halawai alua, e ma- > lamaia oia mahope iho o ka pani ana o ia •inau hakahaka; ma ia halawaie hooponopono hou ka Papa a e hooholo i na hann no ka makahiki, Penei ka loina kupono. Heluhelu a hoapono i na mooolelo o ka Papa. Ke koho ana, ma ka balota, i Peresidena, i ;Hope Peresitiena, i Kakauolelo, a i Lunaho- • oiaiobukedala. Ke koho ana i mau Lunahaiolelo elua, no ; ia inakahiki ae, e paipai nia ka oihana misii na aina e, ma ka olelo Hawaii kekahi, a ma ka olelo Beritania kekahi: Peia hoi i eiua Lunahaioleio, e paipai ma ka oi- i ihanahoolaha euanelio ma Hawaii nei. rna ; ka olelo Hawaii kekahi, a nui ka olelo Berii tania kekahi. Kb koho a.\a i na Komjte mau no ka Makahiki. (1.) No ka oihana Mis»onari i na aina e. (2.) No ka oihana Mis. ma Ha«vaii nei. (3.) No kn hoomakaukau nna, ke pai ;ana a me ka hoolaha ana i na buke. j (4.) No ke ao ana i na Lunahaiolelo j Hawaii, a me na kaikamahine Hawaii. j (5.) No na dala mai ka Ahahui Misionari !A«ierika mai. | A pau ia, e hana i kela mea i keia'mea. | 9. Na kela komite keia koroite, me ke ikokua ana mai o ka Lunakakauleia. e hoolinakaukau i na hana a pau e pili ana i kona pvaihona ponoi. a e hoike mai i ka Papa. lAole loa e hooko kekahi kon»ite i'kekahi (hana, ata wale no a hoike ia mai i ka Papa la hoapono ia, a hoihoiia mai i ua komiie ia ! me ke leauoha e hooko. \ I E pono nae kela hana keia hana, i hoike j ole ia mai e ke komite kupono, ke hapaiia a ihooholoia e ka Papa. j 10. E halawa» ka Papa i ka hora ehiku I lo ke ahiahi. o ka Tussede raua o keia mak- I |ma keia maiama, a'ina eiima wale no hoa i ji hui, e hi.ki no lakou ke hana. O ka pono ' ;iio ia o na hoa a pau o ka Papa e noho aoa i jma Honoluluke hui ma keia mau haiawai. ' < 11. lna paha i noi raai na hoa ekolu ; <

'•'•".i k-upono, aiai'.a. <e k.iu-;<ha īku ke Ka-k?.iio>-!o i hi*3-*a.: kahea ia e ka P.*.;v.. a e : i io:x i ke knn'.u o ka he rr.v3 "•> rae k'.* o e i kuk :' \ pvi:o ka s :-;3. a ke o;e hoi i akonkoa iv\ hxi 12. Ina ii«.»ko o ka mnkahiki, ua haule kek?.hi o n-i !una, a o na !ab ku i ka hana. iloko o kf ;a Papa, e hiki r.o i kn P;ipa ke pa!ii i ka hakahaka 1 ka ha:ota ma kekahi ha!i.wai*nnu. 13. E hoomaknia na halawo! a pati o ka.j Papa me ka puie. a me ka puie ka h>>op;i?i ' ana. a i ole ia me ka himeni. 14. E hiki no ke hoololi ame ka hooponop<»no hou i keia mau Rjia ke ae eiua hapaKoiu o na hoa hana ma kekuhi halawui • mau. ua h.eopuka e ia nae keia hoolo'.i ana ma keknhi halawai mau ; a o keia hoolo'a ana. he pono no ke hooponopono a ke hooioiiia paha iioko o ka haiawai makahiki o ka Ah'.hui Euuneiio Hawaii. No ka haio ana o Rev. L. H. Gulick nr.i Amerika i manawa, a no! »iLi. ua kohora o Kev.E. W. Ciark e pam i kona hakahaka. ma ka oihana Lunakakau!eta, a hoi mai ia. Ua kohoia hoi o Rev. T. Coan i Peresidena o ka Papa, a o Dr. G. P. Judd i hope Pere*idena, a o Kev. E. W. C;ark i Kakauolelo, a o 1. Bartiett i Lunahooiaiobukedala. Eia na Lunahaioleio i koh ua no'keia ma- ■ kahiki ae. ma ka paipai ana i ka oihana niisionari i naama {-eeana. o Rev. A. O. Forl>es ma ka oieio haoie. a o Kev. H. H. Parker ma ka olelo Hawaii. j Eia hoi na haio'elo i kohoia e paipai ike kokua ana i na wahi nele ma Hawaii nei, o ! Rev. L. H. Guliek ma ka olelo haoie, ao Rev. M. Kuaea ma ka olelo Hawaii. Ua koho hoi ka Papa i na komite mau ma keia mau -waihona. i 1. No ka oihana Misionari ina aina e: o Rev. E. W. Clark, Rev. L. JSmith, Rev. S. C. Domon, Rev. M. Kuaea. . 2. No ka oihana Misionari ma Hawaii nei: Rev. L, Smith, a oG. P. Judd, Hon. John ; ii, a me Rev. B. W. Parker. 3. Ma ka hoomaknukau ana, ke pai ana.: a n*ie ka hoolaha ana i na buke. Rev. E. Corwin, Rev. E. W. Clark, E. O.; Hall, a me Rev. H. H. Parker. i 4. Ma ke ao ana i na Lunahaiolelo Ha-| ! waii, a me na kaikamahine Hawaii. ! Rev. B. W. Parker, Rev. E. W. ClarkJ Rev. L. Smith, ma Oahu ; a me Rev. T. j ;Coan, Rev. O. H. Guiick. Rev. J. D. Paris,' a me C. H. Witmore.ma Hawaii; a me Rev.! ' W. P. Alexander. Rev. J. F. Pouue, Rev. A. | O. Forbes, a me L. Aholo, ma Maui a me ! Molokni; a me Kev. J. W. Smith, a me E. Johnson, ma Kauai. 5. No na dala mai ka Ahahui Misionari Amenka mai; Rcv. E. W. Ciark, Rev. C. i T. Mills, a me S. N. Castle. ; Kumnmanao 9. "He pono anei na misi-' !onari i hoouna ia i Maikonisia, ke waiho ia ; imai ma ka malu o ka Papa o ka Ahahui Eu- ! anelio Hawaii ?" j | Ona mokupuni o Maikonisia, he mau mo-: j kupuni liilii a kaawale aku kaawale mai.' lAolehe kikowaena malaiia, kahi kupono e j noho ai ka mea hooponopono i ka hana.a i ihooili aku ī na mea e ponoai i keia wahi ke)ia wahi; aole malaila ia mau mea. He loihi )aku hoi o Bosetona, aole i loaa nialaila ka j moleu e holo ana i Maikonisia, nolaila, he 'nui ka heinahema,a he nui ka lilo i ka ha-• 'na ana. O Hawaii nei no ke kikowaena po-! !no no keia hana ana. He koko.xe, he niau ! ! hebedoma wale no ka holo ana aku a hiki jaku no. E hiki no hoi ke hoolimalima ma-; I kepono i moku maanei: eia hoi ma na hale ikuai o Honolulu 11:1 niea makemakeia e la-; ikoai na misionari o Maikonisia; eia 110 hoi i j maanei na elele makaukau e helo a hapai 1 j ka oiliana misionari malaila : nolaila. ua po-; |no ke kuuia mai ko laila mau misionari ma jka malu oka Papa 0 ka Ahahui Euanelio ! Hawaii. He hana 110 hoi keia e pomaikai : ai koonei mau ekalesia. Ona ekalesia e hana ; jana i ka ke Akua hana, oiawale no na ekalojsia ola. A ke waiho mai nei hoi ke Akua tna ka lima o na iioahanau o Hawaii nei i j keia mau peo'ana he 75,000 o Maikonisia. ji eueu lakou e hana i kana hana. KA Hoopau ANA \ka Ahauui Hawaii. I ka halawai makahiki 0 ka Ahahui Misi|onari Hawaii. ua hoopauia keia Ahahui Mi-i !sionari mua, a ua haawiia kana hana iloko 0 ika lima 0 keia Papa hou i hookumuia e ka ; Ahahui Euanelio Hawaii. Aia no i keia : Papa hou e na misionari ma Nuu-. : hiva, ame Maikonisia. Na keia Papa e imi ii ke dala, a hoouna hou i na misionari ma | kela mau aina. He pono no keia, no ka mea. ua komo pu ;na kanaka Hawaii a rne na haole iloko o keia | Papa hou. No na Ekalesia i.awaii i koho ii kekahi poe e komo iloko o ka Ahahui Eua-. | nelio Hawaii, a na ka Ahahui Euanehoe! ! koho i keia Papa Hawaii, rftina e hapai i keia i Ihana nui, i ka hoolaha i ke aupuni 0 ke Akua ma na aina e. Ao!e malaila wale no ka hana o keia Papa; ma ka imi i na mea e pono ai na eka'ieisia o Hawaii nei kekahi. E hapai pu keia | Papa i keia mau hana i holo pu, a i holo like. ' Nolaila, e pono i na ekalesia a pao, naekale'sia haole a me na ekalesia Ha%\*aii e kokua pu ika hana 0 keia Papa. E haawi oluolu ; i ke dala. a e pule nui i ke Akua e iilo keia ! Papa Ahahui hou i mea e pono ai ke aupuni ;oke Akua ma Hawaii nei, a ma na aina e. na hoahanau a pau keia hana. Nolaila, je hapai līke iakou. EIA KEKAHI MAU HA.NA A KEIA P.\PA Hoi' l' HANA. Ua hooholoia, e hookumu i ke kula kaikaniahme ma Kau, i kuia hoomakaukau i ke-, ikahi mau wahine kupono no na Lunahaiole- ? 10, a makaukau lakou eao aku ina wahu.e o Hawaii nei, a iiio iakou i poeaiakai. Na ;Gulika opio a me kana wahmena kumu. Ua loaa no kekahi mau dala kokua i keia kula ī mai Bosetona tnai. \ Eia kekahi. ua hooholoia, e hooniaka ike kula e ao aku » na Lunahaiolelo ma Wailuku, na Alekan€dero ke kumu. Eia kekahi, no ka neie o na kanaka Haīwaii he nui no 1 ka Baibaia, ua hooemi i ke «kuai ana i ka Baibaia i ka hapalua, i iako na ; a pau i keia berena o ke ola. j j Eia kekahi, ua kohoia o Pareka makua i ieleie e holo i Nuuhiva e ike a e kokua i ka hana maiaiia. A hoi mai ka Hokuao.e hoio: ■ koke no.