Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 32, 8 August 1863 — Page 2
This text was transcribed by: | Kerri |
This work is dedicated to: | no na kupuna |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
ae a hiki i ka @waea ai@ ka aiwa k@ ia, alaila, ua like ia me ke kanawalu ame ke @naiwa dala ma ka eka hookahi. Hookahi @ @ nui ana o ke kan@ ana i ke ko, a o
k@ @ ihola no @ a ma hoi oe e makema@ e kuai i kau ko mamua o ka w@ la ana, a@, e hiki no ia oe, a ia i@koula paha ke kaai aku i ke ko maoli ka poe hui nana ka w@k@, a nalakou no e haawi mai i ke kumukuai kupono no ia mea.
A ano ia e na makamaka, ua hiki mai ka wa pono e noonoo koke ai oukou i ka hiki ame ka h@ki ole ia oukou ke kanu i ke ko, a ma e hiki io ana no ke kanuia na aina w@o wale a kakou i ke ko, alaila, e wiki @kou a e hai a@ ia Jamoa. Green & Co., i @ ki ai ke hoomakaukauia ka Wiliko. Ua o ka pono o ke kanu ana i ko kakou aina wa @ho wale, mamua o ka mora@ i ana'ku ia k@, a i ka wa e kaa ole ai ka aie, alaila, o ka wa iho la ia e lilo ai o na malihini i hakaaua no ko kakou mau kihapai, a o kakou @ @ mea nona ka aina, ua lilo he poe hoop@ai mamuii o lakou.
Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, AUGATE 8, 1863.
Oia paha ke kumu?
Ua konoia mai makou e keia ninau, oia @? Oia paha ke kumu? Ke kumu la o @ ahi? Wal@ a ka poe heluhelu. O ke kumu o ka uka@ mau ana o ka palaualelo ame ka @huae i kekahi poe kanaka o keia mau @kap@ai. E ninau hou mai no paha aua@ oukou, "O keaha la ke kumu au i manao ai?"
Eia ao ua kumu la, o ka hookipaia o na kanaka palaualelo ame ka poe e hio ana iluna o ka m@lowa, e ka poe kanaka noho hana ame kekahi poe kuonoono no hoi. Aole paha kekahi mea e hoole mai i ka oiaio o ia mea; no ka mea, ke ike nei kakou i na piha moku ohua mai Hawaii, ame na mokupuni e ae no hoi, e holo mai ana ianei, aia no iwaena o ia poe kekahi mau kanaka a mau wahine paha i holo wale mai e hilmai iluna o na makamaka o onei, no ka ai o ka noho ana, ame ka lole pu no hoi. I ka hiki ana mai i ka hale makamaka maanei, o ka noho iho la no ia, a oiai e lawa pono ana ko lakou opu i ka maona, ame ko lakou kino hoi i ka aahu, aole loa lakou e oni iki no ana, a e hele aku hoi e imiimi wahi hana; aka, o ka mamoe wale iho la no ka hana, a i ka wa oluolu o ka la, alaila, hele ma kai o ka uwapo ame na wahi ano lealea e makaikai ai, me ke koni ole ae o ka manao hilahila iloko o ka puuwai, no ka noho palaualelo, ame ka ai hoi i ka hai ai, ame ka aahu i ka lole i kua@ia i ka hou o ko hai lae. No ka hiki @iia mai e na poe o keia ano, o na wahi o na elemakule paahana o onei, nolaila, aole i liuliu o ka aiia iho la no ia, a pau kahi ai o na wahi loi, ame kahi kumu no hoi e loaa mai ai ka aahu, alaila, o ka pilikia koke iho la no ia; aole no nae e manao mai ana o ka mea i huilihuneia, o ke kumu o kona nele ana, o ka nui loa o ka poe nana i ai wale i kana ai, a i nahu wale hoi i ka lole i kuaiia i kana dala, ke kumu o kona ilihune ana. No ka mea, ua maa mai ia mau manao lokomaikai mai ka wa kahiko mai; a aole no hoi o makou manao he hewa ka lokomaikai, aka, oiai e lilo ana oia i mea nana e alai mai ka oluolu pono ana o ka noho ana o ka poe paahana, ame ka haawi wale aku hoi i na mea e kokua ai i ka noho ana palaualelo o ka poe a@a, ke manao nei makou, he mea hewa loa ka paipai ana ia poe e hoomau i ko lakou noho ana palaualelo, me ka hoopilikia wale mai hoi i ke kanaka noho hana, no ka nawaliwali o koua puuwai i ke aloha'ku i na poe palaualelo.
No ka ike mau ana i keia mau mea, nolaila, ua hooholo iho makou i ka manao, oia @ kekahi kumu hoi@hune o keia lahui, o ka noho ohi aku a ohi mai i ka waiwai ame na pono o ka noho ana, me ka hoakaka oleia o ke kumukuai; a o ka hoomau ana no hoi ma ia mau hana, he mea ia e paipai mau ana i ka poe palaualelo e hoomau i ko lakou noho hana ole ana. E pono e imi kakou i mau rula hou no ka noho ana, a e hoopau ia mau ano kahiko o pilikia hoi ka noho ana.
LOKOMAIKAI MAU No.--Ua lohe wale mai makou i kekahi mea kupono ke hilinaiia, ma ka la 31 iho nei ka o Iulai, ua huawi aku ka Mea Hanohano R. C. Wale, (Wyllie.) i na kanaka a pau o kona mau aina ma Kalihiwai, Kalihikai, a me Hanalei, kahi a kona Hale Wiliko e ku nei, he hapalua dala paka@, peia i kona poe kanaka a pau. Ke ma@o nei makou, o ka nui paha o kona poe kanaka ma ia mau wahi, he 400; nolaila, ua like ia me ka 200 dala ana i haawi wale aku @a. Nani ka lokomaikai o keia makua kahiko o Hawaii nei, i na kanaka o kona mau aina. Ua kapa makou ia ia he makua, no kona hooikaika kupaa luli ole ana, i na la loihi o kona lawelawe ana i na oihana o keia Aupuni, ma ka im@ ana me ka ikaika nui ma kona ano Luna Aupuni, i na mea e holopono ai ka noho kuokoa ana, maluhia, a me ka lanakila o keia Aupuni, a me ka hooikaika pu no hoi i na mea e pomaikai ai ka lahui holookoa mai o a o. E malama mau ana no ke Akua i ka poe pono a pau.
NA MEA HOU O HAWAII NEI.
No ka piha loa o ka pepa o keia pule, nolaila, aole i komo ka haiolelo a G. P. Judd, ma Koholaloa, a aole no hoi i loaa mai ke kope o ka haiolelolo a ka Hon. R. G. Davis.
He Olelo Hoo'aha ka Kakela me Kuke no na laau lapaau a Kauka Jayne, ua paiia ma ka pepa o keia la. Aia ma ko laua hale kuai ma Polelewa, kahi o ua mau laau la i kuaiia'i.
Ua paiia ma ka pepa o keia la, he Olelo Hoolaha na Messrs. Aldrich, Walker & Co., no ko lakou manao ana e kukulu i hale Wiliko ma kahi e pili la i ka hale Hoomaemae ko, ma Honolulu. E hele me ka hoomaopopo e na makamaka.
Ua kauoha ia mai makou e hai aku i ka lehulehu, e hoounaia'na kekahi moku e holo i na mokupuni Fatuhiwa, e loaa ana ia lakou ka wa ame ka moku e hiki ai ke hoouna i na palapala, ame na puolo, i na makamaka e noho nei ma ia wahi.
Ua kauohaia mai makou e hai aku i ka lehulehu, e halawai ana ka "Ahahui imi i na mea kahiko o Hawaii nei," ma ke keena Oihana Aopalapala, ma ka hora 2 ahiahi o ka la 10 o Augate nei, o na haole a me na kauaka Hawaii i makemake e komo iloko ia Ahahui, e hele @o ia halawai ke hiki mai i ua la la.
KA MOKUMAHU KAUA RUSIA.--Ma ke awakea o ka Poaono i hala, ku mai ka mokumahu kaua Lukiai, Rynda, he 10 pu-kuniahi o luna, iloko o na la he 14 mai Ka;alakiko mai. Eia iho mahope nei ka papa inoa o na'Lii o ua mkou la:
Kapena.--W. E. Bas@arguine.
Na Luke@ela--P. A. P@lfansky, P. S. Bourat@h@ k, N. T. Sh@f, A. P. Per@shine, C. P. Leman@, T. W. Kap@f.
Na L@ Hookele--N. G. Boutirkine, N. P Dourkin.
Na Luna Pahi Ahi--G. G. Archipoff, W. T. Sokoloff.
Kauka.--W. C. Paw@zky.
MAI PAU I KE AHI.--Mai pau i ke ahi kekahi hale e ku nei mahope iho o ka hale puhi palaoa mahu o Messrs. Love ma. ma ke alanui Nuuanu, i ka auina la iho nei o ka Poalua i hala. Ua pio no ke ahi i na Ohewai o ka hale puhi palaoa i oleloia maluna, hiki koke aku no mae ilaila na poe Hui Kinai Ahi.
HALAWAI PAIO.--Ua lohe mai makou, e halawai ana ka Ahahui paio o Honolu'u, ma ka hora 7 1/2 o ke ahiahi Poaono la 15 o Aukake, ma ka Halekula ma ke kua iho o ka Halepule o Kawaiahao, a ua kauohaia ka poe e makemake ana e lilo i lala, e hele ae no ia aha, he hapalua wale no ka uku ke lilo i lala paio a hoolohe i na manao a pau e makemakeia ana e hapai imua o ka aha, a oia mau loaa a pau, e haawiia no ka HALEMAI O KA MOIWAHINE. He hana hoolana manao ka paio, a he mea maikai no hoi, ke malama pono ia na rula mau o ka PAIO MAIKAI ANA.
I NA POE MEA KANIKAU.--E hoomaopopo oukou a pau e ka poe e hooili mai ana i na Kanikau ame na Olelo Hoolaha, e'pai ia ma ka Nupepa Kuokoa, e pono ia oukou ke helu i na lalani o ka oukou mau Kanikau, a e hoouna mai i ELUA KENETA, no kela lalani keia lalani o ua mau Kanikau la, a e hoouna mai hhoi ELUA KENETA, no kela ame keia lalani Olelo Hoolaha A in a e hooko ole ia keia mau rula, a in a paha e lawa pono ole ke dala e hooili ia mai ana, alaila, aole no e hoopuka ia ka oukou mau Kanikau a mau Olelo Hoolaha paha.
KA PULUPULU.--Ua ike no na makamaka a pau i ke kuai o Mr. H. M. Wini, i ka pulupulu, a ua nui wale no hoi ka poe i lawe mai ia mau mea me ia e kuai ai. Ua hoounaia'ku ua pulupulu la i Bosetona, a ua loaa mai nei kekahi leta na kekahi kamaaaina o ia wahi i noho kupa ai ianei mamaua'ku nei, e hai mai ana i ka nui o kona mahalo a me ka poe e ae no a pau o ia wahi, no ka maikai o ka pulupulu i kanuia ianei. E loaa ana paha he hookahi dala no ka paona hookahi o na pulupulu i hoounaia'ku nei @ Bosetona, i hoouluia ma Hawaii nei. He kumu kupono keia no kakou e hooikaikai ai ma ke kanu ana i ka Pulupulu.
KA LA HOALOHALOHA I KE AKUA.--O ka Poaha iho nei i hala, ka La a A. Linekona ka Peresidena o AMerika Huipuia, i hoolilo ai La Hoalohaloha Hoomaikai aku i ke AKUA, no KONA haawi lokomaikai ana mai i ka lanakila nui i keia mau la iho nei, i na puali koa o ke Aupuni; a no ia mea, ua hui ae no hoi na haole Amerika e noho nei ma keia Kulanakauhale Alii, e hoomaikai aloha aku i ke Akua, ma ka hora 11 o ka Poaha iho nei, a ma ke noi a kekkahi o na poe haole ua kohoia na REv. Samuel C. Damon, e hai ka poolelo. Ua mahalo nuiia kana mau olelo wehewehe.
KA AHA HOOMALU.--Eia malalo nei ka papa helu a me na moa o na hihia i hanaia imua o ka Aha Hoomalu o Honolulu, no na pule elua e pau ana ma ka la 5 o keia malama.
Iulai 28--Henry Cooper.--Hoopiiia no ka haawi ana i na mea on a i na kanaka Hawaii; bela ia $18, me $2, koina.
Iulai 29--MAHEHA.--Hoopiiia no ka on a; hoopaiia $3, me $1, koina.
Iulai 29--OLULO.--Hoopiiia no ka on a; hoopaiia $3, me $1, koina.
Iulai 29--KIA. Hoopiiia no ka aihue pepa no kahi o H. M. Wini; hoopaiia he 15 la ma ka Halepaahao, me $1 12 1/2 koina.
Iulai 30--KAHALAU.--Hoopiiia no ka aihue papa; hoopaiia hookahi malama ma ka Halepaahao, me $1 50 koina.
Iulai 30--KALUNA.--Hoopiiia no ka mahuka mai kona haku hana John H. Wood; hoopaiia ekolu malama ma ka Halepaahao, a hoi hou aku me kona haku hana, na kona haku hana i uku ke koina $1.
Augake 1--Jae (Gee.)--Hoopiiia no ka pepehi me ka hoeha aku ia Kekaha (w,) bela ia $12, me $2, koina.
Augake 1--SIMONS KAAI--Hoopiiia no ka pepehi aku me ka hoeha ia Kapena Quin, hookunia.
Augake 3--VINCENSE. (Laka.)--Hoopiiia no ka on a a me ka hoohaunaele; bela ia $10.
Augake 3--KULAMANU POSSON (w.)--Hoopiiia no ka haalele kane; ua hoi hou no na ke kane @ uku ke koina $3.
Augake 3--JHOMAS MEEK.--Hoopiiia no ke kue ana i ke kanawai e pili ana no na Anaaina hoohaunahele, a me na Aha kue i ke kanawai. Ma ke noi a ka LOIO Kuhina, ua hookuuia.
Augake 3--John A. CUMMINS.--Hoopiiia no ka haawi ana i ka waiona i na kanaka Hawaii; hoopaiia $25, me $3 87 1/2 koina.
Augake 3--CAMGONF.--(Pake.)--Hoopiiia no ka piliwaiwai; hoopaiia $50, me $3 75 koina.
Augake 3--APA, (Pake.--Ua hoopauia ka hoopii.
Augake 3--CHARLEY, (Pake.)--Ua hoopauia ka hoopii.
Augake 3--ATCHIEU, (Pake.)--Hoopauia ka hoopii.
Augake 5--DANIELA.--Hoopiiia no ka aihue i kekahi mea o ka Hale Kudala; hoopaiia he 15 la ma ka hana colea, a he $1, no ke koina.
Augake 5--KANI (keiki.)--hoopiiia no ka aihue i ka hua moa; hookuuia.
KA NU HOU!
Ke ku ana mai o ka moku Amerika
Asterion, a me ka Moku Kaua
Rusia Rynda.
Lanakila hou ka Akau!
Lawepio ia o Pota Hudesona!
Kaua hou ma Kaletona!
Na Mea Hou o Europa!
Ka Hana a na Puali Koa Kipi
ma ke Komohana.
Ka Haunaele ma Nu Ioka!
MEPAFISA, Iulai 10.--Aohe mea nui i hanaia ma ia wahi. O ka nui o na koa Aupuni i make a i poino hoi ma Helena, iloko o ka hoouka kaua o ka la 4, ua ane hiki i ka 200. O ka nui o ka poino o na kipi, he 12,000 i pio, a he 300 i make. Oia wale no na koa kipi i kanuia e na koa Aupuni. Ke mau nei no ka hele ana mai a na kipi ma na wahi e pili ana i ka muliwai o ia wahi, a ua ike ia ke poo o na koa o Gen. Price ma ka papu Pillos. Ua ikeia iho ma na mea hou i hiki mai mai Mobile mai, ua ikeia iho ua pio o Berwick Bay ia Gen. Taylor (kipi.) a ua pio pu hoi he 1,500 koa Aupuni, me na lako kaua he nui wale, a na pio no hoi ia Gen. Taylor, ame Gen Magruder, kahi i kapaia o Kenner Station, he umi mile o ia wahi mai Nu Olina mai, ame na pukaa elima. Ua hiki ae o Gen. Dodge, o ka AKau ma Mepafisa, a ua hoke mai oia, ua kaua aku o Kanela Cornyn, me na kipi, ma kahi i kapaia o Iuka, ma ka la 9 o Iulai, a ua emi hope aku na kipi ma ke alanui e holopili ana ma kahi i kapaia o Briar Creek, a ua pio mai nae i na poe Aupuni kekahi mau pukaa o ka enemi.
Na mea hope ma Vikibuga.
CHICAGO, Iulai 11.--Ua loaa mai na palapala ma Vikibuga mai, i kakauia i ka la 4 o Iulai, e hai mai ana i ka hoopio ia ana o Vikibuga, ma ka hora 11 o ia la, mahope iho o kona hoopuniia ana a hala na la 47, a he 24 hora o na Generala o na aoao kaua. Ua hui kino o Generala Pemberton a me Gen. Grant, ma ka auina la o ka la 3 o Iulai. Ua hiki mai ka Gen. Pemberton palapala hope ma ka hora 9 o ka la 4, e ae mai ana e pio, e like me ke ano i hookakaia ma ka Gen. Grant palapala, a ma ia manawa, ua haawi pio maoli ia mai ia kulanakauhale iloko o ka lima o Gen. McPhearson o ka akau, ma na olelo hoakaka ua aeia na'lii ame na koa kipi e hookuuia ma ko lakou parole, o na'Lii me ko lakou mau pahikaua no @ko lakou @ao, ame ko lakou mau lio, ame ko lakou mau waiwai p@noi. E alak@a ana lakou (na kipi) a hala aku mawa@ o na palena waho loa o na kulana koa o ka aoao aupuni, me ka haawiia'ku hoi e ka poe o ke aupuni, he ai kupono e lawa ai na koa kipi i pio, no na la ekolu. Ua komo mua ka pual@ kaua aupuni malalo o Gen. Logan, iloko o ke kulanakauhale o Vikibuga ma ka hora 11 a ma ka hora 12, hukiia ka have o Amerika Huipuia iluna o ka Hale Hookolokolo e Kanela Strong. Ua haawiia o Gen. Logan, ke laii nui o ia wahi. Ua pio i ka akau he 27,000 koa kipi, a he 4,000 poe kipi ku i ka wa i pio, he 102 pukaa, he 30 pukuniahi nui, 50,000 pu liilii, ame na lako kaua e lawa pono ai na koa he 50,000, me kekahi mau lako kaua e ae, na kaamahu, ame na kaa liilii, na mea ai, ame na have he $7. A ua pio o Lieut.-Gen. Pemberton, Major Generala Stevenson, Smith, Forney, a me Bowen, a he 14 Brigadier-Generala, me na Kanela he 130. O ka nui o na kanaka iloko o na Halemai, he 3,500, a o ka hapa o ia poe, ua pau wale no i ke kuia i ka pu; a he 15,000 wale no o na koa kipi iloko o na pakaua, i hiki pono ke lawelawe ma na hana. Ua ane no e pau ka na kipi mea ai, eha la o lakou o ka ai ana i ka io hoki. Ua lako no lakou i na mea kaua e pili pono ana i na pu nui, aka, no na pu liilii ua aneane e pau, he pawalu wale no ke ki ana a ke koa hookahi, alaila o ka pau loa no ia o na paea pu a na kipi. O kahi mea ai wale no a lakou i koe, he wahi raiki, malakeke, ame ke ko, ame kekahi mau wahi kulina uuku. O ke kumu o ka haawi pio ana mai o na kipi, no ka pilikia maoli o ko lakou kulana, no ka nele i na lako kaua, ame ka ikaika kupono e hiki ai ke pale mai i na enemi, a no ka manao hoi kekahi e hoouka koke ana na koa aupuni ma ia la. Ua hoike akea ae na poe a pau, ko ka akau mau koa, ame na'Lii pu no hoi, i ke koa nui launaole o na kipi iloko o ko lakou noho ana iloko o na wa pilikia nui ma Vikibuga, a ua hoike aku no hoi o Gen. Grant i kona mahalo nui i ko lakou koa, me ka ip pu aku no hoi, na ka manao menemene koke wale no i koi mai ia ia e haawi pi@ mai, a e hooki hoi i ka hookahe ana i ke koko kanaka.
Keakea ia o Gen. Stuart.
WASINETONA, Iulai 10.--He eon mile wale no ke kaawale o ka puali kaua o Gen. Miada, ame Gen. Lee, i ka llohe hope ia ana mai nei, he kaua pahukala mai no iwaena o na kiai waho o na aoao kaua.
Ma ka palapala i hiki hope mai nei mai ka puali koa Aupuni, malalo o Gen. Miada, na hoikeia mai ka lohe ia ana'e e hoomakaukau hou ana o Gen. Stuart o ka Hema, e komo ae ma hope mai o na puali koa Aupuni, i hiki ai ke keakea i ka hui ana o na koa Aupuni o Miada, me na kulanakauhale o Balatimoa, a me Wasinetona, me ka hoao hoi e hoopio i na kaa ukana a pau o ke Aupuni, oia hoi na kaa ai, a me na kaa nana e lawe i na lako kaua. I ka wa i lohe mua ia mai, ua hoouna koke ia o Gen. Gregg o ka Akau me kekahi mahele koa e hele aku e keakea i ka hele ana'e o Gen. Stuart e hooiaio i na hana ana i manao ai, mai ke kihi Akau loa o ka puali Akau kona hele ana mai, a ua hele wikiwiki aku no hoi oia e hooko i ka hana i kauohaia ia ia e hana. I kona hoomaka ana e hele, ua halawai oia elua mile mai ke kulana waho loa o na koa Aupuni, halawai mai la oia me ua Gen. Stuart nei o ka Hema, e hoomaka ana e hooko i na hana e@ ana i manao ai e hana, i mea e hoonawaliwali aku ai i na koa Aupuni, me ka hana ana i na mea i hoike mua ia maluna. Ia manawa, hoouka koke aku la ka puali o Gen. Gregg i na kipi, aka, ua emi iki no nae ia poe i hope, no ka puahi launa ole o ka hoouka ana a na kipi. Hooikaika hou no o Gen. Gregg o ka Akau i kona mau koa, a hoouka hou aku no ia Gen. Stuart, a ma ia hoouka ana, ua hee hope aku na kipi, a ua haalele iho i ko lakou poe i hoehaia, ame ka poe make no hoi iluna o ke kahua kaua. Ua make ma ia kaua ana, he elua Major o ka puali koa o Gen. Stuart, a me kekahi poe koa no hoi, a o ka poe i make ma ka aoao o ke Aupuni he 30 paha ahiki i ke 40. Ua haiia mai, ke hooikaika nui loa o Gen. Miade o ka Akau, a ua manaoia in a paha e hiki ia Gen. Lee ke a-e aku ma ka aoao hema o ka muliwai o ka Patomaka, alaila, e ho-a-u ana no ia i kona puali koa ma kela kapa, me ka manao paa no hoi e hahai aku ia Lee, a hiki i kona wa e ku mai ai e kaua meia.
A-e ka Puali Koa o Lee ma
kela kapa.
Ua loaa mai kekahi palapala i ka nupepa Tribune o Nu Ioka, e hai mai ana i kekahi mau mea e pili ana i na puala kaua ma na mokua@ Hikina, a penei no ia; he kaua ikaika ka; hooukaia e na koa pu-kaa, a me na koa @ o na aoao kaua, ma keia kakahiaka, ma kahi kahawai o Anatietama, me he mea la o ka hoomaka ana keia o ka Hoouka kaua nui e manaoia nei. O na puah koa pu-kaa a me na koa lio malalo o Gen. Buford, me ke kokua pu mai hoi o Kilpatrick, ua hopuka aku i na kipi malalo o Gen. Ewell, a ua ho-a aku ia lakou mai kahi kulanakauhale o Bonevola, ma ke alanui e holo la mai Boonsboro a hiki aku i Hagatauna, me ke auhee loa aku hoi o na kipi a he elua mile mao aku o ke kahawai i kapaia Biva, (Beaver Creek.) Ma keia kakahiaka, na mau no ke kaua ana me ka lanakila ole o kekahi me kekahi, a hiki wale i ka hiki ana aku o na kipi ma kekahi kulana maikai ma Funkstown. E hoao ana no paha na kipi e kiola aku i kekahi o ko lakou mau koa ma kela kapa o ka muliwai; aka, in a nae pela, alaila, oluolu loa na poe koa aupuni, ke hopuka mai mahope ponoi o na kipi.
Hiki hou mai no he palapala ma ka hora 6 o ia ahiahi, e hai mai ana, ke holo nei ka hana a na kipi ma ka muliwai o ka Potomaka, ua haiia mai pela e kekahi koa kipi i mahuka mai ia po, a ua haiia mai no hoi ua paa ka hookahi alahaka no Lee, ma ka muliwai o ka Potomaka, ma kekahi wahi e pili kokoke la ma Wiliamapota, a ua hiki aku ma kela kapa kekahi o kona mau lako kaua, a me ka ai; aka, aole no nae e hiki ia ia ke lawe wikiwiki me ka holopono hoi, i kana mau pu-kaa, a me kana mau pu nui. Ua hai pu mai no hoi ua koa mahuka la, ua ikaika kupono loa o Lee, a na kukuluia kana mau pu ma kulana maikai loa, a ua makaukau hoi e kaua mai i ka poe koa aupuni, i na wa a pau a lakou e makemake ai e kii aku e kaua ia ia. He 50,000 paha ka mui o na koa o ka puali a Lee. Ke mau la no ka lana ana o ka manao o na koa kipi, e hiki ana no ia lakou ke hoopio mai i na koa aupuni, aole ao a lakou olelo he hee ko lakou i Getebuga; aka, he kaua hoomoe no ia i ko lakou manao ana. Aole i loheia ke pio ana o Vikibuga e na koa kipi o Lee. Ua ho-a ia o Gen. Lee, a me he mea la, ua paa mai o hope on a i ka pa, a nolaila, hookahi wale no ana hana i koe o ke kaua no a hiki i ka hopena ehaeha. Ua olelo o Gen. Miade, o ka halawai ana a me ka hoopio ana'ku i na tausani koa he kanalima, ka poe hoi i maa mau iloko o ke kaua, he hana kaumaha nui no, a aole ma ka mana wale o ke kanaka e loaa'i ka hopena lanakila. [Maikai wale na olelo a keia Generala, e hilinai nei i ke Akua, no na hopena maikai a pau.--L.H.]
Ma ka hora 10 o ke kakahiaka o ka la 10 o Iulai, e hoomoana ana ua kipi ma ka hapalua Akau o ke kulanakauhale o Hagatauna, a o na koa aupuni hoi ma ka aoao Hema o ia wahi. Ma ka 20 minute mahope iho o ka hora 2 o ia auina la, ua hoomakaia ke ki-pu kupinai ana'ku i na kipi, a ua hoomauia a hala paha ka hora hookahi, a o ka pomaikai wale no i loaa ma ia kipu ana, lia no ka ho-a ana e i na kipi mailoko ae o na ululaau.
NU IOKA. IULAI 11.--Ua hiki mai ka lono oiaio, e hai mai ana, ua loaa ae i na kipi o Lee, kekahi alahaka lana mai Matinabuga mai. A ke hoae nei o Lee i kona mau koa ma kela aoao o ka Potomaka, aia ma kahi i kapaia o ka Waihaule. He hookahi tausani kipi i pio i nehinei (Iulai 10.) o ka hapa nui o ia poe, he kamaaina, a he mau keiki papa hoi no ka mokuaina o Geogia.
Ka olelo a na Kipi no ke kaua
ma Getebuga.
Eia malalo nei na olelo haahki a na nupepa o Rikemona, no na mea e pili ana i na la kaua ekolu ma Getebuga mokuaina o Penesilevenia, kahi o na kipi i hiki ai ka nui o na koa kipi i make i ke 33,5000 koa, ua hoopukaia ua nupepa kipi la ma ka la 6 o Iulai iho nei, a penei kana olelo:,
"Ma ka Poaono, nee aku la na puali waena o ko kakou mau koa (na kipi) i puka mai ai ka enemi iwaho mailoko mai o na pakaua a lakou (oia na koa aupuni.) Ua kaa ae o Gen. Ewell, ame Longstreet ma ka aoao akau, a ua lilo ia laua na kiekiena. Ma nehinei. (oia ka la 5 o Iulai.) ua pau loa'ku na koa aupuni i ke auhee, a ua pio mai ia Gen. Lee he 40,000 koa aupuni."
O ka olelo a ka nupepa Enquirer, (he nupepa kipi no ia.) o ka la 8 o Iulai. E ae mai ana no i ke pio ana o na koa kipi he 10,000 iloko o ke kaua; aka, o ka puali koa nui o ka akau he 175,000 ka nui, ua hee lulu i na koa o ka Hema, a ua pio noloko mai o ia poe he 40,000 koa aupuni. Ma ka manao pepa o ka nupepa (kipi) Dispatch e olelo ana, ua maopopo loa ka halawai ana o na koa o ka Hema me na koa o ka akau, a ua kaua no, a ua pio loa ka akau. A ua olelo pu iho no hoi ua pepa la ua hooukaia he kaua weliweli nui ma Getebuga, a ua poino he 60,000 koa o ka akau, a penei ka hopena o ka manao o ua pepa'la, "Ke hoomaka aku nei makou e ike poliuhu i ka hele ana mai o ka wa e hoopauia'i o ke kaua, ke oiaio i na mea i hoikeia mai nei ma ka uwaea telegarapa; aka, mai ae kakou i ka hooki ana i ke kaua, ke ole e lilo o na olelo hoakaka a kakou ka mea e aelikeia."
WASINETONA, IULAI 11.--Ua hiki mai ka olelo hoike oihana a Gen. Trentiss, e hai mai ana i kona halawai ana me na koa kipi he 15,000 ma Helena, ame ko lakou pio ana ia ia. Ua pio mai ia ia he 12,000 pu luhi me kekahi mau have. O ka nui o ka make o na enemi he 2,500, a ma ka aoao hoi o ka akau he 150 koa.
Ka haunaele ma Nu Ioka.
BUFFALO, Iulai 14.--Ua ala mai he haunaele nui ma Nu Ioka, ma ka la 13 iho nei o Iulai, a ke noho nei ia kulanakauhale me ka hoopuniia i na anaina hoohaunaele ma na wahi a pau o na. O ke kumu nui o keia ala ana mai nei o keia haunaele nui, oia no ke kanawai e pili ana i ka huki ana'ku i na kanaka iloko o ka oihana koa. Ma ka la 13 iho nei o Iulai, ua houluulu ae kekahi poe lehulehu wale a hele huakai aku i kahi e ohi ia ai na kanaka e lilo i poe koa, aia ia keena ma ke Third Avenue, ma ka hapaloa o ka hora 10 o ke kakahiaka o ua la ala. I ka hiki ana o ua huakai nei mamua ponoi o ua keena ohi koa nei, alaila, o ko lakou holopololei aku la no ia a hopu i na buke oihana a hoopaa inoa hoi, me ka ikaika nui, a ma ia wa iho no puhi ia ka hale i ka alu. O na wahine kekahi i komo pu iloko o ua huakai la, a na lakou i koikoi aku i na kane e hoomau ma ka hoohaunaele. Ua hoounaia mai ua puali makai hoomalu o kulanakauhale e hele mai e hoomalu a e hoopau no hoi i k ahaunaele, aka, ua lilo lakou a pau he mea ole iloko o ka lima o ka poe hoohaunaele a ua no-ke ia ke Ahi makai i ka hahaua i ka laau, a ua hele oia a melumelu, aole paha oia e ola ana. Ma ke awakea o ia la, ua hele ae he 75 o na LUna Makai Hoomalu o ke kulanakauhale o Nu Ioka me ka manao e hoopau ae i ka hoohaunaele ana, a ua kukuluia ko lakou poe ma waena o na alanui helu 44 ame 45 aka, iloko o ka pokole loa, ua hoopuniia lakou e ka poe hoohaunaele, a ua hailukuia i ka pohaku me ka heneheneia. Ua ki aku na koa i na poe hoohaunaele, aka, ua huli mai no nae ua poe la, a iloko no o ia manawa koke, alualuia na koa, a hala ka mile hookahi. Hookahi koa i pio aku i ua poe la, a ua pepehia ia wahi kauaka hookahi, a paki liili i na kane a me na wahine o ua anaina nei, a ua pio hou iho no kekahi, ua mokumoku ola ia no ia, a mahope iho o kona make ana ua kiolaia ke kino iloko o kekahi auwai, a ua hailukuia i ka pohaku a hiki wale i ka wa i nalo ai ke kino make iloko o ka lepo nenelu. I hiki hou mai no ka hana o na makai, pio hou no kekahi o lakou, a pepehiia no a make, a o kekahi pakele mahunehune wale aku no. Ma ka hora 3 o ka auina la, hoomaka ua poe hoohaunaele nei e wawahi i na pa laau i mea e lawe ai ma ka lima, i lako ai i na mea e hoeha aku ai i na poe e hele mai ana e keakea ia lakou, a ua komo iloko o ia huina hoohaunaele na poe aihue, na poe kolohe no a pau me na wahine, me na pauku laau, na pauku hao, ame oa po panapana ma ko lakou lima, a ua hele aku ma na alanui e hooweliweli ai i ka poe a pau e pili ana ma ka oihana ohi koa. Ua hele no ua poe nei e hoao aku e puhi i na hale waiho pauda, a lako kaua hoi o ke Aupuni, aka, ua keakea ia mai nae lakou e ka makau i na papakoa e noho kiai mai ana, a no ia mea, aole lakou i kii aku e puhi ia wahi. Ua kukuluia he pukuniahi malaila, a ua hoopihaia i na poku, me ka manao e ki koke aku i na poe hoohaunaele, i ka wa e hoomaka mai ai lakou i ka hanaino ma ia wahi. O na hale a pau e ku ana ma kekahi apana holookoa o ia wahi, kahi hoi e pili ana i ka hale, a me ka keena ohi koa, ua pau loa