Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 29, 18 July 1863 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Nupepa Kuokoa

Pane no na Palapala.

  @

@ W I. KA@

J @ N o Kal@

KA@AK K@ Ak@

@ M K@

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU, IULAI 18, 1863.

  [O kekahi hapa keia malalo nei, o ka palapala a Patara i hoopukaia i ka helu o kela p@ aku nei.]

  AOHE o kakou mau aina i uhiia i k@ kai a kanakolu kapuai ka hohonu o ka hapalua o ka makahiki e apuepue aku ai me ka lanak@la maluna o ke kai, me ka hanai nui e lik@ m@ na kanaka o Flemish.  Ua makaukau mua no ko kakou honua no ka palau.

  Ua lanakila na poe inahiai o Flemish, maluna o ko lakou mau aina no ka hana ame ke kokuaia mai no hoi e ko lakou mau alii, a ua lilo ia i mea e hoonui ai i ka waiwai o ke aupuni.

  He hiki anei i kekahi mea ke olelo ae, e hiki ole i@ kakou ke hoohalike aku me lakou, oiai hoi aohe a kakou kau ino e hoomakaukau mua ia no ka mahiai ana, a no ko kakou pono iho no hoi, ke kokua iki ia mai kakou no kahi piiikia hiki ole ia kakou ke hoala ae ?

  E pono i ka Ahaolelo e hiki mai ana, ke haawi i ka mana i ke Aupuni, e aie aku i $100,000, a e hooliloia no ka hoomaikai ana i na alanui o na apana a pau.  o na kuaaina, a ma e maikai ka hana ana, alaila. e hiki ana no ke hoomau ia ko lakou maikai  e na auhau alanui makahiki; a e aie uku i $100,000, i mea e kuai aku ai i mau Wiliko, i ke ano kanaiki mai no, o na holoholona lapuwale e holo hana ole mai nei, ka mea nana e hana ia mau Wili, a ua lako no hoi ia mau mea ma ua aina k@aaina, a ua lako up no hoi i ka mauu e hanai ai ia lakou.  A e kukuluia ua mau Wiliko la, mahope iho o ke ana pono ia ana o na wahi i manaoia'i e kukulu, ma na wahi e pookela ana o ka pomaikai.  A e hoolilo i na kanaka a i na haole kamaina paha @ noho nei ma na apana, kahi e kukulu ia ai o ka Wiliko, ka poe i maopopo i ka lehulehu o ia wahi, ka maikai o kona noho ana, a me ka eleu hoi ma ka lawelawe ana i ka oihana Wiliko, o lakou ke hooliloia i poe Wiliko.  E loaa ana no ia poe, a e like ana ka nui o ka poe e noi ana no ia mau hana, me ka poe i noi iho nei i ka Oihana Luna Leta Nui.  Ina paha he Wiliko i oi ae ka nui mamua o ka James Lonzada, o Waikau he $2,000 ke kumukuai.  E haawiia ka mana i ka Luna Wilike, ina paha aole he mea kupono a makaukau hoi o ia wahi, alaila, o ka Mikanele no oia apana, e kikoo aku me ke kakau i kona inoa mawaho, no na dala, aole e oi ae mamua o $5,000, i na wa ana e makemake ai.  Lawa pono iho la no ia--no ka mea, o ka Luna Wiliko e kohoia, aia he kanaka i maopopo mua kona akamai, ame ka makaulii no hoi o ka noho ana, a ma ia mea, ua loaa no ia ia kauwahi mea iki nona iho.  A ma kekahi mau wahi no paha, o ka wiliko wale no a me na pana-ko ka mea e makemakeia.  He hiki ke hanaia na halepili ma kuauina no ke kumukuai emi loa, a he maikai kupono no hoina mea a pau i makemakeia, a o ka hale-puhi-ko hoi, he pono ka hanaia i hale-pohaku.  He hiki ke ikeia iho na aina mahiko o ke awaawa o Nuuanu ; (aka, aole nae he hiki ke hoolilo aku i na hale e ku nei maluna i kumu alakai) i ka hiki i kanaka e manaopaa ana he hele imua ma ia mea, ke ko mamuli o ke kupaa.  O ka pa hana ko ano hou, (Sorghum Evaporator@) no ka moakaka a me ka makepono o kona hana ana, a me kahi akamai iki no hoi e pono ai i ka poe puhiko ke lawelawe ia mea, nolaila, ua pili pono ia i na kanaka maoli, a me na wiliko liilii.

  E olelo mai ana paha kekahi poe, aole e holopno na Wiliko liilii--e oi ana na lilo ke hoohalikeia mamua o na wiliko nui ; pela io no.  E ae no kakou, he kumu hoopaapaa io, he hapalua wale no ka nui o ke ko i hanaia e na wiliko nui, i hiki ke hanaia e na wiliko liilii.  Aole anei i oi ae ka pono o ka hapalua, mamua o ka oleloa ? Aole anei ko kakou poe mahiai. ka poe e waiho wale nei i ko lakou manawa me ka hana ole, a e noho lona ole @ei hoi, me ke ola wale iho no ma na wahi mea ai o ko lakou aina iho e hoopomaikaiia e keia hapalua pakeu ? Aole anei e lilo ia hapalua i mea e hoowaiwai ae ai ke Aupuni? He lehuiehu na hapa e hiki ai ke loaa ka mea okoa.  A ke hoomakaia na wiliko liilii, alaila, e hiki mai ana na wiliko nui e pani ma ko lakou wahi i ka wa e makemakeia'i, me ke kokua hou ole mai o ke Aupuni, a me ka poe mea dala hoi o na aina e.  Aole make kau o ke Aupuni i mau rula hookaumaha ma ua mea e pili ana i ka hooponopono ana i ua mau Wiliko nei, o ka hoakaka wale no i ke ano o ke kumukuai, i holopono ka like o ka pono i ka poe kanu ko, ame ka mea Wiliko.  He hiki no ke hanaia kekahi mea e hiki ai ke hooia. i ka uku ana i ka uku hoonee makahiki. o ke dala a ke Aupuni i haawi mai ai. ina p@ha ma ka hana ana o ke Aupuni i haiep@poa e waiho ai i ko, a i ole hoiia ma ka haawi ana aki, hoi a ka Luna wiliko. ma o kona hope la ma Honolulu, e hooia i ka hookaa ana ia mea.  O ke alai nui e halawai ai i ka wa e hoomaka'i oia no na kanaka. no ka loaa ole ana iho nei mamua o ka, mea nana e kauo lakou e noho ma kahi hookahi, nolaila, ke noho kakaikahi nei lakou ma na apana a puni wale o na kuaaina.  I mea e loaa mai ai ka pomaikai o ko lakou hana. aia no ka maalahi a hooluoluia ka noho ana.  He nui na ano e pomaikai ai ke Aupuni ma ka noho houluulu ana i kahi hookahi, e emi ana ka lilo ke Aupuni no na alanui.  O ke dala no na kula, e haawi pakikoia nei ma na kuaaina, me ka malama pono ole ia no hoi i ka hapa o ka manawa e noho nei, me ka hiki ole ke hoolakoia ina Kumukula akamai.  A ke houluuluia mai ka noho ana a na kanaka, alaila, e nui mai ana no na kula, a e emi iho ana hoi ka nui o na Halekula a ke Aupuni e malama'i, e loaa ana na Kuinukula akamai, a e holomua ana ka oihana naauao ma na ano a pau. Aole nae e hiki ana i ka Kanawai o ka Ahaolelo e kau ai ke hoohui i ka noho ana o na kanaka. Na lakou no e hele ae ma ko lakou makemake iho.  E kukulu i na wiliko ma na wahi kupono, e hana i na alanui maikai e hele ana ilaila, i kahi o ka Wiliko, a malaila'ku a kahi kumoku.  A na ka mea kanu ko no ka ike iho i ka nui o ka manawa o ka hele ana i na mile elima, mamua o ka lawe ana i kana ko i kahi he umi mile ka loihi, ame ka oi papalua hoi o ka mama o ko ka auamo ana i kana ko i kahi hookahi mile i na mile ka loihi, mamua o ka auamo ana elima mile.  Aole no e loihi ka manawa. alaila ikemaka iho lakou hoomaopopo ole no i ke ano o ka uku o ka manawa, nolaila. ua lilo he mea ole ia lakou ka auamo ana i na ko a lakou i na mile he umi, a he iwakalua paha, i hiki ai i kahi o ka Wiliko. ina e maopopo ana ia lakou e ohi ana lakou i ke dala ke hiki aku ke ko a lakou ilaila.  E ike koke iho ana no nae lakou i ka oiaio o ka noho naauao ana--0aia ka maikai o ke alanui Aupuni ma ke ano o kona kaawale mai waena konu ae o kahi kalepa.  Na lakou no ia e nee malie mai, me ka hoohui mai i ko lakou noho ana, me ke kukai hoi i ko lakou mau Kuleana, ka inea nana e okioki liilii nei na aina o kuaaina, me ke kauliilii nui, me ka poe mea aina e pili ana i kahi kalepa nui ia.  A o keia noho kuee ana o na poe mahiai, me ka poe hanai holoholona, e pau ana kona lilo ana i mea paina na na Loio o kuaaina, no ka mea, ina e hanaia pela, alaila, e kaawale a@a kahi noho o kekahi, e like me ke kupono i ka laua oihana.  O ka pono o ke ola ame ka oihana naauao hoi o ke aupuni, a na Kahunalapaau, ame ka Luna Hooponopono o ka Polunesia e kau nei maluna o na mea a pan o ke Aupuni, e ku ana ia mau mea ma ke kahua kupono, ke hanaia pela.  He mau mea nui no ia e pili ana i ke ola o keia Aupuni; aka, mamuli o ka hooikaika ana mamuli o ke ano nui o ia mau mea, mai hoonalowale aku kakou i ka oiaio, oia hoi, aia ma ka huai pono ia'na o na oihana mahiai, e loaa ai ke kahua pono e hilinaiiai," a maluna iho o ia mea e hiki ai ke  kukulu paa i mau lala mau no ia mau mea nui.  Aohe o kakou make hoihoi hou i ke kaa mamua o ka Loio.  A e ike koko iho ana na kanaka i ka pono ole o ka noho ana hoomaimai oiai ke loaa ka hana makaukau i ko lakou lima, me ka loaa mai o ke dala ma ko lakou pakeke.  Alaila, e loaa i na makamaka o ka mea i mai ia ke dala e uku ai no na makamaka i hiki ole ko uku no lakou iho, me ka hookaa hoi i na auhau no na halemai e lapaauia'i o ko lakou mau hoa.  I keia wa nae la, aole no o lakou dala, aole hoi i ike i kahi ame ke ano e loaa mai ai.

  O ka oihana hoonaauao, ka mea hoi i hiki ke hele kuikui lima me ka oihana mahiai, ua hala loa kela imua.

                          (Aole i pau.)

Halawai Hoihoi Ea o ka Aina.

ma ka la 31 o Julai.

  E like me ka mea i hoolahaia ma na palapala hoolaha, i pai ia ma ke alanui, no ka hoomanao maikai ana i ka la 31 o Iulai, ka la i hoihoiia mai ai o ka Ea o ke Aupuni Hawaii, pela no i hookoia'i ma ke ahiahi iho nei o ka Poalua ; ua hui ae ka lehulehu ma ka Halepule ma Kaumakapili, a malaila kahi i kuka'i no ka mea e hiki ai ke "Hoomanao pono," i ka malama ana me ka hauoli, ame ke aloha, i ka la iini wale, i hoihoiia mai ai ke Ea o ke Aupuni, Hawaii, He nui wale na poe hanohano i hiki mai, o Na Mea Hanohano M. Kekuanaea.J. Ii, D. Kalakaua, C.G. Hapakini, ame kekahi poe e ae no hoi he lehulehu wale.  Eia iho malalo nei ka moolelo o na hana i hanaia ma ia po.

  No ka hiki ole ana mai o na Komite a pau nana i hookumu ka hana, nolaila, ua weheweheia mai ke kumu o ka halawai ana, e W. P. R. Bila, oia hoi ke kumu o ka halawai, oia no a hoomaopopo ana i ka hoomanaoana meka " hauoli," ame ke "aloha," i ka la 31 o Julai, ka la i hoihoiia mai ai o ka Ea o ka aina.  Ua noi ia e ka hale e koho i Peresidena, ame ke Kak@uolelo no ka halawai.  Mina ke noi a A. M. Kahalewai, ua kohoia o Mr. Maakuia i Luna Hoomai@ no ka halawai. a o W. P. R. Bila hoi ke Kakauolelo.

  Hoopuka mai la ka Mea Hanohano Ioane Ii i kekahi mau olelo hoakoka no ke ano a me ke Kumu Nui i hapaiia i o keia halawai ana. a ua mahalo ia no.  Noi mai Ka Mea Hanohano D. Kalakaua, e kohoia i mau Komite i 13. i poe nana e hoomakaukau a e imi hoi i na mea e holopono ai ka malama maikai ana i ka la hoihoi Ea o ke Aupuni.

  Ma ke noi a A. M. Kahalewai. ua hooholoia. e malamaia ka la hoihoi Ea o ke Aupuni ma ka hana ana i kekahi ahaaina nui. Kue Ka Mea Hanohano M. Kekuanaoa, i ka olelo hoolaha no ka haaleleia o na haole, aia ka pono o na haole kekahi, e hui pu mai. Ua kue ia ka manao o ka Mea Hanohano e ka Hon. D. Kalakaua, ame W. P. R. Bila, me ke apono no hoi i ka lilo na ke kanaka Hawaii no hooponopono iho i ka hanohano o kona la hauoli.  Ma ia wa ala nui mai'la ka hoopaapaa mawaena o ka poe e kukua ana i ko ke Kiaaina manao, ame ka oe hoi e kue ana ; a mahope iho o ka hoopaapaa loihi ana me ka hahana, a hale kekahi mau minute, aia hoi; ua hapai houia ke noi a ka Hon. D. Kalakaua, me ke koha ana i mau Komite, a ua hooholo kokeia e kohoia i 13 Komite. Eia iho na inoa o na Komite i kohoia: Mea Hanohano M. Kekuanaoa. Luna Hoomalu o ke Komite, J. I. Dowsett (Kimo Pelekane,) Hon. Ioane Ii, J. S. Lowe, J. A. Cummins, H. L Sheldon, J. W. Kaikainahaole, W. Pinehasa Wood, J. Moanauli, Hon. Charles Gordon Hopkins, H. Prendergast William Wright, ame E. H. Boyd, a ua hooholoia.

  Mahope mai o ia mauawa, hoike mai o Rev. M. Ibbotson, he manao no ka Haku Bihopa o Honolulu, a ua maheleia e W. P. R. Bila, a penei no ia.  No ke ano nawaliwali o ka Haku Bihopa o Honolulu, nolaila, ua hiki ole iaia ke hele kino mai i ka halawai, aka, ua hoouna mai nae oia i kekahi o kona poe Kahuna, oia hoi o Rev. Mr Ibbotson, me ka hai mai hoi ua makaukau oia e kokua mai i ka hana a na kanaka Hawaii,. ke makemake lakou ia ia e kokua mai.  Ua mahalo nui ke anaina i na manao a ka Haku Bihopa i hoouna mai ai.  Ma ia hope iho, Himeniia ka leo mele "God Save the Kiing."  A pau ia, hoopanee ia ka halawai a ka po Poalima, ma ka hapalu@ o ka hora 7 o ke ahiahi.

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

  PRINCEVILLE.--Ua olioli makou i ka lohe ana mai i ka mahalo nui o na kanaka o Hanalei, ame Kauai no a puni, i Ka Mea Hanohano R. C. Wyllie, no kona lokomaikai, ame kona ake no hoi e hoopomaikai i na kanaka, ame ka poe no a pau e noho pu nei me ia, ma kona aina mahiko ma "Princeville," Hanalei, Kauai.

  HOOMANAO I KA LA 31.--He halawai hou ka na poe Hawaii nei o Honolulu ma ke ahiahi nei, no ka hooholo loa ana i ka ahaaina, ame na hana lealea e kohu pono ai ka la Hoihoi Ea o ke aupuni Hawaii.  Aole i loaa mai ka moolelo o ia halawai, a keia pule ae hoikeia aku.

    Ua loaa mai ia makou kekahi leta na H. P. Kaanaana, o Aleamai, Hilo-paliku, Hawaii, e hai mai ana no ka nui o na kahuna hoopunipuni e noho nei ma ia wahi.  He nui ko makou minamina, no ka hele mau ana o na kahuna hoopunipuni iwaena o ko makou mau makamaka, ma keia mau pae moku, a o ka olelo ku wale no ia makou ke hoopouka'ku, oia no ka hai aku i na hoa, mai puni wale aku i na kahuna e hele nei e epa, a e imi waiwai no hoi ina ka hoopunipuni.

KA MOOLELO O KA HOOLAHA ANA I KA MANAIO.--Ua l@aa mai ia makou ma ka lokomaikai o ko makou mau makamaka Katolika Roma, kekahi mau helu o ka buke nona ka inoa ka "Moolelo o ka hoolaha ana i ka manaoio." (Annals of the Propagation of the Faith.) a ua ike makou i kekahi mau mea maikai a aloha no hoi, maloko o ia mau buke ; a kekahi wa kaawale.  pai aku makou i kekahi o na moolelo i haiia ma ia mau buke maikai.

AIWAIWA WALE.--Ua loaa mai ia makou he leta na J. A. Waiwaiole, o Kona Hema, Hawaii, @ hai mai ana i ka make emoole ana o Nika ma ia wahi.  He aiwaiwa wale mai nei no neia wa, ka nui o ka poe make emoole, no ka malama ole no paha kekahi kumu o ko kakou loaa ana ia mau popiliki.

    E hoomanao oukou e ka poe e kakau mai ana no ke Kuokoa, mai kakau pu oukou i na poe hanau, mare, ame ka make, maluna oia pepa hookahi; e pono e kakau maluna o ka pepa okoa.  A pela no hoi i ko oukou mau manao i ka Luna Hoo@uk.

  PAKELE MAHUNEHUNE--Ua loaa mai ia makou he leta  na W. D. @ o Lihue, Kauai, e hai mai ana i ka pakele mahunehune ana o kekahi poe kanaka malaila i ke ahi, a penei no kana mau olelo.

  "I kakahiakanui, oia ka hora eono, kalai aku la lakou makai o ka malako a puni, pupuhi aku la kekahi poe i ke ahi, a a nui ae la, a paapu ae la omua i ka uahi. aole i ike ia aku o mua; ia manawa, kahea aku la o Likeke, ame Huhuli, Pau makou i ke ahi! Pau makou i ke ahi!! Ia manawa holo aku la lakou io ia nei, e hou wale ai i kahi e pakele ai, aka. ua puka aku lakou me ke ola manhunehune."

  NA M@--Mai aneane ka na Moi e halawai meo ka poino i keia mau ahiahi aku nei @a. i aneane ia kekahi huila o ke kaa alii e hemo. pela ko makou ike iho ma kekahi leta i kakauia mai ia makou e S. W. Ahu. o Kikihale. Honolulu : makai mai o kahi o Kauka G. P. Judd kahi i aneane ai e hemo ka huila.  He kumu pono keia a kakou e hoomaikai ai i ke AKUA KIEKIE. no kona malama ana mai. ame ka hoopakele ana i ka kakou mau Moi, mai ka poino ana, "E ke Akua e hoola i ka Moi."

HOOLAKA LIO AKAMAI.--E hoike ana o Prof Belew. (Belu.) i kona akamai ma ka hoolaka ana i na lio hihiu a pau e lawe ia aku ana imua ona.  Ua hiki ia ia ke hoolaka i ka lio hihiu loa iloko o na minute pokole loa.  E hoomaka ana oi ma keia ahiahi. ma kona Hale Keaka. ma Polelewa, ma ka aoao hikina o ka Hale Kupa Pahu o Lewis ame Norton, ma ke kua ponoi aku o ka Halepai o ke Kukoa.

     Ua loaa mai he leta na S. B. Lowela, o Kapualei, Hawaii, a penei no kana olelo:

  "Aia no e noho ana o Kalanui me kana wahine, e kakali ana i ka hanau mai o ka laua Kao; a i ka manawa i hanau mai ai o ka laua Kao, i nana iho ka hana, he ano e ke poo ame na wawae, a o kona kino, ua like me ke Kao ; o kona poo nae ua like me ke poo o ka Puaa, a e kona mau wawae, uua like me ka wawae o ka moa."

  KA AHA HOOMALU.--Eia malalo nei ka papa helu a me na moa o @a hihia i hanaia imua o ka Aha Hoomalu o Honolulu, no na pule elua e pau ana i keia la.

Iulai 4, PAULO (Paniolo.)--Hoopiiia no ka

  hoeha aku me ka mea make; hookuuia.

Iulai 4, PETER HAMILTON.--Hoopiiia no ka

  aihue lio ; hookuuia.

Iulai 7, HOMELO.--Hopiiia no ka mahuka

  mai kona haku hana mai ; ua hoi hou no

  me kona haku hana, uku $2.50 koina.

Iulai 7, MAHOE.--Hoopiiia no ka mahuka

  mai kona haku hana mai: ua hoi hou no

me kona haku hana, uku $2.50 koina.

Iulai 7,  WM. JAMES.--Hoopiiia no ka ona ;

  hela ia $6.

Iulai 10, JOHN HOLBORNE.--Hoopiiia no ka

  moe pio; ua waihoia'ku keia hihia imua

  o ka Aha Kiekie, a ua ahewaia, a aole i

  hoopukaia mai ka olelo hooholo no kona

  hoopai.

Iulai 14. PUAMANA.--Hoopiiia no ka ona;

  hoopaiia $5, a me $1 koina.

Iulai 14, PUAMANA.--Hoopiiia no ka pepehi

  aku ia Kekipi (w,) hoopaiia $9, a me $1 1/2

  koina.

Iulai 14, PUAMANA.--Hoopiiia no ka pepehi

  aku i na Makai; hoopiia $15, a me $1 1/2

  koina.

Iulai 16, HEPA (w.)--Hoopiiia no ka aihue

  i ka lole o Marie ; hookuuia.

Ka la hoihoi Ea o ka Aina.

  O ka la hoihoi ea o ka aina, oia no ka la i oleloia e J. W. Kaikainahaole, ina ke poo o kana olelo hoolana, e olelo ana oia Hauoli! Hauoli.

  Ua ane like loa ko'u manao me ko J. W Kaikainahaole ma kekahi mau manao, a ma kekahi hoi, aole like lou.

  No ka mea, ua kauohaia n@ai na keiki a pau o ka helu akahi ma keia Mokupuni. ka poe hoi i maa ma na hana eleu.  E akokoa mai lakou ma Kaopuouua. he wahi ahaaina i hoomakaukauia e J. W. Kaikainahaole. He mea maikai, a he mea mahaloia ko kakou olioli ana i ka la 31 o Julai, oiaio no, ka la i kau hou ia ai ko kakou Hae Kalaunu iluna.

  A oia no hoi ka la i hoihoi ia mai ai ke ea o ko kakou Aupuni  A mamuli o keia olelo paipai a J. W. Kaikainahaole, ua makaukau no hoi au i ka poe @akaukau i ka hoomana Akua o na keiki kupa o ka aina. o kela hoomana keia hoomana, i hhomanaia e na kupa Hawaii.  He mea pono no ia lakou ke akoakoa ma ko lakou mau Luakini, a e hoomana aku i ke Akua nui o ka lani.  No ka mea, he kuleana ko kakou e hikl ke hoomana i ke Akua, i kela la 31 o Julai.

  No ka mea. i ka la i haule ai ka Hae Hawaii o ko kakou Aupuni ilalo, ua maopopo no ia kakou, aole kekahi o na kanaka ikaika i kii aku a kaua ia Beritania, a mam@li o ia ikaika i hoihoi ia mai ai ke ea o ka aina.

  I ka wa e waiho ana ka Hae Aupuni ilalo, ia manawa hoakoakoa ae la ka poe haipule o kela hoomana keia hoomana me ka naau kaumaha ame ehaeha, no ka lilo ana o ka maluhia mai ke Aupuni aku.

  Aka, hapai mau ae la ka poe haipule i ke Akua, me ke noi aku iaia e kokua mai i keia Aupuni liilii loa imua o na Aupuni nui a pau o ke ao nei.

  A mamuli o ia kumu i manao ai au, ua kupono no ia kakou e ka poe haipule ke hoolilo i ka la 31 o Julai i la haipule, no ka mea, he oleloa hoi ko kalewa hele ma kela huina aianui ma keia huina alanui, e alualu hele ai i ka poe Kinai Ahi, ame na Koa Kaua Lio.)

  Aole nae au e keakea ana i ke kauoha a kekahi o na helu akahi o ka poe eleu, me ka ulele pu no hoi.

  No ka mea, o ko kakou la no ia i lilo ai i Aupuni Kuokoa mai waena mai o na Aupuni nui o ka honua.

  A he pono no kakou ke olioli me ka hoomaikai pu aku i ke Akua, i ma@ ai ka noho Moi ana o ko kakou mau Moi Ilihia ma ko laua kulana Moi ana.  A pela no @a Kuhina Alii malalo iho o laua.  A e Oia na Moi i ke Akua.            W. N. P.

Ke ku ana mai o Yankee!

ME NA NU HOU.

Ke ano o ke Kaua!

Komo na Kipi i Penesilevenia!

Aole i pio o Vikibuga i ka Akau!

Ke nui mai nei na moku kipi.

  Ua ku mai nei ka moku Yankee iloko o na la he 14. mai Kapalakiko mai. a ma ona mai la, ua loaa mai na nupepa o ia wahi. e hiki ana i ka la 30 o Iune iho nei.

  He ano nui no na mea hou i hiki mai nei. oia hoi ua hoololi ae o Gen. Lee, i ke kahua kaua ma na mokuaina pili Hikina, a ua hoihoi ae ma Marilana a me Penesilevenia, a ua pio kekahi mau wahi o ia mokuaina, me ka hooikaika aku e hiki i kahi i kapaia o Harrisburg ma ia mokuaina no, a malaila aku e hele ai a hiki i Balatimoa, ma ka mokuaina o Marilana, a ina e hiki ilaila, alaila e aneane ana paha e leleliilii ka lehu o kapuahi i na keiki kamaeu o ka Hema.  O ka mea nui i ikeia e ka Akau. oia no ka manaopaa o na kipi e lawe ia Wasinetona, a i ole hoi ka lawe maoli, alaila, o ka hoolele aku i ka oili o na Poo Aupuni.

  Ma ka la 15 o Iune iho nei, komo ae na koa hele wawae a me na koa lio o ka puali koa kipi malalo o Gen. Ewell, (Iwela.) (he 23,000 paha ka nui.) iloko o ka mokuaina o Marilana. a i ka lohe hope loa ia ana mai nei. ke nee aku nei ia poe iloko o ka mokuaina o Penesilevenia, me ka hele polulei aku hoi i Harrisburg. ke kulanakauhale alii o ia mokunina.  Eia iho na mea hope loa i loheia mai nei.

  HARIABUGA, (HARRISBURG) Iune 24.--Ua nui ka haunaele ma keia kulanakauhale i keia la, o na mea i haiia ma nei ma na awaawa e kokoke mai nei, ke hele mai nei na kipi me ka manao e komo iloko o keia kulanakauhale, me ka nui no o na koa ; no ka mea, aole no paha na kipi e aa mai e hele maloko o ka aina o ka enemi, me ka makaukau pu ole i ka lako kaua, a me ka ikaika kupono, e hiki ai ke hoopio mai i ka enemi.  Ke hoomau mai nei no lakou i ka hele ana me ka loaa ole i ke keakeaia'ku. He 12 mile o ka poe kipi mai Carisle aku, he hele mai nei no imua.  Ke manaoia nei e kaua koke ana paha o Gen. Couch me lakou, oia ka Luna Nui o na koa malaila. Ehiki mai ana paha ka enemi kipi imua o ke kulanakauhale i ka la apopo.  Aole i ikeia 'ku ka nui o na koa kipi, e na koa lio i emi hope mai i ka wa o na kipi i ike muaia'ku ai.  He mea no nae i maopopo aole lakou i hele nele mai ka ikaika a me na lako kaua.

  No ka loheia ana mai o ke komo ana o na kipi i Penesilevenia, nolaila, ua pau na poe mahiai o ke kulanakauhale i Makonelebuga, (McConnelsburg) ma in mokuaina no. i ke auhee aku i kuahiwi, me ka lawe hoi e huna i ko lakou mau lio a me na holoholona e ae, iloko o na awaawa nui iloko o na kualuwi.  A o ka mea a lakou i manaolana ai, oia hoi ka ohi ana i na hua o na maliinaai a lakou i kanu ai, na lilo i mea e kanalua ai; no ka mea, aohe i maopopo ka wa a ka enemi e poi mai ai ia mau mea a pua.  Ua piha loa ae la kahi i kapaia o Franklin County i na kipi a ke hanai nei lakou ia lakou iho i na mea a ka poe Akau i kanu ai no ko lakou pono ponoi iho.  Ua komo mai elua koa mahuka o ka poe Heina iloko o ka aoao Akau, a ua hoike mai no hoi, ua komo mai na koa o ka puali holookoa o Gen. Ewell, iloko ka mokuaina o Penesilevenia.  Ma ka hora 4 o ke ahiahi o keia la, ua ikeia iho ka hoomaka ana a na kipi e pii mai ma na kuahiwi o Mercersburg.  Ua alaiia mai no na alinui; aka, aole nae i paa pono aku o hope i na koa. Ua haiia mai he elima mile wale no ke kaawale o na kipi mai ke kuianakauhale aku o Kalaile, (Carlisle.) a ua hoikeia mai no hoi ke pio ana o kahi kulanakauhale i kapaia o Sapenabuga (Shipensburg,) aia no ia wahi ma Penesilevenia, a ua komo aku na kipi ma Faietavile, ke lawe nei na kipi i na papale, wati, a me na dala no hoi a pau a ka poe a pau o ke Aupuni i pio aku ia lakou.  Ua hiki hou mai ka lono mai Harisabuga mai, e lai mai ana, he 20 mile wal@ no ke kaawale o na kipi mai ke kulanahauhale aku o Harisabuga. a he S hoi mile mai Kalaile aku, a ua maopopo no hoi e hooukaia'na kekehi kaua nui ma ia wahi iloko o keia mau la koke no, a i ole ia, e haalele ana paha ka Akau ia wahi.  Ua maluhia ka noho ana ma Gelebuga, a me ka haiia o Hanovera.  Eia hou no keia mea i haiia mai nei e na nupepa, e hoi ana o Gen. Ewell. a me na koa kipi a pau iloko o ka mokuaina o Marilana: he 23,000 ka nui o ia poe.  O na koa lio hoi a pa o Gen. Stuart. e holoke mau ana i o a ianei, ma ka poli hikina o Blue Ridge (Kualapa Uliuli.)  Ke hoomakauli mau ia nei nae kana mau hana i na manawa a pau e na kana mau hana i na manawa a pau e na koa lio Aupuni malalo o Gen. Pleasanton. a ke kaua liilii nei no i na la a pau.

  FREDERICK, MARILANA, Iune 24,--Aohe wahi kumu e hikiai ke kanalua i ka pau loa mai o na kipi ma ka aoao akau o ka Potomaka, me ka @ele aka hoi e komo iloko o Penesilevenia ; no ka mea, ua haiia mai ke komo ana o kekahi mahele koa o ka puali a Gen. Ewell, ma Samitabuga, a malaila aku e hele ai a komo iloko o Chambersburg.  Ua lawe pu mai lakou he 16 pu kaa kuniahi, elua poe koa lio, a me umikumamakahi mau paali koa hele wawae, a o ka huina pau o ia poe he 8,000.  O kekahi o na koa kipi, ua hele aku ma ke alanui Greencastle, a hiki loa aku i Hagatauna, a o ka mahele akolu o na koa o Ewell, aia no ia malalo ponoi iho ona, a ma ka la 23 o Iune iho nei. hiki oia i Hagatauna.

  He huakai kaa nui kekahi e alualu nei anahope o na poe kipi, aole i kanamai ka o ua mea he kaa, ame he mea la, he huakai haowale keia o lakou i hele mai nei. Ua kanoha na'lii kipi i ko lakou mau koa, aole e haowale i ka waiwai o na kamaaina o Balatimoa, aka. ina e hiki aku lakou iloko o Penesilevenia, alaila, e hiki no ia lakou ke hao e like me ko lakou makemake.  Eia kekahi, ua hoolaha mua mai no na'lii o ka poe kipi, o ko lakou manaopaa no ke komo iloko o Penesilevenia, ma Harrisabuga e komo mua ai, a mailaila aku a hiki i Peledelefia.  Wahi no a lakou, aole e lilo ana na wahi koa hawawa o ia wahi i mea e alai mai ai i ko lakou hele ana imua ; aohe hunahuna iki iho o ka lakou mau hana, no ka mea. ua hana lakou la i ke akamai a ua manoanoa, ua hele no a iwikani i nei mea he kaua.

  Aka, iloko no nae o keia koa aine ke akamai nui, ke kaena nei no na poe akau, pela ka ike iho ma ka manao o ka nupepa Alta o Kapalakiko, a penei no kana mau olelo: '@Ma na mea hou i hiki mai nei i ka Poakahi iho nei, (Iune 22.) ua akaka loa ka hele ana mai o Gen. Lee, me na koa lehulehu wale, me ka manaopaa e komo iloko o ka mokuaina o Penesilevenia, a e kaua pu aku paha ia Balatimoa.  Ma na mea hou i loaa mai i nehinei. (Iune 26,) ua hooemiia iho ka nui o na koa kipi malaila, a he 8,000 paha, me ka maopopo ole no nae hoi o ka Gen. Lee wahi e hoopue mai nei.  Ma ka hoomakakiuia ana iho nei, ua maopopo aole oia ma ka aoao hikina o ka Blue Ridge. (Kualapa Uliuli.) a aole hoi ma ka akau ae o Warenatona.  Ua ane maopopo ma ke awawa mai o ke Senadoa ka hele ana mai o na kipi a komo iloko o Penesilevenia, ame Marilana.  Malia paha aia no ilaila o Gen. Lee, me ka manao e hahai mai mamuli o kona mau koa, aka. aole nae he mea nana e hooiaio mai ia mau mea.

  "Ma ka noonoo ana i keia mau mea. hookahi mea e ku ka'oka'o ana imua o ka mea e huli ana i ka oiaio, a oia hoi ka hakalia o ke komo ana mai o ka poe kue mai iloko o na wahi a lakou i makemake ai.  He mau pule ka manawa i hala ae mai ka hoomaka ana a Gen. Lee e nee mai imua ; aka, aole nae i loheia mai nei kona kaa ana ae ma ka aoao akau o ka Patoinaka.  Hookalii no hoi mea i maopopo, aia ma kahi a Lee i noho ai, aia pu ilaila ka nui o na koa kipi.  Ua nui no hoi ka olelo wale ia am na nupepa o Rik emona, no ke kii mai e komo i na mokuaina o ka akau, he mea mau ole ka hoaiai mua o na nupepa o ia wahi i na mea e manaoia'na e na puali koa kipi e hana aku.  A ua oleloia no hoi, elua pepa e paiia nei ma Rikemona--hookahi pepa na ka poe o ka Akau, a hookalii hoi na na kamaaina o ka Hema.  A o keia hooioio wale ana mai no i Marilana, me ho mea'la aia ma kahi e aku--kahi i manaoia e kii mai e kaua, pela ka hiona ma ka nana wale aku.

  "A eia no hoi kekahi mea i maopopo