Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 17, 25 ʻApelila 1863 — Koena o ka leta a Who do you Think? [ARTICLE]

Koena o ka leta a Who do you Think?

Aina Mah:so o Makawao. No k.i haule nui ana o ka u i i!oko o nei mau mahiaa ekoiu, ua hele a uiiuli. a ulu nui no hoi na mea kanu o onei. Ui maikai ke ko o ka aina o Mr. Burua. a ao!e o'u kanalua i ka hiki ana o ka nui o ke ko e iike me ka'u hoike koho T mal ilo o ka hooponopono maikai ana o Mr. Wiiiioni, (Wilfong.) Iloko o ka M. H. 1564, e hiki ana na eka ko oia aina i ka 425 a hiki ak*j i ka 450. a ina no e emi ar>a ke ko o ka eka hookahi, alaiia e ike like lihi aku ana no ka ona oia wahi i kauwahi lihi o ka pomaikai, oia hoi iioko o na makahiki i kaahope ae ekoiu, aole i holo iea ioa i ka pomaikai. Xo ka hala ana o ka ona o ka aina mahiko o Maui Hikina i Lahaina, nolaila, aoie au i haiawni kino me ia, a ua koho wale aku no au i ka nui o kc ko e loaa ana i keia makahiki. Ma ka heleheiena o ke ko e ulu ana, ua ikea ka hele ana aku i kahi e. Ua holo ae au malnna o ka aina mahiko o ka Hui , Haiku, a ua ike iho au i na eka ko 300 i :kanuia e Mr. Kapihe, ka mea i noho Luna- ' makaainana i ke kau Ahaoleio i hala iho nei ;a ine kona mau kaikaina, a ua hooholo iho au oia ke ko maikai ioa i kanuia, a e ulu nei j hoi ma na wahi a pau a'u ī hele ai iioko o | ka'u auwana ana. A o ka poe e kanalua |ana i ka niki ole i na kanaka maoli ke kanu : i ke ko me ke akamai, e aho no e hele ae, a jna'u e kuhikuhi aku ia lakou i na niala ko imaikai wale, i hoouiu maikaiia ma ka aina | mahiko o Kap. .Maki maialo o ka | hooponopono ana a Mr. W. Haiii, Mr. Piipii, a ine Mr. Peiapeia, & Co., a me na maia ko |hoi o ka aina ko o ka Hui Haiku, i kanuia imalaio o ka hooponopono maikai ana a Mr. |Kapihe, a me kona mau kaikaina. Ua nui ī na mea i hooponopono hou ia oia wahi Wili 1 ko. Ua hanaia na ipu hao hoomaloo ko kajhiko, ua paniia ko lakou hakahaka e kekahi inau ipu hao hou ekoiu, he 600 gaiani paka* •hi ko lakou nunui. Ua hai mai o Mr. Bailey ia'u he lawa kupono ioa ke ioaa hou ke- | kahi ipu hao iioomaioo, i hiki ka nui i ka 600 'gaiani i hiki ke hanaia i ka la hookahi. Ua like ia me 6,000 paona ko o ka la hookahi, ioia hoi 3 tona o ka hora hana oia wahi, mai i ka hora eono o kakahiaka, a hiki i ka hora eono o ke ahiahi. ( Ua hoomauui ka iiauie ana mai o ka ua ! ma Haiku, mai ka maiama waie mai o De;kemaba i hala iiio nei. E ua like ia mai no ! hoi a puni na aina, ina la hoi ua oiu wale ka ■ poo mei; aina ko, mai kela a keia pea. Ua j lohe makani mai au, e hana ana ka o Mr. I M- M. Gower, i haiekuai hou ma kona aina |e pili nei i ka aina maliiko o Haiku, me ke | kuai hookeke aku hoi i ko ka Hui halekuai. | O ka hookeke no ka mea e ola'i ke kalepa ana. j He Bapetiso A??a ma Makawao. | Ua loaa ia'u ka Haku Bihopa o Honoiulu, ' ma ka ipuka o k«» halepuie o Makawao, a e ibapet]soana i na keiki a ka poe iehuiehu i akoakoa mai. Mawaho īho o ka ipuka o ka haiepule kahi a ka Hakn Bihopa i lawelawe ai i kana oihana, a ua lohe mai au, o ke kumu ka o ia ku ana iwaho, o ka loaa ole ana ;mai o ke ki o ka halepule i k«i wa ana i ma- : kemake aku ai. Ina paha owau kekahi mea ; kule »na iloko o ia iiaiepule, ina ia ua kuai lilo koke aku au i ko'u kuieana, no ke kumukuai i emi iho malalo o ke kumupaa, mamua i o ko'u liio ana i hoa no ia poe hana kue. 1 jka wa e hana'i ka poe oili pule peia, akaaka |ka poe owaho. A o ka Mea Mana Loa, e hana mai no keia mea i kana e ike iho ai, ke waiho nei no au i ka noonoo ana no ia mea, i na poe hoomana io, o na aoao hoomana a pau. | Waihee, Waiehu, ame Wailuku. ! Ua kukulu o Kap. Hobron, Kap. HempjStead, ame Kap. Wilbur, i mau hale maikai jno lakou, a me Kap. Wilbur ko'u painaana ji ke awakea. Maikai na mea ai, a ua mi- [ namina au i ke kaawale ana'ku o Kap. Homp|stead. Ua hele e kokua ia Kap. Kiblin i ; piho iioko o ke one nenelu me kana kaa pi;pi. ua hele a kaumaha i ka pnpa mai KahuI lui mai. Ua piha pono na auwai, a ina e ulu ole ke ko ma Wniehu ame Waihee, ala|ila, aole no e ulu iki ana nei mea he ko ma i na wahi eae. Ua lohe wale mai au e komo ,nui ana o L. L. Torbert (Hulipahu) i ka I hana kuai pai, me ka pau loa maoli no iaia 'o ka ai a pau o ia wahi, a he manaolana : hoi ko u, e hooikaika oia ma ka hoonui ana ;i ke p-ii ai, no ka mea, ua emi loa mai nei ī ke kaumaha o ke pai a hiki i ka 25 paona, ioiai i ka wa manaua he 40 paona ke j ha o ke pai ai hookahi. O koonei mea pi- | likia no ma na aina hana, o ke pai ai, ame i ka poe paahana, o ka mea no ia e hoomaiopoopo mua ma na aina mahi ko hou, a oia ; wale uo hoi ke kumu alai nui. ) Ua pa ia ka aina inahiko o Wailuku, a ua [ ulu ipai kekahi ko. Ua okoa kona ano i ke.la niaaawa, mamua o na mahina ekolu ma- ! mua'ku nei. Ua kuaiia ka WiLiko a roe ka 1 Enekini mahu ma Bosetona, a e hiki mai lana paha ianei iloko o keia mau mahma ae. ;Ua waeia kahi e ku ai o ka Wiliko, makahi je piii la i ka haie o Mr. Kuaihelani, ma ka I* 0 * 0 o Wailuku o ke kahawai, e kokoke ana | i kahi e moe ai ke Alahaka kahiko. Ua himai na mea hana o ke Alahaka hou, aia i,ma Ko-hului, ae hana koke ia ana. Ua I maikai ka ulu ana o ke ko ma Wailuku, a ua

maīkai !oa ka u!u ana o ke ko o ke Kahuna Kafolik.i i heopemopono hou oie le. Ke hooinaka nei na nn'.a ko a Rev. W. P. Ak'kaneiero. e pu.i. la'u e holo ana ma ka aoao o kaiui malako, ike au e uiuana ka weuweu. me he mea ]a he hoihoi oSe kona i ka uiu ana ae o ia mea, e like me ko'u hoowahawaha. Waikapi*. Ua nani luaoie ka uiu ana o koonei ko. Ua ike aku au i na mala ko e uiu ana ma kahi e piii ana i ka haie noho o Mr. H. Corn- ' well, aole o kanamai ka ulu a me ka maikai. He kahaka maoli ka mea nana ua ko nei. Ua makaukau ka hale o ka \Yiliko o Mr. Jame? Louzida, a o ka wili wale no ka mea e kali ia nei. Ua ku ka ipuhao mahu, a o ke kulana oka wiii ua makaukau no. He maikai maoli no ka ipuhao mahu, a ua kupono no hoi ka mahaloia ana e ka poe lehulehu wale i ike ia mea. Aole he kuemi hope iki o Mr. Louzada no ka nui o na lilo ; aka, ua paa kona manao e hana i kona wahi a like ' , ka nani a me ka maikai me na wahi mahi ko e ae. | Ke Alahala o Waikapc. ; Ma kela kapa mai o kekahi wahi auwai lololi, ma ke kua o na mala ko a'u i oleio mua ae nei, aia maiaila kahi i ulu ai o I kekahi mau eka ko he 150, a hiki wale aku , paha i 300, na na kanaka maoli wale no nae jia mau ko. E aho e hui ia poe a e hana i i ! Alahaka me ka hookaa like i na lilo no ia ! mea; a e ike auanei lakou i ka pomaikai nui e loaa mai ana ia poe ma ia hana ana. Aoie no hoi o'u kanalua i ke kokua mai o ka mea nona'ka wiii, no ka mea, aole no hoi e ole ko iala makemake e uiu koke mai na ko ; ina kahi e kokoke ana ika hale wiliko. Ua ike iho au he nui wale ka wai e lana wale ana no, a ua poho no hoi, no ke kahawai mai ! 0 Waikapu, pela ka'u ike ana iho ia'u i holo aku ai i Kalepoiepo. Ina paha e hiki ana ke kohiia i mau punawai me ka loaa hoi o ka wai, ina la aoie o kanamai o ka nui wale o na wahi e kupono ana i ke kanu ko ; malaila. Aka, maiia paha, ua iawa kupono ! iho la no ka aina e waiho nei, i kupono ke ! kanuia'ku. j Kalepolepo a me Keawakapu. j Ua liiki ole ke kanuia ke ko ma neia mau ; kulanakauhaie no ke one o ka honua ; aka, • he mau halekuai inaikai nae koonei, no Ke- ! oni Liilii, (J. J. Halstead) a me Mr. Keoni j Loke, (John Ross.) Ua like ka Ia ku a me ! ka la holo o ka mokumahu ianei me ko Ho- ; nolulu ano, a aia ilaila e loaa'i na nu hou. :He lokomaikai o Mr. Keoni Liilii. He nui j kona mana maluna oka poi oia wahi. Maa- , nei na kanaka e lawe mai ai i ka wahie a me ka poi o lakou, e kuai mai ai no ka lole. Ua like no hoi pela o Keoni Loke, aole nae hoi 1 like ke ano nui o kana kalepa ana me Ke- ' oni Liilii. j Palauea a mf. Makena. j Oka laukanaka o knhakai o Palauea ika j \va a Mr. W. H. Kogers e kuai wahie ana i ke kikina i kaahope ae nei, malalo o J. W. ! Aukina o Honolulu, ua hala aku ia manawa. ; Aole no nae e hiki ia'u ke olelo ae ua minaj mina au no ka puka ole ana o ka laua hana j ana. Ua minamina au ika ike aku ike okiia j o na laau nui maikai, me ka hoonele iho i ka i aina, i ka mea nana e uhi mai na lihilihi ■ wela o ka la, me ka lawe aku hoi i na mea j nana e hoolaka mai i na ao a me ka ua iluna oka aina. Ua lilo ae o Makena i wahi ikaulana, no kona iako ana i ka uapo maikai, ja i keia mau la iho nei, ua hoolaukanaka ia mai e na poe hnhai kohola, a na ia mea i hoohiko mai i ka poe iehulehu wale i ka haj na. Me ka hoolako pono hoi ika aila, mai Ike Kahunapule a hiki i kamalii hilii. Eia | ianei ka Halepule o ka Rev. Mr. Nueku, he j halepohaku maikai no ia. Ua lohe mai au je kukuluia ana i hale helehou malaiia i keia i mau la koke iho, a e kauia malaila ka bele ; j e waiho nei ilalo, ma kahi e pili ana me ka hale o Kev. Mr. Nueku. Ina e hana hou ia > 'ana i ahaaina iulu dala no ia mea, alaila, e ihaawi ana au i Elima Dala, a i elua dala ; kaulele i uku no ka ike hou aku i na wahine 1 j o onei, e kohekeo mai ana me na hupa i ke ; | alanui. O ke alakai ana'ku i na ladies j (wahine.) a hiki i ka papaaina, me ke kiola | iaku i ka hapawalu na lakou, a me ka honi |pu aku hoi ia lakou, i ko'u manao he uku i emi loa ia no ka lealea maikai o ia wa po- , kole. He hooikaika nui o Rev. Mr. Nueku, i ; 110 na mea e pomaikai ai kona mau hoaha-: , nau, a ina e ili ole maī ka pomaikai iluna o j : lakou, aoie no ka hewa o kana hana ana ke i I kumu oia nele ana ika pomaikai. He nui ; | na Kahuna kupono ke hoopili mai mamuli o ! i leana mau hana maikai, ma ka hoopono, a me i ka maikai o ka noho ana, ke kokaa no hoi a i me ha lokomaikai. I Ka Wiliko o Hana a me Lahaina. i Aole au i hele aku i keia mau wahi; aka, i |ua lohe mai au ua pau ka hana ana a na ' | poe hamo puna ia Hana, a e makaukau ana 1 |e wili i ke ko iloko o keia mau la iho he I | umi. He nui na mala ko maikai e okiia ana.! i Ua hiki mai ka Wiliko a ka Hui o Lahaina, i 1 mahope iho o ka hala ana o ka manawa loi-! , hi wale, mamuli o ka lohi o ko lakou hope o ! ; Mr. Spencer. Ua hoomakaia ke kukulu ana ; i o ka wili, mahlo o ka hooponopono ana a ! I Mr. W. Burnham, ka Luna mahu o ka Wi- j ! liko a Makee, he kanaka akamai a hoopono ! |no hoi. Ke wiliia nei no nae ke ko e kahi j wili maiaio o Mr. Geo. M. Spencer, me ka I [hikiwawe nui. Ua oleloia he maikai loa ke ! |ko e hanaia nei malaila. O Mr. Geo. H. j j Ingols, ka mea kokua ia Mt. Spencer, ma ka 1 i oihana puhiko. Ua loaa ia ia ka ike ike ! j puhiko, ma kahi o Makee, a ua mahaloia ! Ino kana hana ana ma kahi ana e noho nei. 1 | Ua lohe mai au, ua inaina ka na kanaka I | mea ko, no ka pono ole o ka hanaia ana o ko s bkou ko, a no ia mea, ua hoohuli lakou ma j ( ka mahi uala maoli, ua naaupo lakou ika I hana pela. E kali ka pono a paa ae ka wili \ hou, alaila, i holo pono ole ia manawa, alai- S la. pono ka inaina a me ka hookekeue iho j Mai kuai oukou i ko oukou kuleana iloko o\ ka Hui, e paa malie no. e like me a*u e ( paa nei, aole e kakau hou aku. | Me ka mahalo, j Wno do You Think ? [