Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 17, 25 April 1863 — Page 3
| This text was transcribed by: | Lynn Tsumoto |
| This work is dedicated to: | Halau Hula 'O Kupkalau'ie'ie |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
@ Arapia. au i noho ai ilaila a ike ai oe. e @ aku paha au ia oe i ke ano o ke kahiko @ ua poe la i olelo kuhihewa ole ai oe ua hapa paha lakou ia mea i mea nu hou no lakou. E ke ai nohoi me oe i ka la 28 @ November @ o ka makahiki i hala, me ka papale ano Z @ oiahoi aole oe no ia poe, i aha @ ai i papale o ia ano i kohu Z? @ oiai mahope iho o kuu hiki @ i Lahaina @ oi aha anei oia ano ka @ mea @ ae i ka hele ana o ke kane @ wahine mare i kuikui pu ai @ aloha o ka holailai? wahi au. ae, wahi au e olelo nei in a aia ia oe ke @ aloha he hiki no; a in a aole me oe ia o @ ka makona ko olua hoahele, oia iho la e @ hiki ole ai.
A @ kanalua no kou no ko'u malihini, a @ inoa A. H. A. maopoopo ai ia oe @ ohana no ia no kekahi ohana kama@ malu ulu la. Ua ike no oe ia;uu a me ko'u @ ohana he mau hoa no i ka nalu o Uo, a @ kuu manao o kauau i kuu inoa Krstiano @ o @. ai au i kuu inoa ohana A. H. A. Ha @ @ a haalele wale me k i iho no in a o kah@ A. H. A. o kahi o makou, he wahi kanaka ike i ke kulanui o Sodoma a me Gomora oe no ka ia i maalo@e ai loa oia @ o Sodoma a me Gomora i ke ahi la? @ pu ai me ka mahalehua i Ezronazebera@ oe no ka ia aloha wale.
E @ ke hoa papapau kaua, "papappau ka@ aa ko ka hale." Auwe olua ! oawai @ no a elua? aloha ino no hoi olua, nohea @? @akau wale, auhea oe e Hapaha@ ha@ ma ke poo i holo a haalele ia oe a @ no ia, aole e pau i nei mea he aa.
K@ nei oe no ka lilo ana anei o n @ "Ahiko@ara," ka haku mua iho nei o ku@haku wahine i mea ole na kau parau? a o k@ mea ka ia i manao ai e hoopuka i kua akamai ma na rula. Auhea oe e kuu hoa @ wahapaaa nei. oiai hoi o kaua no keka@ ia ia nei, aole a'u ekemu aku ia @ maanei. no ka mea, ua ike no oe, aole @ olelo ho'aha e pili ana i na rula, ko epa keia la e ia la.
K@ mai nei oe me ka ike ole hoi i kau mea e olelo nei, aka, in a ma kou ano kaula paha? a i ole no ka mana o aAparauona kela Deragona anei o ka malu i pane mai @ oe! ina e hoomau au i kuu haku wahine ma ka'u mau oleleo ao holo ia moa aole puapua , ka ! alia paha oe e olelo pela e ke hoa oiai hoi aole o kaua pu i ko'u keena hana, kah@ hoi e hiki ai ia'u ke uhi iho in a hulu ma@ o ka hooilo e hiki maiana, a in a nau @ k@i mai a un@unu iho i pau ai oia paha? aka, in a ma kou ano kaula a malaila oe e kilokilo mai ai, ke oleleo nei a'u me ke kanalua ole, never fail, aka, e hoomanao pu iho no piha kaua ma keia mau olelo au e pane mai nei in'u. oiai no hoi aole au i unuunu i ka puapua o ka hai manu.
Ka lua o kau olelo pane ia’u, no kuu olelo ana@he ahahui kipaku, “ke i mai nei oe, haul@ hou no oe la ilalo, a mai hele hupo hoa pela, me na maka ano makilo maoli,” e haalele au ia kaua a haliu aku o’u pepeiao ia oe, wahi au, kahaha! aole ka oe e ao mua iho ia oe a ike. alaila poloai mai oe ia’u e haliu aku ia oe, a puka e mai kau olelo he mak@lo, ina hoi ha pela i aha la ka loi oe @ hel@ ae ai i ua po la i ka Ahanina a Ema ma, in a hoi o ka rula ia, a ina ua makilo au pehea hoi oe ia p, makilo ole paha? nola@la makemake oe e ao mai ia’u ia rula. ke i mai nei oe eao nu, “a ina ua aoia e ao hou no” wahi au. pela no hoi oe, e ao hou iho no hoi oe @i kaua e kamailio nei.
Aloha oe e noho l i ke anu a ka ua ukiu wahi no au no Makawao oe, ke hoi nei ke keiki o k kaona, ke hea mai nei k nalu o U@. na nalu a kaua e hee ai, e pa wahi nalu a @ oe, ke hea mai nei a’u pua eia la ua mohala. Owau no. A.HH.A.
Lahaina, Maui, Apr. 16, 1863.
Hoolaha Hewa ia,
MA KA MANAO IMIHALA
E KE K@OKOA E; ALOHA KAUA: E oluolu an@ oe e ao ‘aku ia K. B. Kaiwinuik no kana mea i h@olaha ae nei ma ka Hoki Pakipika, Buke 2 Helu 28, ana i lohe ai ia Kaheaku, he wanana ku i ka hoopunipuni, a he mea ia e @ ole ai ka lehulehu ke nana mai, mai Hawaii o Keawe, a Kauai o Mano, e ao kaua ia @penei, ua hewa oe i kou wikiwiki ana e h@puka i kou manao, ma ka lohe wale no, ao @ oe i hele e halawai kino, he waha, he waha, he maka hoi he maka; a kuka pu, a @ a maopopo, alila hoolaha pololei.
Pa@ i@ hoolaha aole e hiolo wale, a lilo ia ho@ i mea e pono ai ke Aupuni a me ka lehulehu, a makephono hoi ka lilo ana o ke dala i ka poe nana i pai.
E hai aku au ia oe i kehai mau olelo waiwai makamae noloko mai o ka Ba@bala, i kumu nou e noonoo ai, a e pono ia oe e imi @u @ mea ma ka Baibala, aole au e hai aku @ ka palapala a me ka mea nana i kakau ka mok@na, a me ka pauku, no kuu minamina @ oe. o pololei wale no oe a ma na mea i @kahi waleaia no e heluhelu ai, koeaku ka @ na mea maikai he nui wale.
Ua hai mai nei no @ae oe me ka huna ole, he lohe aku kou ia Kaheaku. Eia ka ka Baibala e ao ana ia oe, ma ke ao nui, e wehe ana i kona waha mai ka mua a ka hoep, o Kinohi ka Mokuna a o Hoikeana ka Pauku; @ kekahi mau olelo ana i ao mai ia kakou.
1. "O ka mea wikiwiki na wawae, e hehewa no ia."
2." O ka mea hoopuka i kona manao ma@ua o kona lohe ana, he mea ia nona e hila@la ai."
3. "E hikiwae oukou ma ka lohe , e aka@ele hoi ma ka olelo ana, e lohi hoi ma ka @oolaha ino aku.
Eia hoi kehahi kumu a kakou e nana aku @; o na kumu nana kakou i ao mai, aole la@ou i hoolaha ino a hookaulana wale, ua ha@au lakou, a ua ahonui me ke akahai o ka naauao ka lakoa hana ana imua o kakou; ina he poe keiki kakou na ka pono. e hana kakou e @ke me ka lakou hana ana.
O ka nui o na mea au i hai mai nei e l@ke me kou lohe au i hai mai nei, aole loa pela.
Eia ka mea au i oiaio, ua lohe pono au, a el lilo au i hoike nou. "he mai ahulau e hiki mai ana i ka malama o Mei a me Iune." A eia kana hai ana ia makou. "O ka poe hana hewa imua o Iehova, e pau lakou i ka hoopaiia. o Hawaii, Oahu, a me Kauai, na wahi i haiia mai ka nui o ka hoopaiia. a ma ke kulanakauhale o Honolulu nei ka manoanoa loa o ka hoopai, "he lohe pono keia o'u, aole he lohe pepeiao e like me kou.
Eia ke kumu o keia hoopai ana a ke Akua, ua hoi hope na kanaka ma ka hana hewa.
Ua piha ka aina i ka poe kolohe, hoopunipuni, hoohikiwahahee, hoomaloka, a me na hewa a pau loa, ua pale i ke ao a kana mau kauwa.
Ua hoi hou lakou i ka hoomana kii, hula, puni lealea inu rama inu awa; nolaila. ua wela mai ko ke Akua huhu, no ka nui o na hana hewa i hanaia. Aole ke Akua e hoopai ana i kona poe kanaka ponoi ana i ike ai ia lakou he poe nona; a o ka poe e mihi i ko lakou hewa e like me ko Ninewa, e ola no lakou ke lokomaikai mai ke Akua, a ina mihi ole lakou, e pau auanei lakou a pau i ka make.
O kou manao a'u i ae'aku. o ke kali a pau ka malama o Mei a me Iune, o kaua pu ilaila; a o ke kapa e aku he hoopunipuni, aole hoi au ilaila, o oe wale aku no kai laila; o ke kanalua malaila au, aia no a ike maka, pau ka hoomaloka, a i ole e mu i kou waha i ka wai, no kei@ kanalua ana. Eia nae ka'u i noonoo iho ai, ke hooia mai nei keia wahine he ano pupule maoli no i k a nana aku. o Iesu ko kakou Akua, ke kei a ke Aku kiekie loa, ka mea nana i hana i ka lani a me ka honua, a me ke kanaka, a me na mea i nanaia, a i nana ole ia; iloko ona ke ola; oia mau olelo, oia ke kumu o ko'u kanalua, he oiaio paha aole paha.
Ua hai au ia Pareka pela, a ia Wini hoi,a me ka poe i ninau mai ia'u; o na ano olelo o ka waha he mea mau no ia, o na olelo nane pohihi ka nui, aole he maopopo o ke ano o ka me i oleloia. Ke ike la oe i na mea a pua i haiia'ku la ia oe. ke kapaia mai nei ka poe pono e noho pu nei me keia wahine ua lilo i ka hoomanakii. ke kapa nei nae keia wahine, he kapu oa ka hoomnakii, he lili loa ke Akua ia hewa nui loa. Ka moekolohe, oia ka mea i lukuia'i ka Iseraela ma ka waonhele, wahi a ua wahine nei, a@ i hoolaha mai nei. Mai ehaeha nae oe i keia e lhele oe a halawai pu, e like me; kou manao he pono, i hiki paha ia oe ke pale aku i kau hoolaha mua, a he mea ia e mohola ai ka opu o ka lehulehu o kaua, no na manao au i hai @nua'i, aole pau i ka hai aku no ka manawa ole. E. P. KAMAIPELEKANE.
Kaakopua, Aper. 24, 1863.
Olelo oaiao ole a L. Ike maka.
Maka papakonane o ka la 9 o Aperila, ke kapa kaimana o ka Hel@ 26 o na hku welowelo o ka moana Pakipika nei. Ua ulu mahiehie au e hoakaka lea au aku i ka oiaio ole o na olelo a L. Ikemaka.
Wahi a L. Ikemaka e olelo nei ma ka hapa hope o ka puaku elua o kona kukulu manao ana, penei: "A penei hoi ke ano e ku i ke aloha o ua Mahana nei, ua hoounauna aku oia i kon akaikaina ma no hana kupono." Ma keia mau olelo a Ikemaka, ua akaka ka oiaio ole , no ka mea, ua ku kana kamailio ana i ke poo o kona kukulu manao, ua ike kakou he wahine aloha maoli o Mahuna ia Kelo.
Ke olelo hou mai nei o L. Ikemaka ma ka lu a o ka Mahuna hana, "Ua hoaahu aku oia he wahi lole nahnahe, in a aahu ma ke kua e waiho wale no ke alo, pela oia e hele ai imua o ka maka o ka lehulehu." Ma keia wahi, ua akaka hou ia kakou ka oiaio ole o kana kailio ana. He ninau ka'u. Owai o na kanak lehulehu i ke i kona hele ana ma ia ano, me ka waiho wale o ke alo imua o oukou? Aole loa hookhi mea e olelo mai ua ike. No ke aha? No ka wahahee maoli o L. Ikemaka, no ka mea, ua piha knoa waha i ka lepo, me he puaa la e hapuku ana i ka opala i wahi e mehana ai nona.
Ma ka manao ekolu o L. Ikemaka, ke olelo mai nei oia, "Ua hoomoe aku au ia Kelo ma ka hale kahu'mu, ma kahi hakukele i ka ili ai, a he kauwewe umu ke kapa, pela oia e moe ai i na po a pau." Ke olelo mai nei nae o L. Ikemaka. "Aole lakou i ike i keia mau pilikia a'u i hana aku ai no kuu kaikaina no Kelo. E na hoa o'u, ke i aku nei au ia oukou, e noonoo nui oukou i keia olelo.
Ke hoakaka aku nei au ia oukou, penei: O na olelo a pau maluna ae nei, he mau kumu leelee loa ia/ aka, hookahi wale no mea nui a oukou e nana mai ai. o ko lakou ike ole i kuu hana ana pela, aole na ko'u manao wale iho keia olelo, aka, na L. Ikemaka no i olelo pela. E nana i kana olelo ma ka Helu 26 o ka Hoku Pakipika. Wahi ana, "Aole i ike i ka hoomoeia ana i ka hale kahu'mu. a pela aku." Ina pela, pehea la e hiki ai ia kakou ke manaoio aku i kana olelo wahahee a oiaio ole, hakuepe; no ka mea, aole oia i ike pono. He mea pono anei ia kakou ke hoonuu aku i ka lohe a kona pepeiao kokule nui? Aole! mai puni oukou i kana olelo oiaoi ole. Owai la ka hoiki i ike pono i kana olelo hoopunipuni? O ka lehulehu mai Hawaii a Kauai. Pehea e akaka ai o lakou na hoike? Penei: ua paiia na olelo a L. Ikemaka ma ka nupepa o ka Hoku o ka Pakipika, a o ka poe e lawe ana i keia nupepa, ua ike no lakou, a o lakou ke olelo mai he hoopunipuni maoli o L. Ikemaka. Ke olelo mai nei, aole no ka ia i ike, a na lakou no e olelo iho he pono ke hopu aku ia L. Ikemaka, no kona hoop@nipuni, a ole o'u maoao. e @eleana ka lehulehu mai Hawaii a Kauai i ka olelo ana pela.
Ke olelo hou mai nei o L. Ikemaka imua o kakou, o ke kumu ka i ike ia'i o keia pilikia. he moopuna na Luisa. o Mele kona inoa oia nae ka mea i hele i ka po a ike ikeia hana a'u. a nana hoii hio aku a olelo i kona kupunawahine, me ka olelo aku. "Ua ike a ia Kelo ua hoomoeia ma ka hae kahuumu," e like me na mea i oleloia maluna. Nolaila, he pono ia kakou ke noonoo pono i ka oiaio, a me ka oiaio ole o na olelo alapahi a L Ikemakaole.
Penei hou e akaka ai, aole wahi olelo iki a L. Ikemaka i olelo mai nei. he nui ka poe i hele ia po a ike i keia hana ku ole i ke aloha a'u i hana ai, aole loa hookahi, o keia moopuna hookahi wale no kai hele hou aku, i lawe aku i kona kapa pukiki no Kelo. He kupono a nei ia kakou ke manaoio i keia olelo a ke kaikamahine oaaupo? Aole kupono. Eia hoi, ina e olelo wahahee mai keia kaikamahine alaila. e manaoio aku no anei kakou i kana olelo? Aole loa. No ke aha? Na kamalii ke u lua.
Ina e manao kakou he hana mau keia na Mahuna,. no ke aha i ike ole ae ai kekahi poe e ae i keia hana ino i hana ia? A heaha hoi ke kumu o ka hele ana o keia kaikamahine i ka po? O ko'u manao maoli, he mea akaka loa ua hana ia me ka manao ino lapuwale. hoopunipuni, a hakuepa hoi.
Ma keia po e oleoia nei, aia no me Luisa o Kelo ia po. Ina he makemake e ike i ka oiaio, pono no ke ninau ia Kelo, ke mea nona keia kaao e oleoia nei. Ke olelo nei au, o na olelo a Luisa a pau loa, he hoopunipuni wale no. K. PAKE.
Honolulu, Aper. 14, 1863.
Keu ke Kahihewa o A. M. Kuhele.
Auhea oe, e ka hoa e A. M. Kuhele, mahea iho la hoi oe. i kekauaia'e iloko o ka Hoku Pakipika me ka pololei, a me ke kuhihewa ole, a me ka hoopuuipuni ole no hoi? Nani kou lalau maoli a me kou kuhihewa e ke hoa; no ka mea ua pane oe ia Kealoha iloko o ka Hiku Pakipika, Helu 26, e like me ke kamalii noonoo ole, no ke aha la?
Penei oe: "No ke kuhihewa ka o ke Alii o kakou i ke komo ana iloko o ka aoao hoomana hou." Ua kuhihewa loa oe, e A. M. K., ua maa no paha oe i ke kakau ana iloko o ka Holu Pakipika me ka hoopunipuni, ua hiki no ia oe ke pane aku me ka alapahi ia "Aeiou Y.M., " e like me kou manao; aka nae, aole ia o ka rula o ka poe naauao; aka, oia no ka rula o ka poe naaupo.
Eia kekahi olelo oe: "Hoino maoli ka i ka Moi, a me kona ohana." Keu ke kuhihewa o ua hoa nei o kakou, oia hoi o A. M. Kuhele. Ai la mahea ka helu a me ka pauku iloko o ke Kuokoa e hoino ana o Kealoha i ka Moi o kakou? He naauao oe, heaha la hoi kou mea i kuhihewa'i? Aole no hoi au i ike malaila; ua ike no au iloko o ka Hoku Pakipika, Helu 26, Aper. 9, 1863, he palapala huhu ia oe, e Kealoha na A. M. K. , me ka olelo pelapela, ino no hoi ia Kealoha, no ka mea, ua kapaia'ku oe, "He naauao diabolo." A de ninau hou aku nei au ia oe, e A. M. K. Owai la o olua kai olelo ino iloko o ka Nupepa, o Kealoha paha, o oe paha. ea? O ka poe heluhelu no ia olua ka mea i ike pono. B. KANAKA.
Hawaii, Aperila 12, 1863.
Lio Nalowale
E UKU AKU NO AU I NA DALA ELUA. i ka meE heihei mai ma ko;u hale paha =, ma Nuuanu H. HILLEBRAND (Hilipalani)
Honolulu, aperila 25, 1863 74-2@
KEENA LOIO!
UA HOI AE NEI KA MEA NONA KA @ mal@ n@i. o ka hale uai o Kapena Snow Ka@)a ua makaukau hoi me ka makemake e kokou i ka p@e a pau ma pa hihia kanawai imua o na AHAHOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni. a n@ ka mea h@, ua makaukau au i ka U@hiolelo ku@, nolaila, ua hiki ia ia ke kakau i na palapala o na ano a pu, ma ka Olelo Hawaii a me ka Olelo Haole. A no ka mea hoi, owau no kekahi Luna Hooiaio. nolaila ua hiki ia'u ke hoomakaukau i na p@lap@la a pau. no ke kope ana il@ko o ka Buke Aupuni. A.B. BATES (Mi Beti)
HONOLULU, APERIA 24, 1863. 74-6@
OLELO HOOLAHA.
E IKE AU A NEI NA MEA A PAU OWA@
o ka mea pona ka @malalo nei. Ke hookapu aku nei wau i kuu aina hoolimalima e wail@ nei.
Ma Wailupe, Palolo, Oahu.
aole e hlel na h@: Lio Ripi, Hoki, Piula, Kao, Ilipa, P@, maluna o ku@ aina hoo@ i h@ maluna ae, a o na H@ e hele hewa ana, e hopu ia @a e h@ ia ($1 00) no ke poo hookahi. Ina e loaa ole mai ka uku e like me ka mea i haiia maluna ae e hiki no ia'u ke hoopii e like me ke Kanawai o ka aina e waiho n@i. I. J. KAUMAKA.
Wa@upe, Palolo, Oahu, aper. 21, 1863. 74-1@
OLELO HOOLAHA.
E IKE NA KANAKA A PAU LOA. MAI ka hikina a ka la i haehae, a ke peku kahi ana a ka la i Lehua Owau o ka mea @ ka @ mahao iho nei, ke hai aku nei au i@ua o ka lehulehu, @ ku@ @ m@.
OKAAIALANI,
@ INOA =, NO KAWIKI, WAILUA, KAUAI, NO KA MEA, UA HALELE KUMU OLE MAI OIA IA'U. A UA HELE AKU MA KAHI E @ @ I keia wa. No laila, ke kauoha aku @ei au i kou ka@e, e @ mai a @ pa maua, he kane a he wahine. Aka, ina aole e hoi mai kau kane, a hiki mai ke ka@ Ju@e. i ka malama o Mei, M. H. 1863. e @ aku no au ia la; no ia mea. @ ka wa o ko ma@ kaawahe ana mai ka malama o Mei. M.H. 1857 a hiki no keia noho kaneole ana. Ua koi ahku au e hoi ai kaua, e @ku kapakahi mai ana keia li'u, @ na wawae ukulele. Me k aloha no. L LELEIWI.
@ Waioli, Kauai. aper. 16, 1863 74-1@
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI OUKOU A PAU. E NA Haole. na Kanaka maoli a @ na Pake. Owau o ka mea @ ka @ mahalo nei. ke papa aka pei au l@ oukou mai boaie mai o@ku@
IA MALUKOI
@wah@ @, no ia mea, oa haa@ mai oia i ko @ wahi @ a me au p@ kekahi @ o @ makahiki ekolu a me ka hapa; nolaila wau e papa aku nei ia ouko@ e o'u makamaka mai Hawaii a Kauai. Ina e @ o@ ia la, ma@ no @ ko oakua po@o, aole au e hookaa a@ i kona a@. Mai ka la i lana ai keia Olelo Hoolaha a mau @ aku no. Oia la i lo@e oukou @ pau @ ka mahalo.
Na H. W. PEAUA.
Paihaal@, Hilo, Hawaii aper. 3, 1863. 73-@
He kanikau no Wm. H. Mai.
He @han la he aloha.
Nou no la e Mai,
Kuu mea nui minmina.
I haia e aku nei.
I ke ala hoi ole mai.
I ke ehu a ka makani,
Polikua ka ikena.
I ka maka o kuu hoa,
Kuu hoa pup@ anu.
I ka uka o Maina.
Nani wale hoi ka ikena,
Na pali o But@e,
Ku kilakila i ke anu.
Kahiko mai i ke ano,
Hokio ma@ kanahele.
Hele hookahi ka uhane,
Ahohe ukali o ka hope,
Ei aku nei paha oe.
I ke kula la o Uanana,
Ka huina wai o Belewa,
Eia la he haupu.
He aloha pau ole nou,
O kuu hoa alo ano.
Hoa pili o kuu kino.
I ka ua me ka makani,
I ke anu o ka Aika.
Ua loku e ka Hooilo,
Noho mai la i ka mauna,
Hehi ae la i na pali.
Lolawa mai la i kanahele,
Hele aku nei no oe,
lawe i ka lima akau.
Ka makua o kuu kino,
E ola'i ka nune,
Noho iho nei hoi au,
Me ka u me ka minmina,
Kaumaha me ka luuluu,
Ka ukana a ke aloha,
O'u makamaka ia,
O ka aina malihini,
O ka nohona inea,
O ka uka e Kamain,
U alawa iho kuu hana,
Aole na makua,
No hoa pupuu anu.
Ke kula e Filemona.
Piina loa e Saluke,
He moena loa e Hema,
Kuahiwi anu e Bikolewa,
Kahiko mai i ka ohu,
Au ae nei hoi au,
Aole hoi oukou,
Na hoa au o ke kai,
O ka moana iuiu,
Alanui akmaka ole,
Aina hoopile wale,
Kaumaha mai ka manao,
Ilihia i ka makemake,
Uluhua i ka lohe leo,
Aikena i ka ino nui,
He lohe olelo wale,
I ka ino o Aliki,
Akahi a ike maka
I ka wai o no pali.
Piha opala aku nei,
Ka huina wai e Coloma,
Eia la he aloha,
Pauole nou e Mai.
MRS. HARIATO KULAILUA.
Irish Creek, California, March 3, 1863.
OLELO HOOLAHA.
E KUKALAIA ANA KEKAHI
mau @ ma ka Pa Aupuni,
Ma Pauoa,
ke hala na la he kanakolu. He mau lio hou mai kekahi. Ke ano me ka hao mahalo nei:
1 Lio kane eleele maikai, ua hai nae o hope, he hao ano e.
1 " hulepa'a maikai. hao J U akau @ 100 hema.
1 " ulaula hohopa, hao BBFT. hema.
1 " eleele, aole i ae ia, hao KX.
1 Lio wahine keokeo wiwi, hao IIl. K. akau
O na hao manamana ano e, aole hiki ke paiia
NAPUNAKO, (Luna Pa Aupuni.)
Pauoa. Aper 23, 1863. 74-1@
OLELO HOOLAHA
EIA MA KA PA AUPUNI -
Ma Kaelepulu,
he mau hoio@ helahewa. Ka ano me ka hao malalo nei:
1 Lio kane keok@, hao X
1 " hulupala. hao 1@3.
1 Lio wahine keokeo, hao KVP.
1 " ulaula, hau manamana e.
1 " eleele, hao ano e.
1 " ulaula me ke keiki, hao ano e.
1 " ulaula, hao manamana e.
1 Hoki kane puakea, a le maopopo ka hao.
1 Bipi wahine eleele, hao manamana e
E kii koke mai oukou o h@ia na la he 15, nele oukou. e kudala ia ika ia 11 o Mei. oia ka Poakai e hiki mai ana. e hele mai o@ia la me na dala, i @na iio n@ oukou.
Na JOHN PALE (L@na Pa Aupuni)
Kaelepuiu, Koolaup@, Oahu, Aper. 21, 1863. 74-1@
OLELO HOOLAHA
E DUAI KUDALAIA'NA NA LIO
me ka Pa Aupuni
O Waiawa. Oahu
I ka Poaha, la 30 o aperila, i ka hela 10. a e kudala h@i@ kekahi mau Lio ma kei. Pa @, i ka Pa@alima la 8 o Mei, i ka hola 10 no. Ke ano me na @ao malalo oe.
1 Lio kane ulaula hauliuli. hao. A.B. akau , W.WN. hema
1 " haiapala wiwi, hao ZK akau.
1 " lokia maikai, hao RH. akau
1 " keokeo maikai, hao manamana ano e.
1 " ulaula maikai. hao D. akao, D. hema.
1 " ulaula maikai., hao manamana ano e.
1 " eleele wiwi, hao B. akau no Paalohi. aole i uku
1 " ulaula wiwi, aole maopopo ko@a hao.
1 Lio wahine ulaula, hao ano e.
1 " eleele, hao manamana ano e.
1 " eleele, hao HU. akau.
1 " lokia me kana keiki @o, hao R akau. no Paalahi, @ole i uku mai
He mau Lio ke@hewa e ae no kekahi e paa nei. E kii ko@e mai, me ka makaukau i ke dala, o nele ananei oukou, ke dala na la a ke kanawai i olelo ai.
D.K. KAAI, (Lana Pa Aupuni.)
Waiawa Ewa Aper. 23, 1863 74-1@
PUBLIC NOTICE
THE ESTRAY ANIMALS CONFINED
in the Government P@
At Waiawa, Ewa, Oahu.
Will be @ at public auction on the 30 of Aper. at 10 o'clock and may 8, at 10 o'clock, A. M. All person interested are hereby notify to attend, the following are the descriptions and brands.
WN
1 Bay horse, brand right AB, left X
1 " brand right @ left @
1 " " not describable.
1 " no brand.
1 " not discribable.
1 Cream colt horse, brand right ZK
1 Iron gray horse, brand right @H
1 White horse, not discribable.
1 Black " brand B
1 " not discribable.
1 " brand right HC
1 Iron gray horse, brand right @B
D.K. KAAI, (Luna Pa Aupuni.)
WAiawa, Ewa, Aper. 23, 186374-1@
No Ka Moremona.
E @ Nupepa K@ @ Aloha o@:
He wahi manao ko'u e haiaku ia oe, a nau ia e ahai hele aku ma keia mau mokupuni: i ike mai ai ka lehulehu i ka hana a ka Moremona, ma kehahi la Sabati. hookokoke aku la au i kahi o ka Moremona, e ku ana ka lehulehu o na kanaka, ma ka pa o ka muliwai o Hanapepe, ma kailiili, me ke kahuna Moremona, me ke kapa keokeo wale no lakou a pau. e hooluu ana oia i na kane a me na wahine iloko o ka muliwai. ano e maoli ka hana a kahi hoomana Moremona. o ka oili ana mai nei o keia wahi hoomana, hookahi no hebedoma, o ka hu@amahi no ka ia o Hanapepe nei.
Ke huli nui nei na kanaka o kei wahi ma keia aoao hooinana, me ko lakou kuhihewa he ola iloko o ko lakou luu ana i ka wai, a ua makemake wale kehkahi poe e komo iloko o ia hoomana, i mea e inahalo ia mai ai paha, a ua hooiaio maoli kekahi poe, he oiaio maoli keia hoomana.
He hohanau kekahi no keia hoomana Karistiano oiaio, he elemakule no ia, hele aku oia e noi i kamaa noua i kana kumu. a no kona hoi nele ana mai,aole i ko kona makemake. i kona hoi ana mai loaa kona mau kamaa no ka Moremona mai, a o kona luu no ia i ka wai, a lilo oia i hoahanau no ia aoao.
He keeo wale ka Moremona ke hoopaapaaia ku pela ko'u kamaiiio ana me ke kumu Moremona, a no ka lohi loa o ko maua hoopaapaa ikaika ana, ua nui loa kona huhu me ke keeo. Me ka mahalo. S. PAMOHU@
Koloa. Ma@. Kauai. Feb. 14, 1863
AWA O HONOLULU
No ka Moku ku mai.
Aper. 16 -@ Olelo e Comet, ma Ma@ Be m@ m@
16- Annie Laurie, ma Kauai mai, me 160 pahu @ a me 7 ohua.
17 -K@pa Olelo e F@, @ 74 .a mai P@ Stanley mai
19-Okohola Am. Mount Well@ton mai Nu H@ a me Hilo mai. Kalewa mawah@, a h@ aku no Aukoki.
19-Mokeiki, mai Kahului a me Lahaina mai, me 24 paha ko 200 ipu pu, 60 pI i 20 pu ko, me 16 oh@.
20-Hana. mai Hilo mai, me 300 pahu ko. 100 eke ko @ kuk@ pepeiao. 2 eke pulu. 60 upe pia, 2 pua ko, 35 ili @, a me 10 ohua.
20-Okehola Am. Gratitude, he 10 malma mai Nu B@lefoda mai. m@ 400 barel@ ail@ pamuwela, kalewa mawa@o, a h@i@ hou aku no Aukaki.
20-Og@ Am. Cor@hian, he @ malama mai Nu Bedfoda mai, me 178 barela pamuwela, kalewa no niawaho. a helo hou aku no Arctic.
20-Jeannette. mai Kauai mai, me 5 paila wahie, waiu bata. laau kokui. a pela aku.
21-Kalama. mai Kauai mai, me 12 paila wahie, 3 tona poka a me 6 ohua.
22-Moiwahine, @ Hanalei mai.
HANAU.
Aper. 14, ma Kaakopua. H@lulu, Oah@. hanau o Hariaka Kuhihewa w, a me Sela Helene Ka@h w. he mau ma@, na J. H. Kanaeakua me D. Pohaku.
Lio Helehewa.
E IKE OUKOU E NA KANAKA kupa Hawaii, a me na Haole, a me na Pake, mai Maunalua a Moanalua, a me na wahi e ae no @ keia Mokupuni, o Oahu nei. O wau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke kahea aku nei au ia oukou, i ike oukou. Eia ma ka poho o kuu lima kekahi
Lio Helehewa
he Lio kane ulaula lae k@a a hiki i ka ihu, o ka wawae mua ma ka hema, a me ka wawae hope ma ia aoao hookahi no, he keokeo na kapuai; a o koua hoailona kuni ma k uha akau, eia ka hao kuni -@- a ma ka uha hema, penei ka hao kuni @U- a ina ua hemahema ka Halepai no keia mau hoail@a hao kuni el hele mai ma ko'u hale poh@ ma Kaluaolohe, Kamoiliili, Waikikiwaena. ma ka aina kuai o George (Keoki) me ka uku mai o ka mea nona keia Lio $10 00. A ina aole e kii mai a hala na la he 30 mai keia la aku , alaila, e lilo loa la'u keia Lio, a e kuni no au i ko'u hao. Ua pau, ke hoi nei au e k@hu huli.
KAILIAIII
Kaluaolohe, Waikikiwaena. Aper. 8. 1863, 73-2@
Olelo Hoolaha.
E IKE AU A NEI NA KANAKA A PAU, ma Koolauloa. Oahu. O ka mea @ona ka inoa malao, ke kau o IOBA KAMAKA, &c.. na keiki a M@hina @ make, o Honolulu, Oahu. i hoonoho ia mai e ka Aha i mea nana @ malama a hooponopono i ka waiwai oua @ keiki la. Ke papa aku nei au mai ho@kuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma na apana aina kula a loi hoi, e waiho ana
Ma Kaluanui,
Haleaha ka inoa, a me Nahiku, ma Punaluu, ua kapu loa no holoholona aoie hele maluna o ua mau aina la, ina e ike kuu luna e noho @ua malaila o Kahulu@e ka inoa, e hopu no oia a e koi aku i ka uku i hookhi dala no ke p o, e like me keia mai no me au e kamailio pu ai. Mai ka la aku e ike ia ai ma ka nupepa ka hoomaka ana. P. NAONE.
Kahu a Luna Hooponopono Waiwai.
Honolulu. aperila 14, 1863. 73-3@
Olelo Hoolaha.
E IKE AUA@EI NA KANAKA A PAU.
@ keia a@ ke @ mai lakou ma keia olelo h@ha. Ua @ mai ka'u wahi@ ma@e ia'u.
O LUUKIA.
A ua hele loa aku ia mamuli @ k@ @ ae a kona @hoopahe ana i na hana hua ole o ka @ ua k@pa aku ia i ka ha e o ke aiol@ o@ ua @ku@ wahine, ua haal@le ma@ nei ia'u. Nolaila, ke papa aku @ ao i na @anala a p@ keia ano keia ano. Kanaka maoli, Haole, I'ake, @ mai @ mai oukou i kuu wah@ ia Luukia @ ka mea, aole loa wau e hoka@ ana i k@na mau a@ pau, ina o L@ oukou, maluna @ oukou ia p@h@. Me ke aloha no.
H. KAINOAKANE.
Kawaihae, Hawaii, aper. 8, 1863 73-2@
Olelo Hoolaha.
E IKE AU A NEI OUKOU @ NA KANAKA a me na Haole, o kela a@ keia ano, owau o @a mea @ ka inoa malalo nei. Ke hookapu nei au i ko'u aina kooohi@i, ia KAWAILOA. a @e na wahi i papaia, e uku ia $1 00 dala no ke @. Eia ka uku no keia mau holoholona $@ 60 dala no ke p@ hookahi:
Lio, Bipi, Hoki, Kekake, Hipa, Kao, Puaa.
PALAHU, MOA.
O @a mea e uk@ ole mai i kekahi o keia mau holohoio@a i hai ia maluna, e hiki @ i kuu hoope a luna ke @ a hookomo @ ka Pa Aupuni, oia o Nika a me Ho@e. Eia kekahi, ua kap@ na mea e ulu ana, a me na mea e waiho wale ana, ma ka Aina Kai a me ka Aina Kula, mai kii wale na kanaka a law wale, na p@ keia papa i ka poe ia e ole ia me ke kuleana ole. O ka mea kanawai p@ mai ka ia i hoop@ka ia a@ a mau @ aku.
F. KANAHA.
Honolulu, Oahu, Aperila 16, 1863. 73-@
AINA KUAI.
MA KEKAUOHA A Ho@. S. L. A@I@, kekahi Lanakaoawai Kaap@ni o Hawaii. ke kuai nei au @ ke KUDALA, @ keia apana aina a pau, @ Nawaa @ make nei, o Kukuhikea, Hilo, Hawaii, e wa@ho ana no ma ia wahi. Penei na pelena: E hoomaka ana ma ke kumu Aila ma ke alan@i a e h@ ana S. @ W. @ kaula hao: ala@a, N. 50 W. 880 kauia; N. 85 W. 1360 kaula; S. 81 @ W. 58 ka@'a i ka ohia: N. 250 kaula; N 81 K. 58 kaula; alaila, S. 56@ K. @30 kaola i kahi i hoomaka ia ai ma loko oia aina he 37@0 @ka o@ iki aku a @ iki mai paha. Nolaila, e hele @ mai na kanaka ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, i ka @ra 10 o kakahiaka, i ka Poa@, eia ka la 13 o Mei. M. H. 1@63, @ i @ ko oukou aina mahiai. D. H. HITCHCOCK.
Luna Hooponopono o ka Waiwai o Nawaa.
Hilo, Hawaii, Aperila 1, 1863. 72-3
Makemake 10,1000 Kapiki
KE MAKEMAKE NEI AU E KUAI AKU I 10,000
Kapiki Maikai,
a e aku no ao i ke kum@kuai KI@KIE LOA @o ia mea. O ka mea Kapiki, e makemake ana i @oa kuai, e pono e lele @oke mai @ @o'u Hale Kaai ma Kikihale, ma ke kihi o ke Alanui Maunakea me ke Alanui Hotele. E wiki mai oukou.
67-3@ G. WILHEM (Wilihema)
KA MOKUAHI
'KILAUEA,'
E HOLO ANA O "KILAUEA" MAI
Hoo@ @
Pohaha. Aperila 27.
MMa ka haplua o @ hora Eha o @ ahiahi.
LAHAINA.
KALEPOLEPO.
ULUPALAKUA.
KEALAKEKI'A.
KAILUA.
KAWAIHAE.
HONOIPU.
A ME HILO
Ma keia hope aka @ @ ana na @ "KLAUEA" @ holo ma na @ a pau i @ mahina.
MA KA
Poaha. M@.....7 Poaha, Iune...@
Poaha M@ ...21 P@, Iune ....22
Poakahi, Iune....1
JANION. GREEN @
I H A H M
Hon@, Aperila @ 1863.
KA MOKUAHI
KI@
"ANNIE LAURIE,"
E HAALELE ANA IA HONOLULU
NO
KOLOA & NAWILIWILI,
I keia p@
JAN @ GREEN & @
@ H A H M
Honolulu. Aperila @ @
AILA KUAI.
A ME NA WAIWAI E AE.
INA KANAKA A ME KA POE E AE A
pau @ @ mai i keia. @ o ka mea @ wa@ nei. na makaukau au e kuai aku ia @
Aila Maikai Loa!
A me @a lole maikai o kela ano keia @. na @ wahine a @ na lole kane Na kalaka@ nu hoa o na @ a pau. na mea @ ka pala@ maikai, @ @ ke lanuaa haahaa. ke @ a me na mea e @ he nui wale apu i ka helu ia, hepa. na @puna. a me na pahi o na ano a pau. E hele mai oukou e @maka no ou kou @ ma ko'u Ilalo Kai, m@ Kaumakap@ke kihi o k@ Alanui Maunakea me ke Alanui Beretania @ me ka hale pule o Kaumakapili.
M McINERNEY (Makanane)
Honolulu, aperila 10 1863. 72-2@
Holoholona Komo Hewa.
KE KAUOHA AKU NEI MAUA I ka poe nona na Ripi a me na Kekaae a pau @ mau nei ma ke ahupuaa o
Lanihau I. a me Keahuolu.
e k@ @ ma@ i k@mau hel @na, me ka uku p@ mai @ ke ko@ ana, a me ka p@ o ka aina, elua dala ($2 00). @ ia ka ole mai oukou a hala ia la hope o aperila o keia makih@ alaila, e lawe @ maua i ka h@l@holona. a kuai aku paha, i mea e haa ai ka poin@ o ka aina. a me ka l@l@ no ka h@ ana
P KAPAE
J Z WAIAI
Kailua, Kona. Hawaii. Feb. 26, 186@ 67-@ 73-@
HOKELE!
NEW WORLD.
KE HAI AKU NEI AU I NA ka@aka a pau o keia @ m@ @ makau kau au ma ku'u II @
Honua Hou
Ma ke @ ke alnui Nuuanu a me Alanui Ka@, iho o ia
LOTALA HOKELE!
E hoolako aku @ i na p@ a pau @ makemake ana i na inoa e piil ao@ i ka ai. a me na mea e @ e hanai ana i ka pololi o ke kanaka, me ka maikai a me ke kupo@ @ hoi. Eia @a ku'u hale na mea ai.
O KELA ANO KEIA ANO!
O na mea maikai no a pau ; ka ai Haole, ke TI. KOPE. a @ana mea e ae he nui wale. E @
Kanaka Hawaii
e hele mai ana i ku'u Hale Ai, na mea ai maikai @ e @ ko na Haole. Ua @ ke Kanaka Maoli me ka Haole i @ manao. A he @hoi ka uku no ka ai ana. E hele @ m@ e na makamaka i ike maka @
@ ka ma@ HENRY WALTON (ha@ale)
Honolulu. Mar 2@ 1863. @-1@
Ana Aina! Hana Palapala Kuai!
UA LAW AE NEI KA MEA NONA KA @J. W. A@ @
Hale Leta,
ma Honolulu, a ua makaukau oia e ana i ka A@a o ka p@ makemake a@ lakou mau Aina @ a @ makau@ ke k@ @ W. H. PEASE (MIKA@)
Honolulu, Aper 4, 1863 71-@
OLELO HOOLAHA.
O KA MEA NONA KA INOA MA@. papa ak@ nei @ i na ikanaka, haole, a m@ pake, o keia @ kanaka @ ano kanaka @ na@ . K@ papa aku @pau mai @kuu @ oukou @ Apana kula @
Ukumehame,
mai ka p@ Ma@ e pili ana me Wai@ Apana kula. I@kekahi holo@ ana ma @ Apana kula i oleloia maiana e @ mai k @ $1 00(hookahi dala.) me ke kao. a me ka hip ewalu @ $1 00 (hookahi dala) Ina aole @ loaa mai ka aku e @ka @ maiona, ala@a, e hook@ ana k@ kanaka ma ka @ Auponi, @ ke aolohe i ka @ o ua Apana kula la@ kana ole. P. NAHAOLE@A
Ho@ La@
Lahaina, Maui, Ma@ 31, 186@ @9 @
KE KUMU OLELO HAWAII.
I NA KANAKA A PAU E NOHO ANA MA keia mau Mokupuni, e nana mau i k@a olelo h@ he kanaka kekahi i loaa ia ia ka @ kapa@a
Ke Kumu Olelo Hawaii (Dictionary.)
I @ ia ma ka Olelo Hawaii me ka Olelo Haole, @ makemake ka mea nona ka in a malalo, kuai i buke no ke kum@ kai kopono. H.M. WINI.
67-@ Luna Pai Kuokpi
Olelo Hoolaha.
E IKE AU ANEI NA KANAKA A PAU. @o ka mea nona ka inoa malalo @. Ke papa aku nei au i na mea holoholo@a a pau loa, aole make k@ ma kuu aina i @ ai me ka Mea Hanohano C. Kaoaina, e waiho nei @ Waikiki, mai ka hapalua aku o Kaluaokau a hiki i Pau. Na
Lio, Bipi,
Miula, Kekake,
Hipa, Kao,
Puaa, Moa
Palehu, Koloa,
KAKA.
A ina ike a'u i kekahi o na holoholona i oleloia 'e nei maluna, ua komohewa i kela aiona mahi laiki, e hopu no au a hoopaa a hele imua o na Kahu Kanawai, ke ole e ao mai oia ika uku a'u i manao ai. Y.S. AKANA.
Waikiki, Oahu, Ian. 12, 1863.