Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 12, 21 March 1863 — KA MOOLELO O KAWELONAAKALAILEHUA. [ARTICLE]

KA MOOLELO O KAWELONAAKALAILEHUA.

Ilelu 2. PAU AE LA KONA MAKAU A me ka \veiivveli no keiu mea, iamanawa, hoi aku la oia a hai aku la i ke r " cT Ahi i kana mea i ike ai, aia manaw* no hoomaka mai la ka ua ana o ka ua a nui oa. iloko o na la ekolu a me na po ekolu, ilaiia. piha'e ia na kahawai i ka wai, a kahe :kaika mai h na vrai o oa pali. iilo mai la oa pihaa a me na mea o ke kuahiwi i kai; ao ka ikaika o ka \vai,alaila, ia manawa, iilo du mai ia me ua keiki akua nei iloko o ke : kai, iwaenakonu o na kaoia o ka hohonu, a pau oa la ekoiu, alaila, malie iho lft ka ua. j (Maanei e waiho iki kakou ike kamailio ma no ka iiio ana o ke keiki akua i ka wai ' kahe, a e haiiu hou ae kakou e ike i ka ke ! Aiii mau hana ma ia hope iho.)

Ma ia hope iho, noho iho la ke A:n a hala hookahi anahulu. (umi h > alaila. kuahaūa aku īa ke Alii i na kaukauaiii a me na makaainana. e hele mai i ona la. A ukoakoa mai la na me\ a pau, alaila. hai aku la ke Alii \ kona inanao ia iakou, 11 l'a kauoha aku au ia oukou e hele mai imua o'u i keia ia. no ka ua lana mai ko'u manao. e kohoia i l>iu no ko kakou aina nei, o Haupu nae ke kanaka kuponoa'u i inanao ai. a ina ua pooo oia i ko oukou manao e noho ma īa wahi. alaila, e kau like mai na iima iluna." Ia manawa, kau iike mai la kela mea keia mea i kona lima, alaila, p;ine hou aku la ke Aiii, "O k.i poe hool»?. e kau

ma: na lima." Aole nae kekahi mea i kau mai i kona lima, alaila, hooholoia ae la o Haupu ke kiu nui o kauai. A ho'.o ae la keia mau inea, alaila, noho iho la oia ma kana hana i haawii'ku ai. o ka nana i na waa kaua mai Oahu aku nei, a me na wahi e ae, a liuliu na la o kona noho ana ma kana oihana, a i kekahi po, nana mai la 0 ua o Haupu ia Oahu nei, ia manawa ike mai la oia i keia ahi nui e wena'ku aku ana maluna o na nle o ka moana, nolaiia, manao iho la oia he mau waa kaua keia mai Oahu aku nei; aka. ua kuhihewa nne oia he mau waa kuua, eia ka he ahi lamalama i-a na Kalaeokaena me kona mau kanaka, alaila, hopu īho la oia i kana pohaku i kapaia o Pohakuokauai, (oia kela pohaku ma ka Lae 0 Kaena,) a pehi mai la oia i ua pohaku nei, , a haule īho la ma ke alo o Kalaeokaena, ia , manawa, lele ae la ke kai iluna ine ka ikaika loa, a lumilumiia iho la na kanaka a pau ; i ka inake, a o ke Alii pu kekahi i inake. 1 (Ma keia wahi e haalele loa'kakou i ke kaiuailio ana no Kalaeokaena, ua make aku la oia me kona mau kanaka, a e olelo hou kakou no ke keiki akua a Naniwaialeale me Kanoeoalakai, i kolo ai iloko o ka wai, a lilo 1 ka moana. I ke ao ana'e, nana mai la o Hnupu. (ke kiu,) a ike mai la oia i keia mea nui mailoko ae o ka moana hohou, me he kuahiwi la ke ano, nolaila, he mea kamahao loa keia i kona ike ana, ia manawa, hele aku la oia imua o ke Alii, a hai aku la i kana mea i ike ai, a lohe ke Alii i keia mau olelo, alaila, hoouna aku la oia i kona elele ia Kukalakamanu, e hele aku e hai i ke Kahuna ia Hoakalei, i na olelo a pau a Haupu i hai mai ai ia Naniwaialeale, ia manawa, hele aku la o Kukalakamanu a hiki imua o ke Kahuna, alaila, ninau mai la ke Kahuna, 44 Heaha kou manao i hele mai nc?i ? " Hai mai la oia, " I hoounaia inai nei au e ke Alii e kii mai ia oe, e hele oe ilaila." Alaila, olelo oku la ke Kahuna ia Kukalakamanu, " K hoi oe a hai aku i ke Alii, ina e moe oia i keia po, a loaa ia ia kekahi moeuhane, a i kakahiaka, i kona wa e ala'i, joia no ko'u wa e hiki aku ai ilaila, alaila, [ hai mai oia i kana moe ia'u." Ia manawa, hoi aku !a oia a hiki imua o , ke Alii, hai aku la oia i na olelo a ke Knhuna i haiia'e nei maluna, a lohe ke Alii i keia mea, alailu, noho iho la oia me ka hoomanao, a i ka po ana iho, hoi aku la oia me kana Aliiwahine, ma ko laua wahi moe e hooluoiu ai i ko iaua mau kiuo ; aka, aole no nae laua i moe iki iu manawa, no ka mea, ua hiaaa loa ko laua mau onohi, a i ke kokoke ana aku i kekahi lihi o ke ao, ia manawa, pauhiaia iho la laua e ka hiainoe nui. ia hihio ana iho no, ia manawa, ike aku la ko ke Alii uhane i ke ku ana mai o kekahi kumu laau nui ma kona alo, ua wahiia nae ke kumu o ua laau nei i ka Ahuula, a he mau manu eha e kiai ana ma kona kuniu, a i ka nana aoa'e o kona mau maka iiuna, : ike ae la oia elua wale no lala o ua laau nei, e kiwi ana kekahi lala i ka hikina, a okekahi iala hoi, e kiwi ana ma ke komohana, o ; ke ano nae o ka lala ma ka hikina, he meiemeie kona, me kona pua, me ka lau, a me ka manu e kau ana ma ia lala, a o ka lala hoi ma ke komohana, he ulaula ke nana'ku, me ka pua e kau ana, me kona lau. a me ka manu ulaula e kau ana ma ia lala, alaiia, nina pono aku ia kona raau maka i ua mau lala nei, ia manawa, iho like mai la na eheu o ua mau manu nei, a hohola mai la ma kona alo, alaila, hauoli loa iho la oia i ka naua ana i ka eheu o ka manu uLaula; aka, ia ia i alawa aku ai e nana i ka eheu o ka manu melemele alaila, makau loa iho la oia me ka weli- : weli nui; no ka mea, ia ia i haka pono aku \ oi, ua iike me ka Enuhe la kona ano, ke ki*

kok;k«>, al.iiia, h;\jvii :xo U o.a 1 knivi w.ihi ;v.c'.o. jv'.;ri : " Aiii Ki oka ul;i oko ah; 1 :u\ k'iAliiwi, Ko :\tio m;\i 1 t tnaU:n;i tnai »* Hr. i M;\ ko k;ih.i p>ohi\vi jv\li o Hu \lu'v.. Huo aku l.\ ka hau aka i.\ \voh> vka o ko ka i» \Vt-lo aku l\ t\:\ huhui i ka tnalatna o Makahi, Ho A lii :iu, ho ini'.'uni na Koalohilani. He katn:\ lei na na wahmo i ka maka o ka <)pua —o. O a'u pua i kui ai 0 lo—i, E loi no nu. He aloha —0." »\ pau ne la kana inole an.n ma ka mo«'uhane. a'aiia. u-wi iho la konn kui. r.v* u-u at»n o kona 100, haaiulu ao l.t kona kiuo. a puke ae la kona mau kuli. a no ka nui o ka 100 o ua Alii noi, puoho ae la kana w.iiuhine mai ka hiamoo nui, a hotl \ akv» la oii ike Alii, ano ke ala ole ao i kana hooiuliluli, nolaila, kuikui iho la oi;\, ia nwmwa. puoho ae la ua Alii noi, me kona haalulu nui ; alaila. niuau aku la knna Aliiwahino ia ia, " Heaha koia ou i nui iho nei ko leo, a hoala aku n< j i au ia 00 ?" Alaila, hai nui la ke Aliikane i kana wahine, i na mea a pa.ll ana i ike ai ma ka tnoouhane, i haiia'o noi inaluna. A |xui ae la ka ke Alii hai ana i kana imua o ke »\liiwahine. alaila, akoakon mat la na kaukaualii e knli ana hoi no ka hiki mai o lloakalei, (ke Kahuna.) a 1 ka lioomaka ana mai o ka la e hohola i kona m:\lamalatna maluna 0 ka aina, ia manawa. hiki mai la ke Kahuna imua o ke Alii. a hapai ae la la ua Kahuna nei i kana wahi mole, penoi.

" Ia oni aloha i kn ulu o ka moe, I k:i oliko pu-i maknni kaiaulu ohilo, Aloha ka lake kaiaulu olnlo. I kn naulu e ho-a nei i ke kai, Enuena u:i koko ko kula i ku la, I ka pehia e kd la o Makalii, He Alii nui oe na'u e ka makemake, E alohn la hoi aiie uwe mai oe, Oia, oia nei no—e." A pau ae la keia mele nna a ua Kahuna nei, olaiia, ninau aku la oia i ke Alii, " Heaha kau moe 1 ka po nei ? " Alaila, hai mni la ke Alii i ke Kahuna, i na mea a pau nna i ike ai ma kana moe i haiia'e nei malunn. Ia manawa, hai mai la ke Kahuna i ke ano 0 ka ke Alii moe, imua o na kankaualu. n me ke Alii pu kekahi, o ka lala ntelein< {.« au 1 ike ai,o kona ano, oia no kela keiki nluaiu a olua i hanau ai,a laweia'i e kami ; aka, ua kolo kela a noho iloko o ka wai, a iloko o tiri la ua nui i hala'ku nei, ua laweia e ka wai a hiki i ka moana uliuli lipolipo, ua nui nae ui keiki nei a olua i keia manawa. a he kupu eu oia no ka moana, oia no kela mea a Haupu, kiu.) i ike ai ika hoeaana'e mailoko ae o ka holionu, me he kuahiwi la, oia hoi o Kuilioloi. (oia hoi ka ilio a Lono Knpena Kuke, i ki ai i ka poka nui, ia Kulokuloku, a maihiia'i ka puniu.) "Ao ke ano o ka lala ma ke komohana, he ulaula kona kino, ame ka manu u!au!a • e kau ana maluna au i ike aku ai, oia hoi, loaa hou aku ana ka olua keiki ma keūi hope iho, oia nae ke keiki maikai loaa o!ua, a ma ia hope aku nae, aol? e loaa hou ana ka olua keiki, o ka olua mau keiki wale iho la ia a hiki i ko olua hopena." (Jolt i pau.)