Ka Nupepa Kuokoa, Volume II, Number 11, 14 Malaki 1863 — Page 3
| This text was transcribed by: | Mikihala Mahi |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
me ka hooikaika pu hoi ia ia iho, alaila, iloko o ko makou manao maikai ana, ano ua hiki mai ua hora la.
No Kaletona mai.
Ma ka la 11 o Feberuari iho nei, ua holo ae kekahi moku kaua Farani, mai Balatimoa ae, e holo ana i Pota Roiala.
Ke noho mau nei no ka mokumahu kaua (hao,) Ironsides ma kona kulana, iwaena o na moku pani awa ma Kaletona, Karolina Hema. Aohe no he kaua i hooukaia malaila, a hiki wale mai i ke aumoe o ka la 16 o Feberuari iho nei.
Ua hoike mai na'lii o na moku e pani nei i ke awa o Kaletona, i ka oiaio ole o na mea i hoolahaia e kekahi poe no ka weheia'na o ke pani ana o ke awa o Kaletona, ma ka wa i hoouka kaua ai o na moku. Aole no hoi he moku i hoao e puka iwaho, a e komo ae paha iloko o ke awa.
Ua emi iho ke komo ana ae o na nika iloko o ka oihana koa i keia mau la, a no laila, ua hoopuka ae o Gen. Hunter, he olelo kuahaua, e lawe mai i na nika no ka hoonoho ana ia lakou ma ka oihana koa, i poe malama i na papu, a me ke kohi hoi i na auwaha. Iloko o kela 400 keia 400 nika, ua hookomoia he 100 ili keokeo, i poe nana e noho luna no ka poe nika.
Ua hoikeia mai e kekahi mea i hiki mai nei mai Kaletona mai, ke houluulu nuna mai nei na koa ma ia wahi, no ka malama i ka maluhia o ke kulanakauhale. Ua pau aku ka nui o na kamaaina i ka holo i kahi e, no ka manao e kaua koke ana. Aole o kanamai ka ikaika o ka poe papa o ia wahi. a aole no hoi paha e hiki ana ke hoopioia ia wahi me ka nui ole o ke kaua ana'ku. He kipi nui kai waena o na koa Hema i keia mau la iho nei, o kekahi mau papa koa o Karolina Akau kai komo iloko o ia hihia. Ua kipuia ka poe nana i hookumu ia kipi ana, ma ke kauoha a Gen. Biurigada. Ua ane puni no na kulanakauhale i na pakaua, a ua lako no hoi i na moku hao nana e kiai pono i ke awa; aka, elua nae moku hao aole i lako i na ipuhao.
No ka Puali a Rosekrans.
CHICAGO.--Ua hoikeia mai e na palapala i hiki mai ma Murfreesboro, ka hana nui e hanaia nei e Gen. Rosekrans ma ia wahi, oia hoi ka hoopuipui ae i kona puali koa, ma ka hookomo ana mai i na poe koa e holomalu mau mai nei mai na puali o ka Hema, i poe koa ku mau no kona puali iho. Ua hele a piha na kuahiwi, a me na ululaau o Murfreesboro i ka poe oia ano. He lehulehu wale oia poe i komo iloko o ka puali koa Akau o Tenesi, a me kekahi poe puali Aupuni e ae no hoi. Ua hoomaka ae nei o Gen. Rosekrans e kukulu i papakoa, noloko ae oia poe, i hoonohoia'i ma ka oihana kiai papu. a me na hana e ae e pili ana ia mea. Ua hooholo iho no hoi o Gen. Rosekrans, e lawe mai i na poe a pau e holo malu mai ana mai ka Hema mai, ma ko lakou ano kanaka no, aole ma ke ano pio, a aole no hoi oia e hoouna aku ia poe i Vikabuga e hoohana ai, a aole no hoi e kukai aku ia poe. Ma ia hana,e hoopili kaumaha aku ai i na puali koa o ka Hema. Ua hoikeia mai ka hiki ana ae o kekahi palapala a Rosekrans ma Chicago, e hai ana i ka nui o ka hooikaika ana o na kipi, e hana i na mea e ikaika ai ko lakou kulana ma Tulahama, a no ia mea, ua manaoia e kaua ikaika ana na kipi, me ke keakea ana i ka hele ana aku o na koa aupuni i Chattagona. Ua hai ae o Gen. Rosekrans, ua makaukau kona puali no ka hele ana imua, a ua maopopo no hoi ia ia na pomaikai o kona aoao, ke hiki mai ka wa oia kai ana. Ua lako pono kona mau puali i na mea ai, a me na mea kaua; a ke ake nui nei lakou e kaua aku i ka enemi. Ke pani mai nei na kipi ia Cumberland Gap, ke holo lanakila nei na moku lawe ukana o ka Akau ma ka muliwai Tenesi a me ka muliwai Cumberland, me ka hoopilikia ole ia mai e na kipi.
Ua kue nui kekahi nupepa o Geogia i ka hui aku me na moku o ke komohana. Wahi hoi a ia pepa, "E kaua ana makou no ke aupuni o ka Hema, me ka ike aku i ka hookauwa kuapaa, ma ke ano haawina mai ke Akua mai, i mea e hoopomaikai mai ai i ko ke ao nei, a me ka pono hoi o ka noho aupuni ana.
No Vereginia.
Ma kekahi o na palapala i hiki mai nei mai Vikabuga, ua ikea iho na olelo, penei: "Ke hana mai nei na enemi, (oia na kipi) i na pakaua, ma ka aoao ma Lu@ana, ma kahi e pili ana i ka muliwai, a me he hea la e hana ana lakou ia mea i hoomaluia ai na koa o lakou, oiai e hana ana i na alanui lana ma ka muliwai, ma ka helehelena o na mea e hanaia mai nei, ma ka manao o ka poe nana ka palapala, e kaua koke ana paha i keia mau la iho.
O ka uwapo ma Yazoo Pass, ua okiia ma ke kauoha a Gen. Grant, he 60 mile o ia wahi mauka aku o Vikabuga, aia ma ka aoao ma Misisipi o ka muliwai. O ke kumu o ke okiia'na, i keakea'ku ai i na koa powa o ka Hema e hele mau nei ma ia wahi, me ke kipu mai no hoi i na mokumahu o ke aupuni, ke holo ae malaila.
Ua puka mai ka mai ahulau iwaena o na koa aupuni ma ia wahi, oia hoi ka mai puupuu liilii.
Ua puka aku kekahi waapa no ka moku aupuni Ke Aliiwahine o ke Komohana; ma kahi e paniia nei e na moku kipi. Ua lawa pono ka moku kaua nona ka inoa i haiia maluna i ka nanahu, e hooko pono ai i na hana a pau i manaoia nona.
Ua puka mai ka mokumahu Indianola ma kahi a na pakaua kipi e ku nei. Ua hooikaika no hoi na kipi e hoopiho mai ia ia. a ua kiola mai lakou i na poka he lehulehu wale; aka, aole nae he wahi poino iki o ua moku kaua Aupuni la. I ka po Poalima kona puka ana mai, iloko no o ke kiai nui o na kipi. Ua hai pu ia mai no hoi. he miliona bela pulupulu e waiho la ma Helena, e kali ana i ke kauoha a Gen. Grant.
Ka Ahaolelo Aupuni.
Ua hoike kue mai na Komite o ka Hale Alii, i kohoia e noonoo i ka bila Kanawai e ae ana i ka mana, e lawe mai i na nika i mau koa no ke Aupuni, a hiki ko lakou helu i ka 150,000. Ua hoike mai ke Komite, ua lawa no ka mea i manaoia, ma ke Kanawai o Iulai. M.H. 1862, a nolaila, ua hiki no ke lawe mai i na koa nika me ke keakea ole ia. Ua hooholoia e ia poe he Kanawai, e hoopai kaumaha ana i ka poe e kakau aku ana i na kipi, he hoopai ka uku, a me ka hana oolea kekahi. Ua hoomakaukauia kekahi mau Bila Kanawai, e haawi ana ia Marilana he $10,000,000, no ka uku ana'ku no ka hookuu ana i kona poe kauwa kuapaa; a he $1,500,000 no ko Vereginia komohana poe kauwa kuapaa, a he $450,000, no ko Delewea. Aole nae i hanaia keia mau Bila imua o ka Hale Ahaolelo Alii.
Ua hoopukaia mai he olelo hooholo a ua hooholoia, e apono ana i ka noho ana mai o Flanders a me Haun iloko o ka Hale o ka Poeikohoia, ma ko laua Lunamakaainana no Nu Olina. He 92 poe i ae, a he 44 poe i hoole.
No Brazil.
Ma na nupepa o Rio Janeiro o ka la 9 o Ianuari, ua hoikeia mai ke koi ana aku o ke Kuhina o Enelani e noho nei ilaila (Brazil.) e hookuuia mai ke koena o ka moku ili Prince of Wales. A e hookuu pu mai no hoi i ke kino o kekahi poe alii manuwa, i hopuia lakou no ka hoohaunaele, oiai nae e aahu ana lakou i na kapakomo maoli, aole i ko lakou aahu oihana. Ua hooleia mai na noi a elua. No ia mea, ua kauohaia ka Akimarala Beritania e hopu aku i na moku e kau ana i ka hae Brazil, e ke Kuhina o Enelani, a ua hopuia kekahi mau moku lehulehu wale ma ia wa koke mai. No keia mau hana ua hoole mai ia Aupuni, aole e hui me ke Kuhina o ka Moiwahine, ke hookuu ole ia ua moku la, ua hoopauia ka hoopaapaa nui ana, a ua waihoia ka hooponopono oia pilikia na ke Aupuni Beritania, a me ke Kuhina o Brazil e noho nei ma Ladana. A o ka hooponopono ana hoi no ka poe i hopuia, ua waihoia i ka Moi o Belegiuma. Ua nui ka haunaele ma Rio Janeiro, a ua hooweliweliia kahi noho o ke Kuhina Beritania a me na haole e ae oia Aupuni e kekahi anaina kanaka; aka, o ke kumu i emi wale ai ko lakou manao ino, o ka puka kino ana mai o ka Moi imua o lakou, a hooia mai no hoi, e malama hala ole ia ka hanohano a me ka inoa o ke Aupuni.
Peru.
He nui ke kamailio ana ma ia wahi i keia mau la, no ka laweia'ku o na kanaka o na mokupuni o ka Polynesia ilaila e kuai ai. Ua ku aku ilaila iloko o keia mau la iho nei, elua moku i piha i na kanaka o na Mokupuni o ka Pakipika nei, a ua pau koke no i ke kuaiia. Ua koho ae ke aupuni he mau Komite, nana e noonoo i ka pono a me ka ole oia hana ana.
KA NU HOU HOPE LOA.
Ua ku mai ka mokumahu Robert Lowe, he 12 la mai Kapalakiko mai, aohe mea hou ano nui loa. Eia wale no na wahi mea e ano nu iki ana.
Ua pio ka mokumahu Ke Aliiwahine o ke Komohana, (Queen of the West,) i na kipi ma Red River.
E hooponopono hou ia ana ka puali koa o ka Potomaka. A e lilo ana o Gen. Burnside ka luna nui o ia poe.
Ua kohoia o McBride, i Komisina no Amerika Huipuia ma keia Aupuni, ma kahi o Thomas J. Dryer.
Ua piha loa ka pepa, nolaila, aole e komo na mea liilii a Kalawali i keia pule.
He malihini loa ia 'u.
E ka Nupepa Kuokoa e, Aloha oe:
He mea malihini loa ia'u ka ike ana iho ma ke keena Hookolokolo Hoomalu o ka apana o Lahaina nei, e hookolokoloia'na kekehi kanaka o Kaha kona inoa, mamuli o ka hoopii a Rev. M. Scott o ka aoao hoomana Enelani, no ke kii ana e ka ae i ka liu mai loko ae o ka waapa, a ma ka hoolohe ana i mua o ka aha, ua hookuuia, a ma ia la hoookahi no, he waapa i pae mai, mai Lanai mai, a hoolei i ka ukana a pau, a hoihoi aku ma kahi kupono o ke kai e lana ai ka waapa, a huli mai e hoi iuka nei ma kahi maloo me ke kapa ole, e like me ke ano mau o ka malama waapa ana ma ke kai, hopu houia no ia kanaka o Moses a hoopaa ia ma ka papu, a uku ia elima dala, kuuia mai ai; na keia Misionari hookahi no.
I ka manawa ia B.F. Bolles kela kahuahale, a he mea mau no ka lana ana o na waapa ma ia wahi, aole i ikeia kekahi ua hopii ia, no ka au ana e ka i ka liu o ka waapa, a e hookuu i ka heleuma paha, e like me ka hana ana ma ka la eha o Maraki iho nei, i hopuia o Kaha a me Moses. e hai aku na wau o B.F. Bolles Esq. he haole Misionari ole, he haole kalepa oia, aka, aole i ikeia e hoopii ana oia i kekahi mea e ka ana i ka liu i mea e pau ai ka pilikia o ka waapa i piha i ka wai.
Ma keia kumu i ikeia maluna, kuu makemake ana e hoike aku i ko'u manao no na hana e ikeia nei mailoko ae o ka poe a kakou e manao nei he poe maluhia, a he poe makua la hoi no keia lahui, a e kuhi ana la hoi au e ao ae ana e like me ke ano mau o na Misionari mua a kakou, aole ka; a ma ka hakilo ana i keia mau la, mai kona hiki ana ma keia kulanakauhale a hiki loa mai i keia la a'u e palapala nei, aole i loaa iki ia ia ka noho oluolu ana me kekahi mau haole kamaaina ma Lahaina nei, ua ike pono a'u i ko laua hoopaapaa ana me kekahi haole maikai a'u i ike ai, he kamana, oia hoi o Mr. James Matthews.
E nana mai kakou i keia mau hana a keia poe kumu haiola a kakou, a e kaupaona pakahi iho i na hana, a e hoomaopopo iho, oiai kakou ma ka welau makani moae o ka poakea nui i ikeia ma na kau i hala hope ae nei. I ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii ke aloha. Owau no kau kauwa.
PALIKAUKINI.
Lahaina, Maui, Mar. 5, 1863.
Ua haiia mai makou e kekahi mea Hanohano o ka malu Ulu o Lele, i kekahi mau olelo e kue ana i ka palapala maluna nei, aka, ua hiki ole ia makou ke kapae i ka manao o ko makou mau makamaka, no ka mea, he makana hiipoi na makou, ka hoopuka ana i na manao ma ke akea me wiwo ole. A ina he poe kekahi e kue ana i ka oiaio o na mea i haiia maluna, e pono e hoouna mai no i ko lakou manao, a e pai no makou me ka wikiwiki loa. O ka lanakila o ka hoopuka manao ana ma na nupepa, oia no ka palekana o ko ke kanaka mau pono. --LUNA HOOPONOPONO.
Olelo Hoolaha.
E LIKE ME KE KANAWAI I HOOHOLOIA i ka la 23 o Augate. M.H. 1862, i kapaia "He Kanawai e hoololi ai i ka Pauku 237 o ke Kanakawai Kivila, no na Pa Hele Hewa," ke hoike ia aku nei na La e hoopaa ia ai na holoholona hele hewa, iloko o na Pa Aupuni, ma ka Mokupuni o Maui, e like me ka hoike malalo nei:
Apana o Lahaina...............Maui.................15 La.
" Olowalu.............. " ..................15 "
" Kaanapali............ " ..................15 "
" Kahakuloa........... " ..................15 "
" Kalepolepo.......... " ..................15 "
" Honuauia............ " ...................15 "
" Kaupo................. " ...................20 "
" Hana.................... " ..................30 "
" Hamakualoa......... " ..................15 "
" Hamakuapoko...... " ..................15 "
" Wailuku............... " ..................15 "
" Manawai............Molokai...............15 "
" Kalae.................... " ..................15 "
" Kalaupapa............ " ..................15 "
Ke kauoha ia aku nei na Luna Pa e ae a pau o na Mokupuni o Hawaii, Oahu, a me Kauai e hooike koke mai i keia Keena Oihana i ka nui o na La kupono e hoopaa ia ai na holoholona, ma na Pa Hele Hewa iloko o ko lakou mau apana.
L. KAMEHAMEHA. (Kuhina Kalaiaina.)
Keena Kalaiaina, Mar. 10, 1863. 65 3t
Olelo Hoolaha.
OWAU O KA MEA NONA KA INOA malalo iho nei, ke hoike nei me ka hai aku ma ke akea i na mea i hoakaka ia malalo nei. Ke papa a ke hoomalu aku nei au i ka ili aina
O Kupehau,
ka inoa e waiho ana ma Kalihi, i Oahu, a ke hoomalu nei au ma ka inoa o ka Mea Hanohano C. Kanaina. A peia no hoi ko'u aina ponoi e waiho ana ma Kahana, Koolauloa, Oahu, elua apana, aia hoi kekahi kuleana aina o'u ma ka ili o Pahihi, i Waihee, Maui; o na wahi a pau i haiia maluna. hookahi ano. O na holoholona a pau e hele wale ana a e nakii kaula ana paha me ke kuleana ole, e uku no $1 00 no ke poo. Pela ka Lio, Bipi, Hoki, Kekake, Puaa, Hipa, Kao, $1 00 no ke poo. O na holoholona i komo ma kahi i mahiia, $2 00 ka uku, a pela no a hiki aku i ka elima dala no ke poo hookahi. O ka ia e puka ai ma ke Kuokoa, oia i hola ka la e lilo ai i Kanawai. Pela ka lohe o oukou. J. S. KAAWA.
Honolulu, Mar. 10, 1863. 68 1t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU, KE nana mai lakou i keia, o ka'u wahine mare,
O Kapau,
ua haalele mai oia ia'u me ko maua wahi moe. Nolaila, ua papaia na mea a pau ma keia pae aina, mai hoaie mai ia ia, a i hookuli oukou maluna o oukou ia po@. No ka mea, aole au e hookaa i kona mau aie ma keia hope aku. Z. KAHOANO.
Puaa, Kona A, Hawaii, Feb. 23, 1863. 68 1t*
Olelo Papa.
NO KA MEA, UA HAALELE MAI KA'U wahine mare,
O Kuewa,
i ko'u wahi moe a me ko'u noho ana, me ke kumu ole, nolaila, ke papa aku nei au i na mea a pau mai hookipa a hoaie mai ia ia, no ka mea, aole au e hookaa i kona mau aie.
JOE MASKAIRAINE.
Honolulu, Mar. 14, 1863. 68 2t*
AWA O HONOLULU.
No ka Moku ku mai.
Mar. 5- Kapa Am. C@ mai Ka@ mai.
6- A@ L@ ma. Nav@ me @ pana @
6- Ema Hoka. ma. M@ a me Lahaina mai, me @, 3 eke @
6- Moekeiki, mai Kahului a me Lahaina mai me 10 eke pepeiao me @
7- Kilauea, mai Hawaii a me Maui mai, me 176 Hi bipi, 19 kukaa pepeiao, 13 kuaa hulu hipa, 2 kukaa paka, 2 @ kao, 14 barala uala, 200 pai ai, @ pahu ko, 1 ope iii, 1 pahu @, 2 apana hao, 1 eke a me 1 barela aila bipi, 9 @ bipi @, 3 eke dala (@), 11 bipi, 25 hipa, 3 ko, 13 puaa, me ka moa, a me na ukana ohua, me 123 ohua.
8- Anne Laare ma @ mai, me 273 paha ko, 125 barela maiakoko, 20 ili bipi, 1 puaa, 2 ko, me ohua.
8- Neae, mai Hilo mai me 106 paha a me 23 eke ko, 1 eke pepeiao, 12 eke pia, 11 ili bipi, 2 ope ili kao, me 6 ohua.
10- Hana, mai Hilo mai, me 300 pahu a me 130 eke ko, 1 barela maiakoko, 1 pahu mea hana.
11- K@ hola Haw. Floreence, mai Hilo mai
12- K@. mai Kauai mai
12- Kamehameha IV, mai Ma@k@ mai
13- Mokuahi Am L@ Lowe, he @ mai Kapalakiko mai.
OLELO HOOLAHA.
UA HOOPII MAI O PAAKAULA (w.) KUE I kana kane o @ no Kau, Hawaii, mamua. e hooki i ko laua mare ana, @ ka haalele wale ana, no na makahiki ekolu o Kapuaa i @ wahine. E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano o G. M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 20 o Maraki, i ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.
G. BROWN.
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Mar. 10, 1863. 68 2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano o G.M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Hanamua no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o Kahukalepo (k.) o Honolulu, Oahu, i make aku nei. Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 24 o Maraki. i ka hora 9 o kakahiaka. oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.
G.W. BROWN.
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu. Mar. 10, 1863. 68 2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano o G.M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie e G.S. K@ahau, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o Manini (w.) o Manalua, Oahu, i make aku nei. Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 17 o Maraki, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.
G.W. BROWN.
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Mar. 10, 1863. 68-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI AU KEKAHI o na Lunakanawai Kaapuni, o ka Apana III, o ko Hawaii Pae Aina, e PAAPU, o Laupahoehoe, Hawaii, e haawi aku i la no ka hooiaio ana i ka Palapala Kauoha hope loa o U@, oia wahi no, i mak@ me ka hooko ana i Luna Hooko Kauoha. Nolaila, e ike na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaha, oia no ka la 16 o Aperila, i ka hora 9 o kakahiaka, oia no ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe ana i keia hana, me na mea a pau e hoole. Aia ma kuu keena, ma Oari@a, H@ kahi e hana ia ai. S.L. AUSTIN.
Lunakanawai Kaapuni.
Hilo, Hawaii. Feb. 25, 1863. 68-2t
KA "NUPEPA KUOKOA"
HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU
I kela Poaono keia Poaono.
$2.00 no ka makahiki,
ME KA HOOKAA MUA MAI.
NA OLELO HOOLAHA-aole i oi mamua o 20 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00: alua komo ana, he $1.50; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia mai ana e pai.
KANIKAU- he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 2 keneta no ka lalani hookahi-penei: he 23 lalani. $0.50: 50 lalani. $1.00; a pela'ku.
KA UKU NO NA OLELO HOOLAHA-ka uku pepa, a me ka uku o ka Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia e hookomo mai no ma ka leta, a hoouna mai i ka Lana Pai.
O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO-aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha. ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa. H.M. WINI. (Luna Pai.)
Olelo Hoolaha.
E IKE AUANEI OUKOU E NA KANAKA a pau, a me na haole, o kela ano keia ano. Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hookapu nei au i o'u apana kuleana aina kala, aina kuai, ma Wailuku, Maui, nei; e like me ke Kanawai. Eia ko lakou mau inoa:
1. Pauniu I,
2. Pauniu II,
3. Kapaaloa,
4. Waiaka.
Ina i komo na holoholona, a hoopoino i ka mea kanu, e hopu ia oia, i hookahi dala no ke poo hookahi ($1.00.) e like me ke Kanawai. Mai hookuu i ko oukou mau holoholona,
Lio, Bipi, Hoki, Miula, Hipa, Kao, Puaa.
Ina i ike kuu kanaka. e hiki no i kuuluna ke hopu a pau.
KEKIPI.
Wailuku, Maui. Mar. 2, 1863. 68-1m
E KUAI KUDALAIA'NA HE 13 holoholona hele hewa o ka Pa Aupuni,
Ma Pauoa nei,
i ka Poalima, la 20 o Maraki, i ka hora 12 o ke awakea.
KE ANO ME KA HAO MALALO NEI:
1 Lio kane ano lokia, kuapuka, hao NY. hema.
1 " ano hulupala, hao J.H. hema.
1 " ano ahinahina, hao IMU akau, ano e, hema.
1 " keokeo makole, makapo, hao AK. akau.
1 " ahinahina, hao ano e.
1 " ulaula maikai, hao P. akau.
1 Lio wahine ulaula wiwi, hao @, uha hema.
1 " eleele wiwi, hao manamana ano e.
1 " ulaula wiwi, hao KSM. akau, ano e, hema.
1 " keokeo wiwi, hao ano e.
1 Bipi wahine elele kalako, hao H. akau.
1 Bipi kane keiki elele, aole hao.
1 Hoki wahine ulaula. hao V. akau.
1 Piula kane keokeo, aole akaka o ka hao.
1 Piula kane huluiole, aole akaka o ka hao.
O na hao manamana ano e, aole hiki ke paila.
NAPUNAKO. (Luna Pa Aupuni.)
Pauoa Mar 13, 1863. 68-1t
MIULA.
UA MAKAUKAU O
Kimo Pelekane
e kuai HOKI i keia manawa. Nolaila, o ka poe Hoki nunui, kupono i ka hoounauna, e lawe koke mai i Honolulu e kuai ai me ia.
Honolulu, Mar. 4, 1863. 67-4t
KE KUMU OLELO HAWAII.
I NA KANAKA A PAU E NOHO ANA MA kela mau Mokupuni, e nana mai i keia olelo hoolaha, ina he kanaka kekahi i loaa ia ia ka buke i kapaia
Ke Kumu Olelo Hawaii (Dictionary.)
I unuhi ia ma ka Olelo Hawaii me ka Olelo Haole. he makemake ka mea nona ka inoa malalo, e kuai i buke, no ke kumukuai kupono. H.M. WINI
67-@ Luna Pai Kuokoa.
Holoholona Komo Hewa.
KE KAUOHA AKU NEI MAUA I ka poe nona na Bipi, a me na Kekake a pau, e noho mau nei ma ke ahupuaa o
Lanihau I. a me Keahuolu,
e kii koke mai i ko oukou mau holoholona, me ka uku pu mai no ke komo ana, a me ka poino o ka aina, elua dala ($2.00;) a i kii ole mai oukou a hala ka la hope o Aperila o keia makahiki; alaila, e lawe no maua i ka holoholona a kuai aku paha, i mea e kaa ai ka poino o ka aina, a me ka lilo no ka hoolaha ana.
P. KAPAE.
J.Z. WAIAU.
Kailua, Kona, Hawaii, 26, 1863. 67-1m
HANAU.
Mar 4. hanau o P@ w. na Ka@ me Kahina
@ 4, 1862. ma Ka@ Hilo, Haw. Hanau o Io@ia k, na B. L. Keawe me Na@.
@ 6, 1862. ma ia wahi no, hanau o N@, k. na Kaohi@aea me Kaalaau.
D@. 27, 1862. ma Hakalaaau, Hilo Haw, hanau o @ k. na K@ me Kamaka.
D@ 18, 1862. ma Opihikao, Puna, Haw. hanau o Paa@, k. na B. Makuakane me Kekino.
Ian. 16, ma Kamaee. Hilo, Haw., hanau o Kalauao k. na Kabala me Nahaau.
Ian. 25. ma Honomu, Hilo, hanau o Kupakohana w, na Kamaka me Haili.
Feb. 16. ma Maulili, Kohala, Haw. hanau o Nakalo, k. na J. H. Keanu me Kaima'u
Feb. 13, ma Paa@, Ham, Haw. hanau o J. Kama@kea, k. na Mok@kao me Kaimu.
Feb. 26, ma Kalopa, Ham. Haw., hanau o L. Kaluahine, w, na D. Kala@ me A@ola.
MAKE.
A@-Ma Honolulu. Feb. 28, ua make o Ali, he Mahomeda, he kupa ia no T@berry, ma ua na kapakahakai o Ma@aka, ma Honolulu. He 84 makahiki o kona ola ana, a ua @ no hoi ka noho ana ma keia pae aina.
Dek 30, 1863, ma Pohakupuka, Hilo, Hawaii, make o Kamule, k.
Feb. 22, ma Puaohai, Hilo, Haw. make o Wahinekalohe, w.
Feb. 13, ma Kahua, Hilo, make o Hoopii, w.
Feb. 24, ma Kaimu, Puna, make o Haole Lakimela, k.
Feb. 7, ma Honokaa, Hamakua, make o Kauhane, k.
Feb. 9, ma Kaapahu, Hamakua, make o J.S. Kekoa
Feb. 22, ma Puumakaa, Kau, Hawaii, make o Kukehu, w.
Ian. 9, ma Wailea, Hilo, make o Kekua, k.
Feb. 28, ma Kamaee, Hilo, Hawaii, make o Kalanao, k.
Feb. 20. ma ia wahi no, make o Ka@, w.
Feb. 27, ma Wailea, Hilo, Hawaii, make o Nakaaniani, w.
Mar. 1, ma Kamaee, Hilo, Hawaii, make o Manahoa, k.
Mar. 6, ma Ka@, Honolulu, make o Kanuuhiwa, w.
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, na mea waiwai @ ka waiwai o Kauhi (k), no Moanalua, Oahu, i make aku nei, o ka poe i aieia, o ka poe pili kino, a palapala ma kahi ano e aie, @ e hele mai a e @ mai @ iho, imua o ka Mea Hanohano G.M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo, i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poalua, oia ka la 24 o Maraki e hiki mai ana, i ka hora 11 o kakahiaka. Ia manawa e hooponopono ia ai ka mea waiwai o Kekaha, ka Luna Hooponopono Waiwai o na mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, @ paha he kumu oiaio k@ i ole e hookoia ua mea waiwai la, a e hoopaaia na oihana a ua @ hooponopono waiwai la. G.W. BROWN
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Mar. 10, 1863 68-2t
He Ahai Lono.
KE HAI AKU NEI AU I KA LOHE I IKE na mea a pau, o na Haole a me na Kanaka maoli. O ka poe hoi i aie ma ka Hale Kuai o Paaika, ma Ka@, ma ka Mokupuni o Molokai a me kona Mokupuni e ae, i kona wa e noho ana ma ka halekuai. No Kakela me Kuke ia Hale Kuai, a me na waiwai a pau, a me ka poe a pau i @, ma ka Hale Kuaia W@ @rack, ma Ka@um@mi, Molokai. E malama i ko oukou mau @ mai ia'u, oia ka mea e pakele @ mea i @ kaa i kona aie aole nae he bila, aole i kaa @ aiena, ke paa ia no. Nolaila, e kii oukou i bila ia Ku @, i ole @ kakou e @ paapaa ma ke Kanawai. E @ oukou i na dala ili kao, ili bipi, pepeiao laau, olona, a o na aie wahie ma Kaanapali, e hana lakou i wahie, o ka poe ma Kaunakahakai, ma ka @ puaa lakou. A e i ke me ka olelo i hana maluna, e hookaa p@ i @ i kuu hope paha, aole i na mea e ae. E.P. KAMAIPELEKANE.
Hale Lila, Honolulu, Feb. 14, 1863. 68-1m
OLELO HOOLAHA.
KE HOIKE IA AKU NEI IA KA poe a pau e nana mai ana. Eia ma ko'u lima kekahi BIPI KANE MOO laka, a penei kona hoailona ma ka uha apau. M. a ma ka aoao hema hoi, he hoailona ano e, me ke kiwi nui. E kii koke mai ka mea nana ia Bipi, me na dala eono $6 00. a i na e hala na la he kanakolu: (30.) alaila, e lawe no au ia Bipi na'u.
MANUELA MEDASA
Kalihi uka, Oahu, Mar. 14, 1863. 68-3t
Olelo Hoolaha.
E IKE AUANEI OUKOU A PAU, NA kanaka o kela ano keia ano, ma keia olelo hoolaha, ua haalele mai ia'u ka'u wahine mare,
O KEAUMOKU,
a ke noho wahine ole nei wau i keia manawa, me na keiki a maua, ua huli aku ke a mamui o ka hu@ a @ aa koni, aka hoi, ke noho nei au me ke aloha nui ia ia. i ka @ kudi o na la a me na manawa he nui o ko maua noho pau ana, ua hala hoi ke kau oia ano, ua aloha ole ka'u wahine ia'u. Nolaila, ke papa aku nei au ia oukou a pau loa, na Kanaka maoli, na Haole, na Pake, a me na ano kanaka e ae no a pau. mai hoaie mai oukou ia Keaumoku nei, no ka mea, aole loa wau e hookaa iki ana i kona aie a pau, a i hookuli oukou i keia papa ana'ku, maluna no o oukou ia noho. N. KAHANO.
Kawaihae, Hawaii. Feb. 23, 1863. 66-3t*
Laiki! Laiki!
KE MAKEMAKE NEI AU I KA LAIKI, a ua makaukau hoi au e uku aku i ke kumukuai KIEKIE LOA, no ka
Laiki Maikai,
nolaila, e pono i na poe mea Laiki a pau ke ninau mua ia'u ma ko'u Hale Kuai Papa, mauka iho o ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, mamua o ka hele ana i kahi o ka mea e e kuai ai.
KAMUELA, @aina o Kimo Pelekane.)
Pihilolelole, Honolulu, Feb. 25, 1863. 66-1m
HALE PAI KII.
MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA
"Nupepa Kuokoa,"
Emi ka uku no ke kii, hookahi wale no dala no kii, he elua dala ka uku i ka poe Pai Kii mua. E paiia no ke k i iluna o ke
ANIANI a me ka PEPA.
E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.
H.L. CHASE (Keiki)
67-6m Mea Pai Kii.
Olelo Hoolaha.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano G.M. Robertson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Wahamana, no ka hooiaio i na palapala kauoha a IMIHIA, no Honolulu, Oahu, mamua, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 16 o Maraki, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu. G.W. BROWN.
Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Mar. 2, 1863. 67-2t
Olelo Hoolaha.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano o Elisha H. Allen. ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie e Kalimakuhi, e hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai no KEOLEWA (k.) no Honolulu, Oahu. i make aku nei. Nolaila, ua hoike ia na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 14 o Maraki, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i olelo ia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai. a me na mea hoolohe i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. G.W. BROWN.
Kakauolelo kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Mar. 2, 1863. 67-2z
Olelo Hoolaha.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano G.M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kanean@, e hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai no KALAWAIA (k.) no Waialee, Koolauloa, Oahu, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaha, oia ka la 2 o Aperila i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i olelo ia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
G.W. BROWN.
Kakauolelo Kokua o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Mar. 2, 1863. 67-2z
Olelo Hoolaha Hui.
UA HOOLILOIA O Mr. J.G. Dickson I KEIA la, i hoahui no'u ma ka'u oihana, ma ka inoa hui o
Lewers & Dickson.
C.H. LEWERS, (Lui.)
Honolulu, Feb. 26, 1863. 66-5t
Olelo Hoolaha.
KE PAPA IA AKU NEI NA MEA A PAU, MA hookuu wale i ko lakou mau holoholona, ma ka aina i kapaia ka inoa
O Hamohamo, Waikiki, Oahu,
oia ka aina o ka Mea Hanohano Lilia Kamakaeha. O ka poe h olohe ole ana i keia hoolaha, e hoopii ia no ma ka Kanawai.
JOHN O. DOMINIS.
Honolulu, Mar. 7, 1863. 67-3m
KA MOKUAHI
'KILAUEA,'
E HOLO ANA O "KILAUEA" MAI Honolulu ana ma ka
Poaha, Mar. 19, 1863.
Ma ka hapalua o ka hora Eha o ke ahiahi,
NO
LAHAINA,
KALEPOLEPO,
ULUPALAKUA,
KEALAKEKUA,
HONOIPU,
KAWAIHAE,
KAILUA,
A ME HILO.
E holo hou ana ma ka Mokuahi o 'Kilauea' i ka Poaha, la 19 o Maraki @ ma @ aku e noho ana no hookahi pule, a @ hou aku i ka Poakahi, la 6 o Aperila.
KA MOKUAHI
"ANNIE LAURIE,"
E HOLO ANA KA MOKU Annie Laurie,
Ma ka Poakahi, Maraki 16.
Ma ka hapalua o ka hora Eha o ke ahiahi.
NO NAWILIWILI.
JANION, GREEN & CO.
Honolulu, Nov. 13, 1862. 31 tf
Olelo Hoolaha.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, owau o ka mea nana ka inoa malalo nei. Ke papa @ nei au i na mea h@h@ a pau loa, aole make @ ma kuu aina i hoolimalima ai me ka Mea Hanohano C. Ka@ e waiho nei ma Wa@iki, mai ka hapalua aku o Kaluao@ a hiki i @au Na
Lio, Bipi,
Miula, Kekake,
Hipa, Kao,
Puaa, Moa,
Palehu, Koloa,
KAKA.
A ina ike a'u i kekahi o na holoholona i oleloia 'o nei maluna, ua komohewa i keia @ mahi @, e hopu no @ a hoopaa, a h@ie imua o na Kahu Kanawai, ke ole e ae mai oia i ka uku a'u i manao ai. Y.S. AKANA
Waikiki, Oahu. Ian. 12, 1863. 6@
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A ME na Haole, o kela ano keia ano. O wau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei au, na mea holoholona
NA
Lio, Bipi,
Hoki, Miula,
Kekake, Hipa,
Puaa, Kao.
Aole e hele ma kuu aina kuai, ma Maoloa, Honuaula, Maui. E ma'ama i ko oukou mau holoholona, mai hookuu wale, o ka mea hookuli i keia olelo papa. E hiki no i kuu hope ka hopu a hoopaa, e hoouku e like me ke kanawai, ke papa aku nei au i na kanaka o kela wahi keia wahi, mai ku wale i ka mea ulu wale, oia ka mauu, ka wahie, o na mea ulu a pau loa maluna o ka aina kuai. Ina @ lo@a kekahi o keia mau @ a i ole @ na luna, oia ka Lio, Bipi, Miula, Hoki, $1.00 no ke poo hookahi, Hipa, Kao, Puaa, $0 12@ no ke poo hookahi. Ke haawi nei aa ina hana a pau i kuu hope, ia Liki. O wau no o
63-2m* S. KAMUELA
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU LOA ke nana mai ma keia Palapala Hoolaha, o maua@ ka mea nana na mea malalo nei, ke hai aku nei maua, ua @ maua ka Hale Wili Ko,
Ma Amauulu, Hilo, Hawaii,
a me na mea a pau e pili ana i ka Hale Wili Ko. Eia kekahi, o na kanaka AIE ma ua e hele mai e hooponopono me maua me na mea nona na inoa malalo nei. AHUNAKO,
APAKANA
Honolulu, Ianuari 13, 1863. 60 3@
Makemake 10,000 Kapiki.
KE MAKEMAKE NEI AU E KUAI AKU I 10,000
Kapiki Maikai,
a e uku no au i ke kumukuai KIEKIE LOA n@ ia mea. O ka mea Kapiki, e makemake ana i hoa kuai, e pono e hele k@ mai ma ko'u Hale Kuai ma K@k@hai@, ma ke kihi o ke Alanui Maunakea me ke Alanui Hotele, @ makaukau.
67-3m G. WILHEM, Wilihema.
Hale Hana Piula.
MA KE ALANUI NUUANU, MAKAI IHO o ka L@aia Hotele. M@ mea @ a k@ia Pa@, H@, Keieawe, a me na mea e ae @ ka h@ oihana p@. A e hoomoe hoi i ka Piula Wai, me ka hooponopono kupono i na mea a pau e pili ana ia oihana. Ua @ mau i ka Piula Wai maikai. E hele mai e ike a@.
59-6m. F H & G SEOELKUN.
Olelo Hoolaha.
KE PAPA AKU NEI AU I NA MEA A pau, mai h@ a i ka'u wahine @,
Mele Ana Hanale,
no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia, ko maua wahi moe a me ko maua noho ana. J.B. PRADLEY
Honolulu, Feb. 26, 1863. @
OLELO HOOLAHA.
Luna Hooponopono Waiwai.
NO KA MEA, UA HOONOHOIA KA MEA nona ka inoa malalo nei i Luna Hooponopono Waiwai @ A@ i make @ Honolulu, Oahu. Nolaila, ke @ nei aole no i lawa ka waiwai o ua Akai @ hookaa ai @ mau aie, a nolaila hoi, e hooponopono @a ana ka waiwai mau @ oia @: a ua kauohaia na mea a pau ana i a e aku ai. e @ mai i ko lakou kuleana iloko o ka mahina hookahi, mai keia ia aku. a o na mea hoi i aie mai ia ia, ke poloai ia nei lakou e hookaa mai.
C.C. HARRIS (HAILAKI)
Honolulu, Oahu, Feb. 19, 1863. 6@
OLELO HOOLAHA.
E IKE MAI AUANEI NA OHANA A PAU o kela ano keia ano,
O HAU,
ka wahine mare a ka mea nona ka inoa malalo nei. Ke papa aku nei au ia oukou e ka poe waiwai a pau, mai hoaie oukou ia ia: no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia ia'u, a me ko maua wahi moe, ua hele aku ia mamuli o ka moekolohe. Ina o ka mea hoaie aku ia ia, aole au e hookaa'ku i kona aie, maluna ona ko oukou poho. C.B. KAHAHANA.
Halepuaa, Puna, Hawaii, Feb. 19, 1863. 68 1m*
OLELO HOOLAHA,
E IKE E NA KANAKA A PAU MA KEIA olelo hoolaha, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho. Ua hookohu, a hooiaio aku wau ia
KALAKOA (k,)
e noho ana ma Keauhou, Kona, Hawaii, oia ko'u hope malama waiwai paa, a me ka waiwai lewa o'u, o ka hooilina o ka mea i make aku nei, oia hoi o KEWALO (k.) Nolaila, he hiki no ia ia ke hoopii imua o na Aha Kanawai apau, o ka poe e kue mai ana ma kana mau olelo papa. MRS. KALOHI (w.)
G.P. Piena, (Kakauolelo.)
Puuonioni, Keauhou, Kona A, Feb. 21, 1863. 66-1m*
AINA KUDALA.
E KUAI KUDALAIA'NA MA KA POAkolu, la 1 o Aperila, i ka hora 4 me ka hapa o ko ahiahi, kela apana aina ma Maemae, ma ka aoao hikina o ke Alanui Nuuanu, a ma ka aoao hikina hoi o kahi o D.P. Judd (Kauka) e pili ia me ka pa o J.M. Green, Wood a me McIntyre, a me ke Alanui Nuuanu. Ke anapuni oia alua, he 125 roda.
Ma ke kauoha a
67-4z P.S. WILCOX.