Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 56, 20 Kekemapa 1862 — Page 3

ʻaoʻao PDF (1.83 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

 

Olelo pane ia A. K.

E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe:

                Ma ka Hoku Pakipika, o Dekemaba 11, 1862, ua heluhelu, au i kau olelo, a eia ka'u ia oe:

                Ma ke kapa ana o na kumu Enelani ia lakou iho, " Ka Ekalesia Hawaii," ua maopoopo ia oe, he "hooko ana ia i na kanawai o ke Aupuni," aka, ina paha e kanalua kekahi poe noia mea, hewa anei lakou ke hoike ae imua o ka lehulehu i na kumu o ko lakou kanalua ana, a ke hoopanee iki i ko lakou "olioli pu me oe iloko o ka Haku?"

                Ke olelo mai nei oe, ua "hookahuli" au i ka " pololei maoli" i kuu kapa ana i na kumu Enelani, "Ka Ekalesia Kakolika Hawaii i hooponopono hou ia. " Ina pela, alaila, ua hewa au mamuli o ka Hoku o ka Pakipika, e hai ana, maia helu hookahi uo, Dek. 4, 1862, meneia ; Ua kapaia'ku lakou, o " Ka Ekalesia Kakolika Hawaii i hooponopono hou ia"

                Ke hoohalahala nei oe no kuu kapa ana ia lakou he "Kumu. " I kuu manao ana, aole i hoinoia lakou maia mea, ua hookiekieia no, no ka mea, o ka inoa ia i kapa pinepineia'i ko kakou Haku. (Mataio 8: 19,—9 : 11, —10: 24, &c.)

                Okoa ke kue, okoa ka like ole, aole au i olelo, ua kue a kue ole paha ko kakou Kumukanawai i ke kanawai o ke Akua; aka, ua manao au, me ka lehulehu, a me oe no paha kekahi, aole i like po ke Kumukanawai Hawaii me ka Palapala Hemolele, a pela no na Kanawai aupuni a pau.

                Aole paha he kue lakou i ka Palapala Hemolele, aole nae i like pu, a i ko kakou ike ana, ua kue maoli io no, kekahi manawa i ke Kanawai o ke Akua; a noia mea hoi, ua kakauia: "E pono no ia makou ke malma i ka ke Akua, aole i ko ke kanaka." Oih. 5:29.

                Iloko o ko'u pane ana ia Kuhele, laua o Hoonioniolo, ua hookaawaleia ka hookahuaia ana, a o ka hookahuaoleia ana paha o ke Kumukanawai maluna o na kanawai o ke Akua, aole au i olelo iki noia mea; aka, i kuu olelo ana," aole i pane mai ko kakou Kumukanawai i ka hele ana o kela mea keia mea ma ke alanui o ke kuhihewa e hiki aku ai i ka po," ua ku no au ma ka oiaio; o ke ano noia o ko kakou Kumukanawai e kula ana: " Ua hoomaluia na kanaka a pau i ko lakou malama ana ia Iehova, e like me ko lakou manao."

                Maia pauku, ua hoomaluia ke Kalawina, ka hoommana Moremona, ka hoomana Enelani, ka hoomana Kakolika, a me na homana e ae a pau e olelo ana o Iehova ko lakou Akua. Aka, ke hele nei anei ua mau hoomana la ma ke alanui e hiki aku ai i ka lani? Ina ae mai oe, ae, me oe noia; aka, aole pela kekahi poe, a ke hoole nei lakou, aole, a ke manao nei lakou, iwaena o keia mau hoomana la hookahi no hoomana oiaio, no ka mea; "Hookahi Haku, hookahi manaoio, hookahi bapatizo ana," (Ep. 4:5.)

                Ke mea mai nei oe i kuu aloha ole. Kuhihewa oe, he aloha no ko'u ia oe, a me ko'u mau hoahanau a pau, ao kuu kala ana ua oi aku no mamua o ke Kanahiku, aka, ke makau nei i keia olelo a (Isaia 5: 20.) " Auwe ka poe e kapa ana i ka hewa he maikai, a i ka maikai hoi he hewa; a e hoolilo ana i ka pouli i malamalama, a i ka malamalama hoi i pouli, a e kapa ana i ka mea awaawa he ono, a i ka ono he awaawa." Nolaila, aole hiki ia'u ke hoopono aku i ka oihana hou i puka mai nei, aia a maopopo kona hookahuaia ana malana o na Lunaolelo; aia maopoopo kona ku hemolele ana, a me kona ku Katolika ana a me kona ku-hookahi ana ilo ko o kona manaoio, iloko o kona hooponopo, noia ana, iloko o kona Oihana-pule; alaila, e hiki no ia'u ke hoapono aku. Aka, he hana pilikia ia, he hiki ole no. Me ke aloha.

Na'u na AEIOU. Y. M.

 

Mea Make.

                E nana mai i keia hoa o ka la o ke kula o Kahua, ua make iho nei ia, o I kona inoa, ma ka po Sabati iho nei no, o ka la 14 ia, a ma ka la 6 aku kona loohia ana i ke anu, aka, aole nae oia i imi koke e pale koke ae; a nolaila, ua waiho mau no ia ia iloko o ke anu, me ka manao aole e hiki koke mai ana kona hopena. A ma ia waiho wale ana ona me ka imi ole i ka mea e pau ai ia pilikia uuku i ka wa pono. A hala na la 8, a ma ka la 20 iho nei, ikeia aku la oia e moe ana me ke kapa ole ma kona hale iho, ua like kona ili me he wai la ka huihui a puni, a aia nae maloko ona ka wela i noho kamaaina'i a puni oia, a pela oia i make iho nei, aole i maopopo ka nui o kona mau makahiki o ke ola ana.

                He hoa haumana ia no ka ekalesia Katolika Pope, ua hilinai nui no ia ma ia hoomana no ka like loa me na hoomana kahiko o keia pae aina. Oia no kekahi mea kalewa mauu ma keia kulanakauhale mai Pawaa mai, e hele mai ana a Kaananiau a ke kula o Kahua, komo ike, kulanakauhale, a pela no ka hoi ana aku o na keiki oia mau kula aloha. Minamina no kona haku i noho aku ai ia, i ka ike mua ole i kaupono. Aka, o kona hopena no ia. Ua pomaikai paha kona hopena, aka, aole no ia wahi ia kakou

                Ua maopopo paha na haina maluna no ke kumu o kona make ana, a ua ike pinepine kakou mamua, a i keia wa no, ua nui loa ka make ana o kekahi poe no keia ano naaupo ; aka, o ka hoomahana koke wale no ka pono, ma ka wa e hoomaka mai ana ka li, a me ka haukeke, e hookomo koke na wawae i ka wai mahana, a o na omole wai mahana, a mau pohaku wela paha, a puholoholo, i puka koke mai ka hou mawaho he nui, alaila, loaa no ka oluolu a me ka mahana, o ka maikai koke mai la no ia a oluolu maikai maoli no. Aka, ina i inoino mai o loko, pono no e hele koke i na Kauka kapono i ka noonoo ana, i wahi hua ale, a paakai, a lupepa paha, a ina i ninau mai ke Kauka, alaila, e wehewehe pono aku oe ia ia, i kupono kana mea e haawi mai ai, a me ka rula pono ana e ao mai ai, a i ka hoolohe ana, ua lilo ia i mea e pomaikai ai.

                Pela no e makaala pono ai i na wa e loohia mai ana e like me keia ; no ka mea, ma keia ano no e loaa'i kekahi poe i ka mai kunu ai akemama he nui, o ke anu no ke kumu e loaa mai ai ia ia. Penei kekahi kumu : Aia ma ka hana ana, a hele ana paha a wela, i ke komo ana i ka hale, wehe kokeia ke kapa, a koe ka palule paha, a noho ma kahi puka komo, puka aniani paha, kahi e pa pono mai ana ka makani ia ia, ina he hora a mau hora paha, e loaa ana no ia i ke anu e like me 1. Pela no i loohia'i ka mea auau koke i ka wai ia wa, a me ka mea loohia e ke koekoe me kona kapa pulu i ka wai, a i ka ua paha, aole nae i malama pono, e like ana no ia me I. Aka, o ka poe naauao i keia, aole e hana pela. Penei ka lakou : Hoopumahana koke i ka wa anu. Aole auau koke i ka wai i ka wa wela, a e kahe ana ka hou. Aole lakou e noho ma kahi makani; aka, ma kahi lulu no, a oluolu maikai ka wela, pela no lakou i ka wai ikaika, aole inu nui. Aka, e pono loa no ka haalele ia mea, a na ke Kauka e olelo mai e inu, alaila inu.

                Pela paha ka pono ea, e na hoa lailai o ke one hanau e koe ana i ka make, e leha mai i keia leo o ko oukou nupepa.

 

Kula manamana lima.

E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe :

                Ke hoouna aku nei au, i keia mau mamala i olelo, a nau e hoike akea aku, i na makamaka o kaua, a me ka poe e launa mai ana no kekahi hapa i koe, i ike ole i keia mau olelo huna. " Kula manamana lima,"

                Penei, E hoopa i ka lima akau ma na wahi e pai, ma ka moena paha, a me na wahi e ae no e pa'i. A e hoomaka ka A ma ka manamana nui o kalima akau ; a o ka E hoi ma ma ka manamana miki poi, a o ka I hoi, ma ka manamana loihi e pili ana me ka manamana miki poi, a O o ka manamana e pili ana a me ka manamana loihi, ma ka hema iho o kahi manamana iki, a o ka U o kahi manamana iki no; a o ka H e hoopili ae ka manamana miki poi me ka manamana loihi a e hui ae ia mau manamana i hookahi, a o ke K e kau ae ka manamana loihi ma luna o ka manamana miki poi, a e (wili) ae, a o L o ka manamana miki poi, e (kaha) mai, a o ka M e hui ae na manamana a eha, mai ka manamana miki poi a hiki i kahi manamana iki, a o ka N e hui ae na manamana a e kolu, mai ka manamana loihi a hiki i kahi manamana iki, a e pelu iho ka manamana miki poi, a o ka P, e hui ae ka welau o ka manamana nui, me ka welau o ka manamana loihi, a e (hookani) ae, aole nae o ke kani ole ka mea e lilo ni i Pi kani ole, e lilo no i Pi ke kani, a e lilo no i Pi ke kani ole ; a o ka W, o na manamana no a elima, mai ka manamana nui a hiki i kahi manamana iki, a e (ani) ae maluna o kahi e pa ai, o keia mau hua nae a pau i hoikeia, o ka welau wale no o na manamana ke pa makahi e pa'i. Ina he manao Huna i ke hoa i waena o na kanaka, e olelo ana, " na'u kekahi," alaila, e kukala aku no, i ole e hilahila ke aua ia, e hookuikui nae a paa naau, mai ka A a hiki i ka W, i ole e lohi, a hakalia, e "holo ka hana," elike me ke ao ana i ka pa, ko, li, pela no ke ao ana, e hoopaa naau.

                I ke ao ana i keia mau hua ma ke " kula lima," he pono no ke ao ka poe opiopio a me ka poe oo, na kane, a me na wahine, a he ku pono loa i ka poe kuli lohe ole i ka olelo.

                A mahope aku, e hoike aku no au i " kula lima" maoli, "kino," e ike ia mai ai mai kahi loihi, he like ole nae me keia, ma ka lima kela a me ke kino, ma ka manamana hoi keia.

J. S. KEKUKAHIKO.

Kauhako, S. Kona H. 20 Oct. 1862.

 

Manao kahea i ka lehulehu.

                Auhea oukou e na makamaka o ke Kuokoa, na kane na wahine, a me na keiki, na kaikamahine maka onaona maka palupalu, a me na keiki puukani o ka Kaona, na hoahanau, o kela hoomana keia hoomana, aloha oukou.

                Owau kekahi o ko oukou hoa heluhelu nupepa Kuokoa a Hoku Pakipika hoi. Nolaila ke kahea aku nei ko oukou makamaka ma ke kino, a ke hai aku nei au imua o oukou, e noho ana mai Hawaii a Niihau. O ka Helu 56 keia o ko kakou nupepa, " Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii," a hookahi Helu i koe ; alaila pau ka Buke I, e pau ana i ka pule hope o Dekemaba, oia hoi ka la 27 o keia mahina, a e hoomaka ana ka Buke 2, Helu 1 i ka hebedoma mua o Ianuari la 3, 1863, a nolaila, o noonoo kakou i ke kumu e puka ai o ko kakou nupepa maikai, i like kona nui me ka Hoku Pakipika, kekahi hoi o na nupepa i paiia ma ka olelo Hawaii ma keia pae aina o Kamehameha IV.

                A nolaila, ke ninau aku nei keia kumu manao kahea i ka lehulehu, o ke aha la ke kumu e puka ai o keia nupepa maikai ? Eia ke kumu e puka ai, o ka malama aku i kona ola, o ka uku pono aka i kona Luna Hooponopono i na dala $2.00, o ka M. H, 1863. Oia na kumu e holo pono ai ka naauao iwaena o keia lahui ili Hawaii, e huli ae kakou a nana i ka oleloa ka Luna pai ma ka Helu 54 o keia aniani kilohi huina ha, a e kiei iho kaua ma na rula elua i kakauia, o ka mua, penei no ia:

                1. "E uku mua mai ka poe a pau e lawe ana i ka pepa, oia hoi ma ka hoomaka ana o ka makahiki, aole no e loaa ka pepa, ke ole e uku mua mai."

                Nolaila, pehea la auanei e loaa ai ka pepa ia kakou ? Eia wale no ka mea e loaa ai ka pepa, o ko kakou malama i wahi dala i mea e ola ai o kona opu i ka makahiki hookahi, a i hiki hoi i na manao o kakou ke hookomo aku me ke keakea oleia mai, a me ke kanalua ole no hoi.

                2. "E hiki no i ka poe lawe pepa, ke uku mua mai i na dala elua ($2.00) no ka makahiki hookahi; a i ole ia, i hookahi dala ($1.00) no na malama eono."

                Ma keia rula e ike ai kakou i ka oluolu, no ka mea, he hiki no ia kakou ke uku aku i. hookahi dala ($1.00) no na malama eono, a pau na malama eono, alaila, hookaa pau aku i hookahi dala hou aku i lawa ke koina o ka makahiki hookahi, elua dala ($2.00.) Eia hou kekahi leo kahea a ka Luna Kuokoa i kauia maluna oia kumu manao, penei: "He makana nui?" Oia-io! e haawi mai ana oia ia kakou i kekahi makana nui; oia hoi ke kii o ko kakou Moi Iolani KAMEHAMEHA IV, ka mea nona ka hoomalu i keia pae aina kuokoa, mai ka lima akau mai o ka Makua mana loa; ka mea hoi i uhiia e na ao o ka lewa, a me na ohu o na mauna e hikikii ana i ka mea ua liilii, o na leo kupinai o na aupuni nui o ka honua nei, mai Beritania nui, a Farani, a me Amerika Huipuia.

                Ke ninau hou aku nei ko oukou hoa o ka iu o ka la wela o Honolulu, pehea la e loaa ai ke kii o ko kakou Moi aloha, ka mea e noho ana i kahi nani lua ole o kona makua (KALANIKAUIKEAOULI KAMEHAMEHA III,) eia hou ke kumu e loaa'i o ke kii, o ka hoomanao i ke kauoha a ka Luna Hooponopono, H. M. Wini, e uku pau aku i na dala elua ($2.00) o ka makahiki hookahi. Nolalia, e uku no kakou i elua dala i pau kuhihewa i ka wai o Hiilawe.

                Auhea oukou a pau loa, e na makua a me na kaikuaana, a kaikaina hoi, a me na kaikuahine o ka pono, aloha kakou. E nana pu mai kakou i keia olelo kahea a ko oukou hoa, i ike ai oukou i ka holo pono o ko kakou nupepa malihini i kukuluia me na kanaka Hawaii. E aloha auanei.  S. D. K.

 

He kanikau

ALOHA NO M. KEKAI.

Kuu wahine o ka ua kipu mai Nuuanu,

O ka wai ke kahe ana ikai—e.

A kakou e hoolai inei mea he wai—e.

A kakou e pupue ai i ke anu a ke koekoe.

Kuu wahine o ka Hale piha i ka wai—e.

Kuu wahine o ka la pololi ai ole.

Hookahi no ai o ke ahe a ka makani.

Pohakaa ka la ke noho ia.

Auwe hoi kuu wahine—e.

Kuu wahine o ka ai makua ole.

Hookahi no makua oka Pakeke—a.

Aia paha oe i Kumukahi.

I ka la wela i ka Hikina.

Hiki mai nei ko aloha ehaeha loko.

Alamino iki ka hele a ke aloha.

Palanehe ole oe i nalo aku nei.

Kuu wahine mai ka ua lani polua.

Elua hoi maua hookahi hoi oe ka wahine.

Akolu kakou i ha ia Nika.

A kakou i noho ai i ka wai o Makaaho.

Aia paha oe i ke ao polohiwa.

I kinohinohi a ka ua koko.

I ke anuenue e pipio nei-

Anuanu maua ua hele oe.

Kuu wahine o ka hale malumalu i ka lau loke.

Kuu wahine o keia wahi makamaka ole.

Hoolau kanaka i ka makani.

Makani kuu wahine i nalo iho nei.

Auwe kuu wahine hoi—e.

Kuu wahine o ka wai hoala hiamoe.

Ka mea aloha he wahine—e.

Aole iho nei —a.

Na S. KUPANIHI Makaaho

Honolulu Dek. 18, 1862

 

HANAU.

                Nov. 18, ma Mohoalii, Hilo, Haw, hanau o Kawaha (k,) na Kaulelewaihui me Keai.

                Nov. 18, ma Ohelo, Hilo, Haw, hanau o Apela Naeole (k,) na, G. G. Ahia me Kaloa.

                Dek. 9, ma Kaloko, Kona A, Hawaii, hanau o D. B. Kamalopili (k,) na Kahanakuamoo me Kaaukai.

                Nov. 14, ma Honokala, Ham, Hawaii, hanau o Kawalola (k,) na J. Kahaikupuna me Ann Maraea Haka.

                Dek. 19, ,a Keauhou, Kona A, Hawaii, hanau o Keakahiwa (w,) na Geo. P. Piena, ma make koke no ia manawa.

 

MARE.

                Dek. 6, ma Honolulu, mare o S. I. Kaelemakule ma Jane Loeau, na Rev. A. Bihopa laua i mare.

                Nov. 29, ma Kawaihaekai, Hawaii, mare o Kaumuloa me Kuhia, na Rev. L. Laiana laua i mare.

 

MAKE.

                Dek. 7, ma Kohanaiki, Kona, Haw., make o K. Kawaimaka.

                Dek. 29, ma Opea, Hilo, Haw, make o Hanohano (w,)

                Nov. 13, ma Paukaa, Hilo, Haw., make o Molowa(w.)

                Dek. 7, ma Puako, Kohala, Haw., make o L. Mokeke(k.)

                Nov.1, ma Ahualoa, Ham, Haw., make o Kalaponi (k.)

                Nov. 30, ma Honokala, Ham, Haw., make o Keawe (k.)

                Nov. 29, ma ia wahi no, make o Ann Mariea Haka (w.)

 

Ka Moobihopa.

E ka Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe:

                Ua haalele ka, ka Hoku Pakipika i ke ku i ka wa, a ku loa ma ka aoao hoomana hou. Nolaila paha keia palapala moobihopa a B. K. Kaulaokanaele, o kekahi Katolika Roma, e hoike ana i ka oiaio ole o ka aoao Katolika Hawaii. Aole au i hoahewa i keia hoopaapaa ana, ke hoopaapaa kupono nae me ka imi i ka oiaio.

                I mai o Kaulaokanaele, " he pohihihi," pela no ko'u manao. Ua pohihihi loa no kela kaula kauoha no na Apotolo mai. Aole no okanamai ka hoopaapaa ana malaila i ka wa kahiko, a i keia wa hoi. Ua moku pinepine kela kaula, a aole hiki ke hookui hou. Ina ma kela kaula ka hilinai ana i loaa mai ke ola ia kakou, aloha ino ko kakou uhane!

                Olelo mai o B.K. K., "'pilikia a pohihihi" ka helu ana o keia poe hou i ka moobihopa. Pela ko'u heluhelu ana i keia palapala hoopaapaa. Aole loa he maopopo, a he maopopo ole ka ekalesia oiaio, a me ke kahuna oiaio ma ia lahuikanaka. Aole ma ka lalani— kino—kanaka, a me ka mana Bihopa ka ekalesia oiaio. No ka mea, ina malaila, 'ua maloo pinepine ke kiowai o ka mana Bihopa,' no ka hewa maoli o kekahi mau Bihopa, a no ka Bihopa ole i kekahi manawa, no ka maopopo ole ka Bihopa oiaio i kekahi manawa, a no ka manoaio ole kekahi Bihopa ia Iesu Kristo i kekahi manawa. Ina ma ka moobihopa ka oiaio o ka ekalesia, lanakila paha ka aoao Roma i ka aoao Enelani; aka ina e hiki ke hooiaio i kela lalani kanaka, heaha ka waiwai malaila ? I mai o Paulo, "E hoolaia oukou i ka lokomaikai ma ka manaoio; aole no na hana ana, o kaena auanei kekahi."—Aole no ka bapetizo ana, aole no ke kau ana o na lima Bihopa. Aia ma ka manaoio a me ka hana maikai ka ekalesia oiaio, a me ka Bihopa oiaio.

                Olelo mai la o Paulo, " E like me Aberahama i manaoio ai i ke Akua, a ua hooliloia ae ia i pono nona. No ia mea, e ike oukou, o ka poe ma ka manaoio, o lakou ka poe keiki na Aberahama." Pela no, o ka poe keiki o Petero a o Paulo ma, aia no lakou ma ka manaoio. Aole i heluia na moopuna oiaio a na lunaolelo ma ke kino, ma ka manaoio no. " O ka poe i lohe a i malama hoi i ka olelo a ke Akua, o lakou ko'u makuahine a me ko'u mau hoahanau," wahi a Iesu. "Ma ko lakou hua e ike aku ai oukou ia lakou.' Olelo mai la hoi o Paulo, " Eia ka pono no ka Bihopa, he hala ole, e kane ana ia na ka wahine hookahi, e kiai ana hoi me ka noho malie, he akamai, he hookipa, he akamai hoi i ke ao aku, aole e lilo i ka waina," a pela aku. Aole i olelo mai, aia ma ka " Orinatio" ka pono nui e maopopo ai ka Bihopa oiaio. Aole loa malaila ka paulele ana o na ekalesia oiaio o Kristo. "Aole ka ai a me ka mea inu ke aupuni o ke Akua ; aka, o ka pono a me ke kuikahi, a me ka olioli i ka Uhane Hemolele." " Iloko o Kristo Iesu, aole ke okipoepoe ka mea e pono ai, aole hoi ke okipoepoe ole ; aka, o ka manaoio e hana ana ma ke aloha."  IMIIKAOIAIO.

 

MEA KUI POI MAIKAI LOA.

UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA inoa malalo, e hana i

Wili Kui Poi Maikai,

i mea nana e hoowali a Poi e like me ka lima kanaka; a he mea no hoi e hoouku ana i ka luhi o ka hana ana i ka Poi no ka ohana a no ka hoopukapuka paha. Aohe luhi iki o ka hana ana, he wili malie wale no, a aia hoi ua AEAE ka Poi. Na ka wili no e kui, hoowali, a kupele hoi i ka Poi me ka malaki loa, o ka poe a pau e makemake ana i

Wili Kui Poi

no lakou, e pono e hele ma ko'u hale, ma ke Alanui Alakeu, a ilaila hoi e ike ai i ke ano o ua wili la, he emi loa ke kumukuai.

56-1m*  PETER RICHMOND.

 

Olelo Hoolaha.

E IKE AUANEI OUKOU E NA KANAKA a me na Haole, o kela ano keia ano, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei. Ke papa aku nei au i na mea holoholona,

Na:

Bipi, Hipa,

Lio, Kao,

Hoki, Puaa,

Miula, Palahu.

                Aole e hele ma ke kula o Kawailoa, ma Kailua, Koolaupoko, ma ka aina konohiki. E malama i ko oukou mau holoholona, mai hokuu wale, o ka mea hookuli i keia olelo papa. E hiki no i kuu hope a luna paha ke hopu a hoopaa, e hooakula e like me ke Kanawai. Ke papa aku nei au i na kanaka, o kela wahi, keia wahi, mai kii wale i na mea ulu wale malaila.

56-3t*  Na F. KANAHA

 

Olelo Hoolaha.

Mau Lio Hele Hewa.

E IKE AUANEI NA KANAKA A pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, eia ma ku'u kula ma Makaha, he mau lio hele hewa elua, hookahi lio kane eleele, eia kona hao, HU, ma ka uha akua, a no ka powehiehi o ka hao ma ka uha hema, ua like nae me he BWP la; hookahi lio kane ulaula, eia kona hao, J. P. L. ma ka uha hema, ma ka akau, hao ano e; hookai makahiki o ka holo ana ma kau kula. Nolaila, ina e ike koke mai ka mea nona keia mau lio, e kii koke mai, me ka uku mai i na dala he $10 o ke poo hookahi. A i na e kii ole ka mea nona keia mau lio a hana na la he 30 mai keia aku, alaila, lilo loa keia lio ia'u, me ko'u kuni i ko'u hao ponoi.

Na JOHN D. HOLT.

Makaha, Waianae, Dek. 19, 1862.  56-1m

 

Olelo Hoolaha.

EKOLU MAU BIPI MA KO'U wahi, he bipi wahine ulaula kuapaka, he bipi wiwi kona hao ; ma kia uha mua hema, a me ka uha hema hope D, ma ka uha hope akau U. Elua hoi bipi wahine eleele opio, aole hao. Nolaila, ke kahea ia aku nei na mea bipi i nalowale, e hele mai me ka makaukau no ka uku kupono, a e kamailio pu. E ninau no i kahi i noho ai, a e loaa no au me kuu Hale Kula, ma Halaula, Kohala, mai ka hoea 8 a ka hora 4 o na la kula. Ina hala na la he 30,e kuni no au i ko'u hao, a e kuai paha. Me ke aloha.

J. S. MOLALE, (Kumuao o Halaula,

Kohala Akau, Hawaii, Nov. 26, 1862.  56-3t*

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE nana mai i keia, owau o Malaea Kamakahonu ka wahine mare a Kanamu. Ke hoolaha aku nei au ma ke akea, i ike mai na mea a pau, nolaila, ke papa aku nei au i na Haole, Pake a Kanaka Hawaii paha. Aole e pono hoale mai i kuu kane mare,

Ia KANAMU,

aole loa au e uku i kona mau ale a pau, no ka mea, ua haalele mai oia i ko maua noho maikai ana, a ua hele aku oia, a ua waiho mai i ko maua wahi moe. Nolaila, e ike oukou a e hoomanao i keia hoolaha, ina aole oukou e malama, maluna o oukou ko oukou poho. Me ka mahalo.

Na'u na MALAEA KAMAKAHONU.

Honolulu, Dek. 18, 1862.  56-1m

 

AWA O HONOLULU.

No ka Moku ku mai.

Dek.        11—Kalama, mai Koloa a me Nawiliwili mai, me 8 paila wahie, 13 barela aila bipi, 1 pahu aila bipi moa, 14 ili bipi, a me 4 ohua.

                11—Moikeike, mai Kahului a me Lahaina mai, me 100 barela malakeke.

                12—Kiapa Am. Florence, mai Aukaki mai, 1100 barela aila, 18,000 paona iwi kohola, no keia kikina.

                12—Manuokawai, mai Lanai a me Maui mai, me 70 eke kulina, 110 pua awa, 30 moa, 150 pahu, 20 eke nanahu, 30 hipa, a me 20 ohua.

                13—Kiapa Am. Jenny Ford, 17 1/2 la mai Puget Sound mai, me 200,654 kapuai papu aole i kahi ia, 60, 191 kauai papa ua kahi ia, 15, 075 pine, 6 kapuai ka loihi, 50,000 pili papa, a me 7 pahu ohia.

                13—Kiapa okohola Am. Martha, mai Lahaina mai, mamua kalohe ia ana mai ai.

                13—Kekauluohi, mai Kau a me Kona mai, me 70 kukaa pulu, 3 kukaa a me 7 eke pepeiao laau, 3 barela aila bipi, 1027 ili kao, 92 eke kope, 10 eke pine, 7000 alani, 200 niu, 8 puaa, a me 17 ohua.

                13—Kuna Haw. Louisa, mai Palmyra Island mai.

                14—Kiakolu Am. Kingtisher, 18 la mai Kapalakiko mai, komo mai iloko nei. A holo hou aku i Kina i ka la 17, me 1200 eke palaoa, 35 eke ko.

                15—Annie Laurie, mai Kauai mai, me ka piha wahie.

                16—Kiakolu Am. Cyclone, 11 la mai Kapalakiko mai, holo loa no mawaho, e holo ana i Kina.

                17—Kilauea, mai Hawaii a me Lahaina mai, 191 pahu uala, 340 ili bipi, 2 kukaa pepeiao laau, 1 kukaa pulu, 8 owili hulu hipa, 3 barela aila bipi, 2000 alani, 3 eke kope, 1 kukaa paka, 18 bipi, 31 hipa, 2 lio, 6 puaa, a me na ukana e ae a na ohua.

 

OLELO HOOLAHA.

KE KAUOHA IA AKU NEI OUKOU E na

Koa Pualu Hawaii,

e akoakoa mai oukou ma ka Hale Paikau ; oia hoi ka

Hale Makeke,

ma ka la 22 o keia mahina, oia ka Poakahi, i ka hora 7 o ke ahiahi.  J. PAPA, (Kakau Olelo.)

Honolulu, Dek. 18, 1862.  56-1t*

 

Olelo Hoolaha.

UA NOI MAI o KAUKU w. OIA KA BOB CORNEY wahine mamua, i ka Mea Hanohano John Ii, kekahi o na Lunakanawai o ka la 22 o Iune, 1856, e ka la 31 o Dekemaba, oia ka la hana i keia hoopii, ma ka hora 10 o kakahiaka.  JNO. E. BARNARD

Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Dek. 16, 1862.  56-2t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano, G. M. Robertson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kimo Kaai, a me ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o ULUOA (w,) ma Palama, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 5 o Ianuari, 1863, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka hora i olelo ia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.  JNO. E. BARNARD

Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Dek. 16, 1862.  55-2t

 

OLELO HOOLAHA.

KA POE JURE KANAKA MAOLI O KA Aha Hookolokolo Kiekie ma Honolulu, Oahu, e hoomaka

ana i ka Poakahi, oia ka la 5 o Ianuari, M. H. 1863.

Uilama,                   Maluaikoo,

W. Pinehaka,         Waihimalo,

P. H. Pilipo,            Keawekolohe,

Keonekapu,           J. K. Kaunamano,

Maeha,                   J. Moanauli,

Hailama,                 Kahoohuli,

Kapahukepau,      Kalanikahua,

Kaulu,                    S. Kumuhonua,

Keliikanakaole,     J. Komoikeehuehu,

Iese,                        W. Hoomaulu.

J. Kahai,                 Keaoeleele.

JNO. E. BARNARD.

Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Dek. 12, 1862.  56-2t

 

Olelo Hoolaha.

O MAUA NA MEA NONA NA INOA MAlalo nei, ke hai aku nei maua i na mea a pau; e kii mai i ko oukou mau holoholona, e hele ana

Ma Keahuolu a me Lanihau,

iloko o keia malama o Dekemaba, 1862, me ka uku kupono. A o na holoholona e loaa ia maua mahope o keia makahiki, e hoopaa ana maua ma kahi kupono, a e uku mai ka mea nana ka holoholona, a o ke kahu paha nana e malama $5 00. A oi aku paha no ke komo hewa, a me ka poino, a me ka luhi i ka ho-a ana; no ka mea, ua pilikia na hoaaina i ka oukou holoholona.

P. KAPAE.

J. NAKEWIKI.

Kailua, Hawaii, Nov. 28. 1862.  56-3t

 

NUHOU! NUHOU!!

I NA MAKAMAKA A PAU LOA, NA KEIKI papa hoi o ka aina hanau, e noho ana ma ka apana o Hilo Akau, a hiki aku i Hamakua, Waipio. Na poe opio, ui maka palupalu i nohea i ka ua lai o ka aina.

                Ia oukou hoi e kuu nui kini e noho mai nei, e makemake ana e lawe i ka Nupepa Kuokoa. He oluolu loa wau e kuai aku me oukou i ka Ili Bipi, Ili Kao, Pia, Pepeiao Laau, no ke kumu kuai makepono loa i mea e lako ai oukou i ka Nupepa, a e ike mau ai hoi i na nuhou o na aina e mai, a me na mea kuai no hoi o keia Aupuni.

                Nolaila, e lawe mau mai i ko oukou mau mea kuai i hai ia maluna ae, ma ko'u hale kuai ma Laupahoehoe, Hilo.

                O ka poe makemake e hookaa i ke dala o ko kakou Nupepa Kuokoa i ka makahiki hou e hiki mai ana, oia hoi 1866, e hoomaka ka helu ana mai ka pule mua o Ianuari. E hele mai oukou e kakau i na inoa maloko o ka pepa pai hakahaka e waiho ana ma kuu lima, ma Laupahoehoe nei.

56-tf  JOHN J. PORTER.

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, KE nana mai lakou. Owau ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei au i na kanaka a pau, o kela ano, keia ano, mai haie mai oukou i kuu wahine mare,

Ia NAOMI,

ua haalele mai oia ia'u, a ke noho wahine ole nei au. Nolaila e noonoo oukou e ka poe mea waiwai, a me ka poe mea Hale Kuni, e waiho nei mai Hawaii a Niihau, o poho auanei oukou. Aole loa au e hookaa i kona aie.  P. FERNANDES.

Kapalama, Dek. 10, 1862.  55-4t*

 

Welu Lole! Welu Lole!

E UKU NO KA MEA NONA KA INOA ma ke dala maoli no na WELU LOLE LILINA a pau e awe ia mai ma kona Hale Kuai, a e lawe mai no hoi i uku no ke Kuokoa, me ka uku ana, penei:

                No na welu lole keokeo, he 3 keneta no ka paono, oia he 33 paono. $1.00.

                No na welu lole kalakoa, 2 keneta no ka paona, oia he 50 paona, $1.00.

                O na welu a pau e lawe ia mai ana, he pono ke holoiia a maemae, a e wae ae hoi i ka WELU KEOKEO ma ke eke okoa, a pela no hoi i ka WELU KALAKOA. Aole makemakeia o na welu lole huluhulu. He Anoano Pulupulu kekahi e waiho nei ma ko'u Hale Kuai, i mea kukai aku no na welu lole, a no ke dala no hoi, he hapawalu no ka paona pulupulu hookahi.

Pulupulu!

A UA MAKAUKAU NO HOI AU E KUAI aku i ka pulupulu, penei:

                PULUPULU i pau i ka waeia, 20 ken. no ka paona.

                PULUPULU me ka anoano i wae oleia, 6 ken. no ka paona.

                E lawe no au i ka welu lole a me ka pulupulu i uku no ke Kuokoa.  H. M. WINI.

55-2m  Luna Pai o ke Kuokoa.

 

OLELO HOOLAHA.

UA HOOPII MAI O

NAWAI (w,)

kue i kana kane o Kamauoha, no Koolaupoko, Oahu, mamua, e hooki i ko laua mare ana, no ka haalele wale ana no na makahiki ekolu o Kamauoha i kana wahine. E hanaia kela hoopii imua o ka Mea Hanohano o John Ii, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 24 o Dekemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.

JNO. E. BARNARD.

Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Dek. 8, 1862.  55-2t

 

OLELO HOOLAHA.

UA HOOPII MAI O

MEENUI (k,)

kue i kana wahine o Kaihi, na Kau, Hawaii, e hooki i ko laua mare ana no ka haaele wale ana no na makahiki ekolu o Kaihi, i kana kane. E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano John Ii, kekaai lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 24 o Dekemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.

JNO. E. BARNARD

Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Dek. 8, 1862.  55-2t

 

KA MOKUAHI

'KILAUEA.'

E HOLO ANA O "KILAUEA" MAI Honolulu aku, ma ka

Poakahi, Ianuari 5, 1863

Ma ka hapalua o ka hora Eha o ke ahiahi.

NO

LAHAINA,

KALEPOLEPO.

ULUPALAKUA,

KEALAKEKUA. HONOIPU,

KAWAIHAE. KAILUA.

A ME HILO.

 

KA MOKUAHI

"ANNIE LAURIE,"

E HOLO ANA KA MOKU Annie Laulie,

Ma ka Poakahi Dec. 22.

Ma ka hapalua a ka hora Eha o ke ahiahi.

NO NAWILIWILI.

Ma ka Poaha, Dekemaba 25.

NO

KOLOA.

                Ma keia hope aku, e holo mau ana ka Annie Laurie no KOLOA, i kela Poaha, keia Poaha; a no NAWILIWILI, i kela Poakahi, keia Poakahi.

JANION, GREEN & CO

Honolulu, Nov. 13, 1862.  51-tf

 

CROCKETT ME HARPER.

Hale Amala ma Ainahou mauka iho

O KA

HALE DUTE HOU.

UA MAKAUKAU NA MEA NONA na inoa i haiia maluna, e hana i ke

KAMAA LIO

maikai loa, na ka poe a pau o makemake ana e hanaia ko lakou mau lio i ke KAMAA HAO MAIKAI. E hele mai no e hoao no oukou iho.  54-4t

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, UA koho au ia

M. Kuaea,

i hope no'u, ma ka hooponopono ana i ka waiwai o Nalehu, i make ma Hauula. E like me ka mana i loaa ia'u mai ka Aha Kiekie mai. A o ka poe a pau a Nalehu i aie aku ai, e hele mai lakou imua o M. Kuaea, e hookaa ai, a i ole e hele mai kekahi iloko o ka malama o Dekemaba, l862, alaila, aole kuleana e koi mai ai ma ia hope aku.  Na PAIKI.

Honolulu, Dek. 2. 1862.  54-3t

 

MAKEMAKEIA!

LOLI, PEPEIAO LAAU!

A ME KA

LALA MANO.

PENEI KA UKU ANA:—

No ka Pepeiao Laau,

" " Lala Mano, 15 keneta.

" " Loli Kohola, 12 1/2 keneta.

" " Loli Koko, (ke nui) 4 keneta.

" " Loli Kae, (ke nui,) 4 keneta.

                E hele mai ma ko maua hale kuai, ma ka aoao komohana o ka Hale Kuai o Daimana, ma Alanui Alii.

UTAI & AHEE.

Honolulu, Aug. 1, 1862  51-3m

 

Olelo Hoolaha.

E IKE MAI NA MEA A PAU, OWAU O ka mea nona ka inoa malalo nei. O kuu kane mare,

O BILA,

ua holo aku oia i ka moku okoholo i ka M. H.1853, aole nae oia i hoi mai a hiki i keia la a'u e hoolaha nei. Nolaila, ke hai aku nei au ma keia hoolaha, e mare ana au i ke kane hou no ka pilikia i loaa ia'u. Ina he mea pono ia mai na luna mare mai, ina eia oia ke ole nei ma na wahi o keia ao ; ke kauoha ia aku nei oia e hoi mai, i ka wa i koe o keia makahiki. A i ole, e mare ana au i kane hou i ka hebedoma mua o Ianuari, 1863.

Na HIIKUA (w.)

Kahana, Koolauloa, Nov. 12, 1862.  52-1m*

 

Olelo Hoolaha.

OWAU O KA MEA NONA KA INOA MAlalo iho nei, ke hookapu aku nei au i kuu aina kuai e waiho nei

Ma Waimea, Hawaii,

e pili ana ma ke kua o na puu i kapaia o Hokuula a me Puowaoka. Ua kahea ia na mea holoholona, Lio, Bipi, Hoki, Kekake, e kii i ko lakou mau holoholona a pau, o kela ano keia ano, e lawe koke, a hiki i ka la 1 o Dekemaba, ua kapu loa na aina nei, a i na e komo kekahi holoholona, e uku no e like me ke Kanawai. E lawe koke ia no na Lio, Bipi, Hoki, Kekake, Hipa, Kao, ma ka Pa Aupuni, ke komo lakou mahope aku o ka la 1 o Dekemaba.  D. PAUKEAHO.

Hokuula, Waimea, Hawaii, Nov. 13, 1862.  53-1m*

 

Olelo Hoolaha.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU MA keia olelo hoolaha, owau o ka mea nona ka apana aina kuai e waiho la

Ma Manienie, Hamakua, Hawaii,

ke papa aku nei au i na mea a pau, mai kii wale oukou i na mea e ulu ana, na laau, a me na pepeiao laau e waiho la maluna o kou aina, o ka mea kue i keia mau olelo, a komo hewa i ko'u waiwai, e hiki no ia'u ke hoopii imua o ka Lunakanawai a loaa ia oukou ka pilikia e na makamaka, he naniia ua ike aela oukou i na olelo maluna i haiia aela.  T. NAKUPUNA.

Kemau, Hamakua, Hawaii, Oka. 15, 1862.  53-1m*

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano, John Ii, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kauluae, ma Kukona, e hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai no Kanehue, o Koolau, Oahu, i make aku nei: Nolaila, no hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 24 o Dekemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, a me keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

JNO. E. BARNARD.

Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Dek. 8, 1862.  55-2t

 

PAPA MAKEPONO!

AIA KA HALE KUAI O LUI (C. H. LEWERS,) ALANUI PAPU, kahi e kuai oluolu ai. NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 iniha, LAAU KAOLA, oa a me nai pou, a me na opaka e ae LAAU PA a me na PINE PA, LAAU AHO HALE PILI. PAPA ULAULA, PAPA PAINA, PAPA KEPA, PILI ULAULA a me KEOKEO. PENA KEOKEO, OMAOMAO, ELEELE, ULAULA. POHO, GALU, HULU PENA. KUI o na ano a pau, LAKA. AMI, KILOU, KUI KAKIAMOENA, KUINAO. PEPA HOONANI KEENA. PANI HALE, PANI ANIANI. ANIANI KAAWALE, PATE. PANI OLEPELEPE.

                Eia ka mea kupanaha ma keia wahi, na ka mahu e hana i na pahu apo, he hikiwawe, kupanaha. E hele nui mai e kuai a e ike wale i keia KAMELO