Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 55, 13 December 1862 — Ka Nupepa Kuokoa. KA MOOLELO O MURATA. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

KA MOOLELO O MURATA.

IIELU 5. | j <JgE MEA IIIKI OLE KK HOO-j 4; n aopopo i na mea koa a pau ana i hana'i. Ua noho mau oia iloko o! f ka hana i na wa a pau, a aole nol hoi ana i lioouka'i, i hana ole ai i kekahi, o na hana koa. Ma ke kuia o Italia, maj ke one o Aigu(iita, ma ke kapa o ka muliuai o fore<)ane, ma ke Danube a me ka| kaina maloko o ka hau anu o Rusia—ma j na wahi a pau, maluna o na kahuakaua he| 10,000 me ka wiwo ole a me ke koa mau, no hoi; a me ke emi ole ke hoouka'ku,| ke kuupau no hui ke hoouka mai, ualele! mau oia, mai kekahi kula aku o ka make a i kekahi ku)a, me he mea la o ke kaua kena mea i oU'i. Ka Hoouka ana 1 Elau. Aka ma Elau kana hoouka weliweli loa ana. Ua hooukaia ia koua iwaenakonu o ka wa anu o ka M.,H. 1807. A oia hoi ka hoouka wehweli loa mai mua mai, a hiki ia wa. Aole i like ka nui loa 0 na koa o Farani, ame Husia, i kueaku 1 kekahi a me kekahi, a o ka mea e lanakila loa ana ma ia kaua, na na la e hooponopono mai i ka hopena o Europa. Ua lilo ia Napoliona ke kahuakaua, a oia wale ilm la no. Ia wa ua puni ke kula o Elau i ka hau, a o na wahi lokowai e waiho kokaikahi nna, ua paa i ka haupaa, a ua kupono no hoi no ke kaa anaj i na pu kuniahi. He kanahikukumamalima koa ma kekahi aoao, a he kanawalu no hoi ma kekahi aono, ua ala mai keia poe| kanaka nui wale ma ke kaknhiaka o ka la 8 o Feberuari, a ua moe lakou i ka po 0 ka la ehiku rne ka nele i ka halelole ole, a me ka puni no hoi i ke anu; ua ala mai iakou e hoouka no na aupuni holookoa. Ma ka wa kakahiakanui no, un hoopio e ia no na koa Farani, malalo o Augereau, a o ke kumu hoi o ia pio ana, no ka uhi ana mni o ka pohina a paa loa, nolailn, ua hiki ole ia ia ke ike aku i na koa Lukini, a no ko na Lukini maa no ia mea, nolaila, ua keu ae ko lakou pono i ko na koa Farani ia wa, hoouka mai la lakou, a lele pono mai no na poka o na pu a iwaena o na koa Farani, e ahai pu mai ana hoi i ka make nui, no ka nui loa no o ke ohu e uhi mai ana, nolaila, ua hiki na koa lio i kahi o na koa Farani, a 1 ike mni na koa Farani i ua poe koa Lu* kini nei i ke ku ara'ku o na pahikaua. No ko lakou puni loa ana mai hoi, nolaila, ua [>au holookoa ia nmhele i ke pio a me ka make, he 10,000 ka nui o ia poe, a he 1,500 wale no i pakele mai. Ma ia manawa no hoi, wehe ae la ka ohu, a ike iho la o Nnpoliona i ke kupilikii o kona kulana, a ma ia wa koke no hoi, kauoha ae la ia i na koa a pau e hoouka koke aku a me na koa lio no hoi & pau. Aohe makem&ke iki o Napoliona e kuupau aku i kona mau koa ku i ka wa, i keia wa kakahiaka o ka hoouka ana; aka, aole nae he mea e ae e liiki ui ia ia ke hoopakele ia ia iho. Ma ia hoouka ana no hoi, ua hooia mai o Murata i kona kupono maoli no i ka noho alii koa ano, a me ka hooili hou iho hoi i na mea koa hou ana i hana'i ilaila, i mea nana e hoopuni mai i kona inoa me ka lileUle nui, a me ka hooia mai no hoi i ka hilinai kupono ana o kona kaikoeke ia ia. Aohe mea nani e like me ka wa a ko kona kaikoeke puali koa Farani e kuhinalana ana i ke kahuakaua, a ia Murata hoi e hoomaka ana e alakai mai i kona mau koa lio iloko o ka piko ponoi o ka make; ma ta minute no, ua anoninoni ke kulana o ke aupuni o Farani, a me ka noho Alii ana no hoi o Bonepale. He kan&hiku papa koa lto ma ka hui ana he 14,000, o lakou ka makamua ma ta iho ana mai, & mahope mai na koa hele wawae i kapaia ka Old G*atiL Ua oleloia ua oi ko Napoliona pihoihoi ia wa, mamua o ka wa ooa i pakele ai mai pk> i na koa Lukini, mamua koke iho no. Aka, i kona ike ana'ku i keia mau papa koa lio he kanahiku e holo mai ana, me ki hoopi)i paa mai hoimahopeoka hulu keokeo Uuoa o ka papole oMumla, mw pap«Iina »ka oholi. a he*;

lehelena aku. Haalulu ka honua, 8 nei no hoi i ka hele ana'e a ua puali koa lio nei, a hele ae la ka hiouhinu o na papalekīla, ame ka p&hikaua a like me he mea la o ka ale la e kuakea ana iluna o ka moana uliuli. Na ka nakeke o ka !akou mau pahikaua a me ke pahupahu hoi 0 ke kapuai o na lio i hoonalowale iho i ka leo halulu o na pukuniahi e owaowa mai ana iluna o ke kahuakaua, a hele mai la no hoi iakou a hiki i kahi a ka enemi e ku ana, me ka nee ole ae i o a ianei. I ke kuia ana'ku o na enemi i ua puali koa lio nei, me he mea Ia ua hiolo mai kekahi kuahiwi iluna o lakou, a ua hiolo mai no hoi ka poe e ku ana ma ka laina mua o ka puali koa Lukini. A ma ia manawa ua hoomaka koke ke kaua ana he lima no he lima, a he pahikaua no he pahikaua, aji ka halawai ana o kila, me he mea la he mau tausani hamare e hookikeke ana 1 ka wa hookahi. Ma ia wa, komo mai la na koa ku i ka wa o na Lukini, a haule aku la o Murata iluna o lakou, e hoomake ana ia poe ma na tausani. Aka, ua hoowahawaha na Lukini i ka emi hope aku, nolaila, ua hooikaika pinepinepine mai lakou, a pono ole palia ke kapaia he kaua kaulike ; no ka mea, he papa lio okoa e hoouka mai ana i ka wa hookahi iluna o na koa hele wawae, no ka ikaika no nae 0 ko lakou kue ana mai. Iloko o ia manawakoke noko Murata ikeia ana'ku e hana ana i kekahi o na hana koa loa i kaulana loa'i no ia. No ka hele ana'e paha o ka wela o kona inaina a pii iluna no na mea e alai ana ia ia, nolaila, me he mea la ua hoookomo pa umi ia ka ikaika iloko ona, a ke nana'ku ia ia ia manawa, me he mea la he kanaka me ka uhane mana, e hehi wale ana i na 1 poe kanaka e kue ana ia ia. Oiai e hioio ana na poka, a e walaau ana hoi na pu | kuniahi, tt me he uila la hoi ka haule ana iho o ka maka o na pahikaua nia j kona aoao, aole loa 110 hoi i ike iho ka emi ana a me ka nalowaie ana iho j no hoi o ka hulu keokeo e kau ana jike poo o Murata; aka, i kekahi wa ua ikea'ku e hoea ae ana mai waenakonu ae o kahi pilikia loa a me ka punohu uwahi, me he mea la he Hokuiele, a ua hoike niai no hoi ia hulu, oia ka Hoku o ko Napoliona ianakiia ana, a e hoike niai I ana no hoi, ke kau la no ka "Liina Akau" 0 Napoliona iluna, a e hoouka aku ana no ka lanakila ana, E lele ana ia i o ianei, me he mea la he Liona hihiu i hookuuia, a he a-a mau no kona mau maka; aka, ke hiki i ka wa 1 kaua, ua weliweli kona ano ke nana'ku, j oiai hoi o kona leo nui, ua loheia maluna j o na halulu o ke kaua, a na ia leo i aiakai i kona poe koa me ke kunahihi, a nie ke okalukala no hoi, me ka hoomanao e ole e hiki mai ana ka make i o Iakou la i na ! minute a pau. A i ka wa no e pumehana ana ka hoouka ana, aia hoi, ikeaku Ia o Murata i kekahi poe koa Lukini e ku mai ana ma kekahi wahi kokoke, e kiola mai ana i ka make nui iloko okona puali koa, | o ka wa ana i ike ai, o ka wa iho la no ia ! ana i hoohuli ae ai i kona lio, a holo pololei oku la ilaila, ine ka hamama ponoi mai no hoi o ka waha o na tausani pu kaupoohiwi e kiola mai ana i na poka me ka make iona'Ia. I ka ike ana mai okekahi o kona poe kiai i kona holo ana malaila, o ka wa no ia i alualu mai ai i ke Ali» o lakou ; no ka mea, he mea maa j loa ia lakou, ka hoomau m&hope ponoi j iho o ka hulu keokeo, me ka ae ole e na- | lowale ia aiea, irai o lakou aku. I ko I Murata kokoke ana'ku e hiki iwaenakonu 0 ua poe koa Lukini la, aole oia i helu aku i ko hkou nui; aka, ho-o ae la ia i ke kaula kaohi o kona lioma kona waha, he pupanapana ma kekahi lima, a he pahikaua ma kekahi lima, a komo aku la j iwaenakonu o ka enemi, me ka hoopuehu aku hoi ia lakou, me he opala la imua o ke kikiao makani. Ua emi hope mai no nae na koa iioma j ia hope mai; aka, o ka hookui wale ana 1 no nae a Murata ke kumu i lanakila i na koa Farani maluna o na koa Lukini ia ta. , No ka mea, mamua iho o ka hookuiia'na o na Lukini e Murata, e holo ana ke nee raua ana mal a na koa Lukini ma ke kahuakaua ; aka, ma ia hope ua olioli lakou e hoopanee i ka hoouka ana, a hiki mai na koa kokua o lakou malalo o Gen. Leaeloka, fLestoeqJ ahila, hoouka hou mai. He nui ka weliweli o ka hoouka ana, a ua lehulehu no hoi na hana koa i hanaia ma m kaua ana, e na aoao no a elua, a ua pepehiia na kanaka ma ka umi tausani, a i ka hikiana mai okawaeuhi] mai ai na eheu o ka po maluua o ka he» lehelena weliweli e waiho ana ia wa,! akahi no na Lukini a hoomaka aku e"femi hope, mai ke kahuakaua aku. 1

Pela iho la ka hoomakaia'na o ke kaua ma Eiau, i hooukaia iwaenakonu o ka wa auu, ka wa hoi a ka hauanu e uhipaa ana ika honua oia wahi. Me he hekili la o Murata ia la, a o na hana koaana i hoike ai ilaiia, ua iilo ia i kumu manao no ka poe kakau, a me ka poe Pai Kii no hoi. Aka, e pono paha e naue ae kakou iluna 0 ke kahuakaua, ia kakahiaka ana'e, 9 e hoolawaia mai no paha ko kakou manao ake kaua, ke ike iho kakou i na mea weliweli e waiho tnai ana imua o ko kakou mau enaka. He kanalimakumamalua tau*ani kanaka, e waiho mai ana iiuna o kahukaua, ua pau i ka make, o ka poe i kaua ma ke ano enemi i ko lakou wa e ola ana, aia hoi, ua moe iike iho lakou ma ka aoao o kekahi a me kekahi; he eono mile ka loa o kahi i uhiia e na kino make o na aoao a elui, aoie no hoi okanamai ua mea he weliweli i ka hana a ka make. 1 A eia hoi kekahi, no ka awiiiia ana iho ; o ke koko me ka haupaa, nolaila, ua like ; ke kahuakaua me lie hale pepehi bipi la, |ka hele a helohelo i ka uia oke koko. | Aoie i manaoia'e keanu e ka poe e waiho | ana ma ua kahuakaua ia, me kuhi ola iki no e waiho ana iloko o lakou, ua hoopihaia ke kahua e na leo e kaiiea ana, " E hele aku e kokua," me ka uwe, ka hoohiki ino ana, a me na mea e ae no he nui wale. Eono tausani lio e waiho ana me ia poe, ua pau ka nui ika make; aka, ua hooweliweli loa ia hoi ke ano ino o ke kahuakaua, e ka leo o na lio e uwe ana no ka eha. Ua nana iiio na iani anuanu iiuna o ka iehulehu i hauiehia iioko o ka make, oiai e hooia ana ka weiiweli i ka nana'ku i na tausani e waiho make mai ana, ua uhiia i ko lakou kihei haupaa o ke kuahiwi. Ua apo aku a apo mai ke- | kahi poe, a hauie pu i ka make, oiai hoi | e waihokauliiiii maiana na iwi o keiaano keia ano, a ua like ke ano ika nana ana, | me he mea ia he lau moloo no kekahi j i hoopuehuia e ka makani kiu moenahele. | Aoie kekahi kaua o keia wa mai nei, i iike ka nui o ka make me keia, a ma kahi no a na koa iio a Murata i hele ai, maiaila no kahi i manoanoa loa oka make. Elua la mahope iho o ke kaua ana, ua loHa he elima tausani Lukini i hoeha wale ia no, i kauo ae ia iakou iho me ka hoomanawanui i ka eha, ko anu, a me ka poloii. Aole no i kanuia ka poe make ia wa, a e waiho kauiiiiii mai ana no hoi na pu i poino ; 1 na gula o ka loie o na'lii a nie na niea'e ae no he iehuiehu wale, nana e haawi mai i ka manao i nei mea he weliwēli. Ua hoike ae o Napoiiona, ia ia i kakau ai i Farani, me ka hoike aku i ke ano o ke kaua ana, a penei kana mau olelo, " O ka ike ana i ke ano o na mea e waiho weliweli mai ana, ka mea nana e hookomo aku i ka manao ake kuikahi iloko o na'iii, me ka hookomo mai hoi i ka weliweii iloko o lakou no keia mea he kaua." (jlole i pau.)