Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 53, 29 Nowemapa 1862 — Page 3
Ka Nupepa Kuokoa.
aka, he hoailona no nae, penei, haawiia aku he mau laau uuku elua, he pokole kekahi, a he loihi hoi kekahi, a o ka mea e hopu i ka laau pokole, oia ke hele, aia no hoi e like me ka mea i aelikeia, a pela iho la ka hana mau ana a ia poe. Ua hoikeia mai no hoi e haalele ana ke Alii Kiaaina o ia wahi, a e hele ana i kahi e aku. Ua hopuia no ka kekahi poe Olelo e no ka pepehi ana ilaila, a ua manaoia o lakou no ke kumu alakai o na hana ino a pau ma ia wahi i keia manawa.
Na Palapala.
He mea wehewehe
O KA NINAU A KA POE AKAMAI.
Ua halawai mai au me na ninau a ka mea inoa ole, nona ka hoku e kau ana mahope o ka hua olelo kii. A ke ninau iho nei au, no ka hoomana hea oe? No ka hoomana Pope anei? Ina pela, ua ike no oe i ka hope kupono o kau ninau ana. A ina paha oe no ka hoomana kue Pope, he kanalua ko'u ia oe malaila. Aka hoi, no ka aoao hoomaloka oe. Alaila, e wehewehe no au i kau mau ninau e pili ana i ka pauku i kalenaia ae imua o ka lehulehu.
O ka hilinai ana ma ka oiaio o ka Baibala, oia ka mua e hoike mai ana hookahi Akua. O ka huli ana e hoomaopopo i ka mea i ninauia mai, he kumu kupono no ia e hai aku i kau ninau. "O ke kii a me ka mea like, heaha la kai papaia ma Pukaana mok. XX: pauk. 4." O ke kii o kela ano keia ano, i hanaia me ka manao e kulou, a hoomana imua ona, me he Akua la. Ua papaia ka hana ana pela, ma ka pauku 5 kokoke iho no, ua kokua mai no hoi na wahi e ae o ka Buke nui hooweliweli. He pono e koho pono aku, ua lawe mai i ke ano io maoli o ka pauku 3 maluna ae, e olelo ana. "Aole ou Akua e ae imua o ko'u alo." Ua papaia malaila ka hoolilo ana i kekahi mea e ae i Akua, ua haiia mai hookahi wale iho no Alaia. Nolaila, o ka hana ana i kii ma ke kue i keia kanawai hemolele o ke Akua, ua pa paia oia pela.
O na kii e ae a pau i hanaia i mea hoonani hale, a me na kii i paiia iloko o na nupepa, a me na kii iloko o na Buke, aole ia he mea e hewa ai, aole lakou i papaia ma keia pauku, ke ole nae e hanaia i mea hoomana, aka, i na ua hana io me ka manao e hoomana, ua hewa no ia ilaila. Aole au e hai ana i kau ninau hope, mawaho ae o ka Buke oiaio; aka, aia no iloko olaila. Ua papaia ka hana ana ma na ano hoomana wale no, no ka mea, ua pili no ka pauku i ke ano hoomana.
Ina ua kanalua oe, a me lakou la aku o ka hoomana Pope, alaila, e lena ae i ka ili hualala o ko oukou mau maka, a e wehe ae i na anuunuu o ko oukou mau opu, e lawe aku i na mea ino a pau, e hoomaopopo koke iho i ka aoao o ka mea i papaia ma keia pauku. Z. P. NOHOIKEANU.
Waimea, Novemaba 18, 1862.
He Wahi Moolelo
NO KA PII ANA I WAIALEALE.
Ninau mai paha kekuhi poe, "O Waialeale, heaha ia? "Oia ka Mauna kiekie loa o Kauai. Aia no ia mawaena o ia Mokupuni poepoe, aneane iwaena konu no. Ma ke awawa o Makaweli ko makou pii ana.
Ma ka la 7 o Okatoba i hala ae nei, oia ka la i hoomaka'i e pii ma ia Mauna. Ekolu haole, a me na kanaka maoli eiwa.
O ke kahawai o Makaweli, oia no ka manamanalima akau o ka muliwai o Waimea. Ma na lio makou i pii ai i Makaweli, e hele ana ma ke kukulu Hikina Akau, a hala na mile eha paha, alaila, ua mana ae la ke kahawai o Makaweli, elua manamana. O Olokele ma ka lima akau, a o Kahana ma ka lima hema.
Ma Kahana makou i pii ai a hiki i kahi o Nahinu ma, na alakai o makou, he ewalu paha na mile mai Waimea aku, malaila makou i waiho ai i na lio, a hela wawae aku la, ma ia ahiahi no, hiki aku makou i ke kumu o ka Mauna, ma kahi i kapaia o Kaipuhaa, malaila makou i moe ai. He halelole ko na haole, a he hale lau laau ko na kanaka maoli. O ke anu o ia wahi he 55 degere
Ma ke kakahiaka o ka Poalua, oia ka la 8, pii aku makou iluna o ka moo e moe ana, ma ka aoao o kekahi awawa hohonu, i kapaia o Haleokunuu, o ke poo ia o kela kahawai o Olohelo. He hihia no ke ala ma kauwahi, a ua kaawale no ma kauwahi, no ka nui o na Puaa makanahelehele e hele ana ma ia wahi.
Ma kekahi wahi, ua moe aoao ke ala hele ma ka moo, a pii aku iluna, alaila hele aku maloko o na laau e lauwili ana, a e hele kekee ana, e like paha me ko ka Iseraela hele ana ma ka waonahele. Ma kauwahi hoi, he iho ilalo o ke kahawai, a maloko o ka wai e hele ai a hala kekahi mile okoa, a oi aku paha.
Ike makou i ka Wailele Waikaka, he kiekie loa no ke nana'ku, aole nae i anaia e makou. A ma ka hora elua paha o ke ahiahi, hiki aku makou ma kekahi Ana i kapaia o Keaku.
A pau ka paina awakea ana, noho no kekahi mau kanaka ekolu me na keiki elua o makou, i ke Ana. Ma ke kahawai Olenalena, loaa ia makou he Apeape, ua like pu me ka Ape ka ulu ana, a o kona lau he nui loa. Eono kapuai ke anawaena o kekahi mau lau. Ua like nae me ka lau o ka ipu Pu, ma ka ulu ana.
A ma ka hora 4 o ke ahiahi, hiki makou i ka hapalua o ka Mauna, a nana iho la makou ilalo o ke awawa o Wainiha. A o na wahi a pau e pili ana i kahi a makou e ku nei, ua olohelohe wale no, aole laau nui, ma kauwahi, he mau laau liilii wale no, a o ka nui o ka aina e pili ana maluna o Waialeale, aole laau iki.
Moe makou ma ke kahawai o Wainiha ia po. A kakahiaka ae, ua hiki ke anu i ke 52 degere. Pau ka aina kakahiaka, o ka pii aku la no ia o makou iluna o ua Mauna nei, maikai loa ke nana iho ilalo o ke awawa o Wainiha makai, a me Mauna Hina.
Pela no hoi ke nana aku ia Puukapele, Wailua, Nawiliwili, Niihau a me Kaula. No ka paa koke i ke Ohu, nolaila, aole loihi ka nana ana. Aia no maluna o Waialeale, he Lokowai, he 50 paha kapuai ka loa, a he 40 kapuai ka laula, he wai ono no, aole nae he hohonu loa.
Ua kahe pono ia wai i ke awawa o Wainiha. Ua eliia hoi ma ka aoao e kupono ana i Wailua, aole nae i maopopo ke kahe ana ilaila.
Aia no hoi maluna olaila kekahi Heiau i kapaia o Kaawakoo. He nui na hua pupulei e waiho ana malaila, oia no ka makana a, mea makaikai i waiho aku ai i mohai paha i ke akua o ia wahi i ka wa kahiko.
Ma ka hora 4 o ke ahiahi, hoi wikiwiki aku la makou, a moe ma Keaku, kakahiaka ae, oia ka Poalima, la 10, hoi loa mai makou ma Waimea, a ma ka hora 3 o ke ahiahi, hiki makou ma ka Home. Akahi no paha a hiki ka haole maluna ponoi o ka pane poo o ka Mauna Waialeale. E. J.
Hookohu ka Iapana i ke Kaa o
KA MOI.
E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe:
E oluolu paha oe e lawe ae i keia mau wahi huaolelo e kau ae nei maluna, iwaena o na moku he umikumamalua o keia Aupuni Hawaii, i ike mai ka poe hapa puki kani o ka naauao e noho ana ma ka malu kukui o Kaukaweli, a ma na wahi e ae o keia aupuni, i nei mea he hookohu. Aia ma kou Helu 46, o ka la 11 o Oct., ua ike au i na manao o Kimolo, e wehewehe ana no ke akamai o P.M. Kahinalua i ka olelo haole; aole io hoi o ke akamai, o ke akamai paha ia ke namu ia mai la e Kimolo ma, aohe hoi he namu aku, he akamai hoi i ka olelo haole; no ka mea, he hiki la hoi ke unuhi mai i ka olelo Haole, Hebera, Helene, Italia, La-tina, a i ka olelo Hawaii, a heaha la ka ka mea o ka paa ana o ka waha aohe hoi he namu aku, eia paha: me he mea la he ole io no, a he loaa makilo io no kana. Alaila, ua kohu pono keia mau huaolelo e kau ae nei maluna ia oe e P.M.K., oia hoi keia "Hookohu ka lapana i ke kaa o ka Moi." Ma ka hoohalike ana, "Hookohu o P.M.K. i ka unuhi i na olelo like ole elima o ka honua nei a i ka olelo Hawaii." Kukauwahi o ua mea he hookohu me he oiaio la, i nei mea he akamai i ka olelo haole. Ua pili pono ia ia ka mea i hooopukaia e R.P. Hooio, e olelo ana i ka hooio, hookamani, hoomikioi, o na Lahainaluna, me he mea la o P.M. Kahinalua ma ka hooio, hookamani, hoomikioi, i ke akamai i ka olelo haole, eia ka he ole, a he ole loa no.
Alaila, kohu pono ka olelo a ka lahui o kaua ia oe; oia hoi keia, He hoohinuhinu ipu laau mawaho, aohe mikohukohu oloko.
Punihei aku nei keia me ka manao ana he akamai io ko ua P.M.K. nei i ka olelo haole, eia ka aole. Ua oki ka hoopuka ana i na olelo e, me ka hoomaopopo ole i ke ano oia olelo, o akaaka mai auanei na Iole Rabita o Nihoa ia oe.
Oia iho la no kahi mea hai aku, ke hoi nei ko Honokohau keiki, ke halii mai la ka ua kamaaina o Kaanapali he Nahua. Owau no me ka mahalo. A. KAUKAWELI.
Ka Hailoaa o na Ninau
A G. M. KOHA "O KE KENETURIA HOU."
1. Ua palapala hoolaha aku o Petero i ka poe Kelitiano i ka la 5 o Mei, A.D. 66, o ka "Era Keristo. O ka poahia la ia?
Haina. O ka Poakolu ia.
2. Ua Episetore aku o Paulo i ko Roma poe i ka 13 o Iune, A. D. 57 or 58. O ka poahia la ia?
Haina. O ke Sabati or o ka Poakahi.
3 Ua kukuluia o loane Apotere e Domiliana i ka ipuhao, Maraki 2, A. D. 86. O ka poahia la ia?
Haina. O ka Poaono hoi ia.
4. Ua hiamoe o Nero, ke alii o Roma i ka la 31 o Iune, A. D., hookahi la ka moe ana ala mai oia. O ka poahia la ka la i moe ai? a me ka la ana i ala mai ai?
Haina. Ua moe ma ka Poaono, a ua ala mai paha ma ka Poakahi.
5. Ua noho alii o Victoria ma Beritania Nui, Iune 21, A. D. 1837. O ka poahia la hoi ia?
Haina. O ka Poakolu, oia o Wenede.
6. Ua kau iho ka Hae Beritania i ke Aupuni Hawaii, Feb. 25, A. D. 1843. O ka poahia la ia?
Haina. O ka Poaono, oia o Satude.
7. Hanau o Kamehameha III. ma Keauhou, Mar. 17, A. D. 1813. O ka poahia la hoi ia?
Haina. O ka Poakolu ia, oia o Wenede.
8. Make o Keopuolani Akua ma Lahaina, Sept. 16, A. D. 1823. O ka poahia la ia ?
Haina. O ka Poalua ia, oia o Tusede.
9. Make o Kaahumanu I. ma Manoa, Mar. 21, A. D. 1833. O ka poahia ia ia ?
Haina. O ka Poaha, oia o Faraide.
10. Ua ku mai nei ka Episopa o ke Alii ma Honolulu, Oct. 11, A. D. 1862. O ka poahia Ia ia ?
Haina. O ka Poaono no ia. O Satude hoi; o ka la haiamu hoi a na kanaka ma ka uwapo.
11. O ka poahia la ka la a'u i kakau aku ai i keia palapala?
Haina. Ua kakau oe ia palapala ma ka Poaha, ia'u e kakau ana i ko'u kumu manao.
Oia na Haina oiaio loa, kupono no hoi i ka eha uanii. Me ka mahalo. P. OPIO.
Heaha keia o Ka moana?
Oia ke poo o keia kukulu manao ana, nolaila ua kauohaia o Kamoana e makaala kela ninau maluna HEAHA KEIA O KAMOANA?
E Kamoana—Ua ike au i kau mau olelo hoohalahala ma ka Helu 7, Buke 2 o ka kaua Nupepa o ka la 27 o Novemaba nei, aka, he nui na mea i oleloia e oe, aole o'u manao malaila, aia ka'u olelo ma kekahi o kau mau ninau ekolu.
Ma kau ninau mua, "Heaha la ko'u hewa au i ike ai? "He malihini loa wau ia oe ma kela ninau, no ka mea, aole wau i ike i ka hana nui i waena o Kaua, aole no hoi wau i ike he olelo ae like i waena o kaua no ko'u noho kauwa ana malalo ou, a haalele ana wau ia oe i hiki ai ia oe ke ninau mai i kela ninau, nolaila, he haohao ko'u.
Ma ka ninau elua, "Heaha ke kumu o kou haawi ana i ka moolelo o Laieikawai ma ka Nupepa Kuokoa? "Aia no ia i ka manao o ka mea nana i malama ua moolelo la.
No ka mea, ua kakau au i kope no ka nupepa a kaua, he olelo loihi, e hoike ana i ka waiwai o ka poe malama moolelo ma na aupuni naauao o ka honua nei, kokoke alima pule i hala o ka waiho anu o kela kope, aole wau i ike iki. Ina e paiia kela kope a'u, i na ua ike oe i kuu manao maoli. Ua olelo au ma ua kope la i hoomoeia'i, "E pani ana wau i ka moolelo o Laieikawai, aole e hoopuka hou, aia a hooiliia mai ka pomaikai i ka mea nana e kakau ua moolelo la, alaila, e kuuia'ku ma na nupepa."
He nui na la i hala mahope iho o kuu waiho ana aku i kela kope, aole au i ike i kekahi mea nana i kuai mai i kela moolelo. Nolaila, haawi aku au i kela moolelo no ke Kuokoa e like me ka pomaikai i loaa mai ia'u, nolaila, eia ka ninau maoli.
Owai kekahi kanaka ma ka ili honua i makemake e hana i kekahi hana nui me ke kokua ole ia mai? O Kamoana paha.
Ua olelo oe "no kuu kipi" ke kumu o kuu haawi ana i ka moolelo o Laieikawai. Aole au i kipi, aole au i hele iwaena o ka poe e keakea aku no ka kakou nupepa. No ka mea, he ahahui no au e noho nei, aia kuu inoa malalo o ke Kumukanawai, a me na Kanawai i hooponopono oia ahahui.
Ua ike no oe, a me na mea e ae, ua noho au i Kakauolelo no ia ahahui, a owau no hoi ke Kakauolelo malalo o ka Luna Hooponopono iloko o na malama eha, me ke kokua oleia mai, a no kuu makemake e ulu ka nupepa a ka lahui Hawaii, nolaila, ua noho no me ka hoomanawanui mai ka la 26 o Iulai, a hiki i ka Poaono mua o Novemaba, M. H. 1862. Akahi no a loaa mai ia'u $2.00 noloko ae o ko G.W. Mills dala ponoi.
Kai-noa ua ike oe, owau no ka mea i koino iloko o na aha halawai Kalawaina e hooikaikai ai no ka kaua nupepa, ma ka la 26 o Sepatemaba, M.H. 1862. E nana ma ka Helu 2, Buke 1, i hoikeia e P. Kahuhu, he kipi anei ia? S. N. H.
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU O KELA ano keia ano, ke hookapu aku nei makou i ko makou mau aina kuai e waiho nei ma Keehia, Maonokomalie, Kaapahu, Kaholo, Niupea,
MA Hamakua, Hawaii,
aole e hele na holoholona, Lio, Bipi, Hoki, Kekake, Kao, Hipa, Puaa maluna o ua mau aina la i haiia maluna, ina e komo kekahi holoholona a ai i ka mauu, laui, kela ano keia ano mauu, e uku ka mea holoholona ($1.00) no ke poo hookahi; ina e komo hewa kekahi holoholona a hoopoino i na mea kanu, e uku ka mea holoholona ($1.00) no ke poo hookahi. Ina aole e uku mai ka mea holoholona, e hoopii no makou e like me ke Kanawai, a pela hoi na kanaka, aole e kii wale kekahi i na mea ulu ma ke ano hookano, me ke noi ole e uku no (12 ½ keneta) ka uku: ina i loaa i kekahi o makou, a i ko makou luna paha o keia mau mea i haiia maluna,e hopu no e like me ke Kanawai, mai keia la aku i hoolaha ai, e lilo i Kanawai a mau loa, no ka oiaio ke kau nei ko makou mau inoa malalo nei.
KAILIHAKUNA, A. KAMA I.
J. KAUI, MOKE BOLAPOLA.
Hamakua, Hawaii, Nov. 17, 1862. 53-2t*
OLELO HOOLAHA.
UA HELE KA LUNA KAKAU KOPE O ke Aupuni, ma ke keena oihana o ke
Kuhina Kalaiaina,
malaila e hana ai. 51-1m
PULUPULU, PULUPULU.
NO KA NUI O KA MAKEMAKE E kanu na kanaka o keia Pae Aina i ka Pulupulu, nolaila, ke ae nei au e lawe i ka Pulupulu,
i kanu ponoiia e ke kanaka Hawaii, i uku no ka
"NUPEPA KUOKOA,"
Penei;—O ke kanaka Hawaii e haawi mai ia'u ma Houolulu nei, i na paona pulupulu maikai i kanuia i Hawaii nei, he umi (10) e loaa ia ia ka PALAPALA HOOKAA no ka "NUPEPA KUOKOA" Buke 2, no ka makahiki 1863. E lawe no au i ka pulupulu i pau i ka waeia, a i wae ole ia ka anoano.
Auhea oukou e ka poe i nele i ke dala, me ka makemake nae e lawe i ka Nupepa. E hele oukou
e kanu i ka pulupulu, alaila, e loaa no ia oukou ka Nupepa, a me na pono e ae o keia ola ana.
EIA HOU.—E kuai no au i ka pulupulu maikai a pau i kanuia e ke kanaka maoli iloko o ka
makahiki l862, me ka uku i
20 KENEKA NO KA PAONA HOOKAHI,
oia hoi ka $5.00 no ka 25 paona. Aka, i na e hoolaha kekahi poe Kalepa o Honolulu nei, e uku ma ke dala maoli no ka pulupulu, alaila, aia no i ko'u manao ke kuai aku a me ka ole, mahope o ko lakou hoolaha ana. No ka mea, ua makemake wale no au e paipai aku e kanuia keia kumu waiwai hou, makeia Pae Aina. Nolaila ko'u hooili ana'ku i ka lehulehu, i hiki ia lakou ke kuai aku i na mea a pau a lakou e kanu ai.
Owau no o H. M. WINI.
Luna Pai o ke Kuokoa.
Honolulu, Oka. 1862.
Olelo Hoolaha.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Nalehu k, e hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai no NALEHU, o Hauula, Koolauloa, mamua, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 1 o Dekemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka hora i olelo ia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hele Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu. JNO. E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Nov. 21, 1862. 53-2t
Olelo Hoolaha.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano Ioane Ii, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kaualilo a me Kauakulima, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o PINE (k,) o Kapalama, Oahu, mamua, i make aku nei: NOlaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 3 o Dekemaba i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu. JNO. E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie
Honolulu, Nov. 26, 1862. 53-2t
Olelo Hoolaha.
UA HOOPII MAI O
HULIHEE (k,)
kue i kana wahine o Kapuahelani, o Waikahalulu, Oahu mamua, hooki i ko laua mare ana, no ka haalele wale ana no na makahiki ekolu o Kapuahelani, i kana kane. E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano John Ii, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 3 o Dekemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu.
JNO. E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Nov. 24, 1862. 53-2t
Olelo Hoolaha.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU MA keia olelo hoolaha, owau o ka mea nona ka apana aina kuai e waiho la
Ma Manienie, Hamakua, Hawaii,
ke papa aku nei au i na mea a pau, mai kii wale oukou i na mea e ulu ana, na laau, a me na pepeiao laau e waiho la maluna o kou aina, o ka mea kue i keia mau olelo, a komo hewa i ko'u waiwai, e hiki no ia'u ke hoopii imua o ka Lunakanawai a loaa ia oukou ka pilikia e na makamaka, he naniia ua ike aela oukou i na olelo maluna i haiia aela. T. NAKUPUNA.
Kemau, Hamakua, Hawaii, Oka. 15, 1862. 53-1m*
Olelo Hoolaha.
OWAU O KA MEA NONA KA INOA MAlalo iho nei, ke hookapu aku nei au i kuu aina kuai e waiho nei
Ma Waimea, Hawaii,
e pili ana ma ke kua o na puu i kapaia o Hokuula a me Puowaoka. Ua kahea ia na mea holoholona, Lio, Bipi, Hoki, Kekake, e kii i ko lakou mau holoholona a pau, o kela ano keia ano, e lawe koke, a hiki i ka la 1 o Dekemaba, ua kapu loa na aina nei, a i na e komo kekahi holoholona, e uku no e like me ke Kanawai. E lawe koke ia no na Lio, Bipi, Hoki, Kekake, Hipa, Kao, ma ka Pa Aupuni, ke komo lakou mahope aku o ka la 1 o Dekemaba. D. PAUKEAHO.
Hokuula, Waimea, Hawaii, Nov. 13, 1862. 53-1m*
Olelo Hoolaha.
UA NOI MAI O Jane Loeau, OIA KA Marvin Segar wahine mamua, i ka Mea Hanohano G. M. Robertson, kekahi o na Lunakanwai o ka Aha Kiekie, e ae aku ia ia e mare hou, e like me ke Kanawai o ka la 22 o Iune, 1856. O ka la 4 o Dekemaba, oia ka la hana i keia hoopii, ma ka hora 10 o kakahiaka.
JNO. E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Nov. 24, 1862. 53-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano, G. M. Robertson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kamai, w, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o KAMAKA, (k.) o Honolulu nei, ma Hawaii i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, ka Poaha, oia ia la 4 o Dekemaba, 1862. i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la ia a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, aia ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu. JNO. E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Nov. 17, 1862. 52-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA Hanohano, John Ii. kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Haliimaile Kekoi a me Lumilani, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o KAPALU (k) o Kapalama, Oahu, make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaha, oia ka la 28 o Dekemaba, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia na ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, a me keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Hooolulu, Oahu.
JNO. E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie
Honolulu Nov. 19, 1862 52-2t
Olelo Hoolaha.
E IKE MAI NA MEA A PAU, OWAU O ka mea nona ka inoa malalo nei. O kuu kane mare,
O BILA,
ua holo aku oia i ka moku okohola i ka M. H. 1853, aole nae oia i hoi mai a hiki i keia la a'u e hoolaha nei. Nolaila ke hai aku nei au ma keia hoolaha, e mare ana au i ke kane hou no ka pilikia i loaa ia'u. Ina he mea pono ia mai na luna mare mai, ina eia oia ke ola nei ma na wahi o keia ao ; ke kauoha ia aku nei oia e hoi mai, i ka wa i koe o keia makahiki. A i ole, e mare ana au i kane hou i ka hebedoma mua o Ianuali, 1863.
Na HIIKUA (w )
Kahana, Koolauloa, Nov. 12,1862. 52-lm*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, ma keia palapala hoolaha. Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hoike aku nei au ma ke akea, no ka loaa ana mai o ko'u palapala mai ka Lunakanawai Kiekie mai, Lor-rin Aneru, Augake 37, 1854, e hoolilo ana ia'u i Luna Hooponopono Waiwai no.
UKIKOLO,
ka mea i make ma Kailua, Oahu. Ke kauoha aku nei au i na mea a Ukikolo i aie aku ai, a me na mea i aie mai ia ia, o ka waiwai paa a me ka waiwai lewa, e hele mai e hooponopono me a'u i ka la 30 o Novemaba, 1862. Eia me a'u ke Sila o ka aina, he mea ole na olelo lapuwale, ina hele ole mai kekahi i ka la i kauoha ia ai, e hoole aku au ia ia.
DAVID PUNIPEKI.
Hooilina o Ukikolo.
Kailua, Koolaupoko, Nov. 18, 1862. 52-2t*
AWA O HONOLULU.
No ka Moku ku mai.
Nov. 19—Moku okohola Am. Milton, mai Aukasi mai, me 1000 barela aila, 12,000 iwi kohola.
20—Moku kalepa Am. Kattler, he 19 la mai Kapalakiko mai, komo mai iloko i KA UKANA, a holo hou aku i Kina.
20—Moku kalepa Am. Anglo Saxon, he 21 la mai Howland's Island mai, i holo mai nei e kapili houia.
21—Moku okohola Am. Emily Morgan, mai Aukasi mai, me 1450 barela aila, 20,000 paona iwi.
Manuokawai, mai Hana a me Lahaina mai, me 14 eke kulina, 45 pu awa, 10 ili bipi, 180 ili kao, 7 eke pepeiao laau, 6 ope paka, 2 waa, 30 moa, 4 puaa, 1 lio, a me 20 ohua.
23—Moku okohola Am. John P. West, mai Aukasi mai, me 600 barela aila, 8,000 paona iwi kohola.
23—Moku okohola Am. Adeline, mai Lahaina mai, kalewa wale no mawaho.
23—Ema Ruka, mai Ulupalakua a me Lahaina mai, me 340 pahu ko, 90 barela malakeke, 70 pahu uala maoli, 86 ope iwi kohola, 9 puaa, 50 pelehu, 3 kakini moa, 12 eke ia, 200 pua ko aki, me 107 ohua.
23—Kamoi, mai Kahului mai me 160 eke palaoa, 100 eke ili huita, a me 9 ohua.
23—Mokuahi Annie Laurie, mai Kauai mai, me 218 eke padi, 14 paila wahie, a me na ukana e ae, a me 14 ohua.
25—Neke, mai Hilo a me Kohala mai, me 143 kukaa pulu, 7 eke pepeiao laau, 34 pahu ko, pua, a me 14 ohua.
25—Kekauluohi, mai Kau a me Kona mai, me 38 kukaa pulu, 9 kukaa a me 40 eke pepeiao, 6 barela a me 2 pahu aila bipi, 80 eke kope, 2 eke pine, 3 pahu hone, 2,000 ili kao, 16 ili bipi, 3 barela ia, 1 ope ili.
26—Kilauea, mai Hawaii a me Lahaina mai, me 120 pahu uala, 19 pahu aila bipi, 125 ope iwi, 22 ili bipi, 6 pahu paka, 383 pai ai, 21 hipa, 2 lio.
HANAU.
Oka. 6, ma Keehia, Ham., Hawaii, Hanau o Kikiona (k) na Ioane Kaleionehu me Kapule.
Oka. 19. ma ia wahi no, hanau o Nuuanu (k) na J.W. Kailihakuia me Kumaaiku.
Oka. 28, ma Kaao, Ham., Hawaii, Hanau i Kalahua (k) na Ella Kahookaamoku me Kauwahine.
Oka. 10. ma Kaawikiwiki, Ham., Hawaii, hanau o Awa (k) he keiki pake , na Lukia Kahue, he keiki kamehai.
Sept. 28, ma Honomanu, Koolau, Maui, hanau o Keoki Kaulia (k) na W.J. Kaulia me Keohopukai.
Nov. 17, ma ia wahi no, hanau o Inoaole (w) na Namalo me Manoa.
Oka. 6, ma Honokohau, Kona A., Hawaii, hanau o Nohokoke (k) na Nika me Kanae.
Oka. 9, ma ia wahi no, hanau o Moehonua (k) na Kala me Kalili.
Sept. 10, ma Puako, hanau o Kahuakailau (w) na Kahue me Alau.
Nov. 2, ma ia wahi no, hanau o Kahaikupuna (k) na Iakobo me Kanoho.
MARE.
WILIAMA KEA—KELIIAIPALA—Nov. 22, Ma Honolulu, mare o Wiliama Kea Makahikiaihulu me Mrs. Kaihupaa Keliiaipala, na Rev. E. W. Kalaka laua i mare.
MAKE.
Oka. 16, ma Kealakehe, Kona A., Hawaii. make o Naholowaa.
Nov. 12, ma Hakipuu. Koolaupoko. Oahu, make o Kamahoa.
Nov. 15, ma Waiohinu, Kau. Hawaii, make o Honuaiwaa w.
Oka. 17. ma Makaiwa, Kaloa, Koolau. Maui, make o Kalahiki (k.)
Nov. 10, ma Kaawikiwiki, Ham., Hawaii, make o Keikilia w.
Sept. 2, ma Kealakaha, Ham., Hawaii, make o Opunui (w.)
Nov. 18, ma Kauanonoula, Honolulu, make o Bepa (w.)
Oka. 29, ma Kahiwapapa, Kau, Hawaii, make o Kekaina w.
Nov. 6. ma Kiolakaa Kau, make o Kahuakainui (K.)
Sept. 16, ma Puuahia, Manoa, Oahu, make o D. Kapelkeaumoku (K)
Ma Puako, Kohala H., Hawaii, make o Hanakepahele (w.)
Malaila no make o Puakea (K.)
Malaila no.make o Abigaila (w.)
E KUAI PAAKAI!
KE KOKE MAI NEI KA WA UA, A NELE i ka mea ole e mikomiko ai kahi i-a; nolaila,
E Kuai Makepono aku au,
me ka poe makemake mai e kuai me a'u, 5 paakai no ke dala hookahi, oia hoi elima eke paakai, hookahi dala ia, Ma ke kuai nui nae kakou e kuai ai; mai ka 25 paakai aku ka hoomaka ana o ke kuai nui a hiki i ke kausani paakai, ma ke dala kuike, aia ma Kawela a me Kaunakakai ka paakai kahi i waiho ai, ma ka Mokupuni o Molokai. E hooili i ka oukou mau dala ma ka lima o ka oukou mau kapena moku, a na'u no e haawi i na paakai ma ko lakou lima, a i ole au, o'u mau hope paha.
E. P. KAMAIPELEKANE.
Kaakopua, Honolulu, Nov. 21, 1862. 52-3t*
OLELO HOOLAHA.
EKOLU MAU LIO MA KO'U wahi, he lio wahine ulaula, kona hao F, ma ka uha hema, he lae kea, mau kapuai keokeo, oopa ma ka uha mua hema, me ke keiki kane hulu haekaeka, lae kea, elua kapuai keokeo, ua like ka hao me kela maluna. Lio wahine opio, hulu haekaeka, lae kea, me alua kapuai keokeo, aole hao. A lima ae nei malama o ka paa ana ia'u o keia mau lio, no ke komo hewa, a ai i na mea kupu, nie ka hoopoino pu no hoi. Ua hoolaha aku au ma na palapala lima, a me kuu hele kino pu kekahi iloko o na malama i haiia maluna. Nolaila, ke kahea aku nei au i ka mea nona keia mau lio, e hele mai me ka makaukau, mai hele mai me ka hoopaapaa. Ina i hala na la he 30, lilo loa ia'u keia mau lio, mai keia la aku, a e kuni no au i ko'u hao, a e kuai aku pahu. Na D. WAIANUHEA.
Kukuiwaluhea. Kohala A., Hawaii, Nov. 11, 1862. 52-2t
Olelo Hoolaha.
E IKE NA MEA A PAU MA KEIA PALApala, no keia mea, ua nui ke kau waleia o na mea make ma ka Pa Kanu,
Ma Kawaiahao,
me ka huikau maoli, no ka hoike ole i ka luna a i na luna paha o ua pa kanu nei, mamua o ka eli ana. Aole e like me ka mea kupono a na Luna Ekalesia ma ka lakou aha i hooholo ai, na ua poe luna la a mau luna hoi, e hookaawale apanaia na wahi kanu e like me na apana e noho nei na mea a pau i kokua i ka pa ana a paa; a ua kaawale ko kela a me keia apana, a me ko na Lii, pela no hoi na malihini.
A no ka hoomau o kela kanu huikau ana, nolaila keia hoolaha ana i na wa kupono maoli e hai a e hoike mua ai i na luna pa kanu, o ka hora elima a me ke ono o ke ahiahi, a me ka hora elima a me ke ono o kakahiaka, i na manawa a pau o na makahiki e hele nei. A pela no hoi ka pono ole o ka eli ana, ua eli kaulei no ka eli ana o kahi poe ma ia ano huikau, aole pela ka eli ana i na o ka luna kekahi, o ka eli no a ka paakea ka pono maoli.
A e pono no hoi e hele kela mea keia mea kupapau i na manawa e hoikeia ae nei i ka luna, oia no ka mea hookani pele, ma ke luakini, ma Kawaiaho, o Wahinealohaoleia kona inoa, ua makaukau ia i na kakahiaka ma ka hale pule, a ma ke ahiahi hoi. Aia no ia ma kona hale, ma ka aoao ma Ewa o ke Alanui Puowaina, a o ua pa kanu la ma kela aoao ponoi mai. Aia no kona hale pohaku mauka o ka pa o Ehu, a makai hoi o ko Waihinalo, e pili ana i ke ala hale pule. 52-3t*
PAPA MAKEPONO!
AIA KA HALE KUAI O LUI (C. H. LEWERS,) ALANUI PAPU, kahi e kuai oluolu ai.
NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 iniha,
LAAU KAOLA, oa a me nai pou, a me na opaka e ae
LAAU PA a me na PINE PA,
LAAU AHO HALE PILI.
PAPA ULAULA, PAPA PAINA,
PAPA KEPA,
PILI ULAULA a me KEOKEO.
PENA KEOKEO, OMAOMAO,
ELEELE, ULAULA.
POHO, GALU, HULU PENA.
KUI o na ano a pau, LAKA.
AMI, KILOU, KUI KAKIAMOENA, KUINAO.
PEPA HOONANI KEENA.
PANI HALE, PANI ANIANI.
ANIANI KAAWALE, PATE.
PANI OLEPELEPE.
Eia ka mea kupanaha ma keia wahi, na ka mahu e hana i na pahu apo, he hikiwawe, kupanaha. E hele nui mai e kuai a e ike wale i keia KAMELO
MEA KUI POI MAIKAI LOA.
UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA inoa malalo, e hana i
Wili Kui Poi Maikai,
i mea nana e hoowali a Poi e like me ka lima kanaka; a he mea no hoi e hoouku ana i ka luhi o ka hana ana i ka Poi no ka ohana a no ka hoopukapuka paha. Aohe luhi iki o ka hana ana, he wili malie wale no, a aia hoi ua AEAE ka Poi. Na ka wili no e kui, hoowali, a kupele hoi i ka Poi me ka malaki loa, o ka poe a pau e makemake ana i
Wili Kui Poi
no lakou, e pono e hele ma ko'u hale, ma ke Alanui Alakeu, a ilaila hoi e ike ai i ke ano o ua wili la, he emi loa ke kumukuai.
56-1m* PETER RICHMOND.
KA MOKUAHI
'KILAUEA.'
E HOLO ANA O "KILAUEA" MAI Honolulu aku, ma ka
Poalua, Dekemaba 9.
Ma ka hapalua o ka hora Eha o ke ahiahi.
NO
LAHAINA,
KALEPOLEPO.
ULUPALAKUA,
KEALAKEKUA.
HONOIPU,
KAWAIHAE.
KAILUA.
A ME HILO.
I ka hoi ana mai, e ku ana oia i KAU a me KONA. E haalele ana ia Kealakekua a me Kailua i ka hoi ana mai, i ka la 14 o Dekemaba; ia Kawaihae, i ka la 15, a ia Lahaina, i ka Poalua, Dekemaba 16, e ku ana ma Honolulu, Poakolu, Dek. 17.
KA MOKUAHI
"ANNIE LAURIE,"
E HOLO ANA KA MOKU Annie Laulie,
Ma ka Poakolu, Dekemaba 3.
Ma ka hapalua a ka hora Eha o ke ahiahi.
NO
NAWILIWILI,
KOLOA,
a me WAIMEA.
Ku hou mai i ka la Sabati, Dekemaba 7.
JANION, GREEN & CO.
Honolulu, Nov. 13, 1862. 51-tf
HALE HANA KAMAA
UA MAKAUKAU KA MEA NONA
ka inoa malalo iho eni e hana i ke
KAMAA MAIKAI LOA,
no ka poe a pau e makemake ana; o na ano no a pau, e like ka nani me na mea oia ano i hanaia ma
Europa a me Amerika.
A hele mai ma ko'u hale, mauka iho o ka Hale Kuai o
George C. McLean,
ma ke Alanui Nuuanu. WM. BENNETT.
Honolulu, Nov. 7, 1862. 50-6m
MAKEMAKEIA.
ILI BIPI,
ILI KAO,
a me ke KELEAWE kahiko.
UA MAKEMAKEIA NA MEA I HAIIA maluna e C. Brewer & Co.(Burua Ma.) ma ko laua Hale Kuai i kai o ka Uapo. E uku no laua i ke kumukuai makepono no ia mau mea. 46-3m. C. BREWER & Co.
Olelo Hoolaha.
KE MAKEMAKE NEI AU, KA mea nona ka inoa malalo, e kuai i na bipi kane hoounauna, ina ua lawe ia mai ma ko'u hale, ma Hilo. Penei ka'u kuai ana, ina he bipi nui loa, laka, a ua maa i ka hoounauna ia, haawi no au $17. Ina he emi mai ka kino o ka bipi, e hawaii no au mai ka $10 a i ka $15, e like no me ka nui a me ka maikai o ka bipi. Na'i na
D. H. HITCHCOCK.
Hilo, Hawaii, Aug. 30, 1862. 41-3m
OIHANA LOIO!
JOHN L. NAILIILI, AIA KONA KEENA Oihana Loio, ma ke Alanui Nuuanu, makai iho o ka Hale Kuai o A. S. Cleghorn, ma ka Hale Ai o na Kanaka Hawaii, i kapaia
O HALEOLA.
ma Honolulu, Oahu. Ua makaukau oia e kokua ma ke ano Loio i ko oukou mau pilikia ma ke Kanawai, no kela hewa keia hewa i hoopii ia ai oukou, a ua makaukau no hoi oia e hana me ka maemae loa, a me ka pololei, i ko oukou mau Palapala Kuai o kela ano a me keia ano, me na Palapala Hoolimalima, me na Palapala Haawi Waiwai Paa a Waiwai Lewa, na Olelo Ae Like o kela ano a me keia ano, na Palapala Hoopaa o kela ano keia ano, na Palapala Moragi, Waiwai Paa a Waiwai Lewa, o na Palapala Hoohui o kela ano a me keia ano, a me na Palapala Hoopii i na Ahahookolokolo, no kela hewa keia hewa Kivila a Karaima, a me na Palapala Kauoha a pau, a me na Palapala a pau o kela ano a me keia ano. E ninau no ia ia no ka uku.
Honolulu, Nov. 7, 1862. 50-1y
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU ke nana mai i keia olelo hoolaha. Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hai aku nei au ma ke akea, eia ma ko'u lima kekahi lio i komohewa mai, me ka hoopoino i kuu mea kanu, nolaila, ina e ike ka mea nona kela lio, e kii koke mai me na dala ($15.00.) a i na e kii ole mai a hala na la he 30, alaila, lilo loa kela lio ia'u, penei ke ano o ua lio nei. He lio kane ahinahina, keokeo ma ka lae a ka ihu, i kuniia i ka hao ma ka uha hope hema, he hao manamana, a e loaa no au ma Iole, ma nae o ka luakini.
J. H. KINILAU.
Iole, Kohala A., Hawaii, Oka. 23, 1862. 51-1m*
OLELO HOOLAHA.
O KA MEA NONA KA INOA MALAlo nei, ke papa aku nei oia i na kanaka, haole, a me ka pake, o kela ano kanaka keia ano kanaka a pau, e nana mai ana. Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai hookuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma ka Apana kula o
Ukumehame,
mai ka pali o Manowainui, e pili ana me Waikapu, ua kapu ia Apana kula. Ina i loaa kekahi holoholona e hele ana ma ia Apana kula i oleloia maluna, e uku mai ka mea holoholona $1.00 (hookahi dala,) me ke kao, a me ka hipa, ewalu poo $1.00 (hookahi dala.) Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, alaila, e hookomo ana kuu kanaka ma ka Pa Aupuni, no ke kolohe i ka mauu o ua Apana kula la me ke kuleana ole.
P. NAHAOLELUA.
Hope Luna Aina o ka Moi.
Lahaina, Maui, Maraki 31, 1862. 19-tf
HALE KUAI BUKE.
AIA MA HONOLULU HA LE. (OIA KA HALE Leta,) ka hale kuai o Wini, he wahi o kuai ai i na Buke Haole he mai wale,
O KELA ANO KEIA ANO
BUKE KULA HAOLE , A B C (Primer Book)
KUHIKUHI O KA KANAKA HAWAII (Form Book)
BUKE HELU MUA (Arithmetic)
BUKE PALAPALA HONUA MUA.
BUKE HUAOLELO (Phone Book)
BUKE PA KO LI (Kamina)
A me na Buke Kula e ae he nui wale.
Malaila no na Buke maikai no ke Kakau
Waiwai, no keia oihana kela oihana,
mai ka mea nui a ka mea liilii,
—AIA NO HOI NA—
Kanana leta, rula ia a rula ole ia
Peni Hao, maikai loa
Inika, Ipa Inika
Peni kala, eleele, uliuli a ulaula
Kumu peni
Wepa ulaula a eleele
Wahi palapala, ulaula, keokeo a eleele. ( mea kakau)
Papa pohaku, a me ka peni kula pohaku
inika eleele, uliului, a ulaula.
Me kekahi mau mea e ao no he nui, no na kula, ame na
oihana kakau. A he make pono no ke kuai ana
malaila no keia mau mea. E hiki no i
na kanaka maoli, mai Hawaii a
Niihau, ke hele malaila e kuai ai.