Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 52, 22 November 1862 — He palapala no Maikonisia mai. [ARTICLE]
He palapala no Maikonisia mai.
[No ke Kuokoa. ]
Eka JYupepa Kuokoa e ; Aloha oe : Eka makamaka hou. He wahi manao mahalo.i kou hiki malihini ana mai i keia aina makamaka ole, ou mau kini kakaikahi kai noho iho i keia mau aina malihini; e ake ana e puka mai ke gula maemae, i uhiia ika lepo oka make. He wahi ukana keia, ke oluolu oe e hoouka iho maluna ou, a e lawe ae mawaena o ko Hawaii Pae Aina, i ike na makamaka a pau. He Haunaele Kaua. Elua no mau aina kaua nui o ka pae aina nei, o Gilbert a me King's Mill lsland, o laua nei o na opu punalua, iili aku, iili mai, aole loihi ko laua hiamoe ana, aia mai no, a hoomaka no ko laua mau waha e hoopuka i na manao ino a me ke kue, e kahea ana me ka leo uui, ll Te buaka o! Te buaka of! " ke ano ma ka oleio Hawaii, uHe kaua o ! He kaua o!! " He nui na kaua ma keia mau aina mamua iho 0 ka hiki ana mai o na Misionari i ka makahiki 1855, ia wa ko Rev. Dr. G. Piersona, a me J. W. Kanoa holo ana mai i mau Misionari no Maikonisia nei, he i»ua no ia wa; a 1 ka wa i noho ai o R!v. Hirama Binamu opio, a me J. W. Kanoa ma, i ka makahiki 1857. ma Abaian, a i ka makahiki ISSS, i ka malama o Febeniari ke kaua ana ma Aboian, a ua ikemaka na Misonaii, a mahope mai ke kaua ana ma Tarawa, i ka makahiki 1860, auhee aku a noho ma Abaian, i ka wa i noho mai ai o na Misionari Hawaii ma Tarawa nei.
A i keia makahiki 1862, i ka malama o ianuari iho nei, a me Feberuari, Maraki, Apeiiia, Mei, ka haunaele kaua ma keia mau aina. Hoio ponoi mai ke Aiii o Abaian, oia o Te-Kaiea, ameoa kanaka o kona aina, a me na kanaka o keia aiua i auhee aku i ka malama o Sepatemaba, 1860, ame kekalii aina e ae, oia o Marakei, oia ka poe i auhee mai i ke kaua ana i Maiakei, i ka malama o
Manki 19, 1862 nei, hiki mai na auwaa kaua m& kekahi aoao o keia aina, mai Abai* an mai, loheia mai aaa t he lehulehu ioa na wam kaoa o Abaian; akir, 01% keia aina k&> hi a makou e noho nei, maanei oo ko Taia* wa nei Alii, oia o Te-Kourabt, a ine kona kupuoakaoe a mekooa makua«
kane e noho ana, no ke kali i ke kaua a me na kanaka o keia aina ; aka, i ka vwi i hiki mai ai o Te-Kaiea ke'liī o Apaian, hoouna aku keia Alii o Te-Kourabi i kona Lana, oiai aole i makaukau ioa ke kaua ana, e noi aka ana ike Alii o Ahaian, e kuikahi. A i ka hoi ana mai o kona Luna, aole 1 aeia mai, ekolu Luna a keia Alii o Tarawa i hooona aka ai, aole oo i aeia mai, haiia mai he kaua no ka hope, a hoomakaukau iho k keia Alii no ke kaua i ka la 31 o Maraki, a hiki i ka ia 1 Aperi!a. Hookaawale aku la oia i wahi no ke kaua e kaua aku ai, § paha mile ka loihi mai ko makou wahi aku, a ua lawe aku i na pahu ana haoie kuai aiia, a hana iho la i papu, i wahi e kaua ai; aka, hiki mai ka oielo a Te-Kaiea, e olelo mai ana, he ponp i ke Alii o keia aina e imi i wahi nona e pakele ai ī ke kaua ; penei ka olelo ana a Te-Kaiea ke'iii o Ahaian, " Te-Kourabi, ko na ukoukoiu abara ni kawatina maium, ba ko kawa ni mate n'te buaka." Ke ano ma ka olelo Hawaii, 14 Te-Kourabi, e imioe i aina nou, i malamaia kou ola ; no ka mea, aloha ino oe ke make ike kaua." A lohe na kanaka o Te-Kourabi, nui ko lakou makau, o ka hapai ino no ia o na waa a lana iloko o ke kai, a o ka holo no ia noka makau ika make; aka. o Te-Kourabi, aole ona manao e holo, oka noho no e kaua; hohe wale nae kona poe kanaka, a o ka holo aku la no ia o na • auwaa a hiki ma ka aoao Hema o keia aina, noho iho la malaila a hala hookahi pule, hiki hou aku ka olelo a ke Alii o Ahaian, o ka holo hou no ia a noho ma kekahi aina ma.ke Komohana Hema o keia aina, noho iho la ilaila a hala ekolu la, iohe hou lakou e kiiia'ku ana e luku, o ka holo hou aku la no ia i ka ipoana, ma ka la 14 o Aperila. Ao ke pio no ia oko makou Alii i ke Alii o Abaian; a o kekahi poa kanaka 0 Te-Kourabi, holo aku la lakou mamuli o Te-Kaiea, ke Alii o Ahaian, no ka makau 1 ka holo ma ka moana, he nui no hoi ka poe mahalo ia Te-Kaiea, me ka olelo iho, l" He Alii maikai o Te-Kaiea, he Alii aloha ji na kanaka." Aka, ikawa e noho ana N ke Alii o keia aina me kona poe kanaka, kaula-
na mai na olelo a Te-Kaiea, e hele mai ana ejiookuikahi i na'lii o keia aina o Tarawa nei me ka poe i auhee i ka wa mamua, a me ka poe i auhee hope iho nei i keia makahiki; aka, aole nae i kuikahi, ua, hookoia ke |ano o ke kaua i ke'lii o keia aina, nolaila ka holo pio ana'ku i ka moana a hiki i Ahaian; no ka mea, aole he kanaka o Abaian, ua pau loa mai i keia aina no ke kaua, o na Misioii wale no koe ma Abaian. la wa hiki hou mai ka olelo a Te-kourabi, e noi mai ana ia Kaiea, aole make kii koke aku e pepehi ia ia, e kali a loaa na la maikai alaila holo hou i ka moana. Holo mai oJ. W. Kanoa, lawe mai i na olelo a Te-kourabi ma ka waapa mai, a ae aku no hoi ke alii o j Kaiea ; u e kali no a loaa na Ia pono ia ia ke j holo i ka moana," hoi aku la o Kanoa me na [ olelo a Kaiea. Oko Te-kourabi holo aku la ino hoi ia a noho ma kekahi mau aina liilii, Ima ke komohana « Abaian, noho oia malaila !me kona poe kanaka, a hala hookahi mahijna ; hiki mai kekahi kialua, he moku holo- ! holo kamaaina ma keia Pae Aina; no Nuho- | lani mai ia moku, na ia wahi moku no i ko|kua i ka hoihoi ana mai i ua alii pio nei, a I eia ka ke noho hou nei inaluna o kona aina i keia wa, me ka haawi ana o keia moku i na pukuniahi na Te-kourabi, «io ka manao o kii hou ia mai e kaua ia. Elua no mau kapena moku e holo mau nei ma keia mau aina, o Kapena Randall, a me Fairclough, he mau Kapena oluolu hoi ia makou, kokua mai j i ka ai a me kahi mau mea e ae, a ua aka- I mai hoi ika olelo o keia Pae Aina. He ku- j panaha no keia haunaele ana, aole i hookaheia ke koko o kanaka i ke kaua iho nei, o ka aina kai haoia, ka ai, na hua niu, na iua ape-babai, a me na hua hala, a me na mea
je ae. j Eia hoi be hana Misionari. i ka wa i auhee ai na'lii o keia mau aina; a ma kahi i noho ai ka poe kaua o Abaian, ma kahi kulanakauhale, malaila no i hele aku ai na kauwa 0 lehova, o Eev. H. B\namu a me a'u, e hai aku i ka olelo o ke aupuni o ke Akua, rae |ka wiwo oie, noka mea, ua hiki mai o Bina- | mu ma ka la 12 o Aperila, a elua Sabati o j ke kokua ana mai o Binamu 1 ka hoohuli , ana i na kanaka ma ka pono iwaena o keia {haunaele ana o keia mau aina, meke kaahele ana nvaena okahi i hoomuana ai o ka poe kaua, a me na wahi e ae o Tarawa nei. « Ke noho aupuni nei o lehowa, e hauoii mai ka honua, e olioli hoi ka lehulehu o kona mau |mokupuni. n | He wi no ma keia aina i keia mau mala|ma, no ka pau o ka ai i ka haoia e ka poe | kaua o Abaian» a aihue mai na kanaka i ko 1 makou mau hua hala, a me na hua niu no | ka wi, he wi nui keia, aka ( he wa uanae ke- | ia, he hiki wawe ke oo ona hua niu. Ko ke*Akua lokemaikai a me kona aloha ia oukou. I ka wa haunaele kaoa, kahea noi mai na kanaka ia makou r e hele pu ma« kou i ke kaua me bkou, roe ka oleio hoowe* Hweli mai, e paa makou i ka pepeik a hao». ia ko mak<p waiwai, aka, aoie na«"makou i ae aku i ka kkou olelo. Bfrne aku makou, ao!e makou i hele mai e kokua ia oukou ma ke k«|i a me ka pepehi kanaka ana, i hele mai niakou e ao aku ia oukou e haaleie i ka kaua a me ka pepehi kanaka ana # he hoOwa* hawaha loa o lehova i ke kaua a me na ha*
i na hewa a pau, aka ime, aole ioa he wahi o lakou a hoolohe mai i ka makou olelo aku.; Pane mai lakou u he kaua no hoi ma ko ou-1 kou aiiK», a rae na aina naauao a pau. M oielo ; aku makou. ao!e he kaua ma Oahu ko ma- ; kou aina, hookohi no alii o Kamehameha, i aole nae he kaUa. Pane hou mai lakou, no ka lohe ana he kaua ma Amerika Huipuia,; me ka olelo mai he poe wahahee makou i ke} ao aku e haalele i ke kaua a me na hana he-1 | wa, olelo nui mai no " he hana hewa no raa f iko oukou mau aina, peia mai no ka oleio a ' |na haole ia makou, he poe hoopnnipuni ou- j kou, aoie oiaio o ka oukou olelo." He nui; Iko lakou poio aua mai ia makou, a ke nana ! Imai nei no me ka makaala i na kumu, ke I | paio nei ka maiamalama me ka pouli, o ka ; pauiia hoi me ke ahi, a oka pono hoi me . |ka hewa. Aole no i huli mai keia lahui ka- j |naka ma ka pono io, ke keakea nei na enemi j jo lehova i ka laha ana o kana olelo ma na j 'aina pouli o Satana, ka enemi nui a me ke I 'alii hewa, a me na kanaka hewa a pau, a me j | na kini o ka po. j j He mau manao pokole koe ina makama- \ ka o kaua ma ko Hawaii Pae Aina. ! E kupaa oukou iioko o.ke ola nui o kokakou Haku o lesu kristo. £ manao oukou he haawina ko kakou aia i ka lani. i E hooikaika i ka oukou mau hana uui, ka j hoolaha i ka pono ma ko Nuuhiwa, a me Maikonisia. O ko oukou ikaika ka mea e huli mai ai ka poe naaupo. O ka Oihana Alisionari, he lei guia ia o ke Aupuni o Hawaii, ka mea e kaena ai na mokupuni o ke kai. He aloha i ke aupuni, ka Moi, a Moi wajhine, a me na Luna o ke aupuni, a me na makaainana o Kamehameha IV, ka Moi o ko Hawaii Paē Aina. E aloha i na Kahunapule me ke aloha o Kristo. Ua pau, ke hohonu mai nei ke kai ua piha na awa. Na ko oukou wahi pokiu* Me ka mahalo. J. H. Mahoe. Tabian Tarawa % Gilbert It.. Aug. 16. 1862