Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 37, 9 August 1862 — Page 2
Ka Nupepa Kuokoa.
He 15 ka poe i ae, eia na inoa. Barena- ba, Kimo Pelekane, Halasi, Kahalewai, Kaauwai, Kahananui, Kamalo, Kapihe, Kipi, Kanaka, Papaua, Pomaikai, Kapena Loke, Wilimana, a me Wepa.
He l0 ka poe i hoole, eia na inoa. Ala-pai, Balawina, Kaheleluhi, Kaakua, Kaapa, Kahookano, Kauhane, Moku, Nuuanu.
Heluheluia ka Pauku 8. Ma ke noi a Kimo Pelekane, kapaeia.
Heluheluia ka Pauku 9. Hooholoia, penei :
PAUKU 9. E hoololiia ka Pauku 83, penei: " Na ka Ahaolelo e hoonoho i kela manawa keia manawa, i na Aha Hookolokolo Kaapuni, e like me ka mea kupono i ka pomaikai o ka lehulehu, a e kohoia, no ua mau Aha Hookolokolo nei i Lunakanawai Kaapuni, aole e oi ka nui o na Lunakanawai no ka Aha hookahi mamua o ka akolu, a e noho lakou ma ia Oihana, oiai lakou e noho pono ana, hiki no nae lakou ke hoopii Luna Nui
He 21 ka poe i ae, eia na inoa. Balawi-na, Kaheleluhi, Kaakua, Kahalewai, Kahoo-kano, Kahookaumaha, Kahananui, Kamalo, Kapihe, Kauhane, Kipi, Kanuka, Nuuanu, Papaua, Pomaikai, Kapena Loke, Wilimana, a me Wepa.
Hookahi mea i hoole, o Alapai.
Heluheluia ka Pauku 10. Hooholoia penei :
PAUKU 10. Ua hoololiia ka Paku 91, pe-nei: " I ole e kaumaha na kanaka no ka noho liuliu me ka makaukau ole, a ewaewa paha, ma kana mau hana, o kekahi Luna-kanawai Apana, e pau no, a e lilo i mea ole no hoi na Palapala Hookohu a pau a na Lunakanawai Apana, i ka pau ana o na ma-kahiki elua, maika la i kauia'i ua mau palapala la. A i ka pau ana o ka Palapala Hookohu a kekahi, e hookohu hou ia no ia, a i ole ia, e hookohuia kekahi mea hou, e pani i ua hakahaka la, e like me ka mea kupono, i ka noho oluolu o ke Aupuni. E hiki no nae i ka Aha Hookolokolo Kaapuni, a i ka Aha Hookolokolo Kiekie paha, no na kumu i hoomaopopo lea ia e na Lunakanawai o ua mau Aha la i ka lakou olelo i hooholoia, e hoopau i ka noho Lunakanawai Apana ana o kekahi o ua poe la ; aka, aole e hoopauia kekahi o ua mau Lunakanawai nei, a maopopo ia ia na kumu o kona hoopiiia ana, a hoolohe pono ia no hoi kana olelo nona iho."
He 21 ka poe i ae, eia na inoa, Alapai, Balawina, Halasi, Kaakua, Kahalewai, Kaapa, Kaauwai, Kahookano, Kahookaumaha, Kahananui, Kapihe, Kauhane, Kipi, Kanuka, Moku, Nuuanu, Papaua, Pomaikai, Kapena Loke, Wilimana, a me Wepa.
Hookahi mea i hoole, o Kaheleluhi.
Heluhelu ma ke poo, a ua hooholoia me ka hoololi iki ia. Hooholoia ka Bila a pau. O ka Pauku 5, heluia 3. Pauku 6, heluia 4. Pauku 7, heluia 5, Pauku 9, heluia 6. Pauku 10, heluia 7. Hoopauia ke Komite, aponoia na hana. Haawiia e kope poepoe ia.
Heluhelu mua mai o Hala si, he Bila Ka-nawai, haawiia i ka unuhi olelo. Hoopanee o ka hana, a Poakahi, hora 10.
LA 80.—AUGATE 4.
Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
Heluhelu mai ka Luna Hoomalu, he palapala mai ke Kuhina Waiwai mai, e wehe-. wehe ana no na dala i hooliloia no ka elele o ka Moi no na aina e, Sir John Bowring, a me na dala i hooliloia no Hapakini. Pau ka heluhelu ana, wehewehe mai o Wepa. ka Luna Hoomalu i kana mea i ike ai no ia mea, a me ka mea i hooholoia e ka Aha Kuka Malu.
Ma ke noi a Kaakua Polu, ua haawiia ka palapala a ke Kuhina Waiwai i ke Komite Waiwai. Ma ke noi a Wilimana, ua hoopaneeia ka hana apopo ho ra 10.
LA 81.—AUGATE 5.
Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
Ka paeia na rula, a heluhelu mua mai o Kapena Loke he Olelo Hooholo Aelike, i hookumuia ma ka ike ana i na palapala a Dr. Rae, a me Dr. Hutchinson iloko o na nu-pepa. O ke ano nui o na olelo hooholo la, o ke noi aku i ka Moi e koho i mau Komisi-na elima, e huli a hoike mai iloko o na mahina eono i ke kumu i emi hope ai keia Lahui, me ka haawi i $1,000 i mea e hookaa'i i na lilo no ia mea.
Ma ke noi a Kipi, ua haawiia i ka Unuhiolelo a heluhelu aluaia ma ke poo, a waihoia i ke Komi te o ka Hale i ka la apopo.
Kapaeia na rula, a heluhelu mua mai o Halasi he Bila Kanawai e hookuu ana i na wahine mai ka uku i ka uku hoopai, a e hoopai papaluaia ke kane no ka moekolohe. Noi mai o Kamalo, e hooleia keia Bila. Wehewehe mai o Wilimana he palapala na kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e hoakaka ana i ka pomaikai e loaa mai ana ma keia Kanawai. Ua hooholoia ke noi a Kamalo, a ua hooleia ka Bila Kanawai.
Hapaiia na hana i hoopaneeia. Heluhelu akoluia na Pauku hoololi i hooholoia o ke Kumukanawai, a ua aponoia ka hoololi o ke Kumukanawai.
Komite KA HALE.
Mr. Kaakua ka Luna Hoomalu. Noonoo ia ka Bila e ae ana i ke Kuhina Waiwai o ka Moi, e aie aku i 100,000, 00, me ka uku hoopanee he9 keneta no ke dala hookahi, a he umi makahiki e uku ai. A ua hooholo loaia. Hoopauia ke Komite, aponoia na hana, Hoopaneeia ka hana.
LA 82,—AUGATE 6.
Heluheluia ka moolelo aponoia. Pule a pau.
HOIKE KOMITE MAU.
Hoike mai o Wilimana no ke Komite Waiwai, no na mea e pili ana i ka palapala wehewehe a ke Kuhina Waiwai, e hai mai ana aole i akaka ka pili o na olelo a ke Kuhina i na mea i ninauia'ku no na hemahema e pili ana i kana oihana, a e hoike mai ana no hoi aole i ikea ke kumu pono e lawe hou mai ai keia Hale i ka olelo hooholo a lakou i hoopuka ai e ahewa ana i ke Kahina, ma ka la 26 o Iulai iho nei. Aponoia ka hoike. Hoike mai o Hala si no na mea e pili ana i ka hoike hou i hoomakaukau ia e Major John O Domnis ame Stephen Spencer Esq. e hooakaaka ana i na mea i hihia me ka hai pu mai i ka hookomoia o na haawina me ke kumu ole, a me ka hoonele ia hoi o na wahi kupono i ka haawina ole.
Manao o Kaakua Polu e haawi i ke Ko-mite o ka hale, Hooleia. Aponoia ka hapa mua o ka hoike a ke Komi te.
OLELO HOOHOLO.
He olelo hooholo ka A. S. Nuuanu e pai ia ka olelo hoike a ke Komi te Waiwai, ua hooholoia. Hapaiia na hana i hoopaneeia.
Hoakaka mai ka Luna Hoomalu, i ka Bila Kanawai e ae ana i ke Kuhina Waiwai o ka Moi e aie aku i $100,000 ma ke noi a Kipi, ua hoopaneeia ka heluhelu akolu ana, aia a pau ka hihia me ke Kuhina Waiwai.
KOMITE KA HALE.
Mr. Kaapa ka Luna Hoomalu. Hapaiia ka noonoo ana o ka Olelo Hooholo Aelike e pili ana i ke noi aku i ka Moi, e koho i mau Komisina e hele e ninaninau pono i na kumu o ka emi ana o keia Lahui. Me ka hookomo ana i $l,000 i mea e hookaa ai i na lilo no ua mau Komisina la.
Heluheluia na Pauku, a hoopaapaa no hoi na Luna. Ma ke noi a Kahalewai, ua haawiia i ke Komite Wae. Hoopauia ke Komite ana, a aponoia na hana. Kohoia elima mea ma ke Komite, o Kapena Loke, Kaauwai, Balawina, Kipi, a me Kimo Pelekane. Ma ke noi a Kahalewai, hoopaneeia ka hana.
LA 83.—AUGATE 7.
Halawai na Luna, a no ka hana ole, ua hoopaneeia ka hana a ka la apopo hora 10.
Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, AUGATE 9, 1862. NA KII HOU!
Lei Maile no ke Kuokoa!
E KO MAKOU POE LAWE PEPA ; ALOHA OUKOU :—Ia makou i hoomaka'i i keia hana hou o ke pai ana i ka Nupepa, ma ka makemake a me ke kauoha a ka AHAHUI KUOKOA, ua hai aku makou e pai i na Kii, i pai oleia maanei mamua'ku nei. A ua pinepine loa ko makou kakau ana'ku i Amerika no keia mau mea ; a ano no la, ka loaa ana mai nei. Ua nui ka luhi o ka imi ana i keia mau mea na oukou. O ke kumu o ka loaa mua ole ana mai, o ka aua o ka poe mea Kii; aka, i ka maopopo ana ia lakou he mea e hoonaauao aku ai i na kanaka Hawaii; nolaila, ua ae koke mai lakou.
A no la, ua makaukau makou e hooko aku i ka mea a makou i hai aku ai; no ka mea, ua loaa mai nei ia makou ma ka Yankee, mai Nu Ioka mai, na Kii he nui wale. Ma ka aoao mua o keia Helu, ua pai iho makou i ke Kii o Gen. G. B. Makalelana, a eia iho malalo nei kekahi wahi moolelo uuku nona.
E hoomanao nae hoi oukou, e ka poe heluhelu, he kumukuai nui ko keia mau Kii i loaa mai nei; no ka mea, ua elua hane ri dala ($200,) ke kumukuai o na Kii i hiki mai nei; a o ke Kii i paiia ma keia Helu, he $16.00 ke kumukuai ma Nu Ioka. He kumukuai nui keia no na Kii e hoikeike aku ai imua o oukou. Aka, ina e mau ke kokua ana mai o ka poe heluhelu, e like me ko la-kou kokua ana mai i keia manawa; alai-la, e hoonui aku no makou i ke kuai ana i na Kii makamae na oukou. Ke pai nei makou i keia manawa he 3,000 kope i kela pule a me keia pule ; a i keia makahiki ae, ke lana nei nae ko makou manao, no ka nui ae o ka poe e lawe ana i keia pepa; nolaila, e paiia i 4,000 a keu ae i kela a me keia pule. E kokua mai ia makou, a na makou no e uku aku ia oukou, ma ka haawi ana'ku i pepa maikai, i hiki ai ia oukou ke hoolilo ia mea, i Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.
Ke hooikaika nei makou e hana i na-mea a pau e ku ai i ka makemake o ka poe e lawe ana i ka Nupepa Kuokoa; aka, ke lo-hi mai nei kekahi poe lawe pepa, ma ka uku ana; nolaila, he pono i ka poe i aie mai ke HOOKAA mai, he hilahila makou i ka paipai
He Moolelo Uuku No
GENERAL GEO. B. MAKALELANA.
Ua pai iho makou i ke Kii o Major Gene-ral Geo. B. Makalelana, ka Alihikaua kaulana o Amelika Huipuia, e kue aku nei i na Kipi ma Rikemona, ka mea hoi i hilinai nui ia e kona poe Koa, a o ka ilina hoi ia o ko Amerika Huipuia manaolana.
Ua hanau oia ma Piledelefia, i ka la 3 o Dekemaba, M. H. 1826. I ka umikumamaono o kona mau makahiki, komo oia i ke Kula Koa ma West Point, moku aina o Nu Ioka, a i ka M. H. 1846, pau kona noho ku-la ana, a puka mai ia mawaho me ka inoa Lutenela alua, ua haawiia ia inoa ia ia no ke ku i na mea maikai ana i hoike ai ma kana mau hana. No ke kaua ole ; nolaila, ua noho wale no ia ma ia wa mai a hiki i ke kaua ana o Amerika Huipuia me Mesiko, i ka M. H. 1847, a no kona koa a me kona akamai i ka hoouka ana i ke kaua o Conete-rara a me Kulubusco.; nolaila, ua hoolilo koke ia oia i Lutenela mua, a no kona eleu ma ka hoouka i Malino dela Re ; nolaila, ua haawiia mai ia ia ka inoa Kapena, aole nae oia i ae e lawe mai ia inoa.
Ma ia hope mai no nae hookapena ia no ia, a no kona koa ma ka hoouka ana i Kapulu-peteka, nolaila, ua haawiia ia ia kekahi papa koa, oia ka malama o Mei, 1848. A i ka pau ana o ke kaua, hoi loa no oia i West Point me kona puali, malaila oia i noho ai a hiki wale mai i ka makahiki 1851. Ma ia manawa mai ua lilo oia i Luna no ka hana ona i ka papu Delawea, nana no hoi i hoomakaukau i kekahi mea e pili ana i ke kaua me na elau, a ua lilo ia i rula paa no na koa Amerika, a ua noho no hoi oia ma na noho ana aupuni he nui wale, a i ke kaua ana o Rusia me Enelani a me Frani, ua hoounaia oia e ke Aupuni o Amerika e hele e hoomakakiu i ke ano o ke kaua ana a ia poe; a i kona hoi ana mai i ka pau ana o ke kaua, paiia na mea ana i ike ai malaila. A iloko o Ianuari makahiki 1857, no kona uiha i ka noho wale, nolaila, komo oia i ke Kalepa, a i ka wa i hookumuia mai nei o ke kaua ma kona aina, ua kahea koke mai ke Aupuni ia Major Makalelana ; a no kona akamai a me kona hoopono ; nolaila, ua pii ae oia mai ka noho ana Major a hiki i ka noho ana hanohano nui, oia hoi ka noho ana Alihikaua nui o Amerika Huipuia.
Imua o ka poe makamaka o ka OIHANA HOONAAUAO.
Ua lohe no ka lehulehu no ka pau ana o ka Hale Kulanui o Lahainaluna i ke ahi. Ia wa no, ua pau pu me kekahi mau lako o ka oihana kula, a me na Buke o ke kula. Ua poho no hoi na haumana i ko lakou mau mea ponoi. Ua manaoia e lilo ana na dala $8,000, ke kukulu houia na hale kupono, a ua hookaawaleia $6,000 no ia mea e ka Ahaolelo. I mea e hoolako ai i na mea oihana kula, e kahikoia'i na hale, a e kuai houia'i na Buke i pau i ke ahi, nolaila, ua manaoia, he $3,000 hou ka puu dala kupono.
Ke manao nei ka Papa Hoonaauao, e kohu pono ia lakou e noi aku imua o na kanaka a pau, mai o a o, maloko o keia Pae Aina, e kokua mai i lawa ai keia puu dala, i mea e kukulu houia'i keia Hale Kulanui e like me ka wa mamua. O ka wa pono keia e kokua mai ai na makamaka o ka oihana hoonaauao, no ka mea, o ka wa pilikia nui keia o ke Kulanui o Lahainaluna, oia hoi ke kula i hoopomaikai ai i keia lahui mamua, a ke lana nei ko'u manao, e pomaikai hou ana ma keia hope aku. Eia ka pono; e kuka pu ke Kahukula me ka Puuku kula ma kela a me keia apana, i mea e paipai ai a e hookupu i dala no keia mea. O na dala i loaa, e haawiia ma ka lima o ka Puuku kula o ia apana, a nana no e hooili mai ia'u.
M. KEKUANAOA. Peresidena o ka Papa Hoonaauao.
Keena o ka Papa Hoonaauao, Au g. 5,1862.
Manao Paipai.
E na hoa launa o ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii, ka poe hoi i koe, aole i hookaa mai i ko lakou uku no ke ola o ke Kilohana Pookela, o keia Lahui Hawaii. Ke neenee malie aku nei ke kauoha leo oluolu, me he kamumu la, no ke aheahe ma-he, ma ko oukou mau ipuka hale, e na ma-kua hookipa o ke Kuokoa. Penei ua leo la, i kela kakahiakao Poaono, keia kakahiaka Poaono, e hele aku ai na lu-na lawe Nupepa o Honolulu nei. E pono ia oukou e ka poe i koe a me ka poe i hookaa hapa mai, ke haawi mai i ke ola o ko kakou Nupepa i na luna, a na na luna hoi e haawi aku ia H. M. Wini, i ko kakou Luna hoopuka Nupepa.
Oia ka olelo hoolana, kauoha hope ia ka-kou, e na hoa kukaawili o ke Kuokoa, me ke aloha no ia oukou. W. N. P.
He nui ka mahalo i ka poe Luna Mahaloia o ka Hale o ka Poeikohoia, no ka makaala i ka pono o ko lakou Moi aloha, a me na makaainana makamae alii, nana lakou i koho mai. Ke huli ikaika nei lakou i na mea i hemahema ma ka papa hoike a ke Kuhina Waiwai.
KE KAUA MA VEREGINIA:
50,000 Kanaka i Make!
Ma ka moku Yankee i ku mai iloko o na la he 11 mai Kapalakiko mai, ua loaa mai ia makou na mea hou o ke kaua ma Veregi-nia, a hiki i ka la 24 o Iulai iho nei.
He nui na mea i oleloia no na mea e pili ana i keia kaua ma Rikemona e na Nupepa, a he mea pohihihi no hoi ka hilinai ana i ka hapanui o na mea i oleloia e ia poe. Eia nae ka mea i maopopo lea ia makou, he kaua nui weliweli kai hooukaia imua o Rike-mona i ka la 1 me 2 o Iulai iho nei, a ma ia hoouka ana, ua nee hope o Makalelana. Mai ka la 25 o Iune a hiki i ka la 2 o Iulai, ua hiki na koa i make i ke 50,000 ke huiia ka poino o na aoao a elua.
Ma ka la 14 o Iulai iho nei, ua kukulu o Makalelana i kona wahi hoomoana ma kekauwahi i kapaia o Turkey Bend, ma ka kiekiena akau o ka muliwai James, he 19 mile mai Rikemona mai, a aia kona kulana ma ia wahi me na koa he 100,000. Aka, ke noho mai nei no nae na koa kipi a puni kona puali, a aia mamua mai ona o Rikemona me ka iwihilo o ka puali koa kipi he 100,000 ka nui, a he 30,000 malalo o Gen. Biurigada, mahope aku o ka puali koa Aupuni, a ma ka Hema hoi a me waenakonu o ka aoao o ko Makalelana, ua paa no i na koa kipi ; a nolaila, ua hoopuniia oia e na koa kipi, ma ka nana ana i ka Palapala Aina, ua ikea malaila, he aina pohopoho ka mea iwaena o na puali kaua, a ua uuku loa no hoi kahi i koe o ka hui no ia o na puali e hoouka nei. Eia wale no kahi ola maopopo o ka Akau ma ia wahi, o ke Kahuakai; no ka mea, ke kaawale nei no ka muliwai James, a malaila no na moku e lawe nei i na koa hou a me ka ai na ka poe koa oia mau puali ; a mamua'ku paha o ka la hope o Iulai iho nei, ua hiki ka huina o na koa o ke Aupuni i ka 150,000, a e makaukau no hoi e hele iloko ponoi o Rikemona e kaua'i. Ua maopopo e nui ana a e weliweli ana ka hoouka kaua ma ia wahi i keia mau la iho. Nui no ka mahalo o Gen. Makalelana i ke koa o na Kipi a me ke akamai no hoi; aka, ua oi ka nui o na Kipi mamua o na Koa Aupuni iloko o na hoouka a pau i keia mau la mai nei.
O ke kumu nui o keia pilikia ana o Makalelana, oia no ka manao o-ino kuiloko o ke Kuhina Kaua ia ia. I ka wa a Makalelana i hoouna'ku ai i mau koa hou, hoouna mai no ke Kuhina Kaua ma ke ala nanahili, i lohi ai, a i poino ai hoi ka Alihikaua opiopio o Amerika Huipuia. Aka, ua ikeia kana hana ino ana ia Makalelana, a nolaila, ua kenaia'ku nei o Gen. Haleka e hoi mai, a noho paha ma ka Oihana Kuhina Kaua, a e lilo hoi i hahai puuone no ke Aupuni. Ua haawiia ia Gen. Pope, kekahi puali koa Aupuni ma ka Mokuaina o Vereginia, a e hele ana kona puali mawaena ponoi aku o ka Mokuaina o Vereginia, ma Warenatona e hoomoana ai kona mau koa ; aka, aia no o Gen. Pope i Wasinetona kahi i noho ai, e auaia'na ilaila a hiki mai i keia mau la iho o Gen. Haleka, a nolaila, oia paha ke kuhikuhi puuone o ka Akau i keia mau la.
Ma ka muliwai o Misisipi, ua puka mai kekahi mokuhao hou o na Kipi, a ua hoopuehu mai i kekahi mau moku Aupuni, a puka loa'ku iwaho. Ua alualuia'ku nae e na'lii koa o ka Akau me na moku kaua, aole no i lohea mai nei ka hope o ia mea.
Ma na moku Komohana, ua nui ka poe puali hao wale i ala mai, mai ka 20 kanaka o ka puali hookahi, a hiki i ka 100. Puka mai lakou mailoko mai o na ululaau a hiki i ke Kulanakauhale, hao wale aku no i ka waiwai a holo aku.
Ma Kale tona Karolina Hema, wahi a na nupepa Kipi, he nui ka hoouka'ku o na koa Aupuni, aole nae he lanakila iki.
Aia paha ma na moku mai o keia mau la e lohea mai ai ka nu a me na mea i hanaia mai nei ma Rikemona. Na ke Akua e hoopakele i ka pono.
No Europa.
E holo ana ka Mea Kiekie Prince of Wa-les, ka hooilina o ka Leialii o Be ritania i Rusia.
KA AIE O MESIKO.—O ka aie o Mesiko i na Aupuni e hui kue nei ia ia, penei no ia : Ia Beritania Nui he $75,000,000.00; ia Se-pania he $10,000,000.00 ; a ia Farani hoi he $5,000,000.00.
OLAI.— He nui ke olai ma na Mokupuni o Inia Hikina i keia mau la koke mai nei, a ma ka Mokupuni o Simo, ua pau loa na ha-le oluna i ka hanee, a ua make he 800 kana-ka noloko mai o 1,100.
Ma ka auina la o ka Poalua la elima iho nei o keia malama, ua holo aku ka Hope Ka-nikela o Beritania W. L. Green Esq., iluna o ka mokukaua Beritania e ku nei ma ke awa, a ua kiia na pu aloha nona.
NA MEA HOU O HAWAII NEI.
AHAAINA HUPA MA KEAWAKAPU, MAUI.— Ua loa mai ia makou he leta na M. Kanalu-maikahiki, o Paeahu, Honuaula, Maui. E hai mai ana i ka hanaia'na o kekahi Ahaaina Hupa ma Keawakapu, ma ia Apana no, a penei kana mau olelo :
"Ue ulu mai ka manao me ka ula mahiehie, e hai aku i kekahi mea hou i hanaia e na wahine ma Keawakapu, Honuaula, Maui, a nau ia e hoolaha ae i ka lehulehu o ka poe e ike ana. Ma ka la 12 o Iulai i hala iho nei, he Ahaaina Hupa na na wahine, a o ka nui o na wahine Hupa ma ia la ; he kanahiku a keu, ke huipuia me ko na kaikamahine. Eia kekahi o na mea i auhauia ia lakou, he keokeo ka lole, he Akala ka uhi oluna, he Vanekouva eleele ka papale, a he Mikinalima eleele ma na lima. A o ka nui o na mea ai i hoomakaukauia e ka poe nana ia Ahaaina, he 24 Puaa, 2 Bipi, a me na ano i-a e ae a pau. Elima ka nui o na papa i maheleia ; papa akahi, $2 ; papa elua, $1 ; papa ekolu, $0.50 ; papa eha, $0.25 ; papa elima, $0.12 1/2. O ka nui o na dala a na kamaaina, he $129.31 1/2; a o ka nui o na dala a na malihini, he $28.50 ; he mau dala lulu, he $48.68 1/2 ; o ka huina o na dala a pau i loaa ma ia la, he $206.50. O keia mau dala i loaa mai ia makou, ma ka hoomahui ana a keia poe wahine, i keia hana maikai, ua hooliloia no ko makou Luakini. Nolaila, e wiki oe e ka Nupepa Kuokoa, i ike na hoa puni Nu hou o kaua, mai Hawaii a Kauai."
Ke hooili nei ka raiki i Kapalakiko, maluna o ke Cometa, me he mea la he ma-kepono loa ke kuai ana ilaila, he kumu hooluolu no ia i ka poe e mahi ana ia mea.
Ke hoohalahala mai nei o Kahalelaau, o Makaka, Kau, Hawaii, no ka hiki pono ole o kana mau pepa, no ka hemahema ka Luna malaila, me ke koi mai e paipai aku ia ia. E hana no makou ia mea me ka olioli.
Hoohui hou ia ae nei e Iapana o Poniu Ailana, a ua kauia ka Hae Iapana malaila, a hukiia ka Hae Beritania ilalo. Na ka Mokumahu Kaua Kandinamura, ilawe ia Mokupuni, oia no kela moku Iapana i ku ai ianei mamua'ku nei.
Ua hiki mai he palapala na J. Nalii, o Waikoloa, Waimea, Hawaii, e hoohalahala ana no kona hoomauhalaia e kekahi haole, o Pakana kona inoa. A no ko makou ike ole i ke kumu kupono e pai ai ia mea ; nolaila, ua moe ma ka papa.
Na P. A. Kalalau kekahi palapala i hiki mai nei, e hauoli ana no kona lohe ana, e kukulu hou ia ana o Lahainaluna, a e paipai mai ana no hoi i na poe Lahainaluna, e kokua lokahi no ka hapai ana i keia hana maikai.
Ma keia pule ua lele nui mai na luina o ka manuwa Beritania iuka nei, a he lehulehu oia poe i hele i ka hololio, a o kekahi poe hele no i ka lua mimilo na hale inu. A i ka puka ana mai, ahai pu mai no i na hoailona oia wahi; aka, aole no he haunaele nui oia poe.
POONAHOAHOA.—Ua hiki mai nei ko kakou hoa o ka iu o ka la o ka wa i hala, ma Honolulu nei; a ua maikai no hoi kona ola, i ka nokea paha e ka ua alanilehua, a me ka ai i ka momona o ka aina ua nui o Hilo.
Ua loaa mai ia makou he palapala na kekahi poe o Hamakua, Maui, e kapa ana i na Moremona, he poe mahaoi i ka hele ana'ku i ko lakou mau hale e hoohulihuli ai, a no ke ano pili kino loa o na mea i hoakakaia ; nolaila, ua kapaeia e makou.
Ua hoi mai nei ma ka moku Yankee ka poe Huia i holo aku nei i Kalaponi i na mahina i hala aku nei ; aole nae makou i lohe i ke ano o ko lakou noho ana ia lakou i holo aku nei; aka, he lohe mai ko makou i ka hailukuia i ka huamoa pilau i kekahi mau po a lakou i hula ai ma Kalaponi; he oiaio paha, aole paha ; aole i maopopo loa ia makou.
NO KUALOA.—Aia ma Kualoa aina o Judd. a me W ilder. (Kale a Kauka me Waila.) i keia wa he 20 wahine i komo i ka hana laiki, me ka like no o ka uku me ko na kane, a ua haiia mai makou e laua, ua like ka ikaika o na wahine me na kane, ma ka hana ana. He mea maikai maoli keia a na wahine e hana mai nei, a he kumu no hoi ia e hilahila ai na kane palaualelo e hele wale nei ma ke kaona nei. Aole anei he hilahila o ka poe palaualelo i keia ?
HOONAAUPO.—He palapala kai hiki mai, na N. K. Koa o Kalawao, Molokai, i kakauia i ka la 14 o Iulai iho nei, e hoike mai ana i ka hoonaaupo wale iho no o kekahi kanaka i kona ola. A penei no kana mau olelo :
" Eia kekahi mea Hou ma Waikolu nei, he wahi kanaka o Pakaka ka inoa, i hoonaaupo i kona ola iho. Penei ka hana a keia wahi kanaka, hoonohonoho iho la he mau akua, o Kaneholopali, o Kanepuhihale, o Ka-nehoaa, o Kanehoka, na akua ia o keia kanaka, hana mau no keia kanaka a hala ka makahiki. A i keia la 12 o Iulai nei, noho iho la o Pakaka iloko o kona hale, ua paa ka puka i ka hoaia i ke kaula, pupuhi ae la i ke ahi a lapalapa, ike mai la na kanaka o kahi akoakoa e aku, naholo mai la lakou me ka hikilele nui i keia pau o ka hale i ke ahi, wehe lakou i ka puka aole hemo, nanao na lima ma kekahi kala o ua hale nei, loaa ka wawae o Pakaka, hookahi wawae huki na kanaka iwaho, aole hemo iki, ua puliki na li-ma i ka pou o ka hale, mahope hoomaka keia kanaka e wehe me kona ikaika nui, makau ole i ke ahi, o Kahalepuna ka inoa, a komo iloko a weheia na lima, hukiia iwaho a ola mahunehune, pau ke poo i ke ahi. Mahope hoihoiia i ka hale, a ahiahi molehulehu, holo hou e lele i ka pali, hoomakakiu hele nei mau kanaka o Kumamao a me Maleko, holo hele no o Pakaka a ku ana i ka wekiu o ka pali lele loa, hoi honua mai la ua o Pakaka a ka hale, noho me ka wahine, me na keiki eha me ka ekemu ole, me he wahi hipa la, imua o ka mea nana e ako ana. E nana pu mai kakou i keia wahi kanaka hoomaunauna i kona ola, a mai poho, me kahi aloha."
MAKE WELIWELI.— Ua make kekahi kanaka o Davida Kahalehili kona inoa, a ua haki hoi ka wawae o kekahi, o Kanohoahu ka inoa, i hauleia e kekahi kuahilo ma Ulakoheo, oiai e huki ana lakou ia mea iluna. Ma ka ka hora 7 a me ka hapa o ke kakahiaka i nehinei ko laua poino ana.
Ma ka pepa o keia la e ike no, ka le-huleh, ua hoi hou ae nei o Jos. W. Kini i ka oihana Paikii, me ka makaukau loa e pai i na Kii o na ano a pau e like me ka mea i hanaia ma na aina haole. Ua ike no ka lehulehu i ke ano o kana hana, i kona wa i noho mua iho nei ma ia oihana. A nolaila, aole makou e kanalua i ke ko ole o ka iini o ka poe e makemake ana e pai i ko lakau mau Kii, ke hele lakou ia Kini Paikii.
KA MEA KUPANAHA.— Ke kauohaia'ku nei na kanaka, na wahine, a me ka poe no a pau e makemake ana e ike i na hana KUPANAHA loa i hanaia maanei. Oia hoi he Kanaka Kamailio me ke akamai, a me he mea'la na hai ka olelo. He hiki ia ia ke lawe i kekahi kanaka a hookamailio haole ia ia. Ua oi kona akamai mamua o ka Haole Hana Keaka mua i hiki mai ai ia nei. Nolaila, e pono e hele mai ma ka po o ka Poaono la 9 o keia mahina, ma ka Hale Keaka i ike ai. Penei ka uku ana : No lalo he $0.50 ; no mua he $0.75; a no luna he $1.50. Mai lohi oukou o hala auanei ka wa pono e ike ai oukou i na hana KUPANAHA loa.
Na palapala.
He Olelo Pane ia R. P. Heeia.
E ka Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe :
Aia ma kou Helu 35, o ka la 26 o Iulai i hala iho nei, ua ike iho au i na olelo pane a R. P. Heeia, ia Beni, ua pono no hoi ia ; aka, eia ka hewa o ua o R. P. Heeia, o kona huipu ana mai hoi ia makou, a penei kona pane ana ma kauwahi o kona kukulu manao ana, " Kupanaha oukou e ka Lahainaluna, ka hooakamai, hooio, hoomikioi, me he poe naauao loa la." Ke pane aku nei au, owau ka mea nona ka inoa malalo iho, kekahi wahi Lahainaluna, a ma kona ano au e omo nei; a no kau pane kalaea ana iho hoi, i ka hooakamai, hooio, hoomikioi o makou na poe Lahainaluna, me he poe akamai loa la, wahi au. Ae, aohe io no hoi paha o makou akamai, o oe no ke akamai loa; no ka mea, ua pau loa'ku la no ia oe na hanuu ekolu, oia hoi, akamai, akamai iki ae, a me akamai loa. Nolaila, ua loaa aku la ia oe ka hanuu loa o ke akamai ; oia hoi keia, " Akamai Loa."
O ke kokoolua ka hoi oe o Helehele ka mea nona ka imi e nana'ku i ka Hokulele i kapaia i keia wa o Helekela, ka hoa hui hoi oe o Furedona, ka mea nana ka imi ana i ka Enekini-mahu, ka mea e holo ai ka Mokumahu. Akamai loa io no, hu ke akamai o ua o R. P. Heeia.
No ko komo ana nae paha i ke Kulanui o Ahuimanu, i olelo iho ai oe i ka hooio o ka poe Lahainaluna, a no kou aoia ana nae paha i ka olelo La tina, Hebera, Farani; nolaila, manao iho la oe ua akamai loa oe. Ae paha, ke pane aku nei au, "Aole no nae paha i ikeia ke keiki o Ahuimanu, i aoia i na olelo e, ke hoopapa me ka Lahainaluna Boy, ka mea i aoia i ka olelo Hawaii wale no ?" Ua paa ko'u manao, he Pope oe; no ka mea, ma ke Kulanui oe o ka Pope i aoia'i ma Ahuimanu. Ina he akamai oe, a no ke aha la hoi kou mea i hai ole mai ai i ka loaa o na ninau a G. Koha, ia W. Piliole, o ko olua aoao hookahi hoi ia ? No ka mea, ua lohe au, he Pope o W. Piliole, a he haole hoi, aohe nae hoi he loaa ana o ka ninau a G. M. Koha, ka Lahainaluna, pane mai la hoi oe, he loaa iho. I ko'u manao, ina ma ka olelo Hawaii ka Ahuimanu Boy (keiki.) me ka Lahainaluna Boy e hoopapa ai, aole no hoi paha i akaka. Ke ninau nei au ia oe-" O oe anei ke pookela o na kanaka Hawaii ? O oe no anei ka Loio akamai o ka Lahui Hawaii ? " O oe io hoi. Ke hai aku nei au ia oe, o J. W. H. Kauwahi, ka Lahainaluna ka Loio pookela o ka Lahui Hawaii ; aole o R. P. Heeia, ka Ahuimanu. Mahea i maopopo ai ko makou hooio ana ia oe ? I ko'u manao, o oe ka hooio, hooakamai, hoomikioi, me he kanaka akamai loa la, a ua pono ke kapaia oe o R. Petero Hooio, aole o R. P. Heeia. E ka hoa, e akahele, mai pulale, mai wikiwiki i ka olelo mai, he hooio ; aka, e akaka io ko makou akamai ole ke pane mai oe i keia mau apana Ninau Helu. 1. He wahi Aina ko'u, ninau aku la au i ka mea akamai i ke Ana Aina, e hai mai i ka loa a me ka laula o kuu Aina, i mai la kela, " Ina e puunaueia ka laula i ka hui,