Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 33, 12 July 1862 — Page 1
KA
NUPEPA KUOKOA:
Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.
BUKE I. HONOLULU, IULAI 12. 1862. HELU 33.
No ke kanaka
A ME KA WAHINE WAHAHEE.
1. Owai ka mea inaina mau.
Na hana wahahee a pau,
A hoopailua ia maoli no,
K a olelo ku i ka po.
2. O ko Iehova ano no,
Ka oiaio wale no,
O kona leo puka mai,
La hooko maoli a maikai.
3. Pouli loa keia ao,
He kuhihewa wahahee,
Satana kai lulu ae,
A hiki wawe ke ulu mai.
4. Ku pono mau ka naaupo,
Ia mea kanu o ka po,
He lepo ko ka wahahee,
Ka loko ino o ke ao nei.
5. Ka puniwaiwai kahi mea,
E laha loa'i a oolea,
Ia mea kahihi holo mau,
E hana ino i keia ao.
6. Auwe ko keia ao poho,
Nenelu ino loa no,
Iehova no ke kumu nei,
E mau loa'i i ka pololei.
7. Ka olelo au he ahi mau,
E wela ui na ino a pau,
He pahikaua hooauhee,
Na mea hanu wahahee.
J.
[No k a Nupepa Kuokoa]
N o Waiulili—(Babling Waters.)
HE WAHINE ILIKINI NO KALIPONIA.
Aia no ma na kuahiwi o na Mauna Sierra Nevada, ma ka Mikina loa o Kaliponia, he nui loa na Ohana Ilikini. Ma ia kuahiwi no, maloko o ka Ohana Kongkowali, ua hanau o Waiulili, o Lakaakaa me Hitokane kona mau inoa Ilikini.
Ma ka makahiki 1854, ua launa mai oia me na kanaka Hawaii ma ia wahi. No ka nele o ka ai ma ka hale o na makua, oia ke kumu nui o kona launa pinepine ana me na kanaka maoli ; no ka mea, ua hanai no lakou ia ia. Ma ia hope mai. ua haalele loa ia i na makua, a ua noho loa me lakou. He umi paha kona mau makahiki ia manawa. Ua haawi no lakou ia ia he inoa Hawaii, o " Waiulili," a ua lilo maoli no ia he wahi kaikamahine Hawaii.
Mahope iho , ua mareia oia me G. H. Kamakea, he kanaka no Hawaii mai, ma Waiakea, Hilo, Hawaii, kona one hanau. I ka makahiki 1852 kona hele ana mai ma keia aina. Ua ao pono no o Kamakea i kana wahine, ma ka heluhelu palapala, ma ka humuhumu, a me na hana e ae. kupono i na wahine. Ma ka makahiki 1857, ua loaa ka laua keiki kane, a ma ia manawa koke no, hiki aku o Samuela, ke keiki a Alekanedero ma, me Peli, ke keiki a Laimana, o Hilo, ma ko laua wahi; e noho pu ana laua me na kanaka Hawaii ma Butt e Countg. A ua haawi aku o Samuela i kona inoa ponoi i ke keiki kane hou, a o Samuela no kona inoa a hiki i keia la.
Ma ka mak ahiki 1859, make o Kamakea ma Fremont, Yolo County. A ia manawa koke no, ua hanau hou o Waiulili i ke keiki kane, a ua kapaia ka inoa o kona makuakane ia ia, a o Kamakea no kona inoa a hiki i keia manawa.
I ka makahiki 1860, ua mare hou o Waiulili me A, E. Mahuka, he kanaka Hawaii o Kohala. Hawaii, kona one hanau. Ma ia manawa mai, ua noho laua ma keia wahi ma Irish Creek nei, a ua loaa kekahi mau pono maanei. He hale kupono iki no, a he mala maikai, ua ulu no na laau hua ono o Kaliponia, a me na ipu, kapiki, ia mea aku, a ia mea aku, he kaikamahine no kekahi pono nui, ua loaa ia laua maanei, o Rebeka kona inoa.
Maloko o Okatoba, 1 861, ua hoi aku o B. E. Kamae, he kaikoeke uo Kamakea, no Ahualoa, Hamakua, Hawaii, a ua lawe pu aku no ia Samuela.
I ko'u hiki ana mai maanei, i ka malama o Aperila i hala iho nei, ua loaa no au ia Mahuka, me kana wahine, a me Rebeka, a e noho oluolu pu ana. A o ka lua o ke keiki a Kamakea, maanei no ia ia manawa ; aka, ua lilo loa ia J. D. Kenao, i keiki hanai nana.
Elima paha mahina mamua aku nei, u a ala nui mai na kanaka palaka maanei, a ua haalele i na hana lealea o ke ao nei, a ua imi nui kekahi ma na mea e pono ai ko lakou uhane.
A o Waiulili no kekahi, ua hele nui i na halawai, ua heluhelu pinepine i ka Palapala Hemolele, ua hapai pu me na wahine i ka hana ma na halawai; ua hoike no me ka minamina i kona pouli loa mamua, a me ka naaupo o kona mau makua; a ua pule no ia ma na halawai, a ma na wahi ike ole ia, i ke Akua mana ma ka Lani. Nui no kona makemake e kii aku i kona makuahine e hoi mai e noho pu me ia maanei, i hiki pono ke ao aku ia ia, ma na mea nui o ka uhane.
Olioli no au i ka ike maka ana ia ia, a i ke kamailio pu ana me ia ; no ka mea, ua makaukau loa ia ma ka oukou olelo Hawaii. A ua kahaha kuu naau i ka ike ana i ka wahine Ilikini, e noho malie ana, e malama pono ana i ka hale, e humuhumu ana i na kapa maikai no ke kane, a me ke keiki, e holoi ana me ka aiana maikai ana i na kapa ; a me kuu ike ana i kona hoolohe pono ana i na mea i weheweheia ma na halawai; nolaila, hauoli loa no au.
Mamua o kuu hiki ana mai maanei, ua laha ka mai Hebela mawaena o keia poe kanaka. Aole liuliu ma ia hope mai, a ua mai loa o Kenao, a me Kamakea kana keiki hanai ; a o Waiulili no kekahi, a nui loa ko lakou eha me ka uwe ana; a ua nui na mea mai ia manawa.
Ua kuhihewa no au, e ola hou ana o Waiulili, a e lilo ana paha ia i mea ao aku i na Ilikini. Aka, aole pela ko ke Akua manao.
I ka Poakahi, ma ke ahiahi no, make o Kamakea, aole i hala ka hora hookahi a make hou o Kenao; Poalua, kanu makou ia i laua ma ka ilina hookahi, a ma ka pahu hookahi no.
Ma ke awakea o ka Poaha, oia ka la 15 o Mei, make o Waiulili! Aloha ino oe e, Waiulili, ka mea i mahalo nuiia; minamina makou i kou haalele ana mai ia makou ; aka, hauoli no makou ia oe, i kou pomaikai; no ka mea. ua noho haipule no oe, a kii mai ka Haku ia oe, e hoi ma ka Lani. Ae ! ia oe ka ike ia kauhale nani e, o Ierusal ema Hou, ia oe ke komo ma ka puka momi laa, a ike i ko laila pa maikai, a hele pu me na anela, ma na ala gula nani mau. Akahi a ike maka oe i kou kaikuaana aloha nui mai ia oe ; ka mea nana e kuai me kona koko. ke ola mau loa nou. o Iesu, ke Alii o na'lii, a me ka Haku o na Haku.
Hauoli paha oe i kou halawai hou ana me Kenao, a me kau keiki o Kamakea. Ae! ia makou ka uwe, ia oukou ka olioli, me ka pomaikai nui loa : no ka mea, malaila, " aole make hou, aole kaumaha, aole auwe, aole mea e eha ai." Me oukou na Keena nani e, na lira gula kamahao, me na lei Alii olinolino, e kau ana ma ko oukou poo. Aia hoi. ua aahuia oukou i ka aahu keokeo; a ke mililani pu nei oukou me kela anaina nui loa, a hiki ole i kekahi ke helu aku, (mai loko mai lakou o na aina a pau, a me na ohana, a me na lahuikanaka, a me na olelo a pau,) me ka i ana mai. " No ko kakou Akua ke aloha, a me ka nani, a me ke akamai, a me ka hoomaikai, a me ka hanohano, a me ka mana, a me ka ikaika, ia no aku ia ao aku."
I ka Poalima, ua waiho aku makou malalo o ka honua, i ka hale kino lepo o Waiulili, me ka hoomana ana i ke Akua, a me ka manaolana, e ala hou ana oia. me ke kino ano Lani. " No ka mea, e hookomo keia palaho i kahi palaho ole."
Ia ahiahi no, make o Ua, he kanaka haipule, uo ka mokupuni o Manigia mai, a ia la no, ua nalo aku.
Auhea oukou e na kanaka haipule o kuu aina hanau, aole hu mai ko oukou aloha, no kela makuahine o Waiulili; a me na uhane Ilikini, he kanalima tausani ma Kaliponia nei, e noho ana maloko o ka pouli loa ? Ina pela, e hoouna wikiwiki mai i ka malamalama ia lakou, o make e lakou. Na'u no me ke aloha nui.
KULIKA OPIO.
Irish Creek, Kaliponia, Mei 31, 1862.
AHAOLELO HAWAII.
Hale o ka Poeikohoia.
LA 45.—Iune 23.
Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
Heluhelu mai o Kaapa, he mau palapala hoopii elua mai Hilo mai, 122 inoa o kekahi a he 137 o kekahi, e noi ana : E hoonoaia na i-a o ke Awa o Hilo. Koe ka i-a a ke Konohiki. Ma ke noi a Kaakua, na haawiia keia mau palapala hoopii i kekahi Komite Wae. Kohoia o Kaakua.
Haluhalu mai o Kipi, he palapala hoopii no Hilo Akau, 100 a kou na inoa. e noi ana : 1. E hoomauia ka Lunakanawai Apana o Hilo Akau. 2. E weheia i wahi Koho balota ma ia Apana. 3. E weheia ka Eke Leta ma ia wahi. 4. E hookaawaleia i $300.-00 no na Alahaka ma Nenue, a me Kolekole. Haawiia i ke Komite no ka Aha Hookolokolo, kekahi mau Pauku waihoia ma ka papa.
Heluhelu mai o Kaauwai, he palapala hoopii nana haole o Makawao, e noi ana : E kauia i hookahi kene ta dute maluna o ka Ota Bale, a me ka Huita o na aina e mai. Waihoia a ka wa e noonooia'i ka Bila a Kapihe e pili ana no ia mea, e waiho nei ma ka papa a ka Luna Hoomalu.
Heluhelu mai o Moku, he palapala hoopii nana kanaka he 14 o Lahaina, e noi ana : E kuaiia na mea ulu a me ka bipi me ke dute oleia, waihoia ma ha papa. 2. E hana i palekai no Lahaina. Haawiia i ke Komie.
Heluhelu mai o Kaapa, he palapala hoopii no Hilo, e noi ana : E hoopauia ke Kanawai no ka Moe Mau. No ke kakauia ma ka lima hookahi; nolaila, ua waiho kokeia ma ka papa.
HOIKE NA KOMI TE MAU.
Hoike mai o Kimo Pelekane, o Ke Komi te no na Dala Koi Anu, no ka palapala hoopii a ka Moiwahine kanemake, Hazaleleponi Kalama Pakuhaili, no kona Kuleana ma Aienui. Manao ke Komite e hookomoia i $1,000 no ia mea ma ka Bila Haawina.
Ma ke noi a Moku, ua laweia ka hoike, a ke Komite, a e noonooia me ka Bila Haawina.
Hoike mai o Kimo Pelekane, o ke Komi te o na Dala Koi Ana, no ka palapala hoopii a Ira Richardson, no na dala ana i lilo no ka Hana ana i kekahi Alahaka ma Nuuanu. Manao ke Komite, aole kuleana pono e ae aku ai no Kana Koi; nolaila, o ko lakou manao e waiho ka hoopii ma ka papa. A aponoia ka hoike.
HOIKE NA KOM ITE WAE.
Hoike mai o Kanuka, o ke Komite Wae i Kohoia e noonoo i ka Bila Kanawai e pili ana i ka uku o ka Lunakanawai Kiekie, a me na Lunakanawai Kaapuni, ua hoololiia e lakou.
Ma ke noi a Kaakua, ua aponoia ka hoike a ke Kom ite, a e waiho ka noonoo i ke Komite o ka Hale i ka la apopo. Hapaiia na hana i hoopaneeia.
KOMITE KA HALE.
Lilo ka Hale i Komite e noonoo ai i ka Bila Haawina, a ua hooholoia penei: No KA OIHANA KANAWAI.
No ke kokua Lunakanawai alua, $6,000. Hoopauia ke Komite. Komite hou ka Hale no ka Bila Kanawai e pili ana i ka Loio Aupuni. Ua hooholo Paukuia ia Bila, a hooholoia me ka hoololi ma ka Pauku 3. E hoohookomo ana i na huaolelo "elua," ma kahi o ka huaolelo " 4.'' O Kaakua ka Luna Hoomalu. A ua hoopauia ke Komite me ka hooholoia e kakau Poepoeia. Kapaeia na rula, a hoolaha mai o Halasi, he Bila Kanawai e pili ana i na kokua Lunakanawai Kiekie. Hoopaneeia ka hana.
LA 46.— Iune 24.
Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
HOIKE K OMITE WAE.
Heluhelu mai o Hikikoke, he olelo hoike na ke Komite i kohoia e noonoo i ka palapala Kumu Olelo Hawaii, a ka mea Mahaloia, L. Andrews, e noi ana, e hookaawaleia i puu da la no ia mea.
Ma ka noi a Ba lawina, ua laweia ka hoike e noonooia i ka wa e hapai ai o ka Bila Haawina.
O LELO HOOHOLO.
H eluhelu akoluia ka Bila Kanawai e pili ana i ka Loio Aupuni. Ua hoololiia ka pauku umi.
Manao o Balawina, e hookomo i ka hoololi ma ka pauku mua, e haawi ana i ka Oihana Loio Kuhina, i ka mea i akamai i ka olelo Hawaii me ka olelo Beritania.
Manao ka Lu na Hoomalu, ua kue i na rula. Manao o Kimo Pelekane, aole i kue i na mia. Manao o Wilimana, e hoopanee loa ka noonoo ana ia Bila. Kokuaia e Kamaio.
Olelo ka Luna Hoomalu, e hiki no ke ninauia ka manao o ka Hale, no ka hapai hou ana i ka noonoo no ka hoololi. Kokua no o Wilimana i ka manao o ka Luna Hoomalu.
O Kanuka kai manao, he kupanaha loa ka hiki o le ke hookomo i kekahi olelo hoololi, oiai ua iku ia ka hewa o kekahi Bila. Alaila, i kona manao, ua kue maoli ka hoole ana i ka manao kaulike.
Ua koi o Balawina i ka Hale, no kana olelo hoololi.
O na kumu a ka Luna Hoomalu i manao ai ua kue, no ka like loa o ka hoololi a Balawina, me ka hoololi a S. Kipi, o Hilo. Kokua o Kapena Loke i ka waiho i ka hoololi a ka Luna o Lahaina, ma ka papa.
M anao o Kimo Pelekane, he makehewa ka noonoo pono ole ana i keia rula, a e hoopololei paha na hana o keia ano ma nei ho-pe aku.
Ua heluhelu like ia na hoololi a Kipi a me Balawina, a ua hooholo ka hale, ua like ole. Nolaila, ua noi o Kipi, e hookomoia ka hoololi a Balawina ma ka Pauku 1, o ka Bila Kanawai e pili ana i ka Loio Aupuni.
Noi mai o Kanuka, e hapai mua ia ka ninau ana i ka manao o ka Luna o Koloa, e noi ana e hoopanee loa ia ia Bila. A ua nui ka hoopaapaa ana no ia mea.
Kokua o Kipi a me Kaakua, i ka olelo hoololi a Balawina, a ina e komo ole ; alaila, e kokua laua i ka manao o ka Luna o Koloa. Kokua ikaika o Nuuanu i ka hoololi a ka Luna o Lahaina.
Ekolu ninau imua o ka Hale, o ka hoololi a ka Luna o Lahaina, a me ka hoopanee loa i ka noonoo ana ia Bila, a me ke noi hoi a ka Luna o Honolulu, e waiho i ka hoololi a ka Luna o Lahaina, i kokuaia e A. M. Kahalewai, ma ka papa.
O ke kumu o ko Wilimana manao ana, e hoopanee loa i keia Kanawai, no kona ike ole i ke kumu i ha paia'i o keia Bila.
Kue loa o Kaauwai, i ka hookomo i ka hoololi a ka Luna o Lahaina; no ka mea , oole paha e loaa kekahi Loio akamai i ike i na olelo a elua, ka olelo Hawaii a me ka olelo Beritania. A wehewehe mai no i na manao moakaka, naauao. Ua hoopaapaa loihi a ua hooholoia ka hoololi a ka Luna o Lahaina. Ma ke noi a Kapena Loke, ua hooholo Ioa ia ka Bila me ka hoololi.
Heluhelu mua ia ka Bila e hooponopono ana i na hana a ke kokua alua o ka Aha Kiekie. Ua heluhelu alua ia ma ke poo, ma ke noi a Kamalo. Noi mai o Nuuanu, e hoopanee loa ia Rila. Noi mai o Kaakua, e haawiia i ke Komite o ka Hale i ka la apopo. Ua loihi no ka hoopaapaa ana i keia Bila, a ma ke noi a Kanuka, ua haawiia i ke Komite Wae.
Heluhelu mai o Halasi, he Kanawi e pili ana no ke kokua Lunakanawai Kiekie alua. ma ke noi a Kaakua, e haawiia i ke Komite o ka Hale i ka la apopo. Noi mai o Kanuka, e haawiia i ke Komite Wae, ua hooholo ia, a ua kohoia o Wilimana, Balawina, a me Kipi.
M ke noi a Hikikoke, i kokua ia e Kipi, hapaiia na hana i hoopanee ia, Kom ite ka Hale. Noho o Kaakua i Luna Hoomalu.
Heluhelu mai o Balawina, he Bila (Kanawai e kokua ana i na haumana ekolu ma ke Kulanui o Punahou, Oahu.
Ma ke noi a Wilimana, e hoopanee loa ia ka noonoo ana i keia Bila Kanawai.
He hoololi ka Kanuka, e hookomo penei, " No na keiki maoli." Hoopaapaa nui na Luna.
Noi mai o Wilimana, e hoopauia ke Komi te. Noi mai o Kaakua, e hoopaneeia ka hana, apopo, hora 10.
LA 47.— Iune 25.
Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
Hoohikiia o Kahelel uhi, ka Lunamakaainana o Puna Hawaii, e ka Luna Hoomalu.
HOIKE KOMITE WAE.
Hoike mai o Halasi o ke K omite no na mea e pili ana i kekahi Kanawai.
Hoike mai o Wilimana o ke Komi te Wae no ka Bila e pili ana i ka hoonoho i kakahi mau haumana me ka uku ole ma ke Kulanui o ka Punahou. Ma ke noi a Kanuka. na laweia ka hoike a ke Komite, a e noonooia e ke Komite o ka Hale i keia la. OLELO HOOHOLO.
H oolaha mai o Moku, he manao pakui no ka mia 31 o ka Hale. He Olelo Hooholo ka Kanuka, e Kauoha ana i ke Komite Waiwai e kikoo aku i ke Kuhina Waiwai no kana papa hoike Kaulike, o hoike ana i na lilo a mo na loaa mai. Ua hooholoia ka Olelo Hooholo.
Ma ke noi a Kipi, na hapaiia na hana i hoopaneeia.
KOMI TE KA HALE.
Mr. Kamalo ka Luna Hoomalu. Hapaiia ka noonoo ana no ka Bila Kanawai a D. D. Balawina, e hookomo ana i na keiki ekolu ma ke Kulaani o Kapunahou, me ka uku ole.
Hooikaika nui o Kahalewai, K aakua, Wilimana, a me Pomaikai, a ua wehewehe mai no hoi i na kumu a lakou i manao ai he kumu pono ke waiho i keia Bila ma ka papa. O Kaauwai, Kimo Pelekane, Kipi, Mo-ku, a me Kaapa, kokua i ka Bila.
Noi mai o Barenaba, e hookomoia ke kula o Ahuimanu ma keia Bila ; alaila, kokua nui ia, oia hoi e hookomo i ekolu haumana ilihune i ke Kulanui o Kapunahou, a i ekolu hoi haumana e hookomo waleia ma ke Kulanui o Ahuimanu. E hookaawale i $1,500 no ke kula hookahi; alaila, kokua nui oia i ke Kanawai e hoopaapaaia nei. Ua nui ka hoopaapaa ana, a ua ninauia, a oia ka inoa o ka poo ae, a me ka poe hoole.
Poe ae. O Kahalewai, Kaakua, Wilimana. Ka poe hoole. O Kipi, Kimo Pelekane, Kaauwai, Kapihe, Balawina. Kaapa, Kauhane, Papaua, Alapai, Hikikoke, Moku, Kaheleluhi, Kahananui, Kahookaumaha, Manini, Barenaba, Kahookano, Kanuka Pomaikai, Kapena Loke, Wepa, Nuuanu.
Ekolu ka poe i ae e waiho i ka Bila ma ka papa, a he 22 ka poe hoole. Ua hooleia ka waiho i ka Bila me ka papa.
Hoopauia ke Komite, a aponoia na hana a haawiia i ke Komite Wae. O Kimo Pelekane, Kaauwai, Balawina, Kahalewai, a me Moku.
Ma ke noi a Hikikoke, ua hapaiia ka noonoo ana i ka Bila e pili ana i ka mana o ke kokua elua o ka Aha Kiekie.
KOMI TE KA HALE.
Mr. Alapai ka Luna Hoomalu. A hapaiia ka noonoo ana i ka Bila Kanawai e pili ana i ka mana a me ka uku o ke kokua elua o ka Aha Kiekie, penei kona poo. " He Kanawai e hooponopono ana i na hana, a me na mana o ke kokua Lunakanawai elua o ka Aha Kiekie." Ua hooholo loaia ia Bila. Ma ke noi a Wepa, ua hoopauia ke Komite, a ua aponoia na hana.
Ma ke noi a Kipi, ua hooholoia e kakau Poepoeia, a e heluhelu akoluia i ka la apopo.
Ma ke noi a Hikikoke, ua hapaiia ka noonoo ana i ka Bi la Kanawai e pili ana i ka uku o na Lunakawai o ka Aha Kiekie.
KOMITE KA HALE.
Mr. P. F. Manini ka Luna Hoomalu. Ua nui a loihi ka hoopaapaa ana, a aole no he mea i hooholoia. A ua hoopauia ke Komi te o ka Hale, a ua aponoia ka hoike a ke Komite.
Hoolaha mai o Kimo Pelekane, he rula e hoakaka ana i ka wa a na Luna e ku ai e kamailio ai. Ma ke noi a Wilimana, hoopaneeia ka haoa.
LA 4 8.—Iune 26.
Halawai ka Hale e like me ke ano mau.
HOIKE NA KOMITE WAE.
Hoike mai o Balawina, o ke Komite Wae i kohoia e noonoo i ka Bila Kanawai e hoololi ana i ka Pauku 1004 o ke Kanawai Kivila, e hoomoeia ma ka papa ka hoike a ke Komite, ma ke noi a Moku, ua hooholoia
NA OLELO HOOHOLO.
Heluhelu m ua mai o Moku, i kana hoololi na ka rula 31 o ka Hale. Kue mai o Kipi, a ua hooleia ka hoololi a Moku.
Hoike mai o Kimo Pelkane , he rula ku i wa no ka Hale, e haawi i elima minute e kamailio ai, a elua wale no ku ana i ka la hookahi, ma ko Komike o ka Hale a na Luna, no ka Bila hookahi.
Manao o Kaakua, e wai ho ia rula ku i ka wa ma ka papa, hooleia kana noi. Manao o Kaauwai, e hooloihi iki aku ka manawa e kamailio ai no kela a me keia Luna, mamua o na minute elima, hooleia. He hoololi ka Kaakua, e kapae ia ka huaolelo, 5 minute. ua hoole ia, ua holo ka rula. Hapaiia na hana i hoopaneeia.
K OMITE KA HALE.
O Mr. Kapihe ka Lun a Hoomalu.
Lilo ka Ha le i ka noonoo ana i ka Bila Kanawai e pili ana i ka uku o na Lunakanawai Kiekie, oia no hoi ka Bila i hoopanee ia i ka ia i nehinei.
Manao o Kimo P elekane, o kookomo i ka hoololi, e ukuia ka Lunakanawai Kiekie, i $5,000.00 no ka makahiki, a no na Lunanawai kokua o ka Aha Kiekie, he $4,000.00 pakahi. Ua hoopuka mai na Luna i ko la-kou mau manao no ia mea, a ua loihi no ka wehewehe ana o kekahi poe me ke kinai loa i ka Bila, o kekahi hoi. o ka Bila a me ka hoololi a ka Luna o Honolulu. He hoololi ka Kaapa, i $3,000.00 pakahi no na kokua Lunakanawai Kiekie, he $3,500.00 pakahi ka Wepa. Ua pau i ka hooleia, a mahope iho o ka pau ana o ka hoopaapaa nui ana no na olelo hoololi ; nolaila, ua hapaiia ka hooholo ana i ka Bila, a ua nui hou no ka hoopaapaa ana ia "manawa. Hoomoeia ka Pauku elua ma ka papa. Hooliloia ka Pauku 3, i Pauku 2. a ua hooholoia. Hooponoponoia ke poo, a ua hoooholoia ka Bila mai mua a hope. Hoopau ia ke Komite, a ua aponoia na hana.
Ma ke noi a Kaakua, ua haawiia i ka unuhi olelo.
Lilo ka Hale i Komite no ka noonoo ana i ka Bila Kanawai e hoololi ana i ka Mokuna XIV o ke Kanawai Kivila, e pili ana i na Aha Hookolokolo Kaapuni. O Mr. Alapai ka Luna Hoomalu. Nui ka hoopaapaa ana o na Luna, e hooemi ana i $600 00 no ka makahiki o ka Lunakanawai Kaapuni o Oahu, a $800.00 ko Maui, a ua holo ia Bila i ke Komite o ka Hale.
Loaa mai he palapala no ka Hale o na'lii, e hai mai ana, ua hooholoia ka Bila Kanawai Loio Kuhina, me ka hoololi ole.
Ua hoohoholoia ka Bila a Halasi, e hoolike ana i ka mana o na Kokua Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Komi te ka Hale no ka Bila Haawina, a ua hooholoia.
No k a uku o ke kokua Lunakanawai o ka Aha Kiekie,................................. 6,000.00
No ka uku o ka Loio Kuhina.......... 5,000.00
" " Lunakawai Kaapuni Oahu. 1,600.00
No ka uka o na Lunakanawai Kaapuni o Hawaii. $1,600 pakahi............. $2,00.00
No ka uku o ka L. K. Kaapuni o Ma ui. 1.600.00
" " " " Kauai. 1,600.00
" " " Hoomalu Honolulu, 4,000.00
" " " " Lahaina, 2,000.00
Hoopaneeia ka hana.
LA 49.—Iune 27
Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
Lilo ka Hale i Kom ite no ka Bila Kanawai a Balawina, e kinai ana i ke Kanawai Hookamakama. Ua kokua ia ka Bila e Balawina, Hikikoke, a me Moku, kue ia e Wepa, Kimo Pelekane, a me Kapena Loke. Ua hoopaapaa na Luna, a he wahi wa uuku ; alaila, ua hooholoia e hoopanee iki ka noonoo ana, aia a hoopaapaaia ka Bila Kanawai a Hikikoke, e kokua ana i ka laapau ana i ka poe i loohia i na mai ino. Ua lilo koke ka Hale i Komite e noonoo ai i ka Bila a Hikikoke, ua kokua nui ia ka Bila e Hikikoke, Balawina, Moku, Kipi, a me Kaapa, kue nui ia e Kimo Pelekane, Kamalo, Kahalewai, Pomaikai, a me Nuuanu. Manao o Wepa, he hiki i keia Bila ke hookomoia i hoololi no ka Pauku 280, a me 302, o ke Kanawai Kivila, e kauoha ana na ka Papa Ola e hana i na mea i manaoia iloko o ka Bila ; nolaila, ua haawiia i ke Komite Wae.
Eia na Bi la i hooholo loa ia, o ka Bila a J. H. Kaakua, e hooponopono ana i ka uku o ka Lunakanawai Kiekie, a me na kokua ; a me ka Bila a Halasi, e hooponopono ana i ka uku o na Lunakanawai Kaapuni.
Lilo ka Hale i Kom ite no ka Bila Haawina, a na hooholoia aole e uku ia ke koena o ka Lunakanawai Apona mua o Honolulu. Ua hooholoia.