Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 32, 5 July 1862 — Page 2
Ka Nupepa Kuokoa.
Ma ke noi a Moku, ua haawiia i ka Unuhiolelo. Ma ke noi a Kipi, ua hapaiia na hana i hoopaneeia.
KOMITE KA HALE.
Mr Nuuanu ka Luna Hoomalu.
Noonooia ka Bila a ke Komite no na Aha Hookolokolo, e hoololi ana i ka Pauku 899 o ka Mokuna XIV o ke Kanawai Kivila, e pili ana i na Lunakanawai Kaapuni. Noi mai o Kimo Pelekane, e waihoia ka Bila ma ka papa.
E hele ke Komoite Waiwai, e ninau i na Lunakanawai Kiekie no ia mea; alaila, noonooia.
Ma ke noi a Kaakua, ua hoopauia ke Komite, a ua aponoia na hana. Ma ke noi a Hikikoke, ua hapaiia ka noonoo ana o ka Bila Haawina. Mr. Kapihe, ka Luna Hoomalu.
Elua hora a me ka hapa ka hoopaapaa ana a me ka hooholo ana o na Luna i na Haawina, mai ka Lunakanawai Apana o Puna, a hiki i ka haawina o ka Lunakaanawai o Molokai, ilaila ua ala mai ka hoopaapaa nui o na Lunamakaainana, a ma ke noi a Kaauwai, ua hapai hou ia ka noonoo ana o na haawina i hooholoia no na Lunakanawai apana, mai ka Lunakanawai Apana o Puna, a hiki i ka Lunakanawai Apana o Kaupo ; nolaila, ua lilo na hana a pau o na hora 2 1/2 he mea ole, a ua poho paha na dala he 50 a keu ae o ke Aupuni, iloko o ia manawa. O ka hooemi ka i na lilo o ke Aupun ke kumu o keia hapai hou ana i ka noonoo no na haawina i hooholoia iloko o na hora makamae elua me ka hapa, ka manawa o ke Aupuni a me na makaainana.
LA 42.—Iune 19.
Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
HOIKE KOMITE MAU.
Hoike mai o Wilimana, o ke Komite Waiwai no ke Kauoha ia Komite e ninau aku i ke Kuhina Waiwai, i ka nui o na dala a me na uku hoopii i hookuu a ku iloko o na makahiki elua. Heluhelu mai oia i ka pane a ke Kuhina Waiwai no ia mea. Laweia ka hoike a ke Komite, a waihoia na palapala a ke Kuhina Waiwai ma ka papa, i hiki i kela a me keia mea ke nana.
Hoike mai keia Komite, no ka mea i Kauohaia e ninau aku i ke Kuhina Waiwai, i ka nui o ka aie mai o hai i ke Aupuni. Ua loaa mai ka palapala hoike a ke Kuhina no ia mea. Laweia ka hoike a ke Komite a waihoia ka palapala a ke Kuhina ma ka papa.
Hoike mai o Balawina, o ke Komite no ke Aopalapala i na Haawina a ia Komite, i manao ai he pono ke haawiia na ka poe kula olelo Beritania. Laweia ka hoike a ke Komite e noonoo puia me ka Bila Haawina.
OLELO HOOHOLO.
Heluhelu mua mai o Wilimana, i kana Bila Kanawai e hoopau ana i na Puuku kula. Ma ke noi a Hikikoke, ua hoopanee loaia ka noonoo ana o ia Bila.
Hoolaha mai o Wilimana, he Bila e pili ana i ka poe Puuku kula.
Ma ke noi a Kimo Pelekane, ua hooholoia. " No ka mea, ua hooholoia e keia Hale i ka la 11 o keia mahina kekahi Olelo Hooholo e Kauoha ana i ke Komite Waiwai, e kii aku i ke Kuhina Waiwai a lawe mai he papa hoike i na aie, i aieia mai i ke Aupuni a hiki i ka la 31 o Maraki, M. H. 1862. E hoike ana i na inoa, na kumu aie, a me ke kumu o ka hookaa oleia'na mai; a no ka mea, i ka pane ana mai i keia Olelo Hooholo. Ua loaa i ka Hale he palapala mai ka Luna kakau moo aie o ke Aupuni e hoike ana i kekahi mau aie o ka M. H. 1851. Nolaila, e hooholoia e Kauoha houia ke Komite Waiwai, e kii aku i ke Kuhina Waiwai i papa hoike o na aie e waiho ana ma na Buke o ka Waihona i ka la 31 o Maraki, M. H. 1862. E hoike inoa ana, a me na kumu o ka aie, a me ke kumu o ka hookaa oleia'na."
Heluhelu aluaia ka Kapihe Bila e auhau ana i hookahi keneta no ka paona hookahi o ka palaoa huita, ota &c. Haawiia i ke Komite o ka Hale i keia la.
Heluhelu aluaia ka Kaauwai Bila Kanawai e pili ana i ka Pa Aupuni. Haawiia i ke Komite o ka Hale i ka la apopo.
Hoolaha mai o Balawina, he Bila e kokua ana i kekahi mau haumana o Kapunahou. Hapaiia na hana i hoopaneeia.
KOMITE KA HALE.
Hapaiia ka noonoo ana i ka Bila Haawina. O Kamalo ka Luna Hoomalu. Heluheluia ka Bila a hooholoia.
NO KA OIHANA KANAWAI.
Na ka Unuhi Olelo o ka Aha Kieke, me ka Aha Hoomalu..............$1,600.00
" " lilo no na hoike o na hihia Kar. 8,000.00 No ka Aha Kaapuni Apana 2.......... 1,500.00
" " " " 3....... 1,200.00
" " " " 4....... 400.00
No ke pai ana i na Olelo Hoolaha o ka Aha Kiekie, me ke kuai i na Buke kakau.................................. 500.00
No ka uku o ka L. K. Ap. Puna, Haw., 500.00
" " " " Kau, " 500.00
" " " " Kona H. '' 500.00
" " " " " A. " 500.00
" " " " Kohala A. 500.00
" " " " " H. 500.00
" " " " Hamakua, 500.00
" " " " Wailuku, M., 500.00
" " " " Hamakua, " 500.00
" " " " Hana " 500.00
" " " " Kaupo, " 500.00
" " " " Molokai, " 500.00
" " " " Lanai, '' 300.00
No ka Lunakanawai apana o Ewa, Waianae, a me Waialua, o Oahu, 800.00
" " " " Koolaupoko, a me Koolauloa o Oahu, " " 700.00
" " " " Hanalei, a me Anahola, Kauai, " " 700.00
" " " " Lihue, " 500.00
" " " " Koloa, " 500.00
" " Waimea, & Niihau " 700.00
KELA A ME KEIA LILO.
No ka uku makahiki o L. Anaru, ma ka malama e uku ai, " $2,000.00
No ka lilo o ka Ahaolelo - - 8,000.00
No ke Kakauolelo o ka Ahakukamalu, 200.00
No na lilo a pau o ka Ahakukamalu, a me na lako palapala, - - 400.00
No ka Lunakanawai Kaapuni o Hilo. koena uku makahiki, - - 66.69
" " " Kohala, " " 277.10
" " " Kona, " " 1.00
" " Hoomalu o Hilo, - 83.00
No ka Lunakanawai apana o Hilo A., $208.34
" " " " Puna, - 25.00
" " " " Kona H. 75.00
" " " " Kona A, 90.00
" " " " Hamakua. H. 75.00
" " " " Kohala H. 87.00
" " " " Kohala A., 75.00
" " " " Kaupo, M., 75.00
" " " " Lanai, " 83.34
" " " " Ewa, " 2.00
No ke Kakauolelo o ka Aha Kaap. ap. 3 25.00
" " " " " " 4 2.50
" " Kiaaina wahine o H , 100.00
Na Waiwai o J Dunu, & J. Bradley, 391.86
" Iakaihaile, $28.21............ 828.68
" S. Green........................... 95.93
No ke Kakauolelo o ka makeke, koena
uku makahiki................................... 250.00
No ka Luna o na Hana Hou,............ 625.00
" " " Wai,............. 60.00
" " dute o Koloa,............ 75.00
" " " Lahaina......... 500.00
" " Kanawai Kaapun, aka-
hi o Oahu,........................................ 200.00
" " " Hawaii,................ 200.00
" " apana hookahi o Oahu, 700.00
" " " Hanalei, Kauai, 62.00
" " " Niihau,................ 37.50
" Loio apana o Oahu,............... 500.00
" " " Hawaii............. 300.00
" " " Kauai, a hiki i ka la 30 o Mei...................................... 100.00
No ka aie i ka moku ahi Kilauea,....... 8,000.00
NO KA OIHANA KALAIAINA.
No ka Hale nanahu ma Waikahalulu, $1,500.00
No ke koina a Keohokalole,........ 8,000.00
Hoopauia ke Komite a aponoia na hana. Hoopaneeia ka hana.
LA 43—Iune 20.
Heluheluia ka moolelo a aponoia. Pule a pau.
Heluhelu alua mai o Kimo Pelekane i kana Bila, e hookaawale ana i puu dala no kekahi Halemai no na pupule. Ma ke noi a Kaakua, ua waihoia i ke Komite o ka Hale i ka la apopo.
Heluhelu alua mai o Hikikoke, i kana Bila Kanawai e pili ana i ka haawi aku i kekahi mau pomaikai i ka poe Hui Hoomaikai Kopaa o Honolulu. Haawiia i ke Komite o ka Hale. He Olelo Hooholo ka Hikikoke, e Kauohaia i Komite e hele e ninau ia Hon. Lorrin Andrews, ua hooholoia, a ua Kohoia o Hikikoke, Kipi, a me Kanuka, i mau Komite e hele aku e ninau.
Hoolaha mai o Kaakua, he Bila Kanawai e hoololi ana i ke Pauku 846, a me 847 o ke Kanawai Kivila. Ua aeia e ka Hale; a nolaila, ua heluhelu mua ia mai ia Bila. Ma ke noi a Kanuka, ua heluhelu aluaia ma ke poo. Ma ke noi a Wilimana, ua haawiia i ke Komite Wae, o Kanuka, Wilimana, a me Kaakua, na Komite Wae.
Ua kapaeia na rula, a ua heluhelu aluaia ma ke poo ka Bila Kanawai a Kapena Loke, e hoololi ana i na Kanawai o ke kula.
Manao o Kipi, e haawi i ke Komite o ka Hale i ka Poakahi Hooholoia.
Ma ke noi a Kipi, ua hapaiia na hana i hoopaneeia,
KOMITE KA HALE.
Hapaiia ka noonoo ana o ka Bila Haawi na Mr. Moku ka Luna Hoomalu. Ua nui ka hoopaapaa ana. Heluheluia ka Bila, a ua hooholoia.
NO KA OIHANA O KO NA AINA E.
I mea e uku ai i na bila aie no na dala i lilo i ka Elele o ka Moi ma Ladana, $5,000.00
" uku panee oia mau bila...... 1,000.00
$6,000.00
OIAANA AOPALAPALA.
Na kula Beritania, a me na kula ohana, kula Beritania o Hilo, H.,............$1,200.00
" " " Kona, H.,........ 600.00
" '' " Lahaina, M .... 1,000.00
" " " Wailuku. M.,... 600.00
" " " Makawao, M .... 800.00
" " " Hana, M.,......... 600.00
" " " Molokai........... 600.00
" " " Kaneohe, O.... 600.00
" " " Waialua, & Co., O., 600.00
" " " Koloa, Kauai... 800.00
" " " Lihue, K.......... 600.00
" " " Waioli, K........... 400.00
Huina—$8,600.00 NA KULA HANAI KAIKAMAHINE.
No ke kula nui o Makiki, Oahu....... $600.00
" " " Koloa, Kauai.... 700.00
" " " Maui,............... 600.00
" " " Hawaii............. 600.00
Huina-- $2,500.00
Hoopauia ke Komite ana, hoopaneeia ka hana.
LA 44.—Iune 21.
Halawai ka Hale e like me ke ano mau.
HOIKE KE KOMITE MAU. Hoike mai o Wilimana, o ke Komite Waiwai he palapala mai ke Kuhina Waiwai, e hoike ana no ka ninau o keia Hale no na aie e paa ana ma na Buke o ke Aupuni, i ka la 31 o Maraki, M. H. 1862.
Ma ke noi a Kanuka, ua laweia ka hoike a ua waihoia ka palapala a ke Kuhina ma ka papa, e nanaia e na Luna a pau.
NA OLELO HOOHOLO.
Heluhelu mai o Kaauwai, he Bila Kanawai e hoopau ana i ka uku makahiki o na Lunakanawai apana.
Ma ke noi a Hikikoke, ua hooleia keia Bila.
Heluhelu mua mai o Balawina, o ke Komite no ke Aopalapala he Bila Kanawai e kokua ana i na haumana ekolu ma ke Kulanui o Kapunahou, me ka uku ole. Kapae ia na rula, a heluhelu aluaia ma ke poo.
Ma ke noi a Balawina, ua haawiia i ke Komite o ka Hale, ma ka Poalua ae nei.
He Olelo Hooholo ka Kamalo, e Kauohaia ke Komite o na Buke Helu e kikoo aku i na dala lilo o keia Hale, a hiki i keia la. Ua hooholoia.
Manao o Wepa, e hapai houia ka noonoo ana no ka palapala hoopii mai ka Luna Leta Nui mai, no na dala i aihueia, a e haawiia i ke Komite o ka Hale, no ka Bila Haawina. Ua hooleia keia manao, he 15 ka poe hoole, 9 ka poe ae.
Ma ke noi a Kaakua, i hoololiia e Kipi, ua hooholoia e hoike koke mai na Komite mau i na hoopii a me na Bila Kanawai, ma ko lakou mau lima, mahope o ko lakou noonoo pono ana.
Hoike mai o Kipi, o ke Komite o na Buke Helu no ka Bila aie o ka Hale i ka Nupepa Pakipika 838.00. Ua aponoia ka hoike a ke Komite. Hapaiia na hana i hoopaneeia.
KOMITE KA HALE.
No ka Bila Haawina. Heluheluia ka Bila, a hooholoia penei:
NO KA OIHANA AOPALAPALA.
No na kula Hanai.
Kula ma Hilo.....................$1,800.00
" " Ahuimanu........................ 1,000.00
" a Dr. Walsh ma Honolulu... 600.00
NO KA OIHANA KANAWAI.
No ka Lunakanawai Kiekie......... $10,000.00
No ke kokua akahi..................... 8,000.00
Hoopauia ke Komite ana, hoopaneeia ka hana.
Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, IULAI 5, 1862.
KA AHAOLELO.
Aole paha i nele ka makemake o ko makou mau makamaka i ka lohe koke aku i na mea a na Lunamakaainana e hana nei. Nolaila ka lana ana mai o ko makou manao e hai aku i na mea ano nui i hanaia e ia poe i keia pule.
Eia no ia : Ma keia pule ua hoopaapaa nui na Lunamakaainana no ka Bila Kanawai a Hon. D. D. Balawina, kekahi o na Luna o Lahaina, e pili ana ia Bila i ka hoopau i ke Kanawai i kapaia, " He Kanawai e hooemi ana i na mai ino i laha ma ka Hookamakama." A mahope iho o ka hoopaapaa nui ana, ua ko ka makemake o ka poe e ake ana e hoomauia ia Kanawai, a eia iho ka inoa o ka poe i koho ma ka hoopau i ke Kanawai, a me ka poe hoole.
Poe ma ka Hoopau: Alapai, Balawina, Hikikoke, Kaapa, Kahookano, Kahookaumaha, Kahananui, Kapihe, Kauhane, Kipi, Heleluhi, Moku, a me Papaua.
Poe hoole: Barenaba, Kimo Pelekane, Halasi, Kaakua, Kaauwai, Kamalo, Kanuka, Kahalewai, Manini, Nuuanu, Pomaikai, Kapena Loke, a me Wepa. Oia ka mea nui i hoopaapaaia a ke ike mai la no na makaainana i na mea i hanaia no ke Kanawai kaulana i haiia maluna.
O kekahi mea hoi i hoopaapaa nui ia o ka Haawina no na Koa, a ua hooholoia iho nei he $31,000.00 no na makahiki elua. He nui ka poe i manao e hooemi loa iho, aole nae he maopopo ia makou o ke kumu i hana ai lakou pela. O makou kekahi poe makemake nui e hooemiia na lilo o ke Aupuni ; aka, aole nae o makou makemake, e kalakalaiia mai na lala o ka hanohano o ko kakou Moi, oiai hoi he Aupuni Kuokoa o Hawaii nei. Aka, ua hana no paha na Luna i na mea a lakou i manao ai he pono.
NA MEA HOU O HAWAII NEI.
Ua loaa mai he palapala na J. G. K. Helani, o Keauhou, Kona Akau, Hawaii, e mahalo nui ana ia W. Johnson, kekahi haole malaila, no ka lokomaikai.
HE MANO NUI.—Ua loaa i kekahi moku kekahi Mano nui, i ka wa i kuaiia'i o kona opu, ua loaa maloko he mau kuka koa, a me kekahi waapa i hele a piha i ke poo kanaka. He keu keia a ka mano nui.
Ua loaa mai kekahi palapala na J. W. B. Ikemaka, e olelo hoinoino ana i na Lunamakaainana o Koolaupoko, a me Koolauloa ; a no ka mea, o makou kekahi i ikemaka i ka oiaio ole, o na mea i haiia ma ia leta, nolaila, ua wikiwiki makou i ke kiola loa aku ia palapala.
Ua hiki mai he palapala na J. P. Lohepono, e hai mai ana i ka hoopau ole ia o Kaina Lunakanawai o Puna, e ke Kumu oia wahi ; a no ko makou manao he imihala kumu ole wale aku no; nolaila, aole makou i pai ia leta.
KUAI ILI —E hiki i ka poe mea Ili ke hoomaopopo mai i ka Olelo Hoolaha a F. G. Pratt ma, ma ka pepa o keia la, me Mr. Polena, e hele aku ai na kanaka e kuai. Ua kamaaina no na kanaka a pau ia ia. Aia no ko laua Hale Kuai ma ke keena ma waikiki o ka Hale Mahoe.
PAI KII.—He mea maikai i na kanaka a pau, ke hele ae e makaikai i na Kii ma ka Hale Pai Kii o H. L. Chase, maluna ae o ke keena pai o ke Kuokoa, aia malaila na Kii i hele a mikililina kahi e paiia'i. E hele ae no e na makamaka e ike maka no oukou iho.
Ua loaa mai ia makou kekahi palapala, i kakau inoa "Na makou na na makaainana, o Kohala Hema Hawaii." e kue ana ia J. S.
Naihe, no kona imihala i ke kohoia ana o Mr. P. Papaua, a no ko makou ike ole i ke kumu kupono e pai ai ia mea ; nolaila, ua kapae makou ia palapala.
Ke lohea mau ia nei ke pohapoha pinepine mai o na pu a na Koa o Hale Alii, malalo iho o Puowaina, i na kakahiaka a pau : e lilo ana paha ia poe i mau Koa akamai loa, ke mau ko lakou ao ana, a ke kupono hoi ka haawina, o ia poe e hookaawale ia'ku ai e ka Ahaolelo.
He palapala na J. Kapihenui, o Koolaupoko, Oahu, e hai mai ana no kekahi wahine i mahuka mai kana kane aku, a no ko makou ike ole i ke kuleana o ka lehulehu ma na mea pili i ka ohana o kekahi kanaka, nolaila, ua kapae loa makou ia palapala. A he palapala kekahi ana e hai mai ana i ka make emoole ana o kekahi wahine, o Kahinu ka inoa, aohe mai ona i make ai, loaa aku ka i ka auia na la, e waiho ana, ua make loa. Ma Kailua, Oahu, kahi oia wahine.
I NA MAKAMAKA O MAKOU.—Ua nui loa na Mele, a me na Kanikau, i hiki mai me ka uku pu ole nae, ua aneane e Kanalima paha iloko o keia pule, a me kela pule. A ke hai aku nei makou ia oukou, aole e paiia na Kanikau, ina oukou e hooili ole mai i ka uku, oia hoi penei : No ka aoao hookahi o ke Kanana, he hapalua dala, a ina elua aoao, hookahi dala. Nolaila, e pono ia oukou ke hoomaopopo, o ka uku ka mea e komo koke ai na Kanikau a oukou; a nolaila, he hooluhi makehewa wale iho no ia oukou iho ke kakau mai i na Kanikau, me ka hooili pu ole mai i ka uku.
He Nu Hou ka A. W. P. Kumukula o Waipio, Hamakua, Hawaii, i hai mai nei, penei no ia :
"Eia ka Nu Hou. I ka la 14 o Feberuari, i hala aku nei, oia ka Poalima. Ua ike ia aku kekahi mea kupanaha ma ka moana, i ka wa i kui ai ka hekili, a oaka hoi ka uwila, ia manawa pii pololei mai la ka punohu mai ka moana mai, a hiki ma ka pali kahakai o Maulua, alaila, punohu loa ae la he punohu uwahi ke ano; ia manawa, pii aku la ka a ana o ua ahi nei iluna o ka pali, a aku la i ka nahelehele e like me ka makawela, a hiki ma ke Alanui Aupuni pau mai kahi i a ia, he mea kupanaha ka a o keia ahi nui iloko o ka ua, a me ka makani, ua manao wale ia he pele paha, aole paha."
Ua loaa mai ia makou he palapala, na J. Kalana o Kau mai, e hai mai ana i na Nu Hou oia wahi, a penei no ia :
"He aina ilihune o Kau nei mamua, aka, i keia manawa ua nui ka waiwai, aole nae i pau ka noho ilihune ana o kekahi poe.
Eia nae ka'u mea e ike nei, o ka poe i ku na hale laau, o Keliinui, no Makaka ; a me Palau, o Holoua ; no Ninole, o Kahaku ; no Hilea, o Moa; no Waiakekoloa, a me kekahi poe e ae.
Ua nui loa ka la ma Kau nei iloko o keia mau la iho nei, oia no ke kumu o ka wi o keia aina, mai ka wa kahiko mai, aole i pau ka hohoiea o ka wi mamua iho nei, loaa hou no i keia wi.
Ua nui loa ka hauoli o na hoahanau o Kau nei, no ka loaa hou ana o ke kumu hou oia o Kulika."
HALE PAU AHI.—Ua pau i ke ahi kekahi mau hale elua ma Waikahalulu, i ka po o ka la 26 o Iune ka pau ana. Aole i ikeia ka mea nana ke ahi, aole no hoi he kukui e a ana oloko o ka hale, ua pau no na kukui i ke puhiia, aole no hoi he ahi e ae mawaho o ka hale i hoomauia, e manaoia ai la hoi he ahi kahiko no no ka hale, aole loa no he ahi oloko o ka hale, ua pau loa no ka poe oloko o ka hale i ka hiamoe, i ka wa i pau ai ka hale i ke ahi, i puoho ae ka hana, ua kokoke e haule ka hale ilalo, o ko lakou puka ae la no ia me ka olohelohe, a ku ana iwaho, aole he wahi mea uhi o ke kino. O kahi nae i hoomaka mai ai ke ahi e a, aia mawaho mai, ma ka aoao mauka, ma kahi e pili ana maluna o ka puka aniani, malaila kahi o ka a ana o ke ahi, aohe manawa, o ka pau mai la no ia o ka hale i ke ahi. E aho nae ia hale, ua koe ka hapanui o ka waiwai; o ka hale ma ka aoao mauka, ua pau loa na waiwai oloko, aole kekahi mea hookahi i laweia mai. Ua manao waleia, he ahi kolohe; a o ka mea nona ka hale, o Puniai, a he mau noho hale o Pualewa me kona ohana, o ka nui nae o kona poino, o ko laua mau pono no o ke kino a pau, aole mea i koe. O na Palapala Sila Kuleana, a me na Bila hookaa o na haumana kula ma Kahehuna, me ka hale pa.
O na poino hoi ona, o na Buke Baibala, me na Buke hoonaauao o kela ano keia ano, o na Palapala Sila o ka aina, o na Palapala Hoolimalima, o na Bila Hookaa o na aina hoolimalima, maloko o ia mau Bila, he $323.75. He mau dala he $10.00 no ka Mupepa Kuokoa, o ka ohi ana iho no ia i ke ahiahi o ka Poalima, me ka manao hoi a ke kakahiaka nui o ka Poaono ae, hoihoi mai, pau e i ke ahi. O ka Buke Moolelo o ka hookumu ana o ka Ahahui Misionari ma Kaumakapili, ua nui no na Kakauolelo nana i malama i ua Buke nei, o ka lua hoi keia o ka makahiki o kona noho Kakauolelo ana i keia Buke, pau e nae i ke ahi, ua poino hoi ka Ahahui. Ua nui no na mea i poino, aole e pau i ka haiia'ku. Eia kekahi, ia lakou e noho olohelohe ana, kipa ae la na keiki a ke aloha, a huna iho la i ko lakou olohelohe, a pau ae la kekahi pilikia, e like me ka olelo a Paulo. "Ina i olelo au i ka olelo a na kanaka a me na anela, a i loaa ole ke aloha, he mea ole wau." Ua noonoo nui iho ia i ke ano o keia pau ana i ke ahi, a ua koho iho ia me kona kuhihewa paha, " He leo no ia no ke Akua e paipai mai ana, a e kahea mai ana, e huli, e mihi, a e hele aku io Iesu Kristo la." He leo nui, a weliweli no keia leo i paipaiia mai ia ia, e holo io na la, a e pakele i ko ke Akua inaina e kau mai ana.
Ka La 4 o Iulai.
E like me ka mea i hoolaha mua ia ma na Nupepa, no na mea e pili ana i ka heihei Lio ma ka la 4 o Iulai, oia hoi ka la hoomanao nuiia e na haole Amerika ; no ka mea, o ka la ia i Kuokoa ai ia Aupuni, i ka M. H. 1776.
Ua hoomaka no ke pohapoha mai o na mea kani ma ke ahiahi no o ka Poaha. Ma ke kahahiaka no hoi o ka Poalima, oia ka la i nehinei, ua hoomaka ka hoomanaoia o ia la ma ka hora ewalu o ke kakahiaka, ma ka hukiia ana'e o na hae iluna o na pahu hae, ua hele wale no hoi a luuluu i na hae he nui wale o ke Kaona nei. Mamua'e o ka hora umi, ua hoomaka mai ka lehulehu e hele ma Kulaokahua, aole no hoi o kanamai ua mea he piha i na kanaka, mai ka poe i oo, a ka poe opiopio. Ua lawa no hoi ke kahua i na hua ai o na aoao a elua, maluna o na lio kekahi poe, a hele wawae hoi kekahi poe.
Hoomaka ka heihei o ka papa akahi, i ka hora umikumamakahi; ekolu holo ana, eha Lio i holo. Ua eo ia hehei ana ia TURK, ka Lio o Waimanalo, o John Cummins ma. Ia manawa, ua hooleleia ka hauli o ka lehulehu e kekahi Kii kanaka i liia iluna o kekahi Amana, e hoohalike ana i ke ano o ka liia'na o Jeff Davisa, ke loaa oia i na Koa o ka Akau. A pau ia, hoomaka hou ka leo o ka Ole e kahea i na Lio o ka hehei o ka papa elua, eha Lio i holo ma ia heihei ana, a ua eo ia KAMELO, ka Lio o John Welh ; a pau ia, heihei ka poe Lio o ka papa ekolu, o Bosetona ma kai holo ia heihei ana, a ua eo i ka Lio ahinahina o Manini, pau ka holo ana o na Lio heihei. Hoomaka ka heihei holo maoli ; a pau ia, he heihei hoolele pa, ua haule kekahi poe i holo ma ia heihei ana, ua eo nae ia JIMEY, ka Lio o Keoni Kamaki.
Ma ka pau ana o na heihei Lio ; Kaheaia na Piula, holo ka Piula i uka i kai, aohe wahi mea a launa iki o ua mea o ke anapuu o ke Kekake, mahope o ka hooke-ke nui ana ; alaila, holo na Kekake, a no ka mama ole wale o ka lakou holo ana ; nolaila, haalele aku no makou e holo ana no. He heihei holo wawae kekahi, a me na mea lealea e ae no—he nui wale.
Ua aneane paha e hiki i ka 10,000 na kanaka ma Kulaokahua ia la. " Ua hele wale kela a puia pu i ka nani." He nui ka makani, a me ka lepo ma ia la, a he nui no hoi ka poe i luu holookoa iloko o ka lealea. Aole no i nui wale ka poe i haule i ka Lio: Nahaha kekahi Kaa Lio Lealea, i puiwaia e ka Lio, no J. Komoikeehuehu ua Kaa la. He hula ma na Hale hula i ka po nei. Ua nui a lawa ka hanaia'na o ka lealea ma ia la. O ka Lio o William Cornwale no ka lele, a me ka ulumahiehie i na lipine, a ua mahalo no makou.
Ma ka po nei, ua hoolele nuiia ke Ahi Kao, malalo ponoi iho o Puowaina kahi i hooleleia mai ai, ua ikea na ano ahi a pau, ka uliuli—ulaula &c. &c. A ua kiia no hoi na pu hoomanao no ia la, e na haole hanohano no a pau.
Eia kekahi mea a makou i hoomaopopo, ke kaa lio o William E. Currell. (Peke,) ua kahikoia a puni i na hae Amerika, a he keu no hoi ka hiehie.
Na Palapala.
Ke Kui-nao Wili
IA J. D. OPUNUI.
Ua hiki mai ma ka hora 6 o ka la 12 o ka malama o Iune i hala iho nei, na olelo pane a J. D. O., ma ka Helu 23 o ka la 7 o Iune.
Nolaila, ke waiho aku nei au i na Kuinao, nana e ole ka hokua o ko a-i, lolou kela me he wi lou la, kuhi au, he aina ua o Hilo, ka hele a hilikau ka pii ana i ka Mauna o Hualalai, hookahi no kumu Hapuu au e kua ai, lapuu ko kikala i ka pali o Waipio, pu-ke ou mau kuli i ka nahele o Mahiki, waiho lolo ou mau lima i ke a o Kaniku.
Ke hoole mai nei ua keiki paele nei o Hilo, aole ka ia o na haina Baibala i ku i ka oiaio. Ea ! akahi au a ike i ka Pueo i poaeae na maka i ke awakea, i ka po mahina loaa ka ike e ao i kona ohana; ua kuhi au, o ka Moa la ia nana i helu na kahua o ka papaheenalu o na keiki o Horepa, nana e kalena aku puua ko puu i ka ala konouli o Karemela.
E ke hoa! ua manao anei oe ua pololei keia hoole ana au; aole loa, ua hoole mai oe ma kou manao o hoohilahilaia oe, no ka loaa wale o kau ninau ; no ka mea, aole oe i kuhikuhi mai i kahi i kau ai mawaho o ka Baibala, o na hao kuhikuhi i kuhikuhiia.
Ua manao anei oe i kau mau ninau, he ninau paakiki, ke hoole aku nei au, aole loa. Ua kalenaia ia mau ninau imua o ka ke Akua mau huaolelo, 2, 4, 3, 7, 8, 3, 5, XV, CC, ua lilo na ninau i mea pokeia iloko o ka ipukai a Salemona.
1. Romaia.—Ke hoole mai nei oe, aole ia o ka loaa. " No na hua o ka Baibala ka ninau." E Laakona-iki ! e ike oe i kahi ililo ai keia mau hua i ka Baibala. Hoikeana 13: 18. Ma ia pauku, eia ka Ioane Apokolo. " E helu i ka heluna o ka holoholona, 666." Eia ka pono loa, e imi i ka holoholoa mahope pani i na helu. Wahi a Daniela, 7 : 23, 24. Ma ia mau pauku, ua haiia ke ano o ka holoholona, o Roma no ia. Hoikeana 17: 11—13. Ma ia mau pauku, ua haiia mai ka noho alii ana o keia holoholona me na aupuni o Europa, malaila ua Romith ke ano, e pani i na helu ; no ka mea, ua loaa ka holoholona. Hoikeana 17 : 9, 10. Ma ia pauku, e haawi i ke akamai o ka naau, ma 666. Na ka pauku 11, e hoopiha i ke kino o ka heluna o ka holoholona, 8 + 7=15, e hookomo i keia ma ka Roma, 15 + 15 + 15, e waiho i na hua like 555 + 111=566 : alaila, e hoihoi i ka pauku 18, o ka Mokuna 13 e loaa auanei, Romaia. Ilaila ka Pope hookiekie, wahi a Paulo, 2. Tesalonike 2 : 3, 4.
Ke i mai nei, aia o na hua Baibala ka pono. E ke hoa! Roma, Oihana 2: 10. Cp. 16 : 38. Ua akaka loa ia'u he Pope oe. Aole e nalo ka noa a kamalii, he loaa ia Kahikikolo, nakele ka paa a Makalii.
2. Tusanarisataina.—Ke hoole mai nei na Honu pooiki nei, ea, akahi au a ike i ko akamai i ka unuhi ana, o kau o " Kaneiahuea." Tusanarisataima. (Kamaluhaleoku,) pela no ma na olelo elima. I hea kau lalau ana e na Ohiki-aukai, o Hilo, he puu ono ka mea loaa, aole e pohihihi ka uka o Hilo, Waiakea, he hele na ke Kaeaea o ka lua, naueue ka pae opua.
3. O Zifa ka Malama.—Ko hoole mai ia i ua Alae nuku ulaula nei, i ke kole i ka hia ia e Maui. Nolaila, ua pololei ka loaa, (wahi a Bell, C. 16 : B. C. 63 ) Ke i mai nei, "O Zifa ka malama eha, ma ka helu a ka poe Iudaio." Akahi au a ike i ka pololei o ka hauna laau a Peapea, ke lewa la ko papa auwae. E ike oe i ka helu malama a ka poe Iudaio. 1 Abipa, 2 Zifa, 3 Sivana, 4 Tamuda, o Ab., 6 Elula, 7 Ekanima, 8 Bala, Kikeleu. 10 Tepeka, 11 Sepaka, 12 Adara. Ke ike iho la oe i kou lalau loa, no kou ike ole i ka helu malama; nolaila, he ninau wahahee kau. Aole e nalo ka ninau, he imi na ke Koae, aohe lua komo ole.
4. He Liona.—Ke hoole mai nei no ua Kolea nei, he kunou i ka a'e kai kana loaa. E ke hoa! o Benaia ka mea nana i pepehi i ka Liona, i ka la e haule ana ka hau. Ua ike au, o na lima o Benaia, ua haule iho ka Liona, a o ko'u mau lima kai like me kona lima ; alaila, o ka Liona, ua haule mai kuu lima aku, o ke kulu hau, oia no ke kulu wai; no ka mea, ua like pu laua. E manao ana anei oe, e unuhi pono mai, o muka ia'ku; nolaila, imi akamai iho la oe. Aole e nalo he Popoki ka mea nana e lalau, ekekei ka la o Kumukahi iluna.
5. He 1,110, 177.10 na dala a pau.— Ke i mai nei, he lalau ka haina. Ke hoole mai no ua Punawelewele nei, he poi i ka nalo kana loaa. E ike oe, o ka haawina o ke gula, he 29 talena, 730 setela. O ka haawina o ke dala, he 100 talena, 1,775 setela. O ka haawina o ke keleawe, he 70 talena, 2,400 setela. Ilaila ½ o ke gela ma ke setela o ka pahu kapu, Pukaana 38 : 24, 25,—29 A pehea kau e ka papai? Aama kua lenalena ai moo o ka lae o Leleiwi? Eia ke ana o ke dala a na Iudaio, i unuhiia ma ka helu Amerika, setela dala =50,187, talena dala = $1,505.62.5., setela gula = 8.03., talena gula=$24,309.00 talena kelewawe = 1,505.62.5., setela keleawe=$8.03. A me ia e hoopiha'i, a loaa aku oe i ka wai o Waianuenue, ua hele a nananuu ko a-i, me he poo la no ke Kawelea. O ke kumu ia o kou lalau, o ka loaa ole o na helu o ka poe Hebela. Ua manao anei oe, e holo a pee, me ka hoole kumu ole, me ka manao o kou mea ia e pakele ai i ke kakaia o ko lae i ke au uala o kuu aina. E ke hoa! ua kuhi anei oe he aina o Saredika, i haanui mai ai oe, loaa aku la oe e milimili ana i ke kii o Lanai
6. He Huhu.—E ke hoa, ua maopopo loa, aole i hala ka haina; no ka mea, " o ka mai iloko, ka ninau ." Ea, ua ike no oe i ka huhu maloko o na kanaka, ahe!kupanaha kou lawe ana i ko ke Akua wahi. Nolaila, ua hilinai au ma ka Baibala e like me ka Solomona Mokuna 30. E ke hoa ! hoopili mai nei oe i na pea o ko waa Paeleku, moe lapuu o Kauahoa, i ka wai o Hanale, o ke kanaaho aku a ka wai o Kawelowai. Wehe mai nei o ua o Kaululaau i ka puolo piapia ana, a loaa ka ukana e hoi ai i Hilo-one. Ua manao anei oe, o ke koilipi pohaku a Haumea, kau koi e wailakua mai nei. Ua kuhi au, no Hawaii o Kapalikapu, ka mea nana e wehe aku o Kilauea, haale ka pahoehoe o Apua i ka la. E J. D. Opunui e, eia mai ka Ninau Helu a'u e haawi aku nei nau, a e hai mai oe i ka loaa, a i ikiiki ko poo i ka huli ana, ku ae no hele aku a kahi wai o Kemamo, luu kanaloa ko a-i iloko o ka wai, a ea ae, loaa ka mea nana e kikoni ko lae. 1. Owai ke'lii ma ka Baibala, i heluia kana mau hana ma ka pohaku Iasemi ? Owai ke Kakauolelo nana i kakau ? Owai na'lii nana i malama kela pohaku ? Heaha ke