Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 22, 26 April 1862 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

 

Mai na Aina e mai.

 

                AINA KUMUKUAI NUI.—He $500,000 a oi aku, ke kumukuai o ka eka aina hookahi ma Ladana, Enelani.

 

            I ke kipakuia'na o Senetoa Balaita (Bright,) mai ka Hale Ahaolelo Alii aku o Amerika Huipuia. Ua olioli loa ka poe a pau o Iniana.

 

                NA LILO O BERITANIA NUI.—O ka lilo no Beritania Nui, no ka makahiki e pau ana i ka la hope o Maraki iho nei, he $391,822,680. Aole no o kanamai ka nui.

 

            He $22,000,000 ka lilo o Amerika Huipuia, no na pukaupoohiwi, mai ka hoomaka ana o ke kaua kipi a hiki wale mai i keia manawa.

 

                Ina paha he eheu ko ke Owau (popoki,) i na ia aohe koe manu o ka lewa. A ina hoi e lawa na mea a pau i ka lakou mau mea i makemake ai, owai la ka mea i nele ole.

 

                Ua hanauia o ka Mea Kiekie, Prince Alabeta kane a Vitoria, ka Moi Wahine o Beritania Nui, i ka la 26 o Augate, M. H. 1819; nolaila, he 42 na makahiki ona i kona wa i make ai.

 

                O ka nui o ka aie o Amerika Huipuia, ma ka la 15 iho nei o Ian. 1862, he $360,000,000. A he $ 1,364,309 ka nui ae iloko o na malama eono a me ka hapa i hala iho nei.

 

                KIHEI KUMUKUAI Nui.—I kekahi la Ahaaina ma Wasinetona, ua aahu ka wahine a ka Peresidena i kekahi Kihei maikai, i makanaia ia ia e A. T. Stewart, Nu Ioka, he $2,500 ke kumukuai.

 

                KAHIKO AKAHAI.—O ka Hope Peresidena o Amerika Huipuia, a me Generala G. B. Makalelana, na mea kahiko akahai nui wale, o ka poe i noho ma kahi hanohano e like me laua, aole o laua puni nui i ka nani o ke kahiko, ma ia mea e ikeia ai ko laua ano, he mau mea hoohaahaa.

 

                KANIKELA KAHIKO I MAKE.—Ua make o John C. Jones, (Aluli Pookekee,) ma ka la mua o Dekemaba i hala iho nei, ua noho Kanikela oia no Amerika Huipuia, mai ka makahiki 1820, a hiki i ka makahiki 1840, ma Hawaii nei. He 65 ka nui o na makahiki o kona ola ana.

 

                " E kuu wahine, kainoa hoi he Nene ka kaua o keia aina awakea?" Pane mai ka wahine ana, " Heaha. la hoi, kainoa hoi ua ko no hoi ka'u mea i hai ai ia oe." " Auhea la hoi ? " Pela mai ke kane. Pane aku ka wahine. " Eia no hoi paha oe, o ka'u Nene no ia i manao ai." Hu ka aka a ke kane.

 

                Mahope o kekahi kaua weliweli ana a Ferederika ka Nui, ninau mai oia i kona mau alii i ka mea kupaa loa ma ia kaua ana, olelo aku no na 'lii ona, oia no. Hoole mai kela, a i mai la, " O ko kakou kanaka kupaa loa, o kahi kanaka puhi ohe ; no ka mea, aohe paewa iki ae o ka leo o kana ohe, o ka leo mele no i hookumu ai, oia mau no a hiki i ka pau ana iho nei o ka hoouka kaua ana a kakou."

 

                I KA HOOLILO ANA.—I ka hoolilo ana o ke Generala ia ia o Papu Henere, ma ka moku aina o Tenesi, pane mai la ke Alii kipi i pio i ke Kamadoa, " Ke olioli nei au i ka haawi aku i keia Papu ia oe, i ke kanaka koa." Pane mai ke Kamadoa, "Ua hana pololei oe, ma kou haawi ana mai; a owau nei la, aia no ko'u ae mai i ko'u pio, a poho kuu mau moku"

 

                KUPANAHA.—E mai ana kekahi kanaka o Irelani, a i kekahi manawa maule loa oia a loihi, a manaoia no e ka poe ona ua make, a no ka pinepine loa o kona hana ana pela, nolaila, ninau kekahi o kona poe, " Pehea la auanei makou e ike ai i kou make io, no ka mea, he ola pinepine mai oe mahope iho o ko makou manao ana'ku ua make loa oe ?" Pane mai ka mea e mai ana, "E lawe mai oe i kiaha rama, a e olelo iho oe maikai oe e Kimo, a ina au e lalau ole ae i ua kiaha rama la, alaila, e lawe koke oukou ia'u a e kanu."

 

                KA LEO MINUTE,—Ua noho iho o Generala G. B. Makalelana, ma kona Keena Oihana me Wasinetona, me ka ike i na mea a pau i hanaia e ua puali koa o ke Aupuni, ma na palena a pau o ka aina. Ke hele la ke kaua ma kela wahi keia wahi, me ka noho no o Generala Makalena ma kona Keena i Wasinetona. A malaila mai no oia e kauoha'i i na Generala malalo iho ona, i na mea a pau ana e makemake ai. Ua hoomoeia he mau tausani mile Waea Telegarapa, mai ke Keena'la i Wasinetona a hiki i kahi o ia Luna Kaua i noho ai, pela a puni kahi i noho ai o na Puali Koa Aupuni. Hai oia i kana mau kauoha i na Alii Koa a pau, i na wa ana e makemake ai, me ka hiki aku o ka lono ia poe iloko o ka minute hookahi. Nani ke akamai o na haole i ka imi ana i na mea e holo ai ka hana.

 

                KA OLELO HOIKE A BIURIGADA.— A kahi no o Generala Biurigada, a hoike mai i ka nui o ka poe i make ma ke kaua Bulu Rana, penei no ia: O ka nui o na kipi i poino ma ia hoouka ana, he 1,862, 269 ka nui o ka poe i make, a he 1,843 i hoehaia. A o ka nui hoi o ka poe i poino ma ka aoao o ke Aupuni wahi ana, he 2,693. Olelo o Biurigada, he 18,000 wale no ka nui o kona mau koa ma ia hoouka ana, a o ka nui o na Koa Aupuni he 35,000. Aka, ma ka olelo a ke Generala o ke Aupuni he 18,000 wale no ka nui o na Koa Aupuni ma ia hoouka ana. Owai la o laua na mea i ku i ka oiaio?

 

                KANAKA KAHIKO.—Ke ola nei ma Osego Nu Ioka, kekahi kanaka, o Petero Rosela (Peter Rozell) kona inoa, he 1l8 na makahiki o kona ola ana. Ua hanau oia ma Brooklyn, i ka M, H. 1743. Ke noho pu nei oia me ka wahine hope ana i mare ai, he 63 na makahiki, he 55 ka emi o kona mau la malalo o kana kane. Ua hanau na keiki he 10 ana me ka wahine mua. a he 15 keiki me ka wahine hope iho nei. Huiia he 25 ka nui o kana mau keiki e ola nei. He 92 makahiki o ka hiapo, a he 42 na makahiki o ka hanau muli. Ua makuakane oia i ke 26 o kona makahiki, he 31 makahiki hoi o kana wahine. Ke ola maikai nei no ua kanaka la, he hele no e ike i kona mau makamaka, he maikai no kona ola a me kona lohe, aohe he ano nawaliwali.

 

Na mea hele ki Holoholona

ILOKO O AFERIKA HEMA.

                NO NA ALII NIKA HUPO, ME NA ELEPANI HIHIU.—Hiki ola aku na malihini i ka aina Ovambo, a ua hookipa maikai ia lakou e Kanegora ke alii. Aka, lilo koke kona hookipa maikai i mea hoopunipuni. I ke kakahiaka e hoi ana ka huakai malihini mai Onedoga aku, ua lele kolohe ia mai lakou e na kanaka ona mamuli o kana kauoha. Aka, ua makaukau no lakou e pale aku, no ka lohe mua ana i keia lele ino. No ke kue ikaika o na malihini, ua malama lakou i ko lakou ola, a ua loaa ka lanakila maluna o na Ovampo, me ka make o ka mea hookahi wale no. Aka, he nui na mea o Ovampo i make.

                O ke keiki a ke alii kekahi i make. A ua make wale hoi ke alii, no ka mea, i kona lohe ana i ke kani o na pu e ki pu ana, piha ihola ia i ka haalulu, makau, a poha ae kona opu, a haule a make koke ihola kela. He 900 paha na koa nika lele mai maluna o ka huakai malihini, makaukau i na puhi, na ihe a me na kakaka panapua, a he 13 wale no na koa malihini lawe i na pu. He lanakila kupanaha kela, he koa io lakou no ka hapa kue i ka lehulehu.

                HE 150 NA ELEPANI HELE HUAKAI. E INU WAI PU.—Ua hoi wale iho no wau i kuu wahi e halua ai, a hele mai ka huakai nui o na Elepani wahine me na keiki a lakou, me ka makau ole i ke kipu ana mamua. Holokiki aku lakou a ka wai, i kahi kupono i kuu noho ana. Mahope iho, hele hou maila ka huakai hou, na kane me na wahine i huipu. Aka kokoke pu mai lakou me he lalani koa la, e hoopiha ana i ke kiowai, he 600 na iwilei ka laula. He 150 paha o lakou a pau. E kupono ana ka mahina maluna e hoomalamalama mai ana ia lakou me he poe nani la i ka nunui o na kino o lakou. Aole o'u makemake e hoohaunaele ia lakou. No ka mea, aole wahi ma kela awaawa e hiki ai ke pee mai o lakou aku, ke alualu mai lakou ia'u. Nolaila, noho wale iho no au e nana ana me ka mahalo.

            A pau ko lakou inu ana, a hoomaka lakou e hoi aku, wikiwiki aku la au e hahai mamuli o lakou, a kipu aku la au i ka mea mahope loa o lakou. Nani ka huhu ino a me ka holo wawa o lakou a pau, weliweli io ka walaau uwo ana o lakou i ka inaina?

                He ELEPANI KU I KA HA-U.—E kokoke aku ana au i kekahi poe Elepani, aka, he mau wahine mea keiki ka nui o lakou. Loaa no nae elua, ekolu paha mau elepani kane i mau makua alii o lakou, a ku kaawale kekahi o lakou. Neenee aku la au, me ke kolo aku ia ia e kipu aku ai. Emo ole a holo kela me ka hahai ikaika ia o lakou a pau. Ku koke aela au iluna, a kipu aku la. Ua kuia kela i ka poka, a pakika aku ka poka mai kona iwi aku a iloko o ka nahele. Haliu koke mai lakou a pau, a lele ino mai maluna o'u. No ka hiki ole ke holo, moe koke iho au i ka lepo malalo o na lau o na laau i ike ole mai ai lakou.

            Aole au i oni iki. Naholo nui mai lakou me ka hooho huhu loa e hahi iho maluna o'u. Hoohina lakou i na laau nui e uhuki ana i na aa laau mai ka lepo mai I iho laau, "O kuu make paha keia:" Aka, aole lakou i ike ia'u i kahi pouli malalo o na laau. Ku malie ua elepani huhu la e huli ana i ka mea i kipu ia ia a loaa ole, haliu hou aela ia a holo hou aku me ka poe a pau mamuli ona, a nalo aku la iloko o ka nahelehele.

 

No ke Keko.

                HE NUI NA ANO o ke Keko, ua ane like kekahi me ko ke kanaka helehelena, a ua like kekahi ano me ko ka holoholona wawae eha. O ke Korila a me ka Ouranautana na mea like iki me ke kanaka, ua hiki ke hele maluna o na wawae elua, a e lawelawe lima me na wawae mua, me he kanaka la. He ano lua nae na wawae o ke Keko, ua hele maoli no maluna o na lima, me he mea wawae eha la, a ua hele ku hoi iluna, me he kanaka la i kekahi manawa, a ua lalau lima me na wawae mua. Ua kapaia ke Keko e kekahi poe, he kanaka huluhulu ; aka, he pane kupono ole kela. Ua kaawale loa ke kanaka i na ano i loaa ole i ke Keko, oia hoi o ke kamailio, o ka akaaka, o ka uwe waimaka, o ka noho i ka hale, o ka hana i na oihana, o ka hoomalu kanawai, o ke ao palapala, o ka mare me ka wahine, a me na mea e ae, na hoailona pili i ke kanaka wale no. Aole ma ka helehelena o ke kino ko ke kanaka hoailona ; aka, ua kokuaia e ka uhane ola maloko, oia ka mea nui e kaawale ai ke kanaka i na holoholona a pau.

                He holoholona maoli no ke Keko o kela ano keia ano a pau ; no ka mea, ua nele o ia i na hoailona kanaka, aole hiki ia ia ke kamailio, ke akaaka, ke uwe waimaka, ke ao palapala, ke kau kanawai, ke hoohana i na oihana, ke kapili hale e like me ke kanaka. Aole hoi e pili ana ke kanawai kanaka ia ia.

                Aka, he holoholona kolohe maalea ke Keko, e hiki no ke hoolaka ia ia e like me he ilio la ; aka, aole pono e hookuu ia ia e hele wale, no kona kolohe, o ka hoopaa i ke kaula ka pono. E hiki no hoi ke ao aku ia ia e hoolohe i kekahi mau olelo kauoha a ke kahu, aole nae ia e hoolohe a pili mai me ke aloha, e like me ka ilio. A ua oi aku hoi kona maalea ko ka ilio, he maalea kolohe nae ka nui o ka ke Keko hana.

                Ua maa ke Keko e hoomaewaewa i na hana a ke kanaka; aka, aole e hiki ke ao ia ia e inu pinepine i ka mea ona, me he kanaka la. O kekahi wahi Keko, o Keaka kona inoa, i ike i kekahi poe e inu rama ana, a lalau naaupo ia i ke kiaha rama, a inu iho la. Pii ae la ka ona i ke Keko, a ua ona loa kela. Lelele aku la kela a haa iho la me he kanaka ona la imua o lakou, e akaaka mai ana, a ua hilahila o Keaka, a hoi aku la ia i kona hale, a hiamoe iho la me ka ona.

                A kakahiaka ae la, kahea aku la kona kahu ia ia e puka mai iwaho, no kona hilahila, aole kela i puka mai iwaho. Lalau kona kahu i ka huipu e hahau ia ia, alaila, puka mai la kela e hele ana maluna o na wawae ekolu, a e paa aku ana kekahi wawae mua ma kona lae, me ka hoike aku i ka nalulu o kona poo.

                 A hala kekahi mau la, a ua ola kona mai, alaila lawe hou aku lakou ia ia i ka aha inu rama. I ke komo ana i ke keena inu rama; nana wale aku no o Keaka i na kiaha rama, a pee iho la me ka makau mahope o ka noho. A kauoha aku kona kahu ia ia e inu, ia manawa no, lele koke aku la o Keaka iwaho, a pii maluna o kaupaku, a noho iho la ilaila. Kahea ke kahu ia ia e iho mai o loaa ka hoopaiia; aole kela i hoolohe, noho paa iho la ia malaila, me ka makau nui i ka rama. Lalau aku ke kahu i ka pu e hooweliweli ia ia, a holo kela iluna o ka puka uwahi, a komo iloko o ka puka, e paa ana ma kona mau wawae mua, i nalowale i ke kipuia. I kona manao, e aho ka make i ka uwahi mamua o ka inu rama ana. I na makahiki he 12 o kona ola ana mahope iho, aole oia i ae iki e inu hou i ka rama.

                Eia kekahi, e paa ana kekahi Keko i ke kaula ma ke kumu o kekahi kia laau. Maluna o ke kia kona pii ana a moe iho malaila. A ma ke kumu o ke kia kahi i waiho ai ke kahu i kana mea ai, a iho mai la ke Keko malaila e ai ai ; aka, ua maa kekahi mau manu Koraka e lele koke iho e kaili i kana mea ai, mamua ae o kona hiki ana ilaila. Moe iho la kela me he mea hiamoe la malalo ma ka aoao o ka pa, a lele mai na manu e like me mamua, a hoomaka iho ia e kaili. Hopu koke iho la kela i kekahi o lakou, a hukihuki ae la i kona mau hulu a pau ma ke kino, a koe iho na hulu eheu, a me na hulu mahope, a hookuu aku la ia ia e lele hou ma ka lewa. A ike mai la na manu hou lele i kona olohelohe, lele lokahi mai lakou maluna o ua manu nei, a kikokiko mai lakou ia ia a make loa.

 

He Kaao Nane

I MEA AO MAI IA KAKOU.

                E noho ana kekahi wahine ilihune me kana kaikamahine uuku, iloko o kona hemahema, aohe ona manao nui e ae, o ka loaa mai ia ia na waiwai he nui. I iho la kela, " Ina paha e loaa wale mai ia'u na dala he nui, e pau no ko'u mau pilikia a me na poino a pau." He liuliu wale kona kuko ana pela, me ka loaa ole.

                A lohe mai kela, aia no maluna o ka pali e ulu ana kekahi lau nahelehele i ike oleia kona inoa. Aka, ina e oki kekahi i kona lau a lawe ilalo ; alaila, e hamama ae ka pohaku pali, a e komo aku ka mea lawe ia lau iloko o ke ana nui, a e ike aku ia i na kanaka mea waiwai ehiku e noho ana ma ka papa, i kaumaha i na apana gula.

                A e haawi mai lakou ia ia i na gula e hiki ke lawe mai. Manao iho la ua wahine la, he oiaio ia olelo, a hoomaka kela e oki i na lau nahelehele o ka pali i mea hanai i kona bipi waiu. I kela la keia la, pii aku la ia me kana hinai, e alakai ana i kana kaikamahine, ohi iho la i ka mauu a piha ka hinai, hoi mai la e hanai i ka bipi. Loihi kona hana ana pela me ka loaa ole o ka lau ana i imi ai. Aka, i kekahi la o kona iho ana mai me kana hinai maluna o kona poo, a e alakai lima ana i kana kaikamahine, ike ae la ia i ka pohaku nui ma ka pali e hamama ana, me he pani hale la, a nana aku ia iloko, aia hoi, he ana nui me na kanaka ehiku e noho ana a puni ka papa, a maluna o ka papa e kau ana he puu apana gula. Ninini aku la i ka mauu ma kona hinai, hoomaka aku la e komo iloko, a hoopiha i ka hinai i na apana gula, a hoi mai la iwaho. I kona hoi ana mai me ka waiwai, kauoha mai la kekahi kanaka mea umiumi ia ia, " E ka wahine, mai poina ia oe ka mea maikai loa." Aka, no kona olioli nui ana, aole ia i lohe pono i ke kauoha a ka elemakule, a puka aku la ia iwaho o ke ana me ka manao ole i kana kaikamahine maikai loa, ana i kauohaia mai ai. Ua hahai aku kela iloko mahope o kona makuahine, a nanea iho i ka milimili i na apana gula. A puka aku la ka wahine iwaho, pani koke ia ae la ka puka pohaku mahope ona, a paa, a nalowale loa iho la i kona mau maka. Alaila, hoomanao ae la kela i ke kaikamahine i waihoia maloko. Haliu ae la ia e imi ia ia, a he pohaku pali wale no ka mea i ikeia, aohe puka, aohe kana kaikamahine, ua nalowale loa.

            Nui ka uwe kanikau o ua wahine la i ka lilo aku o kana kaikamahine. Waiho iho la ia i kana gula ma ka hale, me he mea minamina ole la, a hele aku la i kona kahuna e hoike ia ia i kana hana ana pela. Hai mai la ke kahuna ia ia, " E kali aku no ia a hala na makahiki ehiku ; no ka mea, aole e hamama hou ana ka puka o ke ana a pau ia mau makakiki ehiku." Alaila, hoomanao ae la ia i ke kauoha a ka mea umiumi, " Mai poina ia oe ka mea maikai loa." E ao mai ana keia olelo ia ia, aole o ke gula ka mea maikai loa, a he hewa kona manao.

                Waiho wale iho la ia i kona puu gula iloko o kona pahu, me ka lawe ole iloko o ia mau makahiki, no kona minamina i kana kaikamahine i nalo, a me ka mihi i ka hewa io o kona kuko wale ana. Ua maopopo hoi ia ia, he nui wale na mea maikai e ae iloko o ke ao nei, aole o ka waiwai wale no. Hoomanawanui iho la ua wahine ilihune la, e waiho wale ana i kona waiwai i loaa, a loaa hou mai paha kana kaikamahine. Pela kana hana ana a hiki i ka pau ana o na makahiki ehiku A hiki mai la ka la a me ka hora o ka makahiki i nalowale ai kana kaikamahine hele hou aku la ia i ka pali, aia hoi ! E hamama ae ana ka puka o ke ana, a e hiamoe ana kana kaikamahine mawaho mai o ka puka o ke ana. Aole ia i komo maloko, lalau aku la ia i kana kaikamahine, a honi iho la me ka uwe aloha, a hoi mai la me ia, me ka manao ole i ke gula maikai maloko; no ka mea, aole ia o ka mea maikai loa.

                Alaila, hiki no ia ia ke lalau iho i ke gula maloko o kona pahu. Noho pu iho la ia me kana kaikamahine, a hoonoho ia ia ma ke kula ao, a e hoonaauao ia ia, i ike ai o ia, aole o ke gula wale no ka mea e pomaikai ai.

 

J. H. COLE.

LUNA kudala.

Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma.

Ma ke Alanui Alii Wahine.  7-6m

 

H. W. SEVARANA.

Luua Kudala a mea Kalepa.

Hale Mahoe.

Alanui Aliiwahine.

5-6m

 

HALE KUAI MEA HAO.

                UA HIKI MAI MA BOSETONA MAI, NA na mea hao hou loa. A eia ma ko'u hale kuai ma ke keena mauka o ka Hale Uinihepa ma ke Alanui Papu. Na waiwai hou he nui wale, o kela ano keia ano.

Na laka puka hale. Pahiolo a na kamana. Koikahi o na ano a pau. Kui hana hale, hana pa a me ke kui hana waapa Kui keleawe a me ke kui kepau no ka waa Kuaina kupono no ka hana upena. Koi nui a me na koi liilii. No ka poe oo a me ka poe opiopio, Mau oo pe maikai no ka mahi loi. Mau lio maikai kekahi. Palau maikai. Pahi oki laiki, Me na oo he nui wale.

A me na mea e ae he nui wale. He EMI loa ke kumu kuai no na mea i haiia maluna. E hele nui mai i pau ko oukou kuhihewa.

19-3m  W. N. LADD

 

BIPI

Momona, Makepono.

                MA KA HALE KUAI BIPI KULAnakauhale o H. Conawela, malaila kahi e loaa ai ka Bipi momona, Puaa momona, a me ka Hipa momona, a me na mea e ae he nui wale oia ano, no ka uku emi loa. E hele mai na kanaka a pau, i ike maka i ka MAKEPONO, A i pau hoi ke kuhihewa. Aia ma ke Alanui Alii, ma ka aoao ma Waikiki o ka Hale Kupa Pahu, ma Polelewa.

H. CONAWELA,

Honolulu,Mar. 13, 1862.  16-3m.

 

OLELO HOOLAHA.

Mea Makemakeia!

                KE MAKEMAKE NEI KA MEA NONA KA INOA MAlalo iho, e kuai aku i ke Kukane (Citron,) a me ke KUKANE MAKA, a e ukuia no ke kumukuai makepono, i ka poe a pau e lawe mai ana ia mea e kuai me ia. Nolaila, ke kauoha'ku nei au ka poe i lako i na hua. KUKANE MAIKAI ! E hele mai ma ko'u Hale Kuai, ma ke kihi o ke Alanui Alii a me Alanui Maunakea, e pili ana ma ka aoao ma Ewa o ka pa O Keoni Miki.

WILLIAM HORNE.

Honolulu, Maraki 5. 1862.  15-3m.

 

HALE KUAI.

NALO MELI

o

HALEWAI.

JOHN THOMAS WATERHOUSE.

Ma keia hale kuai, ua nui na ano waiwai ku pono i ke

kane, i na wahine, a me na keiki, he waiwai hou mai

Kaleponia mai.

Kamelo.

O ka poe kuai ma keia hale, e ike wale lakou i ke

Kamelo me ka uku ole. E kau mau ana ka hae o ke

AUPUNI HAWAII ma ka ipuka o keia

Hale Kuai  19-3m

 

E Makaala ! E Makaala !!

                MA KAHI O C. Brewer & Co., E LOAAI I NA kanaka Hawaii ka Waapa okohola maikai, Pena hale o na ano a pau. Aila pena, Wai hoomaloo pena A me na mea e ae e pili ana i ka hoomaikai hale

C. BREWER & CO., (Burua ma.)

Hale Makeke, Alanui Kaahumanu, Honolulu, Feb. 13, 1862

12-3m

 

KA LAKO HALE

A ME NA

Pahu Kupapau !

AUHEA OUKOU, E KA POE E MAKEMAKE ANA E kuai ma ke ano makepono wale : Eia no ke waiho la ma kuu Hale Paahana, ma Alanui Papu. NA PAPA KAUKAU! NA LAKO HALE! NA PAHU KUPAPAU! PAHU KOA.....$l2.

            Ua loaa mai hoi na mea hoonani Pahu Kupapau he nui loa, a e kuaiia no ka uku makepono.

                A ua makaukau no hoi au e kuai aku i na mau mea hoolako hale, a ka poe e makemake ana e kuai me a'u no ke dala. Nolaila, ke makemake nei au e kuai aku i na lako hale o hai me ka uku aku i ke dala maoli, a ua lako hoi i na mea hoolako hale no ke kuai aku ia hai, no ke kumukuai emi loa.

HANALE ALENA.

12-6m  Alanui Papu.

 

Kau Leo!

                KE KAUOHA AKU NEI AU I KA POE A PAU, E HOPU ana i na holoholona hele hewa, ma ka mokupuni o Maui, i kuniia penei q. e hele mai e hai mua ia'u, mamua o ka lawe ana i mau holoholona'la i na Pa Aupuni ; no ka mea, o ko'u hao kuni ia.  JAMES LOUZADA. (KIMO LUSEDA.)

Waikapu, Feb. 11, 1862.  12-6m.

 

Aie! Aie!! Aie!!!

                NA KANAKA A PAU I AIE IA B. Pitimana, A hiki keia wa, e hookaa koke mai oukou ia'u i kona hope, ina aie a oukou, mai kali, no ka mea, eia no ia'u ko oukou mau inoa ma na Buke Helu.  D. H. HITCHCOCK,

Luna Hooponopono Waiwai o Pitimana.

Hilo, Hawaii, Maraki 20, 1862.  18-1m

 

LOLE MAKEPONO.

                AIA MA KE KIHI O KE ALANUI PAPU ME KE Alanui Kalepa, mauka ponoi iho o ka Hale Uinihepa Humu Kamaa, malaila kahi i ku ai ka Hale Kuai o

KEOKI OLELO E.

            Ua makaukau mau ia e kuai aku i na lole o na ano a pau me ka uku emi, a he loaa mau mai na lole hou o na ano a pau ma kona hale, i kela manawa, keia manawa.

Honolulu, Feb. 14, 1862.  12-3m

 

OLELO HOOLAHA.

                O KA MEA NONA KA INOA MALAlo nei, ke papa aku nei oia i na kanaka, haole, a me ka pake, o kela ano kanaka keia ano kanaka a pau, e nana mai ana. Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai hookuu wale oukou i ko oukou mau holoholona, ma ka Apana kula o Ukumehame, mai ka pali o Manowainui, e pili ana me Waikapu, ua kapu ia Apana kula. Ina i loaa kekahi holoholona e hele ana ma ia Apana kula i oleloia maluna, e uku mai ka mea holoholona $1.00 (hookahi dala,) me ke kao, a me ka hipa, ewalu poo $1.00 (hookahi dala.) Ina aole e loaa mai ka uku e like me na mea i oleloia maluna, alaila, e hookomo ana kuu kanaka ma ka Pa Aupuni, no ke kolohe i ka mauu o ua Apana kula la me ke kuleana ole.  P. NAHAOLELUA.

Hope Luna Aina o ka Moi.

Lahaina, Maui, Maraki 31, 1862.  19-tf

 

Ili Hooluuia.

                AIA MA KA HALE KUAI PAPA O Kamuela e loaa ai na Ili Hooluu, o kela ano, o keia ano, he kumukuai oluolu no, e pono i na kanaka humu kamaa, a humu noho lio, e hele mai e kuai i ike i ka makepono.

KIMO PELEKANE.

Honolulu, Feberuari 1, 1862.  11-3m.

 

HOKI! HOKI!! HOKI!!!

                I NA HE MEA Hoki NUNUI, KUPONO I KA hoounauna, a manao e kuai, owau ka mea makemake.

KIMO PELEKANE.

Honolulu, Feberuari 1, 1862.  11-3m

 

WILIAMA DUFENA.

MEA

HALE KUAI BIPI.

KE HOOLAHA'KU NEI AU I NA KANAKA a pau, eia ma ko'u Hale Kuai Bipi, ma ke Alanui Alii, ma ka aoao hikina hema o ka Hale Kuai o Daimana ma, kahi i waiho mau ai o ka Bipi Momona Maikai, me ka Puaa, a me na mea e ae a pau he nui wale. A e kuai aku no au i na kanaka maoli me ke KUMUKUAI EMI LOA. E hele mai e ike no oukou iho.  (8-6m)  W. DUFENA, (W. Duffin.)

 

Olelo Hoolaha

I ka Lahui Hawaii.

PAPA, LAAU HALE, Pili Hale!

A me na lako e ae a pau, no ke

kukulu ana i na hale.

UA MAKAUKAU AU E KUAI AKU IA OUKOU i na Lako Kukulu Hale, me na Pa, a me na mea e ae a oukou i manao ai.

NA :

PAPA O KELA ANO, KEIA ANO. LAAU HALE, o kela ano, keia ano. PILI HALE, PINE, AAHO, KEPA, PANI PUKA, PUKA ANIANI, OLEPELEPE, KUI, PENA, AILA PENA, WAI HOOMALOO PENA.

                Ia mea aku, ia mea aku, no ke kumu kuai makepono, e emi ana malalo iho o ka kekahi poe. E hiki mai ana na moku papa o'u i kela manawa keia manawa, nolaila, e lako mau ana au. E hele mai ka poe kuai mai Hawaii a Niihau, e halawai me a'u, ke keiki kamaaina, mamua o ka hele ana aku ia hai, i maopopo ia lakou ka oluolu, a e loaa no au ma ko'u wahi, mauka iho o ka Hale Hookolokolo.

KAMUELA, (kaikaina o Kimo Pelekane.)

Honolulu, Ian. 17, 1862  8-3m.

 

PAPA MAKEPONO!

               AIA KA HALE KUAI O LUI (C. LEWERS,) ALANUI PAPU, kahi e kuai oluolu ai. NA PAPA OREGONA 1 a hiki 3 Iniha, LAAU KAOLA, oa a me na pou, a me na opaka e ae. LAAU PA a me na PINE PA, LAAU AHO HALE PILI. PAPA ULAULA, PAPA PAINA, KAPA KEPA, PILI ULAULA; a ME KEOKEO. PENA KEOKEO, OMAOMAO, ELEELE, ULAULA. POHO, GALU, HULU PENA. KUI o na ano a pau, LAKA. AMI, KILOU, KUI KAKIAMOENA, KUINAO. PEPA HOONANI KEENA. PANI HALE, PANI ANIANI. ANIANI KAAWALE, PATE. PANI OLEPELEPE.

                Eia ka mea kupanaha ma keia wahi, na ka mahu e hana i na pahu apo, he hikiwawe, kupanaha. E hele nui mai e kuai a e ike wale i keia KAMELO.

                Ua hoeomi ia na Laau Oregona i keia wa, i ELUA KENETA ME KA HAPALUA no ka kapuai.  3-6m

 

KALE ONILA.  FARANI ARABINE.

Hale Hana Waihinuhinu.

ALABINE ME KALE.

                O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana i mau mea hoonani Hale maikai, e pono ko hele ma ka Hale o na mea nona na inoa maluna, malaila e l oaa'i na Papakaukau Koa. Papakaukau Paina, Moe Koa, Moe Paina. Koki, Noho maikai, A me na mea e ae he nui wale, no ka uku Emi loa. O na mea nona na inoa maluna, oia no na haole i hana'i mamua ma ka hale o C. E. Uilama. Aia ko laua Hale ma ka aoao Komohana o ka Hale noho o J. H. Brown Esq., ka Maikai Nui o Oahu, ma ke Alanui Alii.  7-6m.

 

HOONANI HALE ,

MAKEPONO.

                O KA PO E A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mau hale, e aho e nana mai i ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele a malaila e loaa'i ia lakou na

PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI,

NOHO O NA ANO A PAU.

MOE O NA ANO A PAU.

PAHU KUPAPAU.

                E ku mai ana mai Bosetona mai, ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au. E hele mai e nana a Kuai iho.

C. E. WILLIAMA. (UILAMA.)

Honolulu, Ianuari 6, l862.  6-6m

 

KAKELA ME KUKE.

                MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o kela ano keia ano.

NA MEA AI, NA BAKEKE, NA IPU TINI, NA PA LEPO.

NA KAMAA.

NA PAHU me na O-O,

NA PAPA me na NOHO.

NA IPU HAO.

NA NOHO LIO,

NA MEA E KAKAU,

NA PENA ME NA AILA.

NA MEA MAHIAI

                A me kela mea keia mea. Me na laau a Dr. D. Jayne. Honolulu, Dekemaba. 1861.