Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 14, 1 Malaki 1862 — HE MOOLELO NO UMI. KEKAHI ALII KAULANA O KO HAWAII NEI PAE AINA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO UMI. KEKAHI ALII KAULANA O KO HAWAII NEI PAE AINA.

«IKLU 4. j I ka pau ana o nu kanaka i kuahiwi me I Kaleioku. Malamalama loa ae la, koe o | Umi me na wahine ana. Puka ae la ka la a mehana, o ka honi 8 paha ia, o ka la Poa- ! ono, n ua inau wahi elemakule nei i hiki ai I i kahi o Kaleioku, me kana Alii me Umi. | Hiki ua mau \vahi elemakule nei, he me- ; hameha wale no na hale o Kaleioku ma, ao- : le maaloalo kanaka iki mawaho, kahea ae Ia ua mau wahi eiemakule nei, " Mehameha nae na hale o ua o Kaleioku, aole maaloalo kanaka iki. M Lohe ae Ia o Umi i keia ieo ■ mawaiio. e noho ana ia ma ka hale o mua, he mea mau ia i na kahuna o ka \>-a kahiko, ma ka hale o mua wale no e kipa ai, aole ma ; ka haie moe. | Kahea aku o Umi i ua mau wahi kanaka j elemakule nei, 4i £ komo olua maloko nei, ; aole he kanaka o ko makou wahi nei. Ua ; pau aku nei o Kaleioku me na kanaka i ka ) mahiai i kuahiwi, owau wale iho nei no koe. ; 1 hoonohoia iho nei au i kanaka no olua e j hiki mai ai." Komo aku la ua mau wahi | elemakule nei iioko o ka hale o mua. | A puka aku la o Umi iwaho, a hopu aku \ la i ka pauku waiiie i hoomakaukau mua ia. : Hapai ae la ia a kiekie iluna, a hahau iho ia i ia i lalo, i ka ili o ka honua. Naha liilii ae [ ia ka pauku wahie, ho-n ae la ia i ke ahi, a , a ke ahi. no ka nui o ka pulupulu i hoomaka- | uknu mua ia. Nui ae la ka uwahi. aole i kauia ka wahie, ua naio oae ia i ka maka o | na wahi elemakule. : Hopu aku La o Umi i ka puaa, alala iho la | ka puaa» hookuuia ku no, aole i make. Ma I kahi i nalo i ka uwahi, maiaila kahi i hookuuia'ku ai ua puaa la. A pau ka a ana o j ka opaia i i pulupulu, kaiua wale iho | no keia, o kauewewe «-aie no, kii aku la ke« ia i ka pu awa, a huhuki ae la, a hemo. ' l iho ta ua mau wahi elemakuie neL keka-

hi mo kekahi, " Ina mo neia ka hanai a ua o Kaieioku, ola na iwi. kai ke kanaka ikaika." No ko iaua nei ikeana ika naha liiiii o ka pauku wnhie. i ka hikiwawe o ko kalua ana o ka puaa, i ka h.'mo ana o ka pu awa uui i ka uhuki ana. Oia ke kumu oko hun mahalo ana he kanaka īkaika. Ia Umi i iiuhuki ai i ka pu awa, hoi ae la ia ma kekahi aoao o ka haie a !aua nei e nolio ana, (oia ka hale o mua.) Hana o Umi, wawahi a liiiii ka awa, kukulu ke kanoa. a waiho iho la ia i ka awa i waii mua i ka mamaia, iloko o ke kanoa. Kii aku la o Umi i ka puaa i kalua mua ia, ma kahi ko-: ; koke i ka imu a ia nei i kalua ai, aoie puaa. Huai ae la o Uini a lawe mai imua o ua mau wahi elemakule nei, ua moa lea loa ka! puaa. I la ia nei no e huai ana i ka imu puaa,j olelo aku la o Nunu, kekahi elemakuleia ! 1 kamai, " Ea ! hikiwawe ka moa o ka puaa, I o ke kalua ana aku nei no la ? " Ae mai la o; ; Kamai; aka, ika hilei ana imua o ko laua! ' mau maka, ua moa lea loa ka puaa. ! Hana iho la o Umi i ka puaa, a waiho i! ;ke pa, kii aku la o Umi i ka awa a ninini | : iho la iloko ona apu elua. Haawi aku la oi M Umi no ua mau wahi elemakule nei, a inu | : ae Ia laua, paina laua a ona i kā awa. hina ;aku la kekahi ma ka paia, a o kekahi hoi, ; hina ma kahi moe. Hapai ae la o Umi i ke- ! kahi elemakule a hoomoeia'ku ma ka moe. - Pii aku la o Umi iuka o kuahiwi, ma kahi a Kaleioku ma e mahiai ana me na ka- | naka. A loaa aku o Kaleioku ma e mahiai . ana me na kanaka o laua, ninau mai o Ka-! : leioku ia Umi, " Ua hiki mai ua mau wahi | ; elemakule nei ? " Ae aku o Umi. " Ae, ua : hiki mai laua, o na mea au i ao mai ai ia'u : e hoomakaukau no ko laua hiki ana mai, oia na mea ai, ua hoomakaukau aku nei no au, ia ua pau. Ua ona nae ua mau walii elemai kule la i ka awa, ke hiamoe la." • Olelo aku o Kaleioku ia Umi, " E noho kaua me na kanaka ou, a aui ae ka la, lioi kaua, penei nae ka hoi ana. Owau ka maka- ; mua o na kanaka, a o oe e ke Alii ka hope loa." Ua oluolu ia iko Umi mau maka. ; Oka Kaleioku mea i hana ai no ka hoi lalani ana ona kanaka o lee Alii. 1 hiki ia : mamua i :m wahi elemakule, loaa ka hoa kamailio o laua. No ka ninaninau o ua mau waiii elemakule nei ia Kaleioku ia Umi. A na Kaleioku e wehewehe aku imua o laua, o kuhihewa laua i keia kanaka, kela kanaka o Umi; no ka mea, o Kaleioku, ua kamaaina ia iko laua mau maka. Aole no i iko laua ia Umi, a poeleele loa i ka hoi ana

mai mai kuahiwi. Oia ka mea i lilo ai ka Mokupuni o Hawaii ia Umi, no ko laua iiilahila ana. I ko Umi pii ana iuka, e huli ia Kaleioku ma, moe iho la ua mau wahi elemakule nei, a mahope iho, ala ae la ka lua o ka elemakule, a kamailio laua ia laua iho. I iho la laua, 4i Aole me keia ko kaua mau haku 0: ka noho ana, ia Liloa, a hala ia i ka make, ia Hakau hoi i kana keiki, he ai, he i-a, he kapa. ka mea loaa mai ia kaua, 0 ko kaua wa- ] hi hale pelapela loa, he oi keia a kaua e ike nei. Mai ko kaua wa u-i, a hiki iko wa hapauea nei, loaa ia kaua keia mau ma- \ ; kana maikai, i ko kaua wa ahona iki, aole i ' loaa." ; A aui ae la ka la, 0 ka hora 2 paha ia. ! hoomaka ka iho ana 0 ka huakai, 0 Kaleioku mua, ia lakou nei e iho mai ana. Ike aku la ua mau elemakule la i ka iho ana mai. aia hoi, ua nui loa na kanaka imua o: ko laua mau maka. i ka ike aku e iho mai ana. aole nae i ikeia'ku ka hope pau mai o ī na kanaka, i ka pukii ana mai maloko 0 ka; laau loloa. Ma keia nina, i haiia ma ka He-! lu 2 0 keia moolelo, (o Waipuualei ma Hiloj paliku.) i | A hiki o Kaieioku imua oke alo oua mau! wahi elemakule nei, aloha lakou ia lakou iho, i akahi no lakou a halawai hou, ua nui loa ko j lakou aloha ia lakou. Ke hoi nei no na kanaka ma ko iakou mau haie, e kokoke aoa: ! ma ko lakou nei hale e nohoana, (ob ka haie o: mua;) o kanaka nui waie no keia e e , hiki e nei i knuhale. Ua maheie o Kalei-. oku i na kanaka o llaua, i na apana eha, J okoa kanaka nui, okoa kanka malalo iho 0 ■ lakou, okoa kanaka iiilii, okoa kamaiii. i p*».] (£7* Ke holo nei ka hana ana oka Moku mahu hou, ma ka U»po o Uiakoheo.