Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 13, 22 February 1862 — Ke Gorila o Hawaii nei. [ARTICLE]

Ke Gorila o Hawaii nei.

Ua ike makou i na mea i oieloia ma ka ' Hoku Pakipika o ka la 20 iho nei o keia malama, no na mea e pili ana i ka manao o ke kanaka paaua, nona ka inoa o Meehanie, ka ; mea nana ka palapala a makou i pai ai ma ka pule i hala ilio nei. Ke kue mai nei ka ! Luna o ka Hoku Pakipika, no ko niakou pai a me ka unuhi ole ana e iike loa me na hua j olelo haole mai ka mua aka pau ana. Ua I hoopokoleia e makou ua palapala la; no ka mea, aole wahi kaawale e pai ai a pau ka ; palaj>ala mai ka mua a iiiki i ka pau ana, no; ka loihi maoii o ua palnpala la—ua hoikeno' makou i na mea nui a me ka ii o ka manao o ka mea nana i knkau, e like nie ko makou ; hai ana i na mea nui a me ka io inaoli o na! mea a makou e unuhi ka olelo haole: mai. Aoie no o makou pai ina huaolelo a_ me na pauku a pau ; aka, he hoopokoleia e makou ; no ka mea, ina makou e unuhi i na huaolelo a pau o ua leumu manao o na ama e i hiki mai ; alaih, aole no e nuiana na inea 0 kela ano keia ano e komo ana i ka pepa i I ka manawa hookahi, a aole hoi e kaawale ke! kauwahi no na j>alaj>ala a ka j>oe e laweana ! 1 keia Nupej>a. Aka, mai puni oukou. Ua ukiuki ka Hoku Paf,ipika, aole no ko makou pai liolo-! okoa ole ana i na olelo a Meehanie : alea. no

ko makou pai ana no. Oia aole make- J make i na kanaka Hawaii e iiee i ka mea a j na haole e olelo ai, a ine na mea a na haole!

e manao ai ; a nolaila, iie uuku na manao o na haole i j>aiia ; aka, ua hoopilia iho ia lakou i ko lakou j>ej>a me na mea ano ole a lapuwale, a me na mea hooj)omaikai ole, a e ao mai ana i ka poe e heiuhelu mai aim i ua pepa In. Aki hoi, o makou. o ko makou iini ka ike o ka j>oe e heluhelu mai ana i ka makou pej>a i na mea a na haole e ike nei, a e »o hoi i na mea a na haole e aoia nei, i! heluhelu ai lakou a i ike ai hoi e like me na; haole, e heluhelu a e manao hoi ma na mea a na liaole e heluhelu nei, a e manao nei hoi. j A jx?la wale no kakou e lilo ai i jx>e naauao,, a i poe ike hoi. E heluhelu hou oukou i na manao o ke kanaka hana nona ka inoa i kakauia Meehanie. E hoomaojx>po jx»no i kona manao; no ka mea, lie naauao a he oiaio hoi. E ninau ia oukou iho, He pono anei e ukuia na haole; e noho nei ma ka Oihana Aupuni i ka uku . kiekie, oiai ke pilikia nei ke Aupuni no ka j nele i ke dala, a aia ma ka aie e loaa mai ai j ke elala e uku ai i ua poe Luna nui la? He, pono anei e ukuia kekahi kanaka i umiāala no ka /a, oiai he nui ka poe e ae i like me ia j ka maikai, nana e hana i kana hana no na: dala ekolu o ka ia, a oiai hoi o oukou ka j poe e hana nei me ka hooikaika nui iloko o j na Loi kaio a me na hana e mai kakahiaka! nui a ka napoo ana o ka la, no kahiuku uu-; ku he hapaha a he hapalua paha,ii mea kokua'i i ka uku ana i ka uku polohuku o ua! poe kanaka ulai nui la ? " A iua paha ua nni \ ka waiwai o ke Aupuni, aole no ia he kuinu e; uku nuiia'i ka poe Luna Aupuni, e like me ko Enelani a me ko Amenka. Aka, e pono kakou ke hoomanao ae, ua ilihuue ko kakou' nei Aupuni, a ua ilihune pu hoi me na ka-; naka, a o iakou ka poe e auhauia i kaa'i keia mau uku nui; nolaila, he mea pono ke raalamaia ke da!a, a e haawiia'ku mai ka Waihona Dala o ke Aupuni, ma na kumu pono wale no. Pela ka manao o Meehame, a pela ] no hoi ka manao ana o na haole a pau, koe nae ka poe haole e ohi nei i ua inau vku mri] net me ka pokeokeo. Eia no ke kumu o ko ka Hoku Pakipika inaina. O na lilo a pau o ka Hale Paipaja

poia Poiuwia, iloko o nn niaknhiki he nui i kaahope ae nei. na ke Aupuni no i uku me ka lilo he 810.000 i keia a me keia makahiki. A iho ia k.\ hooiiloia'na n k--:- daia makar.iae a ka iehulehu. A nelaila. ke haaluUī noi lakoii no ku makau o ike inai auanei ka iehuiehu i ka nele o ka Wai'nona o ke Aupuni, a hooneie mai i ka uku ana i ka puuiu o ka Hale Paipalapala Pdu?iesia, i ko lakou uku ma keia hoj>e aku. Aole o lakou makemake e hooemiia ka uku o na Luna Aupuni, no ka makau o hooemi pu ia mai ko lakou uku, a waihoia mai hoi me ka neie. Aka, he jx>no anei ke 'nooliloia i umi tausani aala noloko ae o ka Waihona Dala o ke Aupuni no ka makahiki hookahi. imea e kokna ai i na Nupepa. i hiki ole i na kanaka ke kokua me ke kupaa. A ina e huki aku ke Aupuni i ke kokua ana mai i ua mau Nojx?pa la ; alaila. e hiolo iho no ia me he mea la, he hale i nele i ke kuluna a me ka pouhnna ole ? O ka Hale I aijxilajxila, e like me ka hale kamana, e kukniuia a e hookupaaia e ka uku 0 ka hana a lakou e hana'i na ka lehulehu. aole no ke dala ae oke Aupuni. Ina kakou e hoolilo manauna i ke dala i mea e malama'i i na hale ano ole o keia ano, a e uku hoi i na uku makahiki kiekie no na Luna Aupuni me ka hiki jx>no ole ia kakou ke uku ; alaila. e mau ana ka ilihune a me ka pilikia o ko kakou Aupuni, a ina i ilihune ke Aupuni; aiaila, ua iliiiune j>u ka poe makaainana. E hoomaopopo i ka noonoo ana 1 keia mau īnea ; no ka mea, he mea jx>no i na Lunamakaainana a me ,na makaainana, ke ike iho, ina e hoōmauia ko lakou ilihune ana; alaila, he nani no ia, ua weheweheia aku no, a maluna iho no o lakou ko lakou ilihune ana. Ina e hooohalike ia ka uku o na Luna a like iki mai me ka uku o ka poe e ae e hana nei ma keia Pae Aina ; alaila, e mau no ka holo maikai ana o ke Aupuni Hawaii ma ka pii ae o ka waiwai, a liloia i kumu e hoemiia'i ka hookaumahaia'na o ka lehulehu ma ka uku ana i na lilo o ka hooponopono ana i ke Aupuni. Aole no hoi e pono ke Aupuni ke ole na Luna Aupuni. Ua lawa ka mea i hoikeia imua o ko makou j>oe lehulehu, a ua akaka ka pilihna ole o ka Hoku Pakipika, no ka makou unuhi pololei ole wahi a lakou, mamua o ko lakou makemake ole e hoike mai i ike ai na knnaka i ka oiaio, a ua nui ko lakou makau o lohe na kanaka i ka mea a na haole e olelo nei, no na mea e pili ana i ka pilikia o ke Auj>uni a me ka Lahuikanaka. Aole anei oia ke Gorila o Haieaii nei, ka holoholona anu e ke nana'rtii ? Pehea la ko oukou manao nona ?