Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 8, 18 January 1862 — Page 1

Page PDF (1.59 MB)

KA
NUPEPA KUOKOA:
Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii .
BUKE I.   HONOLULU , IANUARI 18, 1862.  HELU 8.


Olelo Hoolaha.

 

                E hoopuka mau ia KA NUPEPA KUOKOA ma ka Poaono o kela pule keia pule, a hiki i ka pau ana o ka makahiki 1862. O ka pepa wale no keia i paiia ma ke kauoha a ka Ahahui Hawaii nei, i mea e hoonaauao ai i na Kanaka maoli. E pai mau ia'na maloko o nei nupepa, na moolelo i unuhiia mailoko mai o na moolelo haole: na nu hou a na aina e mai, a me na nu hou o ke kaua ma Amerika, a me na mea no a pau e makemakeia'na, i hanaia ma Enelani, Farani, Geremania, a me na wahi e ae a puni wale ka honua.

                A o na palapala hoi kekahi o ka poe kakau mai o keia mau mokupuni ; a me na mea hou no a pau o Hawaii nei. He Buke nui ka Buke mua, no ka mea, he 57 ka nui o na pepa, ke huipuia na helu manuahi elima o ka M. H. 1861. E pau ana keia Buke i ka la 27 o Dekemaba, M. H.
1862.

Elua Dala wale no ($2 00)

ka uku no ka Buke I.

                O ka poe kanaka Hawaii a pau i makaukau i ka heluhelu, e aho e lawe i ke Kuokoa, a o ka poe a pau e makemake ana e lawe, e loaa no ia lakou ma ka uku ana i ka uku makahiki o ka pepa, ma ka lima o na Luna malalo nei. O ka poe e makemake ana e kena'ku ka lakou pepa ma ka Eke Leta, e hooili mai i na Dala Elua ma Honolulu nei, me ka hui pu mai i kahi e hoouna aku ai.

                Na Luna o ke Kuokoa.


HILO — T. Coan, (Mi Koana.)

" S. Kipi. " T. Spencer. (Poonahoahoa.)
LAUPAHOEHOE. — F. B. SWAIN.
PUNA. — J. Kaina.

KAU. — C. N. Spencer, (Kale.)

" W. C. Shipman, (Kipimana.)

WAIMEA. — L. Lyons, (Laiana.)

KOHALA. — E. Bond, (Bona.)

KEALAKEAKUA. — P. Cummings, (Kapena.)

" J. D. Paris, (Palika.)

KAILUA . — A. Thurston, (Kakina.)

MA MAUI .

LAHAINA. — D. D. Balawina.

" J. Kahookano.

WAILUKU.— J. D. Havekost.

" W. P. Alekanedero.

WAIHEE. — S. M. Kamakau.

KAHULUI. — George Kimball, (O. K.)

MAKAWAO. — George Miner, (Mahina.)

KALEPOLEPO. — J. J. Halstead, Keoni.

ULUPALAKUA. — Kapena Makee, (Ki.)

HANA. — S. Kamakahiki,

MA MOLOKAI.

KALUAAHA.— A. O. Forbes. (Polepe.)

KALAE.— R. W. Meyers, (Maea.)

LANAI . — Iona Kalawaia.

MA OAHU.

HONOLULU. — J. Komoikaehuehu (mai Moanalua a Maunalua.)

" G. Kamai, no ka poe Katolika.

KANEOHE.— B. W. Parker, (Paleka.)

KOOLAULOA. — M. Kuaea.

WAIALUA. — S. N. Emerson, (Samuela.)

WAIANAE. — G. H. E. Keauiaole.

EWA. — Solomona Kahoohalahala.

MA KAUAI.

KOLOA. — J. W. Smith, (Kauka Mika.)

LIHUE.— W. H. Rice, (Laiki.)

HANALEI. — E. Johnson, (Ioane.)

WAIMEA. — G. B. Rowell, (Rowela.)

NIIHAU.— P. R. Holi.
I ka poe a pau e noho ana ma na apana i haiia maluna, e makemake ana e lawe i " Ka Nupepa Kuokoa," e pono ia lakou ke hele e kakau i ko lakou mau inoa, a me ka uku aku i na dala o ka pepa i na Luna i haiia maluna, a na lakou e haawi mai i na Palapala Hookaa i paiia. O ka poe e noho ana ma kahi aole i haiia maluna, e loaa no ia lakou na pepa ma ka lima o ka Luna e koke ana io lakou la.

H. M. WINI, Luna Pai.

                HOA-O E PEPEHI I KA MOI WAHINE O HELENE.—E kau ana ka Moi Wahine iluna o kona lio, aia hoi kiiia mai la oia e pepehi e kekahi haumana o ke kula nui o Atena. Aka, ua pakele oia, no ka nui launa ole o kona koa, o ka mea nana i manao oia e pepehi, o Aristide Dossios kona inoa, he lala oia no kekahi ohana hanohano a waiwai hoi oia wahi. Ua loaa maloko o ka pakeke o kona lole kekahi palapala, e hai ana i kona manao paa e lawe i ke ola o ka Moi Wahine.

                He nui ka inaina o ka lehulehu i ka lohe ana i ka aneane pepehiia o ko lakou alii. Ua aneane hiki ole i ka pa o ka Halealii ke hoopuni i ka lehulehu i hiki mai ilaila ia manawa, e hulo ana lakou i ka nui o ko lakou olioli i ka pakele ana o ko lakou alii. He pule ma ua halepule a pau o ke kulanakauhale alii i ke kakahiaka o ia la e, a ma ia hope iho, holo ka moi wahine ma ka mokupuni o Perosa, e makaikai ai i na mea kaua moku malaila, a i kona hoi ana mai ma ke ahiahi, ua hoomalamalamaia ke kulanakauhale a pau i na kukui a me ke ahi kao, pela na makaainana i hoike mai ai i ko lakou aloha nui, a me ko lakou hauoli, i ka pakele ana o ko lakou alii.

He Kanaenae Aloha no ke Kuokoa.

E ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe:

                Owau no kekahi mea i lawe i kou kino; a ua lilo oe i wahine moe ipo na'u, he hoa ku-ka no ka po a me ke ao, ua hanai au ia oe i ka ai e ola ai kou kino.

                Ua lawe au i na Helu ekolu ou i puka mai nei. A ua ike au mahope o ka heluhelu ana i na manao ano nui e pili ana i ka pono o ka lehulehu, me ka ike i na mea hou o na aina e, ke kaua, ia mea aku, ia mea aku, he nui wale; a ua lawa loa ka makemake i ka heluhelu ana, a keu aku. No ka nui o kou kino, aole pela kou mau kaikuaana i hala ae nei.

                Nolaila, ua haku wau i wahi mele aloha nou, oiai kaua e halawai ana. Eia malalo iho ua wahi mele nei.

Auhea wale ana oe,

E ka mamo hulu olaa,

Lana ae nei ka manao,

I hoa pili oe no'u,

No ka lauae i ka pali,

Pali mai nei ke aloha,

Ane like me Kaala,

Ke ala pua lose nani,

Ka'u ia e honi nei,

Honi ae au o ka mamo,

O ka lipo o Kanahele,

Pakela no oe o ke keu,

A'u i mahalo ai,

Mahalo au o ka nani,

I ka pua o ka Pikake,

He iini pau ole ko'u,

I keia Nupepa hou,

Me a'u mai no oe,

Me ko ipo manuahi,

Ahi wela mai nei loko,

I ka mea nui he aloha,

Aloha au o ka nani,

O ka oi o Inia,

Ana ole keia kino,

I ka nui ai o Farani,

Ai hoolai na manu,

I ka pua o ka lehua,

He lehua lei mau oe,

No kuu la makemake,

A he lei daimana hoi,

No ke Aupuni Hawaii,

Aloha wale Lae Hao,

Au i alo mai ai,

A ke anu o Balema,

Pau ka ike ana ia Mareka.

Huli ae oe nana,

Na Mokupuni o luna,

Na hua helu o ka Hema,

Kau i hoolawe mai,

A hui me Hawaii,

Pae moku o Iolani,

Io-ena mai nei oe,

Linohau launa ole,

Ua hao kamaa buki,

Ua kohu Kaleponi oe,

Ua poniia hoi oe,

I ke ala o Sarona,

I alawa iho hoi au,

Noho ae ana o Huelo,

Hoa pili o Nioi,

O ka ua pukui anu,

O ka noe o na pali,

Palea mai nei au,

E ka Uluau o Hilo,

E ke kehau o Puna,

E ka noe lehua o uka,

Ea mai nei kiekie,

Pa lehua i Kaana,

O ka alewai aku ia,

Aole o'u makemake,

I ka lio punuku ole,

A he lio kohu ole ia,

No kuu la lealea,

Me oe kuu makemake,

E uepa iho a paa,

I kuleana mau nou.

Ua pau kuu mele ana. Ke hoi nei ko Kekaha keiki.

J. N. PALAILE.

Halehoomaha, Pokii, Kauai, Ian. 2, 1862.

                Ke hoomare mai nei na Nupepa ia Prince o Wales, ka hooilina o ke Kalaunu o Beritania, me ke 'lii, ka mea Kiekie, Ana, ke kaikamahine alii o Denemaka, he umikumamalima kona mau makahiki; he wahine ui, nona na lauoho apiipii. He wahine e ae no kekahi e olelo wale ia nei, he kaikamahine no ka Ohana Hanohano o Hese, o Darmstadt, nona na kaukini palupalu uliuli.

KELA MEA KEIA MEA
Mai na Aina e mai.


                Mai hulihuli oe i ka mea maikai imua ou, i loaa ai ia oe kona aoao ino.

 

                He 53 na makahiki o ka Emepera o Farani, a e oluolu mai ana kona mau mai i keia manawa.

 

                Ke pau nei na nika he nui wale i ka mahuka mai Misouri aku. A ua aneane ia moku aina e nele loa i ka nika ole.

 

                Ua hoopalau ia ka Moi opio o Potugala, e mare me ke kaikamahine alua a Vikoa Emanuela, ka Moi o Italia.

 

                Ua hoopaiia iho nei kekahi kumu kula ma Farani, i elua makahiki e noho ai i ka paahao, no kona hahau ana i ka haumana.

 

                E malama oe i wela ole kou inaina i ka paio ana. O ka hamare koekoe ka mea pono e kui iho ai ka hao wela.

 

                E nui ana ka laha o ka Baibala iloko o Aigupita i keia wa. I na malama eono i hala iho nei, ua hoolahaia na Kauoha Kahiko a me na Kauoha Hou 1,000.

 

                E paiia ana maloko ka Hale Pai Dala ma Piladelepia, Amerika Hui, ha dala he $400,000 i kela a i keia la. Ma na apana gula he $20 ka nui.

 

                He mea make ka ai ana i na mea kuniahi kahiki. E malama na makua i na keiki uuku, o hookomoia ka mea kuniahi ma ko lakou waha. He nui no na keiki i make ilaila.

 

                Iloko o Enelani, na hale hana pepa he 320, a me ia paha ka nui a oi aku paha na hale hana pepa o Amerika Hui. O na welu lole ka mea i hanaia'i na pepa keokeo maikai.

 

                O na kanaka maloko o Ladana, i ka makahiki i hala iho nei, he elua miliona me ewalu haneri tausani. Ke kulanakauhale nui loa ia o ke ao nei.

 

                E akahele oe i ka hana ana i keia mau mea ekolu : ka hookomo lopi ana i ke kuikele; ke kipu ana i ka manu ahiu; a me ka mare ana i ka wahine.

 

                Elua tausani makahiki mamua, ua uhiia o Pompeii, ma Italia, malalo o ka lehu Pele o Vesuvia. I ka eli ana malaila, ua loaa iho nei kekahi hua waina i kanuia i kela mana. O ka Valerio ka inoa o ia waina.

 

                Maloko o ka aina o Kina, ua hanaia na alahaka pohaku, he 3 mile ka loa maluna o na muliwai nui, a ua hana ia hoi na pio pohaku i na haneri kapuai wai eono, ma kauwahi o na alahaka.

 

                Ua hooiliia mai na kauoha he 120 mai na aina Hikina mai, maluna o ka Waea Teregarapa hou, i Kapalakiko, i ka la mua o ka paa ana o ka waea. He mau tausani na mile o ka loa o ka waea.

 

                Ua komo na moopuna elua a Lui Pilipo, ka Moi mua o Farani, iloko o na puali koa o Amerika Hui, e ao i ka oihana kaua. Ua hoonohoia laua i mau kokua no Generala Makalelana.

 

                Ua kukala mai kekahi mea noonoo a akamai, i kona manao, no ka pono e kuahaua i na loio a pau, e komo iloko o na puali kaua, no ka nui loa o ko lakou koina uku, aole e hiki i na kanaka ke hoomanawanui hou aku ia lakou.

 

                Ua hookuiia na piko o na Waea Telegarapa mawaena o Ladana me Taganroga, iwaena konu o Rusia, he 2,500 na mile ka loa, e kamailio pu ana na paahana i na manao o laua maluna o ka loa o ia waea loihi.

 

                NA UMOKI OMOLE. — Ua hanaia na umoki noloko o ka ili manoanoa o kekahi laau e ulu ana ma ka hema o Farani, a ma Sepania. Ma Boredeau, a me na wahi e pili ana, ua hanaia na umoki he 100,000,000 i ka makahiki hookahi, e make ana i na $781,000.

 

                Ua hoopau iho nei ka Empera hou o Tureke i ka oihana kahiko ma ka lawe ana nana i na wahine he lehulehu. He kanaka opiopio ia Alii, aole i hiki i ka 21 o kona mau makahiki. He ohana Mahomeda ia; aka, ua oluolu kela i ka wahine hookahi.

 

                I ka makahiki i hala iho nei, he 83,223 na kamaaina o ke kulanakauhale o Kapalakiko, Kaliponia. He 40,000 na kane haole, me 37,000 na wahine haole, me 3,000 na Pake, a me na nika a hapa nika 2,000.

 

                O keia na manawa e hanaia ana na mea komo iloko o ua moolelo, e lohe ai na hanauna mahope. A lilo na kamalii o kela wa keia wa i poe kupuna, e hai aku lakou i ka lakou mau moopuna i na moolelo a lakou i ike ai, a i hana ai i keia wa

 

                KE ALOHA. — He mea neoneo keia ola ana, ke ole ke aloha. Ua like ka noho ana o ka mea i aloha ole ia me he hale paahao la. Ke pololi a makewai nei ka naau e alohaia mai. A pehea la e loaa ai ia ia ke aloha ? Penei wale no, ma ka hana aloha ia hai. Alaila, e hana alohaia mai kela.

 

                NA KANAKA O AUSETERALIA. — I na makahiki mua he 15, ua heluia na kanaka o Auseteralia, he 170,000. I keia wa, ua hiki ko lakou helu ana i ka 530,000. He poe Beritania ka nui o lakou. Iloko o na makahiki he umi i hala iho nei, ua eli lakou a hoouka i Beritania i na dala gula he $450,000,000.

 

                He holoholona apiki kela piula ou," wahi a ke kahuna i kona hoa kamaaina. " He mau kona walaau ana mai ia'u i kona hele ana mai imua o'u." Ae aku ke kamaaina, "He mea mau ka uwe aloha ana o na makamaka ke halawai laua."

 

                Ke hai mai nei ka Hoku Panama, i ka loaa ana o na momi nui nani loa iloko o ke kaikuono o Panama, a e hooiliia'ku ana ia i mea kuai ma Europa. Ke olelo nei ka poe ike ia ia, aohe momi o ke ao nei i keia.

 

                WI PAHA. — E aneane paha e wi, ka aoao komohana o Irelani i keia mau la koke iho, no ka mea, o ka uala kahiki i kanuia malaila, ua pau he elima hapaono i ka mu a me ka popo; no ka nui loa o ka wai halana malaila i na mahina i hala iho nei.

 

                E hakaka ana paha o Iapana me Beritania, no ka pepehi ana o kekahi poe Iapana, i kekahi mau mea elua o ke keena Komisina o Beritania e noho nei, ma Kanagua, Iapana. A nolaila, ua kenaia ilaila kekahi mau manuwa, e koi aku e ukuia mai na poino a me na poho a pau o ia hana ana.

 

                Elima o na puali koa kipi o Karolina Akau, ua haalele, a ua hele aku a haawi aku i ka lakou mau mea kaua a pau i ke Aupuni. E pau loa ana paha i ka hana pela na puali a pau o ia moku aina ; no ka mea, aole i hookaa iki ia ko lakou uku.

 

                I ka malama o Sepatemaba, he 15,000 na koa mai o ka poe kipi ma Manasa, a ma Rikemona, i Vereginia, he nui loa na koa hou mai, aole i haiia mai ko lakou helu. Iloko o na kaua a pau, ua oi aku ka poe i make i ka mai i na mea i make iloko o na hoouka kaua ana.

 

He inoa no Pua Rose.

Aole i linohau ia,

Ke kula o Hihimanu,

Hoomalu hewa ana,

I ka wai o Maluaka,

Akahi a lana mai,

Ka manao i ka nui kino,

Me he ua lu lehua la,

Ke hiki mai ia nei,

Hoala-la mai ana,

I ke kulu o ke aumoe,

Moe au a hoolana,

O ka leo o ke kahuli,

Aia i ke kuahiwi,

O ka pupu kanioe,

Hau linohau i ke kula,

Kuu hoa ke ike aku,

Me he manu ai lehua la,

Ka ioena i ka nahele,

Ehuehu no ka moana,

I ka hao a ka naulu,

Ua hulilua ka makani,

Eia la he moae,

He ia ku no waho,

E ke kaha o Haena,

Eha oe i ka iliahi,

I ke koa lau liilii,

Ilihia iho nei loko,

Uluhua i ka makemake,

A ikena o oe ke hoa,

O na po ua nui,

Anu hewa keia kino,

I ke kai mahele lua,

He kuewa i ke konohiki,

Ua hiki oe ilaila,

Pae au he la makani,

Ke hao nei na pea;

Peahi o Kalawakua,

O ke aka pali o Makana.

He ukana na Limaloa,

Aia ia Kilioe,

Me oe aku ke aloha,

O pulu ia mai au.

S. H. K.

 

HE KAUA KAULANA
O
NAPOLEONA I.
A PIO IA IA O PERUSIA

                I ka makahiki 1806, hookuikahi hou iho o Beritania me Rusia a me Perusia e kue mai ia Farani. Komo e mai na puali o Perusia, he 200,000 na koa malalo o Ferederika Wiliama ka moi o Perusia. E iho mai ana hoi o Alekanedero ka Emepera o Rusia me na koa nui like mawaena o Polani, e hookui ana me ko Perusia. O ko Beritania kokua, ka aumoku manuwa a me na dala ona he nui.

                Ukiuki nui ka naau o Napoleona i keia hookui hui nui mai ana. Ua lanakila oia i ka makahiki mamua ma Auseteria, maluna o kona poe enemi, a eia koke hou mai ke kuikahi ana o na aupuni e kaua kue mai ia ia. Hoopaa aku la o Napoleona ia ia iho iloko o kona hale i na la elua, e hooholo iloko o kona naau i ke ano o ka lawe kaua ana. Ua kakau kokeia na leta 200 i kona poe luna koa, e kauoha ana i ko lakou hele iloko o Geremania. I na la eono, ua laweia aku kona mau puali koa a puni mai Parisa aku a hiki i ka muliwai Rine, maluna o na kaalio, e hele ana i na mile he 60 i ka la hookahi. I ka la 24 o Sepatemaba, komo aku Napoleona iloko o kona halekaa i ka holo aku e alakai i kona poe kaua. Penei kona kauoha i ka ahaolelo ma Parisa : —

                "I keia kaua pono i hoala ole ia e kakou ma kekahi hana aole hoi ma kekahi manawa ino aku, e lawe kaua ana kakou i mea e pale wale aku ai i ke pio ana, ke paulele nei kakou i ke kokua ana mai o ke kanawai, a maluna o ko kakou poe kanaka, e haawi mai ana i ko lakou ikaika a pau e hoopuka mai keia pilikia aku."

                Alakai aku la Napoleona i kona mau puali ma ke akamai nui, a ku lakou ma ke kua o na Perusia, e pani ana i ke alanui e loaa ai ia lakou ka ai a me na mea kaua e ae. No ka wikiwiki o Napoleona, aole i hiki mai na Rusia e kokua i na Perusia, a hoouka lakou me ka hemahema ilaila.

                Mamua o ka hoouka ana, palapala aku o Napoleona i ka moi o Perusia, e oki i ka manao kaua, a e hoopau i ke kue ma ke kuikahi hou, a hai aku ia ia i kona hiki ole ke hoopioia ke paa kona manao e kaua. Aole i pane mai o Ferederika i keia palapala.

                A hala na la hou iho elua, ku makaukau mai na Perusia imua o na puali Farani ma na papa o Iena he 100,000 koa, a ma he poe like. Ke ahiahi ia o ka la 18 o Okatoba. E napoo ana ka la, i ka wa i ike mai ai na puali o Perusia, me na pukuniahi 800, a me na koa hololio he 18,000, e palaha aku ana i na mile he 18. Aole lakou i hoouka ia po.

                Kena ia aku la na luna e holo ikaika ana e kii a lawe mai i na puali o Napoleona e hele koke mai ia po i ka hoouka e kokoke ana. Paa aku la o Napoleona i ka puu kiekie i wahi e kau aku ai i na pukuniahi ona ia po. Eli koke na koa i alanui e hiki ai na pu nui iluna, e hana aku ana o Napoleona me kona mau lima.

                A hiki mai kela puali keia puali iloko o ka po, hoonoho ka Emepera ia lakou ma ko lakou wahi e pono ai ke kaua, a kauoha aku la ia lakou e hoomaha iho a ao. A kokoke wanaao, moe iho la Napoleona maluna o ka lepo i loaa'i kahi hiamoe iki. A i kakahiaka nui, ala ae la ia, ee maluna o kona lio, a holo aku e paipai i na puali koa e ikaika, no ka lanakila e kokoke ana. Hooho olioli na koa a pau i ka ike aku i ko lakou Emepera. E pouli ana ke ao i ka ohu e kau paapu ana, aole i hiki ia lakou ke ike aku imua o lakou. A ka hora 6, kauoha kela ia lakou e lele imua iloko o ka ohu maluna o na enemi. I ka hora ewalu ke kaua ikaika ana o na aoao elua, aole o kana mai na mea i make iloko o keia hoouka ana. Ua paapu ka honua i na kupapau a me na mea i eha ; ua hahiia lakou e na wawae lio kaua, no ka mea ole nana lakou e lawe aku i na wahi malu.

                I ka hora 1 o ia la, kauoha aku la ka luna koa Perusia i na koa mahope, e komo koke mai iloko o ka hoouka, e pale i na enemi, a e hoomalu i ka emi ana o ka poe i pauaho. Hiki ikaika mai lakou, a i ka manawa pokole ua ane lanakila lakou, maluna o na Fara-ni i luhi i ke kaua loa ana.

                Aka, ua malama hoi o Napoleona i na tausani koa hololio me ia, e kali ana i ka wa pono e luhi ana na enemi, alaila e hoolele aku ia lakou me ko lakou ikaika olkoa maluna o na enemi. Mamuli lakou nei o kona luna koa lio ikaika o Murata. E kali ana na koalio i ke kauoha a Napoleona e lele aku, a no ka ikaika o ko lakou makemake e huli, pane mai ka leo o kahi koa opio, "Imua kakou." A lohe o Napoleona, haliu ae la kela, i ae la, "Owai la kela mea opio e ao mai ana ia'u i kona Emepera? E alia pela, a pau kona mau kaua he kanakolu, alaila ua iko ia."

                Ua hiki mai ka hora 4 o ke ahiahi, a e pauaho ana na koa hou mai o kela aoao. Puka mai ka leo o Napoleona e kena ana i na hololio. Lele ae la o Murata me kona poe hololio he 12,000, he poe lakou i pau ole ke aho no ke kaua ole mamua.

                Unuhi lakou i na pahikaua, a holo ikaika aku, a lele kuikahi aku la maluna o na Perusia i luhi i ke kaua loihi. Wakawaka ae la na pahi o na koalio o Napoleona, maluna o na koa helewawae o Perusia, e oki ana ma na aoao o ka poe e kue mai ana. Ka haunaele nui ia o na Perusia, hee iho la lakou, a naholo i pakele ai i ka make. Huikau kahi puali me kahi puali, a hihia iho la na lio, na kaa ukana, a me na kanaka e imi ana i kahi e pakele ai, aole nae i hiki i ka paapu o ka hihia ana. A holo mai na koa lio mahope o lakou e pepehi wale, a po iho la.

                Aole nae i pau ka pilikia i ka po. O kela poe Perusia i hoouka ma Auerstala kekahi i hooheeia mai, a halawai lakou me ka poe Iena i hee, maluna o ke alahaka o ka muliwai, ua makiaia lakou a pau ilaila, a hiki ole ke puka ma kela kapa. Hoolei aku lakou i na pu a me na mea kaua a pau, a holo aku i na kula a me na wahi nahelehele e imi ana i kahi e malu ai. Hahai ikaika mai na Farani mahope o lakou a hoolele mai i na poka me na boma maluna o lakou, a nui ka make ana.

                Mai pio ka moi o Perusia ia manawa. Pakele wale aku la kela ma ka holo loihi ana maluna o na pa, a mawaena o na ululaau. Aole ia i hoomaha i ke ao a me ka po, a hiki aku ia iwaena o na Rusia e hele mai ana i ke kokua ia ia. Ko Napoleona hele hahai ikaika aku ia, a komo iloko o Perusia, a hoopio aku oia i na pakaua a pau o Perusia, a hiki aku kela i Berelina ke kulanakauhale alii, naholo aku ka ohana moi me na luna aupuni o Perusia, a pakele aku iloko o Koninsbage e pili ana me ka aina o Rusia.

                Iloko o na hepedoma elua, ua hoopau loa ia na pualikoa o Perusia he 200,000 i makaukau pono i ke kaua, ua make kekahi, a na pio kekahi, a puehu wale kekahi e pee wale iho ana. Ua pio loa ke aupuni o Perusia, a ua piha na pakaua i na koa Farani, a, noho aku la o Napoleona iloko o Berelina.

                Hookahi wale no malama i hala mai ka Napoleona haalele ana ia Parisa, a e noho maluhia ana kela, iloko o na hale alii o Ferederika, a e hoomalu ana maluna, o ke aupuni o Perusia. I ka laha koke ana ae o keia moolelo mawaena o Europa a pau, kahaha nui mai la na alii a me na kanaka i ka emoole o ko Napoleona kaua lanakila a pio loa ke aupuni o Perusia. Hoomalu aku la ka Emepera o Farani ia laila, a hiki i ka wa i pio ai oia i na alii o Europa.

No ka pepehiia ana
O REV. MI. GORDONA ME KANA WAHINE.
He mau Misionari ma Eromanga.

                O Eromanga ka aina mokupuni o ka Pakipika Komohana Hema, e kokoke ana me Guinea. Kahi hoi ia i papehiia'i o Mr. Williams. Ka aina hoi kela i holo aku ai o Manuia me Boki ma, e imi ana i ka laau ala, i ka wa ia Kaahumanu, oia ka makahiki 1830. He poe nika hupo na kamaaina oia mokupuni. He mau lahui kuokoa elua ma ia aina, o kaua ku-e ana kekahi i kekahi. Ua noho no na misionari ilaila i na makahiki i hala aku nei. No Nova Sekotia mai o Mr. Gordona me kana wahine, i hele mua i Nu Guinea, a malaila aku a Eromanga. Eia ke kumu o ko lakou ohumu ana e pepehi ia ia ; no ka hiki ana aku o kekahi mai puupuu, a laha ma ia mau aina, a make iho na kanaka he nui, hooholo na kamaaina i ka manao e pepehi i na hao-