Ka Nupepa Elele, Volume XII, Number 30, 7 March 1891 — HE MOOLELO NO GUNIPA. KE KANAKA HAPA MANU PAHA'OHA'O. Ewalu Tausani La Pohihihi. KE KII OLELO KUPANAHA. KA NANI HOOHIE O MASELANA. Na Hoailona o ka Hihio a me ka Ilio Hanu Meheu Luaole. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO GUNIPA.

KE KANAKA HAPA MANU PAHA'OHA'O.

Ewalu Tausani La Pohihihi.

KE KII OLELO KUPANAHA.

KA NANI HOOHIE O MASELANA.

Na Hoailona o ka Hihio a me ka Ilio Hanu Meheu Luaole.

Unuhi {« « ia halu mooMo laulana B. Kalana. No ia mea. uwe aeia na kapua a!a ( jko kooa leo nui iiaiuiu mehe Hekili •ia, oia ka mea nana \ iioala aku i na kupua apau, me he mea aia e imi aku a«» la l*k<»u. au ua poitjo, ua popilikia mamoii o ko t n kuhiD»w%. Aka, i ka akoakoa «na mai o na k'ei apau ame ka lio Nipa, pane mai la ua kapaa ala,jß Oukou apaa e on maa kiw, «Maa lH aa ilihpue, oa poino, » np p«pUiJcia a pehea auauei la e hiki at i*'#js4hana i mea e hoi hou aiai ai koo mau i>ouo »pau? Aob« mea hiii ke pan® mai uo keia oioaa a Ke kt»pua, no v ia mea, pane m»i ia ua kupua ala, ina uuhe hookahi • oukou e ho>ke mai ana no keta oaea alaila, e hoike aku au ..ia oukou mueaaa ae o kou uiake o oakou aumoK. ke muk«, a owuu aka mahp^. 1« wa i paoe uku ai ka iiio Nipa. E ko <uakou haku maikaī e ho'ike uku au ia oe iho mamuli o kou hookuu ana i ko euemi oia o kanaka..hapa mauu kamahao, E hoike hou aku au la oe, e a!a .mai ana he kaua nui .mahope aku, a e lilo aua oe i moe puu no īa man 'hana aa. E lohe hoa oe, aohe koa mau pono' me oe i keiā wa. pa mea mana apau ua lilo aku ia niai a oe ako, a ua nele loa oe i kela wa. He mea oiaio kau e pane mai nei.a; oia kau e noi aku nei i kou < luolu, aole anai e loaa ia oe ua mea' ala a k*ja naaa # iuaiua uei, „ j E kue haku maikai, healm la kou wahi ikaika ame kou mana i mua o kala poe. aohe ao maomeu mana, na! like au R»ehe wahi apana pepa i' mua o lak6a. , j £ hoa-) oe ehke ma ka hiki n\ oe ko bana a i kw»a a loaa ole, ua hiki po ia ī kou manao ana. | E kuu haku maikai, e like me kan mea i hoika akn ne\ la oe, pela ka ne le o ka mea hiki ole imī ke haua, Na lee'ia mao olelo hope u ua ilio Nijva ala i hoopih» loa akn i kn inaina t na knpua ala. « o:« k.un» i pane ako ai, ina e mako anti oukou sptui ia'». It»a oe e hanaino ana ih mak«Mi, alaila, e hoike nku an.« i» *'«% tH» ! ka ut»k* maiuoino loa «n» inai U'inin maī o k« h»pa m*tuj a hapn kanaka, wah» a Nipa. N® keia mau olelo hupe a «ipa ua kaualna hou Ua mans.o o knpua ala. Maanei hoi,, e w.iiho kaua ke kamaihn !an» ?»o ke kvipn-* H.»toiuira. ;u* Ivu'i «e |boi kaua muo» eku no ka iiona

keia nanee, kana hana mahope i! ho okana paapio ana. ] Oiai oia e ahai ana ka pupuhi me j kela mau wahine opio elua, uo lau»! hoi n'a inoa. i O ka m?ia o ka Nani kakahiaka, ao ka lua o ka Nani ahiahi, O ke Aapani o aa mau kaikamahin« ala.- oke aupuni koea, ko laua honie, a ua kaili ia mai lana e keia'Bate ; mosa. ī ka wa o laua i hoea aka ai i mua' o kona mau makua, ua hoopiha la kōj laoa mau makua eku aloha a me ka hauoli. ' - -■"'■>■ j iho oko lakou hui aloh» ana, uā hoike aku Ia laua i ka luua ku! ne ka hapamanu a hapa kanaka. e ! Ua apo ia mai o Gukipa mehe keiki ponoi ala, a ua noho a kane a wahine ae ir lakou. O kuhi mea a piki t>ae. noheo lakou hoi Mno, nn k» mea, ua papa aku ia i oa man ipo uia ana me ka paue ana aku i keia mau huaolelo penei. S hoom.mawanui olna i;»u iloke o "llookahi taosaui la pohihihi." 0 keia uiuu olelo, aole i .maopopo iki ke iuio ame ka miman n ke n nt»u huauleio oiai, ua maop >i.i(> ote iaia ke uno o keia o'.elo. Oiai hapa manu Ounipa ala. e noho auu me Keia mau ipo, ua houu ua aka-hi ke kupua B»tiiiiora ī keknhi o kona mau AiihUa;)» ikaika !oa i'uiua oke kupua Gunipa me ka īnanao o pio >»na ke kiīnaka ehen luanu'ia laua." Iko lana kaalo «na be i ka lewu, ua ike koke aku la o Oanipa i ua nut u kupua a'a f a oia kana 1 j»aibe uku ai ī kaua mau ij>o penei. ; Uluhua wale mai la no ka hoi au i kela muu kupua elele mai nei, Ika pau ana oo o keia mau olelo | ana, hookahi no apoi ana 0 kona mao eheu, aa pili koke akela oTa ma ka ao«K> o na man kupoa ala a pane aku! la oia, aole sutei olua 'nke ua kapu ka lewa nti tion wale no. ooe ka ia e ko mikon enemi, ooe' ka makou i hele mai uei, ano e haawi' pio mai oe ia mana, a ina oe e ae ole' mai aua ia maua a'aila, e muke ana o<i ia maua. I Make ia wm, mak&a »>ei 'm oe, a i ole ia ia (a aku paha, oTo?aa"a elua, ua' like oina »«ehe wahi opa!a a!a i kou! manao. ! 1 kela wā, uhahi ae la oa mau kupu a ala i kekahi koi kaua a hi!i ma? la' maluma o Oanipa, a ia wa, i h«>pu »ku ai na lima oua hapa manu alu a aha ki ae !a ia laua a e!aa ma ko lana mao a-i ana ka eheu mnnu hoi i hoo!«i aku i ua m&u'kupoa ata iloko oua ao oka lewa a nulonvule aku la laua. 0 keia aela ua keeLina waw*»e uiuh aka hapa'mauu i hoohaua ai i koua mau iuuia aoie koua mau ēheu uo ka paio ana me na kupua o ke kupua Fatemosa. Hoi aku la'ua kauaka eheu maau ala a hoike aku la ina mea apou t ko na nisju hoa oia hoi kaoa ipo. Oini hoi lakou e nohe ana a hala a#> ]« kekahi mau 1* aohe wahi inua »' aku o nakupua, ' ' v flvomauao iho la Ke kapna aa Ua make paha kaoa mau kupu» 1 hoouuii ni;ii ai n«»tfii!a» lioonna mr oin ī'kaua tlie Kip» ao ka hele i-ni aiu. He aku la ua il*o a!« e iml a k>aa ke kanaka tupn maua ttumpa iaiaa pan« akn !&, «!> ike auei oe ina kupua » i'atem<^a. Is \vs, oīe'o kakaoa maS u« haps manu ala me k*\a mau he av- iike i kau m«a «kama\!u> mai nei e koua \!io, he makemake » inn kou « op» pu ia aku ct e >4*u? , Ike i!io lu «a i!io a!a m»u h&na uio ka miw haku oia hoi o Guuij>a. ti Olelo \ho I* oa kupua U»o a!a iata j No k 'rt h>u* ido a»a mai i*tj» e hana akn ana au i kekahi haaa «ou e kHoi ia ai oe i ka honua, a e nele oe in* jK»maivai mai aa aVu >.d, ala wa

,auai■»*j oe e ike ai ika hopeuu o kau [mau haua. I kela wa", haa!ele ihō 1n ua iiī o |Kii»n »!a i oa Gampa ala ā lelo aka la joi» i, >ke anpmii o Diabalo, a t koaa ' hoeī anā aku. ! Ike mai la o Diabalo a haalala iho la k(• la kino ika • makan, me kona kuhil ewa e pii la aio aaa oia epej>ebi P« ne mai Ta oia } heaha mai nel kan | X neie mai e hoike aka ia oe i oa b£mo mai nei au mau wahiue,aohe maodo i koe o ke kopua Patemtjsa, ua [bemo o Guuii-a ke kanaka eheu manu. lsoia mea, o ke.a louo au e holke uku uei ia oe, he iono hoohauuii ia ny kou mauMO. P»oe mai ia *>a mea ai», ma pela e hole itku au e kiī i ua mau wahine ala ao. . lu wu koke qo, mehe imo aoa ala na ka inuka noho aua ua keiki ala, i ke aujimii o ua nii.u kikikainahine ala. Mehe imu aaa ala nohoi 114 ka ruaka e hke oie ka wili ana a ka puahiohi© iiu iilo aku la oa mau kaikamahiue . uia. J 110 mea 1 knmailio nui i« no keia keiki opio no kona auo ame kana to»o huna a lnki wale 1 kuua mau !a hapauea. ; Okp maue a.me kaikaika i loaa \ kona m»n Hmn na hke l>o. ia me ke puli! ana a k» pnahiolno. 0 keia īi īo aoa o ūu reuQ wahioe | ala, be puupou iki»ikH loa la i loaa | mai in Gu'nipa, 110 ku me«, oa heo i.aku ]ā kani» muu wahine. ['■ f\i (dhu la lo'hi niH ia bope iho aīa |hoi, ua hnalele aku la ua Gvmipa ala» j i ka home o kana mau ipo, u iho mai >ia oia i ke aukum houua ina ke auo naauao a uo kana m«u ipo alohā. H»* mea oi&in na'komo ia ke aloha TTok. o knnuka hapa muuu ala, no kana tnan ipo, a oia kana \ pane iho ai, nif ?slo o knu hoohoka ia ana ekela. maa wah'me au i paulele kuhihewa ai, noIa!"j e tho ana ao ike aupnni honha Uo ki. lukū aoa aka i na kaiiaka apQ * loa * aku ana ian. Ia ra, mehe wīli ana a?a ua ka pu»h wa bc-i, oa \ia kana .1 eheu mano &h t 00 ke aopiiui honu v. I lEV- i han!e &k , o ai, kn aku ?a m» no ki aopohi o Kors» ke ho, # noho <;uft«£ irt Wn» e ka pi'ikua Pakona Hr *nea hoi i -w-eli nui ia e na kopoa ona ai peni e ae, a he pilikua hoopīliki a we'e hoi i ea npan oi» anpn Ac" e mea hookahi i halaw&ī me if nel e hiki wnlo i ke ahiahi &na a no kīi pai?4 !oa o ka akiaki o tia kana <s hapa mano a?a, tia ike ako !a oi» ii i. !io]oho!oi>a o ke ko?a. O'n. hoi na pīpi ame na !W a kt akoalipn Pihkua. 1 Js< na ike ana akn t kti«, poe bo!&!holorr emoole kn >ma oia imua 0 f?akor i nok? ako !a keia i ka luku i |ua he\>botonā apao U» 1 . ko r,n\ a ka ( r»riu. I Ekh« m auA Vo rsa leo u*re 00« uolohi lona mai ke noi a ka hi!īi no ko I Ukov i.Hi;uo» * e hke hoi me ka ha!u!u .uua 0 au !eo oka hekīH, p«»!a 0 kot , ;bu U 00 ka ha!«!u 0 ni ho!oho!ona # ! luku la ana e ua kanaka mmn Lia. I £0 keīa hatuttl ott! tohs jkana!>a i ke*& moa kamahao a .uelahikoue uan». Ao v na« 6 hīki i* lakoa k« hcK>m« ' op >k« r>o n>ou n* }>♦ o \ ke;* tr», 1 Kk > mni jh> a *> ; k» W? aō %% ■ «a ps»t. !oa na s lt p>hko* i ■ kn hr<o i«, »o!e wahī 1 ko# Kho. • No *fc-'m*a tia aktt tia man-o TTJS» lt -mtn*suin tjfce im \ ame na Vsnsk apan 0 ! >ko • N* keia man m hoa 1 ■ hooi whn «kn t na kanaH aj\*u 0 ke s Ao4« 1 p*e.