Ka Nupepa Elele, Volume X, Number 4, 11 August 1888 — HE MOOLELO HOONANEA NO HAMEBIRE [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA NO HAMEBIRE

• •• KAPUNAWAI KUPUA O BlLEMONA AMEK4 0ULI PAHAOHAO ' ONA HUAHELU EKOLU 3, 5, r. (7a hoomau aku laua i ka !uka ana i n« koa o ka a'na o Tisela, e hoi ann ka akau e wili ;ina ka he'iiw, i lta mea o ka lua o'e o ko lau» i>»aika e luku la, a 0 na mea *• pau e hono mai ana e pn.le i ka lana mau hana, e bft]awai no ka make me ?akou, a i k'a nana iku he weliweli ka nnl 0 ka make m<i ka aoao 0 ko laua iiiau hoa 1 na 1* ' hal&aku, a o ka ikaika hoi a lakou i hiipoi ai i-na'la i n» la i ha!a aku, ua nee aku ia mai ko lakou waihona ako. a aa £ahi{i hoi ka ikāika hoohena 0 ua poe Ia i na 'a i - hala ae, imua o keia mnu wahi manu eopa makalii. i ka wu i maopopo ai i ka Hipa Eleele, 0 na mea nana e nr.r.i nei i ka make rhahi na o nn enemi aole ia he maa ehemi hona aka, he m«u hoaloha ia nona, i maliu mai ai hoi mahope o kana mnii oielo matlraij ' oiai oia e luku ana 1 aa poe la me ka hoo- j hakaUa ole. i NoWila, me Ua emoole o aku la oia i ( k'ona kookoo ma kahi'o kn hiilepaahao e j lalapa ia mahele iT-ae ia ka j lalapa ana o ahi, hiimama māi la kona | mau pani hoomak» uka'u, a ike i'a aku la be 1,000 koa e paa an> me na kaulahao hoopaa lihaa me ne wawae■ ? he 1,000 e paa ana. me na kapuahī lii!ii. kahi hni e ku'i ia ai 0 na hao enaena no ka hoopaa ana i na paka ki o ua mau kaulahao heiopaa hma la a mnwaho ae hoi 0 keia nv.u heluna, he 1 000 e paa ana nie na hnmare ahi. i pahiku ia ki enaena ma mua 0 na mea e ae a pau. A noe keia mau 'makau'oiu a pau, i 'poka mai ai kea poe a kukuli iho !a imua o ka man meii a elaa f ka wa pokole Ioa. no ka hmohano a me ka ihiihi 0 ka mnkou haku alii. ihooko mai ai me ka leo 0 ka ljjg8Stf. a i hoopiha ia hoi me ka iau* olipiW- ole. • «ka la ka leo o ua kaeaka u'na 0 Miritikr.a. I ka i ana E hoomikaukau e o'u īaau hoaloha i ka ba'epa hao o na enemi, a o ke ki hoi o ka "make tn»u loa." la wa iio i 0 hou aku ai o>a i kona koo' koo imua, a e like rfte ka n«nu'u ana 0 ka leo o ka h* kili, i ka wa hooilo, pelii 1 !obe ia aku b» ha ana, he owe ana, a e like paha me ka nalo meli bana ka hu, pela boi 1 pulumi p u ia aku ai na en£ml 0 oa Hipa Eleele la iloko 0 ka halepaahao me ke koēna ole o kekahi mea mawahp. A o na koa hot nana na maikai i kokua ai mahope o ua Hipa Eleēie la, eia laua imua 0 ke ajo o ka Hipa Eleele me , na hoohiwahiwa ana he nui, 110 ko laua kokua ani mahoi>e 0 kana mau o'elo. I ka pau ana o na enemi a pau i ka, p?a iloko o ka halepaahao o ka uiake u»a u los, ia wa no i nioao aku ai ua >v«hi Bipa uei 1 ua mau wahi koa nei, 1 ka pane an« aku.J ua ike ooanei o!ua i ka halepaahao o "Kl Umii," kahi i hoopaa ia ai o TJgelegina ka Nui, a me kona keiki, he makemake au e hoike mai olua ia'u i ke ala kahi e hik» aku «i i ua baIep*ahao !a. i hiki ai ia'u ke hoopakr!e aku i ko liiua n»»n < Ia i ka wa kupono, mamua o ka ' loa ana o ba wa kupuno. ' E ko maua hoaloha mHikai, a 0 ko maua ' haku hoi, o na la e hiki jnai, e hoike aku 1 maua ia 0« i kaui 1 ia ai 0 ua healoha la ou, aia iloko o ka opu 0 na aaanu, a he pohihihi hoi ke aīa e hiki aku 1 ai i kahi i hoopaa ia ai, oī»i, aole loa hoo I kahi mea i ikemaka i ke auo o tia iuhuu | nana e kiai nei i ua halepaahao la. akn. he johe wale no ko maus, he cfu* it mau ; Wahījm»nu i haoau mahee ia m*i, tnai ka 40pa 0 ko laua makuihine, a he like l«»a ho» ko Uua mau hulu, ka laua niau h«na an* k? hele ana a me Ka wnvo ole' i ka make a na enemi. a o ka mea kupaoa j h« ioa, oia ka !o»a ana i ko S »ua mau opu! h» halep*ahao hiki ole ke imi la, a ia oej paha auanei e aī ko Uua mana) huna, a Ho i roe« hele!oi w»Sc imua © k.\ • maiu a me kii <k ik;« ! I km <;i ! - No'aila k* heiKe >ku uei mau i* oe tn« oiiio, 0 m m«u iiUint Ja ia Uua tu ,

! h»sepāaH#o ]», aia ia laua he p'O nau i]okc ! o kel.i huiepaahao o ka mako mau l«a, a 0 kau hana wale no e loaa ai oia kou hele ak i e noi i bo laua oluolu e haawi mai : kou mea e noi aku ai, a i ni aōle laua € ae ma', alail», e puhi ko lau» mau kin< 1 ke ahi. Xe hooko ole iaua l kou ma kema • ke, a i na hoi e ae mai ana laua i kou ma kēmake, aiailn, e noi' moa aku oe i ke'n mau mea ekolu,ka mi'a, ke ki unūi o n;i aapani pahaohao o ka lewa he 52, ka lui, ka punawai auau o na keiki alii o ba alns p Br'c. (oia noi na keiki sli| nana i aihuo n \].>~ • Tuiian"a), a o ke kolu ; o ke kookoo I ahi obi moi T'sela, a mawaho v.c o keia mau mea _ eifolu, loaa ai ia oo na meāa pau i makemake ai, ina no ka hele imua, [ua pokole kā mmawn, a i'na'hoī no ka hol | liou i hope. ua like no'a liKe. I M>imua ae 0 kou hooko ann 5 keia mau lolēlo a moua e ooike aku nei, e pono oe e ! makaala loa ina olelo pahele a na mahoe, a ke punihei oe ika laua m<iu olelo, ehia ka hoi me» aloha o mana, no ka .pea, ua ahqwale ba maua mau b aua imu» ona ma»ta o ua .nau manu mahoe ta, a ua ma' opopo maua, ina pole e hoolohe ana oe i ka maaa mau olejo, o ka make wale iio ko maup uku hoopai, noka mea, he mau kipi inaopopo maua i ke aupuni. A i«a hoi oe e maliu mai i kā maua mau olelo, a'aila, na palekana maua a r>e ka maua ho?loha o paa la ilokoo ka halepaahao o Umii." O keia ma" olelo a na wahi koa, e hahai la j ka Hipa Eleele ke lohe ia la )a mau mea a pau e na inahoe e uoho Ia I.loko o ka hafepaahao o ka m«»ke mau loa. • • He mea eko lana ukiuki i hoopihaia me na huaolelo a hina paha o lana ia manawa, aia mawaho o ka halepaahao, ina ua hoola'e na ai a ka ui aoqe hoi e hihi.he mau pio laua na ka Ilipa Eieele Uoko oia wa, ka nunui wale rio * ua inama ke kumu e ai i ko aua poiiu. A malia paha o lo«a no be wa iupomo e oooko īa ai ko inaina, alaia, o kela mau wahi koa kiai mua k» laua ; pepehi a make, aka, he mea makehewa wha ana e haaa Ia a»u o ka wa pilikia, oiai, aoie e liki iu laua ke hana pela-