Ka Nupepa Elele, Volume IX, Number 52, 14 July 1888 — Ke Kanaka Hawaii Kau Kanawai. [ARTICLE]

Ke Kanaka Hawaii Kau Kanawai.

No aneane kanalima niakahiki i nieiu hope aku la mā ke ala o ke au ka manawa, mamuli o kekahi māu' haawina o keia noho'na, ua hoau ia mai la makou iloko o keia honua akea a iMula. Ua loaa he manawa ia makou e hui a e kuka pu me na keonimaua o na ano lahuikanaka o na aina lehuiehu.' U» hooholo no hoi iko aiakou manao no ke ano a me ke ?4«lana o na kanaka o kekahi mau Aupuhi/a e ae •a nuikou m? ka mao«o maikai—he mw hi-:' o!e īoa. ia mak'ou ke Vioomao-

o .■ t:o Knoaka Huwi: • K;n Kauhwai. v i oail Loa ihou f-.ki iK rf»rtKOU Rē T!O0mHO£'Ol»fVI £oDa lUil^l • ► • • • ■■ 'i 'nlnii e ae a pnu a m»ltou i ike ai. Jtlookabi na« u koo mea i hoomaopopo, ina no mawaena o kaoaka o ke ano inoino Joa —o na kanaka no nae a pau-o kela a me keia ano, he piiipaa ko lakpu aloha i ko lakon aina a me ko lakoa mau boamakaainaoa. Oke kanaka i hanau ia 'ma Amenka, a ma Ēnelaui paha, ma Kelemania, ma Furarii a i oie ma Aferika paba, be mea oiaio loa, aia ua ban»u ia iloko lilo o kor.a pnuwai ke aloha pilipaa hemo ole n©, koua mau honmakaainana o ka lahui hookahi a me ka aiua hanau.

A ano, e ka makamaka e heluhelu nei i keia, e olelo iho aua pa.iia oe iloko ou iho—heaha la ka pili o kela i ke puo o keia kumu munao ? Ua pili no; eua nwkamaka nei, a penei kahi i pih ai: Ua waihei iu'e imua oka Ahaolelo Kuikawa o kela m«kahiki aku nei, a ua waiho h»u ia'e iloko o keia Kau, he Bil<i Kanawai e hoopau ioa ia ai ka Oihana o aa Mukupuni a pnn. O keia Oihaua Kiaaina, oia uo kekahi o na oihaua kahiko loa e like ; me ka liiki mua loa aua mai o ka ilikeokeo ma keia aiua. lloko ona k Q ke au kahiko o kei>\ aiua, ua iiaua ia aku ka Oihuna Kiaaiuu iua ke auo oia ka mana niua malaio iho o ka Moi. 0 wai la ke poiua i ka ho*nuau»o tte me ke ohohia i ua la o Buki a o Kekuunaoa ma, ua kai.aka kuoo a kalaiaina kaulaua ouala i iiaia, Ma kA lioopau ia auao ka Oihau* Kiaaina, 0 ke kaili ia ana'ku uo ia o kahi hakiua, hope ioa o ku luuua nui mai kahiko tuai, koe walo iho uo ko kakou Moi. K ninauae kakou, hoaha ko kumu okm hana? Heaha ua ku uiu i ike m i keia !a hope loa, he nua pouo ka h.»opan ka Oi'hanā K|iaainar Oua komo, m| kt> m«k»n manao. oiakeuu O n* Kilaina, o !akou! ua hou'ioha o na o k» Hoi niai k» kahiko loa mui ahkī i keia aii; a o |o lakou maua maUma « ua k»naka a me ka hiliuai ia, h« uui k bo ikaik», a ! kuuiu e huule ai keia maua, k h x>pnu wale uo i ka oīhana kab* e l kt ai. Ua ike ke'u L\uU liooma* kmuohao ims wale ;,o puuuui oi ki» kela keia oihaua. inaiuua o ko Ui» >J

| wale ka maawe kabiko hope loa j mnwaena o ka Moi a me koaa Lali(iij kuuaka. Ua mauao uiua no mukou e | hana aku aua kcja noho'uu maua . Aupuui i keia mea, a aoie lakou e hooki aua, uo ka me«, o ka hoohui 5 ku uiaua u pau _ ilok'o o ko kkou pohoJima ka mea uuL Aoie uaa hoi makou i moeuhane,. aoie ioa ii'a iki, a aole loa hoi i manao oiua e ike aua i n» ano kanaka e like la me Luhiau, Kaiuukoa, lvutiiai, Kau haue, Kan» auoha, N a wahiue, DuuielB, j lielekunihi e me Kawainui, e koho ana e hoopau i keia oihana kahiko oj ko lakou mau Aiii mai ka wa kahiko mai. Xua paha e puoho mai aLa 'ka: uhaue. o Kamehameha Kui maluua o ka aina nei, e hoopiha ia aua ka uoonoo o keia poe kauaka me ka weli. E pane mai "auanei oia imua o lakou i | keia mau huaolelo me kā leo kuoo: "Ua waiho aku au i kuu Aupuni ia oukou, a o Kalaimoku kekahi ke Ali«hikaua mau koa, a o Boki hoi ko oukou Kiaaina a Kalaiaina. Auhea la īa mau hanohano a'u i kau ai malunao ko'u lahuikanaka aloha i keia !a? E paue mai ia'a e k Miuika»aJial Eia uo auei me oukou aa meu makamae lehuiehu a'ū i waiho iho ai me ouk u; A i ole, ua hoohlo aku anei oukou ua ka mea koho kiekie no ke dala kuike?" E ku ae ko kakou poe kauaka kau kauawai ī keia la, a e hoike i ke auo o ka iakou lawelawe ana ma keia mea. Aole o makou mnkemake e ahewa wale aku i ua kauaka Hawaii kau kauawai; ua ano miuamina makou no lakou; malia ua hana lakou e like me ko lakeu lunaikehala; aka, o ke kahua nae a me ka mole, kahi o ke kumu i oili mai «i, aole makou i ike. Aka, iua makou he kupa no ke Aupuui Hawaii, e aho ana o ko makou lima akau mamua o ke koho aua e hoopau ia keknhi o na hooilina hanohano a kamahao a Kamehameha Nui i waiho iho ai mahope uei.