Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 40, 2 ʻApelila 1887 — HAWAII MESAMOA. [ARTICLE]

HAWAII MESAMOA.

E aui iki ae ko ka Elbl£ poe heiu helu ma kahi kaawale o ka pepa ( keia la, a e ikesa iho no na mea an< nui i hanaia mai nei e ko ke A3ii ki Moi Eiele a Kohipa Mana Noi Samoa, he mau hoike ana hoi, ua ha ule pu na ii(anao paheaehene o ki poai kue aua lanakila o Hawaii. Ui lawe mai makou i keia mau mea ma ke u Piii Aupuni" o Mhrak '28, a oia ke "Kuahaua" no kekah "Kuikahi mawaena o ke Aupuni < Samoa a me ke Aopwi» o koHawai fae Aipa.|' Aua oīmolu ia ko kako Mc|ke kftkai.iD«-< f i kelaHui Hoe • " jaua lh :ke kahi o u. keia Aupuni a malama • - ■ i / ■■ %►'; ■' : : HEB EKA U 0 kapule mu.i- .r a e hoomaka ana ma ke Dominiki Pama (Paim) ka manawa hoi a ki Ekalesia e noonoo ai i kela a me kei, la i i»a ehaeha nui a lehulehu o k iea oko kakou Hoola, i Hoolapana ai ia kakou a ua kapa ia o ka " Hebe dojna Hemolele." Ua hoikemaika Boke o "Kinohi' ua huai ia ae ka honua nei mailoko a, o ka pouli a me na wai kuanoa, a hoo ku ia iho iloko o ka malamalama ane e aahu nei, iloko ona ia eono. Ami keia, aole no e hiki i kekahi ka naka Karistiano pono maikai ke hool« iho i keia hoike ana mai ka hoomaki ana o ka honua; he aka keia no kekah Hoolapanai Nui i hiki mai mahopi iho, oia hoi, ka hapai ia ana ae o nt Lahuikanaka o ka honua nei, mailok< mai o na hohonu o ka wai o ka hewa a i hooku ia iho ma ka aina malaeiae ka aina o ke Keiki o ka Malamalama 1 kela a me keia makahiki ua ka hea mai ka Ekaleaia ī kana mau keik e hookaawale ae i keia pule no ks nooaoo kuhohonu ana i na mea i hao! ia 6 ko kakou Haku; a he pule hoi < ka hanaia aoa o na mea kahiko i mai mea hou, ka Hebedoma a ke Akaa lawe aku ai ia kakoa Nona iho mi Kona koko ponoi. Onala a pau < keia pule be man haawlna ponol m ko lakou, ahe mau Halela ponoi no , E like no hoi me ka pau ana o kt hana a ke Akua i kinohi i ka eono o ki la, pela no hoi keia hana a Karisto, ka eono oka la ka peu ana o K&m hana no ko kakou ola a me ko kakoe pono mau loa, a Nana hoi i kii aku m mana i lilo ai i ko Adamu haule ana A i ka ehiku hoi oka la hoomaha k( Akaa mai Kana mau hana mai Ana i hana ai, pela no hoi o īeau, hoomaha iho la ia mai Kana hana mai o ki Hoolapanai ika Uhane o Kanaka. Hel£ aku la Kona Uhane i ka Paredai 80, o Kona kino hoi i ka Ilina, o kf hoomanao ann i keia hoomaha heaolele, oiaka meanana e hoauo ke ahiah o ke'Ala Hou Ana, (a Poaono Hemolele), & he ia keia a ka Ekaieeia e kal aku ai, a e haupuupu ana no me kī lanakila e malama ia aku ana iiia ki apopo, i ka maoawa hoi a kakou e kapae ae ai i na aahu o ka mihi a me ke kanikau, a lilo ae la hoi na mele hookaumaha o ka wa Hookeai, i mai Aleluia o ka olioli, i hai aku hoi ka kou i ka hoi ana mai oka la © na la, ka la hol o ke Aia Hou ana, ka la i kukala ia ae ai ka Lanakila e ke Keiltl a Malie ka V>hgine Hemolele malaoa o ka Hewa a me ka Make. E like no hoi me ka la o ke Ala hou aoa mai ka lealea 3ia na wahi a pau a ka Ekaieaia i hele ai, pela no hoi ka Poahma Maikai, he la nui o ke Kaumaha ahe la Hookeai loa. Ia la i kau ai ke Keiki Kamakahi a ke Akua malaoa o k'e kea no ko kakou mau hewa. He la kupouo keia, i kela a me keia, e 800D00 pono a hoopai iaia iho i kona m&a hewa, aua i kumakaia ai i k* Kakn oke Ol» iluna oka Laau. Na h&oa a pao o keia la e kuhi ana no iakoo a j*au ike kumu hookahi, o.a no ke Kea a ke Keiki a Malie. Kokeia ia hookahi o ka makahiki e loa aka kakou i na hana • ae » Ukoa a paa a e noho iho me ku u no ka kakou mau hana hewa, a k kou i kamakaia ai i ke Keiki ake Akua. loa aole hiki ī kekahi ke haalele i kana hana e hoomanao uo ia iloko o kona ua*a i ke "Aloha Paleua ole" iae ole u l4 i ai e pdtoo kakeu iloko o ko kakou aaen hewa, aka, oa hooI«wi mat i ae& « »i kakou.

O ke kanaka o hele ole ae ana ma ke Ilina o ke keiki a ke Akaa ma keia la, e hoike iki aku iho ma kona kukuli ana hoi imna o kona Kea, i kona hoomaikai 110 Kona aloha oiaio loa. Heaha la ke ano o fcela kanaka? Ua lele loa paha ka noonoo Karistiano mai kona naaa la hoi i hoomanawanui ai Ia i na eha, na hoohenehene a me na nihoawa oka make, i hiki ai laia ke wehe mai i na pnka o ka Lani i na poe a pau e manaoio aku ana laia. 1 keia Koumanawa Eha, i Kahuhipa hoomanao ia'u Me Keu aloh4 maikai, I ko'n mau hewa nei. EKALEBIA KATOURA ROMA. * rtioma f ' ja kapa ia ''Hemo- ' Sa Hebedoma 0 ka Eha . Tebedoma o ka Mihi, —Ka Jje Kala ana. vKo ka kela e hooma* 'ka . ■ ■ . ra o īesu «V oka KO ka* > ke hoojedoma mua 1 hanu .1 ke «kua i na mea a pau, no ka mea na ano hou ka honua nei iloko oia hebedoma, —ua hoihoi ia mai i ke kanaka kona kulana naua i ia e na makua mua, a loaa hou maj ia iu ke kuleana i k8 Lani. Mai ka manawa ak« poe Apokolo i malama ai i ka Hebedoma Hemolele, nolailo, he kahiko 4o« no. He oiaio 80, o ka la mua o ia hebedoma oia ke dominiea o na lala laau;—-aka, o ka hoomaka maoli ana oka Hebedoma Hemolele aia ma ka Poakahi, i kapa ia Poakahi hemolele ka la dominica lala laau e hoomanao ia'i ke komo hanohano ana o lesu Kiriko iloko o ke kulanakauhale o lerusalema. Mai ka Poakahi aku aole e lohe hou ia ana iloko o ka halepule na himeni olioli, aole; o na mea a pau , ka himeni, ua oihana, na kapa kahuna, he mau hoailona wale no o ke kanikau ana o ka Ekalesia. Oka Euanelio oka Meka oia ka moolelo o ka ueoha ia ana oka Haku, e like me ka hai ana a na Kakau Euanelio eha;—ma ka Meka oka dominica lala laau ko Mateo, —ma ka Heka o ka Poalua ko Mareko, —ma ka Meka o ka Poakolu ko Luka,— ma ka Meka o ka Palima Hemolele ko loane. Ma ka Poaha Hemolele e hoomanao ■ia inw tuc %smrfmno k» tssw 0 lesn i ke Kakarema Hemolele o ka Eukarikia; hookahi wale no Meka 1 ae ia mai ma ia la maloko o kela me keia halepnle kahuna. A mahope o ke kani ana o na bele a pau i ka wa o ke Gloria, pau ka lohe ana i ko lakou leo a liiki i ka wa o ke Gloria o ka Meka oka Poaono Hemolele. Wehe ia na lole e uhi ana ina Kn&hu,—a maI hope holoi ia na wawae o na lfA.na.lfA ilihune he 12. Oke Ktimukauoha he j holoi kana i na wawae o na kahuna he j 13. Iloko o na Anpnni Kakolika, i jka wa mamua e holoi na Moi i na wawae ona kanaka lie 12; ke hoomau ia nei paha keia hana ran.ifr«.i e ka Emepera o Austria. Ma ka Poaono Hemolele e hoomaikai ia'i na aila laa e pono ai na Kakarema o ka Papakema, a mo ke Kopirimakio ame ka Ukiona a me ka Oi'inakio iloko o ka makahiki okoa; —e hana pu ka Epikopo i keia hana me na kolinna i like ka noi me ka mea hiki, no ka mea He hanohana loa ia. i Oka Poalima Hemolele, oia ka la e i Ekaieaia i ka hoeha a ka make ana o le«a Kinko, oalaila, oia na la a paa o ka Hebedoraa Hemolele ka la i oi loa aku ke kaumaha a me ke kanikau hanohauo, o ke kea i uhi ia i ka lole eleele a hisi ia la, weheia i kela manawa i hele mai ai na hoahanau a pan e hoike mai i ko lakou aioha i keia hoailona o ko lakou hoolapanai ana a ka mea i make maluna ona i kalahala □o lakou. Aka, oka mea ano e loa o alao ke ku ole o ka Meka, kela ioihana ihiihi loa i kauohaia mai no na la a pau o ka makahiki holookoa; koe wale oo ka Poalima Ilemolele. Oka l'oaouo llemolele, oia ka la hope o ka Hebedoma Hemolele; he la e hoomauao ai kakou i ka waiho ana' o ko kakou Haku iloko o ka iliua. A hala aku la ka Hebedoma Hemolele, alaila, ala hou nmi na uhane o kaoaka mailoko mai o ka eha a me ke kaumaha i noho ai lakou iloko o ka hebedoma o ka hoeha la uea o ko kakou Hakn; a b«uoli loa me ka liotv mana anu » ko kak* u Hoo'apuuai i ol* hoo mai me ka lanakila, a haawi aku a huawi iuai i ke aloha ke halawai pu l4kc(u me ua olelo a ka Ane-la, "ua ola

mai o IgBo Kiriko." # kaui inai na peie ma ko 3&koa mm hale hiekie, me he mea la o lakou kekahi e olelo aoa, "aa ola hoa oleso Kinko, AHeluia." O ka ladomioica k» ]a o ko lesa ola hea ana hai ka poe ludaio mai kela OMO c pakoa moa loa oia ka a k#pofevSwaela noa Aikupiko, i ka wa fhoopakele ai ke Akua ia lakoa mai ko lakou ūoho pio ana malalo ona Alii e Aikupiko. Kauohaia mai lakou eke Akua, raa ka waha o Moike, e pepe&i kela me keia ohaua i hipa keiki 0 hapaia i na puka o ko hale me ke koko o ua hipa keiki nei, i hiki mai ka Anela hailakn i ka po i pepehi ai 1 na keiki hanaa mua & pao loa o ke Aupuni o Aikapiko; a ike i kela koko, alaila, aole % Kotno e pepehi, aka, hele loa aku la (pakou). O ka hipa, e koala ia i ke ahi me ka hai ole aua i na iv?i, aai kaohana holookoa me kaberena ha ole, a me na limn awaawa. O kela hipa, he hoailona ia oka hipa pakoa io, oia o lesa i mohai iaia iho malana o ke Kea.| a moini i korta koko hemoleie a paa 1 loai mea e holoī ia ai ko kakou maa hewa. i Kapaia ka Pakoa "ka la hoano oua ! la hoano a pau;" oia uo hoi ka hoano !i oi loa aku ka haaohano iwaeua oua ! hoano Kirikiano a pau, no ka mea, o ka mole uo ia oko kakou manooio, e iike me ka oielo a St Paalo ma koua paiapaia mua i ka poe o Korineko (Mokana XV, paukn 17—18). "loa na oia hon olemai o leau Kii'iko, wahi i ana, ina «a makehewa ko oukoa manaoio, no ka mea, aia oukou iloko o ko oukoa maa hewa; Aiaiia, o keia! poe i make me ka manaoio ia lesu Kiriko, aa poino iakou. Ina no keia oia waie no ko kakou manaoiana ana ia lesu Kiriko, alaila. o kakou na kanaka piiikia loa. Aka; ua ola hon mai o lesu Kiiiko mai ka make mai; o ka mua ia o oa mea e hiamoe nei (i make)j" Oke ano o keia—Ua ola hou mai o lesu, nolaiia, e oia hou ana kakou a mahope. Makua Kelbmsnbke, K. K.