Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 27, 1 Ianuali 1887 — MA KE KAUOHA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Kōkua No ke kikokikona ma kēia Kolamu

MA KE KAUOHA.

HE KANAWAI E JIO< iī.OLl A E HooHKĪtiri. AI I KE KANAWAI E PĪI.Ī- AN'A I NA KOMISINA 0 NA AL.V IjIĪLII A'-ME-NA PONO- WAI. E Honhohia eka Moi a me ka Hak Ahaoleīo o ko līawaii Pae Ai/ia i akoakoa i'oko oka Ahaolelo Kau Kana~vai ke Aupuni: Pauku I. O k;i liuaolelo, "jia Komisina," ina c lawelawo ia inalalo o keia Kanawai e pili a o manao ia no oin. no na Kouiisina ona Ala Liilii amo na Pono Wai. 0 kalmaololo "Aliā," o pili a o manaoia oia ka Aha Kaapuni, a i 010 ia o ka Aha Kiokie ma ka Eanako o liko o mo ko ano o ka lawolawo 'w una. Oka na Inmololo "poe ma ia hihia," e pili a ō manaoi»; oia 110 ka poo nona ka ]u'liia imua o KomiMĪna ao ka Aha pah». Oka huaolelo "liihia," o pili a o manao ia oia ka han.i n ninau p;iha imua ona Komi,sina, O na . " ~ ]iuaololo"" !! ]ā"ēl\, lT]KTē""pahaV' •o" pili a.o.mānao īa-oia 110 kokahi kanaka, na hui, hui i lioohni ia, na Komisina o na Aina Loi Aiii a moa eac palia koe ke Aupuni._ ._ __ Pauki' 'J. E hoonoho ia oko Kuhina Kalaiaina nm kola a mo kuia Apana Auliau o ko Aupnni i okolff J mau kanaka kupono o hana ma keano i mau Komiaina o iia Ala Lii'lii a ) " me na Pono Wai, eia nao. aolo o lilo kekahi mea maloko o ' keia Pauku i moa e hiki ole ai ka hoonoho ia ana o ka moa hookahi ma na apana olua', a oi ao paha ina ho ,moa hiki ko liana ia pela mo ka hoopilikia ole i na pono o na kanaka' o noho ana ma ia apana.. Aole e nolio kekahi moa ma ko ano , Komisina ma kokahi liihia ina lie pono ahe kuloana kona maloko, a i na he pili kona ma ke ano hana me ka poe ma ia hilim. ?i ina ua pili ia lakon a i kekalii o lnkou ma ke ano pili koko a ma.ka mal'O ana paha. īna ua kupono ole kekahi Kuuiisina mamuli o kekahi o keia mau kumu a kumu o ao palia. o hoonoho koko ia i īvomisina Kuikawa e ko Kuhiua Kalaiaina i oleloia, i na ma ka Mokupuni o Ōaliu a i ole ia oko Kiaaina ina ma kokahī Moknpuni e ae. E hoopiha kokeia na hakahaka e ke Kuhina Kalaiaina ma ka lioonoho hou ana o like me ka mea i olelo mita ia. PauivL" 3. Na ia mau malokp oko lakou mau apana e hoolohe a e hooholo i na liihia a pfrti o j)ili ana i . na Pono Alanui a me na Pono AVai mawaena o kekalii poe, a i ole ia inawaona o kekahi mo ke Aupuni. Ua hiki no i kela a mo keia moa e pili ana i ko Ahpuni e noi ana e hooponopono ia kokalii inau pono malalo o koia Kanawai, alaila, e hoopuka na Komisina i palapala kii i kakaulima ia, a i ole ia i pai ia e like ke ano me na palapala kii e lawelawe ia nei ma na Aha Apana a Hooinalu palia i ka mea a i ka poe i hoopii iapalia. E haawi kino ia kapala--pala kii i kela a me keia-mea aina a mea paha o noho ana maluna o ka aina i na e loaa ana ia lakou ke kuleana iloko oia hiliia ina ua ike ia lakou aua loaa aku. Ina nue aole loaa ka mea a mau inea nona ka aina a poe paha e noho ana e hiki ai ke liooko aku, na na Komisina o hooluha aku ,■ ma ka olelo Hawaii me ka oMo Beritania, a i ole ia, e hoolalia ia ma ko kapili ana ma kahi i loaa ole ka mea nona ia wahj. a poe paha e noho ana inalaila, a i ole ia ma ka hoolaha ana iloko o hookahi a oi ae nupēpa, a oia hoolaha ana e hoomau ia no aole e emi malalo o elua pulo pilia pono, mamua ae o kā la i hoakakaki no ka ho'olohe aua oi'a hihia. Ma ia lioolaha e hoakakaia ka manawa amo kāhi e hoolohe ia ai, e hoakaka i ke ano o ke noi i waiho la niai, a hoiko aku ika poe a paa i pili e hele lioo maopopo i ko iakon mau pono o hooholoia āuanei mo ko lakou helo 010 mai; a me na mea e ae i manao ia e na Komisina he ano nui. 1 na nO e manao na Komisina e hoolaha aku ia mau olelo hooiaha ua hiki no ia lakou e hana pola. Aole o kaj>ae wale ia kekalii palapala kii o ha hemahema liilii i na e hoakakaia maloko ka manawa a me kahi e hoolohe ia ai, a iue ko ano oka pono i koi ia ma n'a olelo moakaka kupono e . hiki ai ika poe a pau i pili e lioomaopopo. E liiki 110 ke - hole kino mai ka jx>e i pili/a i ole ia, ma kekahi hope i hoomaha ponoia. 1 Paukū 4. Ma ka manawa i hoakaka ia no ka hoolohe ana i na i hooiaio ia ka hooko ia ana o ka palapalā kii a me ka hoolalia ia ana o na olelo hoaloha, e hoolohe ua Komiaina a i ole ia ka hapa nui o lakou ina hoike i waiho ia ,mai e pili ana i ka pono e hoopaapaa ia ana, a e like jpe ka inea hiki iaia e l>oomaopopo ina pouo oka poe i hiki ole mai i hooko • ; ole ia ika palapala kii, ina ua hoolaha ia ka 01010 hoolaha i hoakaka ia ma keia Kanawni. Ua liiki no ia lākou i naV manaoia he mea ia e kokua ai i ka lioapuka ana i olelo h'ooholo pololei, e hele aku e makaikai i ua wahi nei i ulu ae ai M hihin. E hoopuka oia ika olelo hooholo ma kela ame keia hi|iia i iki ia ua kulike me ha pono pilipaa a i ku i ka pono a me ke kaulike mawaena o īia aoao' elua. | Ma ka olelo , hooholo e hoakaka pono ia ka mea i hooholoiaj oka • olelo ona hoike a ina he hihia e pili ana i kekahi Pouo '" ' Alanui e hoakaka monkaka kahi i waiho ai (ijia he hiki.) a mo ke ano o ke Alanui, ina he hihia e pili ana ij kekahi Pono Wai e hoakaa ia ka naahele ana, a o ka mapawa paha o lawola\ye ia al ia pono a mc na mea e ae e pouo ai ka lawelawo an.a oia pono. Ua hiki no hoi o hoopoiiopono ia na ano o mai ai oka wai ame ua mea e hiki ai ke hooponoponoia ka hoomau ana o ia wai, E kakau ia na olelo - hoike a pau ame ka ohlo hooholo maloko oj kekahi max BukeMwlolo e malamah i. inKomisma. Ona hluke i ololoia ina e pilia, e waihoia me na K ikanolelo oua Aha. E mana a j>aa ka olelo hooholo o īu Komisina inaluna o na men a pau kojs ka poe i noho aku o keia Aupuni i hm 010 kekalii k'ipono e like mo ko Kanawai iloko o k-na Aupuni mai ka hoomika nu a luki i ka pau ai»a o ka hihia i oleloi;} e hiki no nie ke ho h.»l:ihala hou ia ae[ Pauki, 3. U* uuhauU iua kv ano he mau ma na hihia e ulu ana malaloo kesa Kaaawai ma\v;|tho ae o na koina i«:au ma ke Kanawai i ae iu ma ka Aha j.llooiualn no kahooko ana, pak]>ala kil. hoohiki ana me nāmeaeae, o. ka uku pke hookahi aole e oi ai nkluna o elua dala n<> ka hooloho ana i kela a rao keia la, a >jie ko kkou mau hU jmnoi i tupoiio mi* ka liele ana e makaikai i kahi o ka hiliia. u aole hoī o »>iie inanaia o keneu no - ! | - ■...

ka lianoi lihiuile'o tu> n.i p na oīolo lioike a, ma ka 01010 hooliolo m;\ n;i liof.]iii liou ann a ol*ia i'liaawi i.i i keknhi mea. ' Falnki no i.na e maiuio na Komiwna Le pouo 6 maliolo ia uft k'oina, a i 010 ia, unhau'i:i al<u malnna \)'ka aoAo i hn«lo. Ina xi& lioolj.alali.ala ia ka hiliia, alaila, e kuli ka liooliolo ana o h\ nku ana o na koina a hooholo "ia o ka Alia. ' ; Paī'KU (5. I T (i liiki no i kola ame koia mea ko hoopii hou ao mai ka 01010 hooliolo ; ona a inma oka Aha' ' ' iloko o na la lie umi mai ka lioopuka ia ana o ka oklo liooholo. n iloko oia manawai olelo ia o hoakaka i na koinii i loaa ni.a ia ni.aiīawa, a no ka palapala hookuu, a 1110 .ka moolelo ma ka lioohalahala ana, a o waiho akn me na Komisina i palapala hoo])aa maikai a kupono i ko Kakauolelo o ka ... Ahu, r.« na dala ho hookahi haneri np ka hqokaa ana ina koina o ulu hou ae ana, ;i nu e hatile ka heopii hou ana. * Ma na hihia i hoopii hou i,;» o lioouna koko akn : . o lawolawo' ana ma ko ano Liuialioomalu i ke Kakauolelo o ka Aha i kope i apono ia o ka hapanui-o. lakou o ka_.mō(delo a mo na palapala lioike ,0 ao i ia mai, ku palapala lioopaa no na koina a paix,i lilo ole na lakou ponoi a i lioolilo maoli ia. La hiki ijio ika Alia eae o hookomo ia niai na, hoiko hou, iiia paha he maii lioiko i hiki ole ke loa.i ia manawa, a o paa no ka olt|lo hooholo a ia Aha maluna o na mea a paU koo na moa i 01010 mna ia, —I J -A.-mw»-7v. ile mana-ko na Komi.sina e liooliiki aku i ka poe kupono o hooliiki ia e hoopai i na mea hoowahn>vaha a e " uku ina hoop.aneo aiia e kauoha aku, a e koi aku ina hoike ~ 0 hele .mai 1 iiaipālāpala hoomalu no na koina, a e hooko aku i na mea i kauoha ia ma kana olelo liooholo o hana ia a ma na mea a pau e lawolawo i na mana e' pili ana me ko lakou oiliana e Kke' me ia i liaawi ma ke Kanawai 1 na Alia Hoomalu. " ; Pauku 8. Aolo. e manao ia kekahi mea iloleo o kela Ka—nawai he mea ia e kuo- ana;i na Kanawale ao ālia i ke Knhma Kalaiaina e lawo i ka aina a.me ka wai no ka pomaikai o ka Oihana Wui o Honolulu, a mo ke Kanawai e liooponopono ana i ka lawe ana i kawa,i maluna o na aina i hooj)omaikai oio ia ma ia mea i apono ia ma ka la 18 o Sepatemaha, 1876, 9. Na Pauku ame 1001 oke Kanawai Kivila, e like mo ia i hooholo ia ai ma ke Kanawai o 1800, i kapaia: He Kanawai e hoololi ai ika Haawīna 44 oka ' Mokuna 10 oke Kanawai Kivila." Na Pauku 998, 999 a * me 1003 o ke Kanawai Kivila e like me ia i hoololi ia ai.o kft Mokuna XIX o na Kahawai o 1878. 2Sa Pauku 1000 a me 1|302 o ke Kanawai Ki\ila he Kanawai i kapaia he Kanawai e hoololi ai i ka Haawina 44 o ka _ Mokuna 16 o na Kanawai' Kivila, i aponoia i.ka la 28 o Augzle, M.H. 1860: He Kanawai i kapaia he Kanawai e hoololi ai.i ka Pauku 999 o na Kanawai Kivila i ai>onoia ma ka la .13 aMei, M. H. 1868. Amo xia Kanawai ame na hapa Kanawai a pau o kue ana i keia ua hoopau ia. Pauku 10. E lil.o keia i Kanawai mai kona la aku e upono 1 ■■ ia ai, ■ J' - : o '■ ' ■.■ ' . ■ "'^*v Apono ia i keia la 15 o|Okotoba, M. H. IBB'll. ' KALAKAUA REX. ' HE KANAWAI -■■■:■■■ ; ■:-/ ■:■- - f:. ;/-: ; / & E AE ANA A E lĪOOrONOPONO AI I. NA HOOHUI ANA MA KE ANO K HOOI'AA IA NO NA Alji E LIKE WALE NO Ml2 KA WAIWAI I HOOKOMO IA ILOKO 0 KA HUI. E īlooholo iae kaMoi ame ka Hak Ahaolelo oko īlawaii Pae Aina i akoakoa iloko oka Ahaolelo Kau Kanawaie ke Aupuni'. HAAWINA I.—NO KA lIOOHUI ANA. Pauku 1. Ua hiki e hana ia kekalii hoohui a3ia mawaena 0 elun a oi ao mau mea 110 ka lawelawe ana i kekahi hana ku Ike Kanawai. L a liiki e hana ia kekahi hooliui ana ma ke ano ua hoopaa wale ia in na aie e ilke me ka nui o ka waiwai i hookomo ia iloko o ,ka hui, mawaena o liookalii a oi ae man mea i kapaia he mau lioaliui i hoopaa ia 110 ua aie a pāu 0 ka hui, a me hookahi a, oi ao.mau mea i kapaia ho mau hoahui t hoopaa ia wale no elike me ka nui o kona waiwai i komo iloko o ka liui, no ka lawelawo ana i kokahi liaua ku 1 ke Kanawai. : . Pauku 2. Oka poe e piakemake ana e hoohni ma ke ano 0 hoopaa ia wale no e like mo ka nui o ko lakou waiwai pakalii, i" hookomo ai iloko o ka hui, e kakau iuoa pakahi lakou i kekahi palajiala lioike o h*.»akaka ana : 1. Ka inoa i manao i|a ae o lawelawe i na hana oka hui ana. - 2. Ke ano nuio ka haua i manao ia ai e hana a lawelawo, a mo kahi a mau wahi paha o lawelawe ia ai ka hana, me ka hai, ina lie niea hiki, i iloa oke alanui, ame ka helu ma ko alaimi. 1 3. -N?i inoa ona lala a ka liui, a mo kahi noho o lakou pakalii, me ka hoakaka owai o lakou he i hoopaa ia no iia aie a pau, a owiii o lakoa he poe hui'i luh)paa ia ir> na aie o like »}<.> ko hikou kuleana i hookomo ai iloko o ka liui wale no. 4. Ka nui oke kumupaa o kela amo keia hoaliui, i hoopaa walo ia na īia aie e liko mp kona kumupaa i liookomo ai. 5. Na manawa o hoomaka ai ia hoohui ana, a me ka manawa o pau ai. ' | Pauku 3. () na palapalla hoike malalo bka pauku ao noi o liooiaio ia o na īala a pau o ka hui, imua o k(Tahi Inna i haawiia iaia ka maha ,e liooiaio i na pahnmla hoolilo, a e waiho ia nku *ua ke KU na o ke .Knhina Kalalaiua. a i.aiui no o malaina ia mea. a e malama i iuooloto no Ia naau mea mo kn f\ipa kuhikuhi, Oia moolelo ona palapala kuhikuh; mo ka kuhikuhi o hannuna noia iloko o na hova hana a no ka naua ia o k;>, leljuilohu me ka nku ole; K auhau ia 1 nku he kanalima keuela no kela a me koia 'uuxi 1 kakau ia »« palapala hoike. Ina ua hookomo ia kekahi 01010 hoakaka oiuio ole iU>k\\ k;> polap-.i-a hoiko ob ano, o ili no inaluna o na nn a a }k\u i kuh-ana iloko oia lux>lnii ana na aie. ma ko ano ho lnwhui i hooj*aa ia uo v>a aia a pau lo.a o ka luii. Paiku 4, E wailio pu ia aku me ka jv»lajxala he : ke 1 palapula hoike ua kola a ixie keia j\aka!n o InwHka ana o na 4aJa i hai ia ik>ko o ka }vi/a}vi!a hoiko. na !iaa\s i ia o kela a me. keia !uvihui uia ko a.i> > hoo}*aa ia no na aio o liko mo k\»ua kulo.-iua iU>ke> o ka h- . ua h»\»ka,a io in no nw ke ilala ku iko Kuuawai m ko Aup-v ī.

X J M M "t Aii]. u<> ( pi i lal.ihi 'i< »liu iMiruil,< <il<> a i >'i waī.' iu )Ki īīiL U<i lu-iiiiK'lile kii i.iii oLo \i\on luileana s!n! -> <> K.i 1jhj .1 .1 lio >k<> i i u.i n<. i i liu.ik. iK.ua i'i<i iii l- inku (li.i i h.ihi ii.u i ,i< n< i Pm'KU f> () knlinike :i ]ioitknkiu:i iua ko.m h:xnwin t ,i j 010 ia i 3ui ik ika ,im,i o koji,i v» <> n n koo Un a o }:e kunjup;ia i -liookouiu ia o k«;la a sii<v koia h<-.ihui i hoop-M--niilo ]a ivo no na air. o k;i lnu, o liko mo koiva kul(.-<ui<i īioko . o ka hui e p.u in uo īloko. iiolo o onmnahilo o oliia nmu Nn- ' pop;i ī iiai i;i n;a ka 01010 ]'iyi-<t:una īua Hoiiolo.ln ī hook.ihi nuinawa ī kola a ino kei.i pulo, no olia pnlo, o hooniak.i un.i• iloko o hook ila puh niahopo iho o ka waiho iīi ,'na a\u o ki p:ilii]jala hoik< li»a iolo e lt -i ia pela, ali ; U o n ai-an ii no k-i lioohui iiha 3io hoohui ana 1 jl; inaluna o na lala a puu ■ na aie a pau o k;i hui. . Paī-kh 7. Oka 01010 hoiko i kiikau ia no ke'pai ana i lioakiiloiia ina ka•pauliw niiunua ilio n»?i, i-liana ia o ka inea pui a ]i»jolaha, o ka Mnpopa i lioolalia ia aku ai ia nioa, ua īiiki ko -wailio ia ino ka palapala hoiko muii i ololoia miiluna, e ]ilo no ia i lioiko kuniu no im inoa i hoakakiiia maloko. HAAWINA II. — JTA MANA, NA I'ONO A MH HANA ONA ĪIOAin.'I. . Paukīi i). Ona hoaliui i hoopaaia no na aio a pau, oka " liui walo no na nioa mana, e liana i nn hnna o kekahi i komo„ kokiilii niau lala i hoopaa walo ia no, no na aio o like nio ko lakou knlēītTia il<jko o ka liui. , Pu'Ki l'l—lTa liiln no i ko.ka.hi lalu <i k;t hui i hoopaa ia no na aio o liko walo no mo ko-na knloana i]»)ko"7)ia hui,o"' . naiiii i na wa a pau i na hana o ka hui, o ao.aku i kona ]>oo lioaiiui, a o ko lakon maaliope palia i ke ano o hooponopono ai i na hana o ka hui., Pauku 11. Ua hiki no i kokahi hoahui i kop'paa Ta'lif4 ini aie o ka hui e liko walo no mo ka kmia m;ij/»lal'a- iloko oka liui. o hon-io <1 nl;i nkn Lki hui ,-a i olr<; ia';' mii-a -- - 1 (lala na ia liui, a i ua liui ala p.alia, a no ia man aio i hoopaaia, ua loaa iaia na ]>on6 i liko me ko ka ]joo o ao a ka hui i aio'aku ;ii; a i na o polio walo ka hni, o hoopanoe iii kona mau koi o ao a pau i ka hui, aia liookaa niua ia ka poo o ao a pau i aio ia manma. Ma na nioa a pau e pili ana i kekahi »• 'hui i hookomo ia lio mau lala i ili 010 niiiluna o laua a o lakpu paha na aio o ka hui i oi ao nianiua o ka hikou mau ilala i hookomo ai ilōko o ka hui, na hiki noi na hoalnii i ili inalnna o lakon na iiie.'a pau o 3ta hni o hoopii aku a o hoopii iu mai e like mo ho mea la aolo maii lioalini i ili walo no na aieī oka liui malnna o lakoii, likowalo no mo ka nui oko lakou mau (lala i liookomo ai iloko o ka hui. Papku 12. Aole loa e hiki i keka|?i hoahui i ili wale no nuiluna ona na aio o lea hui, o like mo ka nui o kona niau (lalii i iiookomo ai iloko o ka liff, o iyuuhi aku i ke kumupiia i hookomo ia eia'ilōko o ka hui, oiai, e mau ana ka hoahui aiia. • "■ Pauku 13. E hiki no i kokiihi hoahui i ili wale no maluna oua na aio o ka liui o liko mo ka nui o na elala anai hookomo ai iloko oka hui, o lawe ika uku paneo e like me ke Kanawai, a me ka ,h.apa oka p'uka i aeliko ia } i na aole i uku ia mailoko ae;o ko kumupaa i hookomo ia o ia iloko o ka hui, a e kekahi hoahui e ao paha, i ili walo no malnna ona na aie o ka hui, e liko me ka nui o na <lala ana i hookoino ai iloko o ka luii, a aole e mānaoia e lioilioi oia ia mau elala i mea o pani ai i na polio mahope iho. Pauku 14. īha e unnhi aku k»>kahi hoahui i ili walp no maluna ona na oio o ka ]iui o liko mo ka nui o na tlala i hookomo ia eia iloko o ka hni, i kokalii <lula kumnpaa mai ka hui aku ma ko ano kuo i ria moa i lioakaka ia ma koia haawina ma kona hana ana pola, ua lilo oia i hoahui i ili maluna ona na aio a pau o ka liui/ HAAWINA lII,— KA HOOI'AA IA ANA 'O NA lIOAHUI, Pauku 15. Ua like no ka lioopaa ia ona hoiihui i ili maluna o lakou na aio a paa o ka hui. i komo ia e kekahi mau lioaliui, i ili wale no maluua o lakoū na aie o ka liui o liko mo ka nui o ka lakou nuui dala i hpokono ai iloko Oka hui, e like mo na hoaluii iloko o kekahi ftui, i ili na aio a pan maluna o na lioahui. , Pauku 10. Ūa ili no maluna oka moa a kekahi lioahui, i ili wale no maluna ona na aio o ka hni o like mo kana moa i hookomo ai, i hookomo aku ai iloko o ko kumupaa o kfi hui a mo ka puka oia moa, no na aie; alia, aolo'i ili malnna ona, ma kekaln ano e ao, koe wale no ma ko aho mahope ao noi; ina ua hana maoli oia, mo ka manao o hana pola, a i 010 ia, ua ae iiku o hana ia kokahi mea oiaio 010, a mea hemahema maoli ma'ka hoakaka ana nialoko 0 ka palapala no ka hoohui ana, a o ka palapala hoakaka i waiho pu ia aku, a ma ka lioolaha ana no ia moa, alaila, ua ili inaluna ona ma ko ano ho hoahui i ili miiluna ona na aio a pan o ka'hui, a im hoopaa ia ika poo a pau aka liui i aie aku ai, a i 010 ia. 2. Ina ua liiina 'kuiMmaoli oia, me ka manao o Jiana pehi i na liana o ka hui, kJo walo no ma ma na ano iao ia m:flun;i ao noi, alaila,. nx hooiia no oia pola; a i 010 ia; 3. īna hui oia a ao aku palia, mo, ka inauao maoH pela, ma kokahi lutn-a e kuo ana i n:i iioakiika ai:a oka Haawina n o koia K;mawai ua lioopaa i t no oia pola. * Pauku 17. Ina ua hana kokalii hoahui i hoopaa walo ia no na aio o ka hui o liko nio ka nui o ke »l;ila ana i hookomo ai iloko o ka hni, i īeēkahi o na moa i hoakaka ia ma ka pauku maluna ao mo ka manao maoli o haua pola ua lioopaa ia oia nni ko ano ho hoahui i ili maluna oua na aio a pan o ka hui, i kokuhi moa a ka liui i aio aku ai, i alakai liowii m.ioli ia a na poino io oia, ; HAAWĪNA IV. —lĪOOLOI.I ANA A MK KA HOOPAU ANA. Pauku 18. E lilo no'na hoohui ana i ili walo no na aio o ka liui nnihma o kokahi nuiu hila o liko nio ka nui o na »lala a lakou i hookomo ;ii ilok<> <v ka hui, i hui, i ili maluna o na lala a pau na aio a p ra o ka hui, ina a<)!o iīoko o umi la in-i--hopo iho o ka woho ana aku o kokahi h<*ahui iaia iho mai ka hni aku. a i 010 ia. ua komo mai ho hoahui h<m 5 a i 010 ia, ua hooiōli ia ko īuio o ka hana oka hui. a o ka inoa paha, aolo i waiho ia akn ho hoiko no ia moii i hooiaio ia. a i kakau iuoa ia o kokahi a oi ae pah;i o na hoahni mo ko Kuhiua Kaliiaina a pai ia ka hoolaha no i.a ;m«i o liko nio ka moa i li<>;;kaka ia ma ka Haawina 1 o koia Mokuna. o ]»iii ana i ka iioolaha ana i ka-Uoike, ' IJAi'Kt1 J Ai'Kt i- 4 . E hiki i\<i «• h. <>kf!i!o ia na hoahui hou i ili; walo v • i i ! n:>u o lak<nt na. aio o ka' liiii. o Hko iao k-i nni o : k,\ man «hila i'hookomo :n 'h k• <> li-.i (nn. •. va;!:o ia' aku ho palapala houkaka a i.U' ka palapaU h<nko <• hko n.o ku īiioa i hoakaka ia ma ka Haawina r o koīa Kanawai,

i l'i i I<l I a Itk< no k« ano o 1.1 1 o<.j ni au ,ik» 1 ih» | lo<'i i< ' 1 il' \\ ik fio 1 i liiuol 1 lh > <11 113 }to ihui Uldn _ _ j " i.a ini!. <• !.!.<• me ka nni. oka ].ak<JU m,-'u elala 1 hookomo ai. : ■ - . '!• '••'• loi'i'mo' 'l.u ho<]ipan.: ana ona hai i iII inalnna o.na ■■■ j;; !;. .. hoaliui īi ]v.;;ī ika aio a paj|.:o -kit: hn-i:'i:oc.waīo; ii-<>''kn'iil,- aōlo i, - .'.i' | )i) i,, J k j Iioo]) i i <i\i iū i n i [t ' o ?] a io.li'll, i'u ' 1 ,0 ,n < ..k< 1 ,1 h'>o,ah t 11» kl 11 I 1 k< j ' . )i',' ko ! \< ai'),' K ih< in t 10. l 'i j)I J 1 i, iul" » 'ii.i i i 1 'o i >'\h t in in,tv i Ik<! l i ino ].» m puh ii(i i.< pal< J . 1 h 1 1" < i,n m )]']o o < l't ini lu Nii' i>a ipa n (■■■■■. • il<-, : :olUin ii: ika <)|o.Jo Ik iit.iUiii. I P'lnl - \r>K eLikW 1 'il ,nn ok<.k;hi hf ih'ii 1 | i 1 ! \ i'i' i ,i ,i,' o l.i niilui oui i,l >' • < 1 l h>ii ō j 1 \•1„ , i i, n,. »l,t],t o<.:h)ik<.i> a 1 >1 > o ] i hr<, mo ; ki, īn' ao h . hui, ke 010 e hui ia nn \--> 'ouaoiolo: '■ K;.u ])aloi>-a ia, .■■/.! : •■■■ .■ ■ ■'■, ■■:■■■■■■■■..:..■■ :i, Aponoia i I:oia hi 15 o (:)k<jtoha, T\i. 11. 1 «■'"<). ■■■ KALAKAUA JIEX. HE KANAW.U I'j uooiioih--i ana I ka īia>:a a\\ a mī: ka nooux\ ana ī na -A-INA E-e-KA — —— Oaīa ka 11 ui Ahlon Pi ull amu Kalo k<i lawolawo nei ino koia -- --- -oihana, pono e kokua a o hoohoilīoi ia ua lfui l;i m.a kiinii iawolawe ana, nolaila, <*. E īīoohnloia e ka Moi a me ka Ilah Ahaohlo o ko llawaii Pae ■ Aina i-iikoakoa HpkD'irlīa Ahaoklo A'au A'ana?vai oke Anpuni: ~ "_i Pauku. 1. .0 ke Kuhina Wiiiwal nni k<- : a ua h<loniaiiii ia o uku aku i ka iiui Ahlon I ! 'iruit amo K;ilo i kona mau hopo a waihona, nnii na dala ae e wailio ana ma ka Waihona o ko j Ailpuni i iioolilo ole ia no kokahi haawina e ae i na dala he \ Iwakahm no kela ■» me-keia tona paliioa Kalo, e iiana ia ana • .'•• | a e hoouna ia ana eia i wiiln> o kuiii ia ma na aina o. mai . i koia A.U])iini iiku n<j ka mauawa ho okolu niakah'ki inahope iho oka apono ia ana o koia Kanaw,'i.i. ' i Pauku 2. K liīo keia i Kanawai mahojv; iho o kona hoa- i ]>oiu) ia an;\. ' ■ ■■ .- V;• *■' \ A])onoia i keia la 15 o Okoioha, M. lī. 1880, . KALAKAUA KEX. HE KANA'WAI - E HAAWI AaA I Ī.AIKĪNI NO K\ lUNA AN\ INA MKA IKU MAI LOKO MAI 0 NA HUA MKA ULU (IIUITA IULE) I HAAWAAWA A KAUĪ.AĪ I\ 'MA KA APAN'A 0 lIoNC)I,ULV, i ■ li Ilooholoīa e k-a. Moi a nae ka īlaīe Ahaoklo o ko iīawaii Pae \ Aina i t>i\>akoa iloko o kn Ahaoleīo Kau Kanawai o ke Aupuin'. Pauku 1. Ma keia ua haawi ia ka mar<a iko Kuhina Kalaiaina e haawi i laikini noka hana ana i na moa inu mailoko mai ona hua m'ea ulu (huita leile, <to.) i hoawaawa a kaulai : ia ma ka Apana o Honolnlu ma ka Moku]>uni o Oahu, no ka manawa lio 15 makaliiki ; oia nao aolo o kuai ia aku ia inai»inoa inu i huna ia e ka moa nona ka laikini ma ka nui i emi iho mahilo o olima giilani i n;i maloko o ka* pahu, a ina nialoko o na oinole aole a emi maliilo o elua kakani omole kue/iia aolo hoi e emi malalo o eha kakini omole paina. Pauku 2. Ē uku akn ka mea nona ka laikini ika manawa e loaa ai iaia ua laikini nei i ke Kuhina Kalaiaiiiii i hookahi hĀīiei'i mo k.iuiiliina dala no kela amo keia makahiki, a e uku no hoi oia i auhau ku i ka wa i elima keneta no kela a mo koia g.ihi tii mea inu i liana a i knai ia aku e ia. jPa.uk u 0. M;i koia na haawi ia ka man:i i.ko kuhinaWaiwai e hookuu i na (lnte koino mai maluna o na moii i lawojawe ia no ,k:i haua ana i na mea inu i hoawaawa ia ; i hiki e hookomo ia nnii me ko kāu 010 i ka dute komoinai moko kno 010 i na kuiuahi e paa nei i keia wa. Pauku 4. E malama no kii moa nono ka laikini i moololo polo-oio lui, mea inu i hoawaawaia i liana ia <■ ia, a oia mau moololo o hiki-no iloko o mi hom hiiiui i ua wa a ]).in o uaua | ia o ko Kuhlna' Kalaiiiina, a n;uia no i ka ]>an nna o kola a mo 1' koia hiipahu o hana i hoiko i hoohiki ia no ka nui ona uiea ! iifii*i lioawiiiiwa i;i i knai ia aku o ia iloko-o ia hapaha, a ma ' ia manawa oia o uka iiku ai i ka auhau ku i kii wa i hoakaka ia ma ka Panku 2, no na me;v inu i kuai ia aku iloko o ia ; ha]>idia. . Pauku 5. O kola a m«i koia ?iioa i ]oaa i;ua ka laikini-e ! ha<va i n;i m< a inu mai namoa i In awaawaia ia malalo o koīa . Kanawai. n :\-i i ]inhi i kokahi wai ikaika alokohola o kola a | me koiii ano, a ma kon.a hana ;iu:i i na moa ijiu mai na mea ; i ho.nv7tiiwa/a. u;\ lawolaw) 1 » oia i kokahi moa iiio a luau niako ti;ilia ii ua hana a kau aku 110 ko knai n;i jn. a inu i hana ia ' ... V ? ' - ! mai na moa i hoawaawaia i oi ao ka ik.aika o ka alokohola J. ■ 1 mamua o «mi hapa hanori , i na o ku ka howa iaia imua o ka ' liunakanawai M<vomalu o 'ka Apana o ILnioluln. i olelo ia o I hoop'a'u i;> k'-na laikini a o hoopai ia oia o tiku o ka hoopai 1 aolo ooi ako. mamua o hookahi hin*ani dala, a i oloiama ka ~ | hoopaahao nia ka liana ool<mi no ka m.-vu:>w.\!aole o oi aku j inamua o hookahi makahik i. , \ Pvi ;vi II lilo kokahi laikiui i haawi ia malalo o koia | Kau iwai i :.!-a ol<? iua aolo makaukau ku inoa nona ia lai- | kiui.o S:ana i na un?a iuu mai na moa mai ( luuiwaawaia a ua j lioomakii i o ika luuia analiloko o liook;io.i makahiki mai ka i . la aku i hoopnka ia ni i;t laikini. | Pauku 'i. Oua hope n liooilina ].aha :o k.-i moa nona ka j laikini i h>o.wi ia akn ai a o hikou j.)nha ko onii nona i-moa a | o loaa ro s ia !.ik<ui palia ua |»ono a nH' r.a pomaikai a o | k«u i i n<> ?i •: m duna \>n.i a o lak<.*u ]>aha >na kaumahn a pan ! "o koia h;.na.;-i: oia » v -io a-»k o h'ki i'k ! v oii moa nona j kokah i u kuai a hoolilo aku ui unla ma nuowo i 'pono: :I <• : ■ k.-i :io n.ile i- iko Knhina J\•>!!.. \aki\u ia. 1 A i '„i la 15 o Okoo-iha aL i\. 1K s .» r \ h\:x. I!* " •

fJtfJvAXA\VM . ~ i: ' t /.Av, i; \ i j:.u, \ kr, kcai ;.\a i i;\ OiT.M\ u.oko o kj:ia Awi:^. E ">o " k:i i' ?! i {! ,-» ] v H-i}o Ah/iok-Io 6kn īT'iwaii A 'iu i Al;oa!:on jī■ >X--». o janr.Ak;u*ielo ,K;i,u Kana-wai n ].o Anp.niii,- ■■ ■ ■. **• ,| ■■ ■■■■ V- 1. M;i k'.'īa Kiinawiii na 3v:ia',vi īa ka luaiia i l:o i\»i h . ; M.;iī;LU.!ri. ino !-.;l a>? i) I.iī ; -:Jf.>iCO;rt koit:i-' All'l J\n- • (■■n.e. • :i • iv. ī ! !.c'. ih. : :;j," ■ -± 11; l i ,L/iikini a>,- i k.-i a i.u k'' ].u;n :Ī.;{i I ;.;i ;i ī .3.1 >;!!<,-ii.i v)i).;.unii, īua ki.-.ii,. Āuj;ui;: j Jte ioaa-.uiiii'i-ko K ii,iVci;u>. ao l;i.-!a u.i DjlA iie Kaii.->koiu i'iiiaiui, lUJ ]voI-.v;* v mo " ' ' ' P.M'ia" '2. līamn:i o 'ka !toopuk;i i:i ;llī:i p ka Luikini.i o]clo ia nia kuii', Kanawai, e liiina a e liaawi; aku ka mea a p.inu roea pah.i i loau ai ka Laikini, i ke Kuliina Kalaiuma, i ' 1 Palupiila īioopaa " kupouo no na Dala Le| Uiui Tausuiij; aole e c.-mi īuiilaio o hookahi lio])e kupouo i apono ia e ko Kiiliiua: Kiilaiaina i i;t; (v hoiikaka an.'ii aolo aku, a o liaawi \vah3. aku, a lioo]aii.u aku paha, ka liiien a 111 au mea —pafct"i hj;ia ka ]jaikiui i olelo ia i ka a mau mea paha i liaua ia mc. ka Opiuiaa, i ng kanaka Hawaii n. mn 1 . lapana, a 1110 kekalii. inea i loaa inai ke- - līāīii kauka i»ai ~i loaa iaia.he Laikini mai ke; Kuhiiia Kalaiania mai, e lioiikaka ana oe ku, Opiuina ka laau kupono 110 koiiii mai; aole lioi e haha'i i na liula i hoakaka ia maloko o ka Laikini. ■ ■ ]■■ Pauku 3. E malama kela mea i loaa ai ka Laikini i Buke Moolelo i lioolako īa ak:i o ke Kuhnia.■Kīi.Lini.nm.• •] pialok'-.' 0 ia buke e kakau ia ai o na kanaka a pau a ka mea Laikini 1 knai a'ku ai, i ka Opiania, me ka 'a. oia kuai ana, a me ka nui o ka o]iivima i kuai aku ai, a me ka inpa o ke kauka naiiii mai ku palapala ae, a me ka la i haawi ia ai. A oia buke, e malama ia ma ka olelo BoritaniiV* a me ka olelo Hfi\yaii, a e liiki no ke nana ia i na a pau e kekahi o ka Oihana Makai, a e lee Kuhina Kījilaiaina. E haawi aku ka inua iaia ka Laikiui i na mba e kuai mai iuui i k:i O[)iuuio., i palapala hookaa e ana i ka la i kuai ia ai ka Opiuma, a me ka xxui i liaa\y|i ai, Pauku 4. O kela a nie keia mea aole.i loaja ka Laikini; a i loaa aku e paa ana i ka Opiuma ma ke ano.ikue i na mo'a i ljoali;ika ia ma ka I'auku 3 o keia Kanawai, a, i na ua kuai a hoolako aku palia i ka Opiuma a uma paha i haua ia me ka Opinma, i kek.alu kauaka a mau kanaka paha, ma ke ano kue " i ke Kanawai; 0 hoopai ia oia ke ku ka liewa iaia e uku i ka hoopai, aole e emi mulalo .0 Hookahi Tau.sani a aole : hoi e oi aku mamua o Elima Tauaani Dala, a e hoopaahao ia nia ka hana oolea y aole e oi maniua o Umi IMakahiki, aole hoi e emi malalo o El-ua Makahiki. » -■ ■' : :M:X-V^ ; 5. Oka mea i loaa ai ka Laikini malalo 'o-keia Kanawai, ua ae ia raa keia Ilaiffiwai. e liookomo ae i ka Opiuina,; a mea paha i ha.ua ia me ka .Opiuipa-, maloko o ka Hale l)ute, nio ka uku ana aku i na dute 110 ia mea, ma ka umikunnlmalima pa keneka ma lee. kumukuai; mua; a e kau ia no i hookahi (hila 110 ke kiuii maluna o kela |i me koia puolo he hapalua paona ko kaumaha e hoopae ia piai ana. Ona Opiuiua a piiu o loaa a-na i ka mea hopu, i hoopae-wale ia niai maloko .0 keia Aupuni me ke dute ole ia, a i kau r olo ke kuni maluna-o na Opiuma i loaa a i hopu ia, e lilo= uo ia he \yaiwai 110 ke Aupuni, a e kuui ia mo ke kuui! o ke Aupuni, Ua hiki no i ke Aupuni ke lioolilo aku i |ka mea i lawe i ka Laikiui ke kii niai oia i u 1 Opimna la; a e uku ia aku oia i ka nk'll <.lnto lre , uinik t inuuiulima keneka, uia ke kuumkuai nina, a me ka uku pu uo lioi i ke elala hookalii no ko opo i knni ia. ! Pauku G. 'O ka nu\i i loaa ai ka Laik'nī e kue ana i ke: kalū o na inoa i hoakaka la maloko o kela Kanawai, 0 hiki no e hoopau ia ka Laikini, a e hooko ia na <i>lelo o ka " Palapala Ho»>paa" i hoakaka .mua ia; e hoopa|ahao ia ma ka h ina ouiea, aole oi niamua o Umi Maka):iki, aole e emi lual;ilo o J<jlun M;'.kahik!, m< ka hoopai pu, o i na Jala aole o.oi Tiku īn.unu.i Einn 1 L'aui-ani, aole hoi.oeini mulalo o .Uookahi Tau>.ani l>ala. j Pauku 7. Na kela ame keia mea a ma'u iinea paha e manao ana 0 kuai, a lawo'l.iwe i ka Opiniua, a niea paha i h uia ia mai ka Opiuma mai, o kii i pala]\iia ae u|iai ka Ilamukn, a i 010 ia i kona hope mai o lik«> me k:i n\ea i hoakaka ia mahope iho nei, e ae ana i ua mea nol la je lawelawe i ka Opinma, a mou paha i hana ia mai ka Opiuiua mai paha. Paukui 8, 110 mana I:o ke Knhina Kalajiama 0 kau ina lin!a no*ke kuai ana i ka Opiuma, a mea paha 1 hana ia me ka Opimna malalookeia Kanawal, no ua uiakaliiki eha k i huhi o ka manawa, e ao ia keia Laikini, a eihoopaa ia maloko oka Laikini ae pela. • ! : - : : V- :-- ■ : V : v P.vi Kr i>. Ho inana ko kola a me keia l.nna Kanawai Hoonialu :x Apmia jvaha e hookolokolo, a !hooholo no ua hihia ik |fcm nialalo o 1 eia Kauawau | -:: i; ■; ■: : : :^^ī j f" v ?l Pavkv 10, Oka hapulua oka da|la i olelo ia ma ke::x Kauawa:, e haawi w i ka mea i waiho ijaai i ka hoike i hoaliewa; ia ai ka mea liaiUi hewa. | » Pai ku 11. Ona Kauawai ame ua hapa Kanawai a pau e kue ntva ;i keia Kanawai. na hoopau ia a ma keia ke h.oopau loa ia iiei. i l-:ia n-ie. » na uo!e e h->opuka ia lekaUi iualalo o ke;a Kae.awai, e snanao ia 111:1 keia Kauawai. ua ia ka "Moknna V? o na Kaiiawai o e like me ia i Ihh>lolī |a e ka 0 lui Kan;uvai!o IST0 S a me ka o iu Kanaw.-ii o 1S* V X\ i Pai uij I*2. i\ !<io keia i K;,<u\i\u mai kt>nii U 0 ;:;vno i« a». ApojuS U i keia la lo o OW *..* M.' H kau\kava kek.