Ka Nupepa Elele, Volume VIII, Number 23, 4 Kekemapa 1886 — KA HAIOLELO A KA MEA MAHOLOIA L. AHOLO, MA KA LUAKINI O KAUMAKAPILI, SABATI, NOV. 28, 1886. [ARTICLE]

KA HAIOLELO A KA MEA MAHOLOIA L. AHOLO, MA KA LUAKINI O KAUMAKAPILI, SABATI, NOV. 28, 1886.

'Kl"l,i\NA HOI>OMI'A o Ha.WAU. "1 keia au, a i keia la maikai.oiai kakou iloko o na hauoli ulumahieliie no ka l.i lianau luhile 6 l;o kakou ī.mi Moi. He mana•wa ku'pono loa keia no kakon e ani hope ne ai a nana aku i hope, a makaikai i ka papakona¥e o.ks liūīīimī o ko lv>Kou āmn aloha, a hoomaopopo i ke ano o nn nu i hala a mo ko keia au a kakou e noho nei. "Ke nana ae maloko o ke kulanakauhale nei, e ike an:i kak«u he inaualanui i pi'ha i na oihan i hoowuiwai khaleiiu ke moe nei niu l.a'ii ake kai e !ana nnn oa la i ha!a kuliiko. e hoio ana na kaa he nui wale meiluna o ia mau wahi. •'E hihipea-ana ua lainu uwe.i olelo m«luma ae oia mau aUnui kohi i kamailio ai kekahi me kekahi mo k< hikiwawe loa. •'A ma kahi o na wahi moku kuna iiilii e alo ana ina ale a'hin { > keia mau kai ewalu, lee au nei na Mokuiiii Nui, leahi a ka mea hoiomoku # hooiaio ai ina lohe kahiko, anai ae no ku aua elua kanaka, rna keiemau mpk}}. apai ae no ku ana ke kueue a ninau i kou makemake, a n e na j»oku leliulohu waip o kela a me keia ano mau hora wale no ku ana. paina ahiahl ma Honohiln nei. paina kakahiaka no m< Koliala Hawaii. He keu aka hoio !uuna \ laa i helo i nehinei i Lahaina, h>k> ■ >pai no i Koi.olulu nei i keia ia, I ■ |a i hanau ia mai ni ke kam«lei a ])avitj?i ik a M- H, JB;i6, he ia ka-j malino a ano nui iu iioko o ka m»olelo o. ko kak«u Aupuni; no ka mea, .aia ma ia la hookahi i heopaa ia ai he kuiknhi mawae-...-o Hawaii nei rne Enelani ma ke kakauinoa ia ana e Kauikeaoali £11, a ka haku E<jward he ka pena no inflku Berjt;uiia. ('A o.Jca mea nno i)ui i ki?ia la ilako o ua kuikahi nei, oia keia malalo iho: '«No ka Moi na «ina a pau 1 * kukulua i me na haie, aka, aoie nae he man i oka Moi e w» wahi i na hale,"

oia maii U, aoie hc maho]e ia o ka aina, no k.i Wōi ka nina, aohe kuleana o kpkahi alii.ma4utia q kekahi a.ina; he manu ko ka Moi e iawe, oiai oohe mani e ao malāio o ke kanawai, aohe i ike 'ia ka mana kanawai ia mannwa, He mana ku hookaj)i ko ka Moi, he niana nui keakua bie i»; aka me keia mau wana jioi a pau ao!e no i loaa he kahua onipaa a ikaika, He haku ia mnluna o na m?a a pau, aka, aole nae i ike ia ua mana nei mawaho aku 0 kona poai lahui. )• Aka, o ka ĪVJoi o keia la, aole i like ka ! holopapa o kona mana maluni o ka ainn r. , like me ko ka Mui oia m.iu la, eia nao, ua ] 01 akil ka ikaika ame ke onipaa o kona kulana, aua lawa hoi kona niana a mo na ' lako a pau m;i)«lo oka holomua,'ka naauao, | a me ko ku]aqa Aijpuni. i hooin,

"Ua Inulaha a pun> ka honua i ka ike atfa mai i ka Moi nona keia h»uoli lubile a ka iahul e hauoli nei, a ua lilo kona Au puni i hoahanau mawaena o na Aupuni Eiui a naauao o ka honua nei, Mai liiki mai kekahi Moku Manuwa me kekhi Elele Kiekie mai Amenka rnai ī/na i hai ia %ku ika wa kupono no keia luhile i ka Beregidefla'o. . 4-ia Hia ke alo -L.ii o n* Moi| na Moi "\yabme, jia Efr,epcra a na Pei'esi4ena Oaa Aup-ni, kenti mau Koinigini a me na Kanikela, e nohoana me ko hikou ike ia mai ame na hophunohano u. A eia hoi imua oke alo 'Lii o ke Aupuni o ko kakou Moi na Luna Nui o ia mau Aupuni. Mahope koke mni.o ka hanau ia aoa o ke |eiki Du ¥ .da ika .\f. H. 1830. Ua hoopuka ia e ka Moi eia au, he olelo kuahaua e kue ana i lekahi ?no hoomana i kipa mai i ka aina nei; akn, he aha ka kakou e ike nei i ko kakou Moi o keia U, ke kwki Alii wahi hoi i hanau ai iloko oia au, ke īke nei kakou, ke komo nei oia mawae|ja o iia auo e haawi ana i na kokua a me na hoohoihoi like ia lakoū a pau, e haawi pu ana i ko lakou kulina hke e hat i ka oleio HemoUle.

Oua hnna n nie na kuahaua o ke au i hala, aole c* hapai iu i keia U. no ka mee, ua noho malun.i oke Aupmi be Moi i hooma!amal.ur.u ia komnooaoo e ku nnau#o a ine Ma mauaa Kriaīiuio a pu hoi me kona lahni kanaka, e lioumaa ia tia kanaka a pau i ko lißqu hootn >n;i ana :a lebova e liko me ko lakou minao. He no4M> ua okoa ko ia mau la. Ho laalo a ho pa-u ke knpa, a o ka moena walo iho no kahi o moe ai. O k<i flale Ali: 0 Moi !■> manawa, ho Halepili i l.ahait»a. Aolts mau an«in i ike 'Ln'o ke kulana naauao; aohe mau rula no ke kulana ihiihi oke «to 'Lii. A n>< ik mai wa hoom»UA ja, i\ka, oka haole wale ne ka i ike ia mai ia mau an;una. Aole 1 manao ia ka Hawaii, ua kupono a ua lawa kona ike a mnkaukau no mau l:ana: a u'a ano hopohopo lak< u i lla hele aku ma ia mau an;.ii)a. Ua malihmi iakou i i mau luma: a aole i apo ia mni a hviola«na ia aku, a ua inau no k,eu ano a hĪKi uvi i kekahi mau niakahimamua aku nei.

Aka, i ke'ia la, tia \ob a okoa ke kulana-o kc kanaku Hawaii. Ua oi ae, a o.na ike a. me na makaukau a me-.na kulana hanahaiio i loaa ole iaia inamua, nona ia mnu kulana i keia ln. A niai hea mni la keia loli kamahao ana? No hea mai' ka loaa ann i ka Hawaii na -kulna i lona mua ole. jaia? Aole anei mamuli ona hookele namno ana a ko kakou Moi? 1 Kona noho ann ma ka-Noho Hoi, haa-"l:cfec-n-ku kt i ke L.iw.ka Hrrwatr i— k-e--kulana i loaa inua ole i ke kanaka Hawaii. ■ * ♦ * ■ * * *■■■ '■ Ua hoala oia i Halealii nani, i hnna ia me na lako ame na mea hoonani ona alna mauao, o hewahewa ka mali'ūni l<e hele malaikr;"lcehihewa i kona mau animi nui he'mau puka komo, v ka ka mea oka nani! . A ua launa me na mea a pau i kulike me ke ano o keia au holomua. Ua hoaia oia j na haua I pono ma\vaen;> o kona lahuikanaka, Ua hele kino oia i ka aina e, e imi i ke Kuikahi l'anaili e, i n»ea e pomaikai ai kona lahui. Au aku Oia ma ka moana he niau Uiusani mile iwaena o un. a!e huhu ahiu o ka nioana, ma ka aina hoi, iwaena o ke anu qk4 a fka |ahuikanaka aole nona.

Aok: Oīa i kuhi lani na hai e haaa. Ao. le i hoouna i mau Komisina e hele e imi i ke Kuikahi, auamo Oia i keia ukana niaiuna Ona, a hoi mai uie ka pomaikai, a ua ike ia Kona mau makaainana e noho kuonoono aua me ka.. niaiuhia pia ko lakoi] inau hqm« nani. ' ■ {lokō ona makahiki pokole i ha|a aku, aole oia i ike ia elike me kona ike ia i keja la. Ua loaa iaia ke kulana hanohano raa na Oihana koikoi o kona Aupuni. Ua hele hou aku Oia ma na aina e, no ke'kuk» pu ana »|e t»a Hop Aapun» ffui, a Nar)a i noii nowelo akii ? Pau n* pali psa m jke iaj no ka pono o Kona alna a, me Kona lahui a he kulana hanohnno k«na imua o ke nlo aiii ona Moi. Ma ia huakai kā'apuni honua, ua hoopauia ni kuhihewa o na Aupuni naaoao. o k» n?iai}ao !) ka Moi, bona Keonimana oiaio, ke akamni ma ka eielo Beritania ā me na rula o ke au malamalama.' He iehulehu na Alii'o ke au ika maka kahiki iSSG, n he mana koikoi ko I ikou, he oolea ka iakou twu kauoka, aka he mait mana neie Aupuni nae ko lakoa, ua hiki i na mahuwa o na Aupuni o ke lawe aku 1 ko lakou mana'; aka i keia !a, ua ikeia ko kakou Lani Moi, he manA kona maluna o ke Aupuni i hookahua ia a paa, 11 he kahua kuokoa i mahaioia mai o kona mau hoaha* nan o ka poai hoekahiw

Me «a mulie ka hana )a ona; aolo i lohe ia na kauoha oolea a koikoi hoi, aku'me ho mea la, " I(e waj ua lat|a majie ? (( Uliull lipolipo," Iloko o na au i hala, aohe helu ia o ko kakou Oihana Kalepa, aohe mau waiwai nno nui i lawe i* aku mailoko aku nei o ka aina, koe wale no kn piakai a mo kekuhi mau wahi ilipipi. E n«ho ana ka inhuikanaka me ka hana no ko lakou mau pono; oui aoho mau waiwai o ka aina, a o ka mga nui waje no, oia ka laweia aku o na kanaku i poe kelā maluna o na moku Okohola, Aki i keia au, he baku*tfa maluna o knni lāna hnnau, o lawelawe ana i na h"ana me ka holomua malalo o na kanawai maikai ana ī hooholo oi, nie ka inahi i ka ama mauiuli o na limahana a kona noonoo i kii aku ai mai na aii;a e mai, e hoolaupai i ka aiua ho ka rQak|a"«) ka " Hoo^ ulu Lahui." Oiai kakou jloko ona hauoli luhile, e koino pu kakou iloko o ia haawina no k«ia la, ka la i loaa ai ke Kuokoa i kokakou • aina aloha, i lona ai i ka Kle!e i hoouna ia ai, eia o Haalilio, a o hoolilo kakou j ln e poina plp ai ko kakou nlo'ua no k« Hao nani o ko kakou Aupuni, e welo haaheo nei i ka welau o na makam aheahe o na kai ewolu. A e hauoli ai ine na manaopaa e ku mi ka aoao oke Kuokua oko kakou aiua a iiiki i ka hopena. Ma ko'u ano, o kekahi q na o ko kokou Moī, ke pahola'ku nei «u i ku'u mahalo pttenii ole no na hoike aloha ahi o ka lahuikanaku i hoikeia ma ka la h'inau o ka Moi, a mamuli o na hoohiwahiwa o ka ia luhile, « o n* mohai nani lehulehu i waiho ia aku imua o kona ihikapu, ua lilo ia 5 mau kia hōomanao o poina o!e ia ai k* niakee aIH o Ilawaii nei ma ka la \ ihile. hapa keneturi o ua makaliiki o ko kakou Lm Moi. A ina me keia ke kulana holo;nua o Ilawaii, mo ka maluhia, ki naauao, ko pa uua. Ka hoopilikia ole ia oni ano hooinana, a aie na mea he nui wa'e. /,olc anoi ua kiipono ko kukau hauol'. ana ī ka 'a lut ile oko k:\kou Mo' al»ha nui, he Moi oluolu, he ike iwni ko wle'iie a ika hiahaa. mai «a mulihhu o ua «i:ia v u kakou k Mia mnu makaainaua. K 'okahi ka puie. I. O«.A KA Mol I K.K Akua.