Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 71, 9 April 1908 — Me na Pomaikai o ka Makahiki hou [ARTICLE]

Me ua Pomaikai o ka Makahiki hou

Kia iMoolelo "Waloliia O Ha inakoio ff|4 K A UI PUA K\-MAK\-HALAO KA \1 AILELE 0 HlILAWE MOKUNA V s A i ka wahine hoi. e iho i kahakai i ka limu koko, limu kala, limu lipoa ame na ano limu no apau i hiki ke ai iaje lakou. Alaila, hoihoi mai keia mau mea apau a loko o ka hale. Alaila, nau ponoi no e hana kuahu, i wahi e waiho ai o ka nuupia. E hana oe a paa ke kuahu, e hoonoho oe malalo ae o ka haka e kau ai ka nuupia i na lau limu apau o kahakai. O kekahi e kauoha oe i na wahine iho kahakai e lawe mai i ka pipipi, i ka opihi, i ka pupu, i ha leho, ame na ano pupu no apau o kahakai e loaa ana ia lakou pela me na papai paiea, kumimi, aama, ka loli, a pe la aku, na kino pupu ame na kino i'a o na wahiue makalae. E waiho keia mau mea apau malalo o ka haka. Alaila, i kela elua i keia elua kakahiaka na wahine e hele mau ai i ke kahakai i ka Iakou hana. Elima nohoi kakahiaka a lakou e hana ai, a o ka puni no ia o ke anahulu. O kau hana mau nohoi i na wanaao apau ka lawe i ko keiki a waiho maluna o Haunakamaaha la pohaku. A mamua no o ke kani ana nohoi o ka moa kualua, kii no oe a hoihoi mai i ka nuupia ma ke ku^hu. E papa loa oe i ou poe kanaka, mai ke kulu ana aku o ke aumoe, a puka ka la, aohe mea o lakoū e maalo mawaho o ko lakou mau hale iho. Aole mea kiei a hoomakakiu, e oaki ai mailoko mai o ka hale e nana ai i waho nei mai ia kulu ana o ke aumoe a puka ka la. O ke kane a o ka wa hine malama ole i keia mau kauoha, e molew ia oia iloko 0 ka moana. % A i lohe lakou i ka mumu i ka wawa , i ka oia o kekahi mau leo mai ka wanaao aku o ka Ia apopo, aole no kekahi o lakou e puka iwaho o ka hale. A o oe nohoi, e Lei makani, mai maliu iki oe i na ano leo kahea apau e noke ana i ka hoouluao ia oe. A ua ike oe ia mea, e ka maua lei. O ka poe na lakou e kakelekele i ko keiki, ka moopuna nohoi a maua, oia no maua nei kou mau makua, ame 01 mau kupunawahine, oia o Kaaunaikahakoiwalani ame Kuamu. Aia i ka po]hope loa ekakelekele aimakou ia Lono kaiolohia, oia ka po e hiki mai ai ko kahu hanai, o Mailelaulii me ke aikane me Koiahi. A ola ko keiki, alaila, hoi kakou apau i Waipio; a noho oe me ko kupunawahine, me Luukia ame ko keiki a moopuna hoi a Luukia, alaila, hoi loa maua me ko luaui makuakane nei no Kuaihelani. Ia ala ana ae o Leim^kani, ua malie ka ino. Alaila, hoomanao iho la oia i na olelo a kona luaui makuahine i hoike mai ai iaia. Nolaila ala loa ae la keta, a kii aku la . ke keiki. I ko ia nei hoolohe ana iho, e nape ae ana no niia— — i tfri ■

kahi hanu. Aia ka ehaeha walohia ame ka mokumokuahua iloko o ko ia nei naau kahi i hana mao ole ai i kona nui kino apau. A pau ka ia nei hoomanao ana i ke keiki, hii ae la no keia i ua puolo nei ana. A o ka wa no ia i olapa iho ai o ka uwila, ku'i nohoi ka hekili. Elima maka -o ka uwila, elima nohoi maka o ka pohaku; puka laua nei i waho o ka hale. Aohe ua, aohe makani, he papuhea la'i pu wale no ia mai o a o. Ke nunui iho la na maka o ka hoku maluna iho; a ua hele nohoi ka upoho lani 'a kalae makai. Alaila, hoomaka aku la keia e pii a hoea i ka pohaku, ~ ia Haunakamaahala. Ke hele la no keia, ke huila anapa la no ke ahi, a ke ku'i la no ka hekili. Oia pii ko ia nei a hoea i kahi kumu puhala, huli ae la keia i ke Koolau (oia hoi ka akau ia kakou i keia wa) a ike ae la ia Haunakamaahala e ku ana, ua hele nohoi a piha pono ka upoho o ua pohaku nei e hamama ae ana i ka wai. Ia wa Iawe aku la keia a hooili iho la i ka puolo maluna o kahi apaa palalaha o ua Haunakamaahala pohaku nei. O ka manawa ia i ama-amau iho ai ka olapo ana a ka uwila, a alapine iho la hoi ka uinakolokolo ana a ka hekili, a lohe ae la o Leimakani i na leo uwe he nui e wawalo ana ma o a maanei o ua pohaku nei. Aohe oia nei nana i ua mau leo nei, o ko ia nei pea mai la no ia hoi mai me ka noonoo ole hou aku ia hope. .... Iaia nei hoi e hoi mai ana, ke lohe la keia i kekahi maU lep uwe e kahea mai ana iaia nei e hoi hoh aku i hope no ka wehe ana ae i ka puolo a hamama, aole nae oia nei wahi mfea a hoolohe aku ia mau leo. A komo keia iloko o ko ia nei hale, noho nohoi keia me ke kali ana o ke kani o ka moā kualua. A ma keia wahi nohoi o ka kaua moolelo, e kuu makamaka heluhelu, e waiho iki ai kaua i ke kamailio ana no Leimakani, a e nana ae kaua i ka hana a ka po i hana ai maluna o Lonokaiolohia e waiho ana iloko o ka nuupia, oia hoi ka puolo kapa olort. Ia komo ana o Leimakani iloko o kona hale, ua hoea ae la o Hainakolo, o Keaniniulaokalani Kaaunakahakoiwai Iani ame Kapo, ma kahi e waiho ana ka nuupia; a lawelawe iho la i ka lakou hana, oia hoi, ke hakelekele ana ia Lonokaiolohia iloke o ka upoho wai o ka pohaku o Haunakamaahala. Na Keaniniulaokalani i wehe ae i ke keiki mai loko ae o ka puolo; a ia wa no i a iho ai ke ahi, a ku'i nohoi ka hekili. Alaila, paa mai la o Hainakolo i ka moopuna ma kona mau lima, a na Kaauna me Kapo i kapipi i ka war ma ke kino o Lonpkaiolohia. A i keia wa a Kaauna ame Kapo e kapipi nei i ka wai maluna o ke kino o Lono, ua kena mai la o Kaauna ia Hainakolo e ku i ka pule; aia no i kana pule e lalau ae ai. 0 ka wa iho la no ia o Hainakolo i uhau iho ai i keia pule. Aole i pau.