Ka Naʻi Aupuni, Volume V, Number 65, 1 ʻApelila 1908 — Ke Kanawai Hoopae Limahana. [ARTICLE]

Ke Kanawai Hoopae Limahana.

Oia kekahi o na Kanawai i kue loa ia e na wahaolelo Home Rula i na wa i hala, ma ke ano he Kanawai hoopilikia ia i na limahana poi.oi o ka aina. A o ke Kanawai keia a na haku kopaa na lakou e onou nei na moho lunamakaainana anie na Senatoa Kepuhalika me he b:pi kauo la i paa na a-i i na kua e hiki ole ai ke kue mai i na haku ma ka wa e hili ia aku ai i ka uwepa i hoihoi loa ai. Aole makou i poina' ma ke au o Beckley Kahapuia i noho lunahoomalu ai no ka Haie, ua hapai maī na Repubalika i keia kanawai "lioopilikia me ka manao e lanakila, oiai o lakou ka hapanui o ka Ahaolelo. Aka. ua hoohokaia kela i l^umuhinu a lakou e ka ike ame ka makaukau rula o na poe Home Rula kakaikahi ma ia Kau. Na Kahapula i haiolelo kue ae i ua laau kalakala hei a hiki i ka haule ana, ilpko o kekahi manawa loihi, a ua nui na manawa i lioopuhiliia ai na heao ana a Andrade e rula mai iaia. Ua maopopo k>a i na wahaolelo a ka lehulehu ame lahui keia pilikia, ua.lilo aku ka hapan'ui o na hana iloko o ka lima 0 ko na aina e, a ua hoonele ia na kanaka ponoi o ka aina. He' uuku loa na wahi hana kamana ame pena hal.e e loaa nei i na Hawaii, aia ka nui iloko o' ka lima o na Pake ame na Kepani, a pela nohoi me na hana kalepa. Pehea nohoi e hiki ai ke oni ae.na kanaka o ka aina, oiai na poe malihini mai o waho e ohi I hapuku ana i na pomaikai no lakou, a alai mai la i na maka-ha e loaa ai ke dala ia kakou me ke kakauha a alunu maoli- A. olelo ae no ka molowa ame ka inu rama ka mea i nele ai. Aole loa pela. I ka wa mamua, he nui na kanaka paa i na hana like ole, a he au holomoku maoli no ia o ke dala i ka aina nei. Aka, i keia wa ke kauka'i aku nei ka pono o na kamaaina i na wahi hana poola, a o na poe iloko o na hui poola ke holopono! ana, a o na poe mawaho ae aia no iloko o ka pilikia, he laki ka ! loaa o na wahi la hana elua, manao ae ke ola. Eia no nae ke ikeia aku nei.no na Kepani e paaliana pu mai nei, a pela nohoi me ka oihana kalewa pua, he Kepani ame kfe Kolea ia e paahana pu mai nei, a ina e a'o ia keia poe a ike i ke kui lei, o ka aumeume pu no ia me na wahine kui lei o kahua a hiki i ka pilikia ana. Eia keia po'e ke hoopilikia. nei i na oihana like ole e laa ke kalaiwa kaa, ka lawai'a, ka pakaukau i'a, a koe wale no ke kalua puaa ame ke kuai limu, a he wahi wa uuku wale no koe, o ka pau loa no ia o na hana mai ka poho lima aku o na Hawaii. No keaha mai keia pilikia? No ke komo ana mai 0 na limahana aina e iloko nei o ka aina a hookahuli i Hawaii nei, mamuli o na mahiko Aohe nana mai o1 na mahiko i ka pilikia ame ka nele o ka lahui i ka hana, o Ko lakou f>omaikai no ka lakou nana. Aka, me keiapke no o ka lahui i keia pilikia, koho aku la no i na moho Repubali'ka ekke me Kaleiopu ma, Paoo ma, ame na poe Repubalika kakoo mahiko na lakou i hooholo ke Kanawai Hoopae Limahana ma ke Kaū Ahaolelo i hala. Aohe makou i ike iki i ka poanaikai o na limahana Poto Rico ame na Rukini e hoolu'e nei iloko o ka aina ine na hana ino, a hookomo hou mai nei no nae i na limaliana Paniolo, a o na haole moe puu papa aku koe a lakou. O ka olelo haakei nae a kekahi haole kalepa o kaknu, i ole- ! lo ae ai: Ua oi aku ko lakou makemake i na Kepani ame na Pake mamua o na kanaka Hawaii, no ka mea, he mau halekuai ko lakou e hoopomaikai ai i na waiwai kalepa o na haole. No ke kanaka Hawaii, ua lawa no ia i ka hapaha kamano o ka pule ame ka liipalua kini poi, a i hookahi dala galani waina. Hiki no ke ola kela kanaka, alua dala akahi pule. Makemake (nakou pau pa poe kanaka aina moraki mai ia mako'i. O ka ukupauai i loaa i ka lahui no ke koho ana i na moho a keia poe mahiko, oia ae la na olelo a keia liaole kalepa a ka Hookiekie nui wale. A oia no nae ka mea pololei loa e ikeia aku nei i kahi mau lunamakaainana Kepuhalika, aohe hiki ke onioni ae, oiai ua paa na aina i ka moraki, a o na pono apau na laleou la. He hooko wale no ka pono nia ka haua ana i na kanawai e poino ai ka lahui, a o lakou la ke pomaikai. Ea, ahea kakou ka lahui ao kanaka ae? O ka makou no anei ke a'oaku, he pepeiao nu ko oukou e lohe ana, a hoopaakiki no ka naau a hiki i ka la koho hu aku la ma o i Kalalau? Ae, aia he n>au tausani limahana haole Amerika o Nu loka 1 makaukau no ka holo mai i Hawaii liei e imi hana ai, a oia nae na poe a lakou nei i makau lua ai o powaia na waiwai o lakou. He mea ole no nae ia mau kue, ina e loaa ana i kela poe Amerika ka makaukau no ka holo ana mai, oiai, ua lilo kakou ia Amerika ma ke ano lima nui. I keia mau pule iho la no, ua hoea mai la ke mau kanaka Iuia no ka huli ana i hana maanei na kekahi poe Inia he 500 kamui, a pela hou aku no a hoeamai. A pehea ana la e Fria ma? 'i 1